32

Radioelektronik Audio-HiFi-Video 1/2003

Wa¿nym elementem

ka¿dego zestawu kina

domowego, oprócz

amplitunera s¹

wspó³pracuj¹ce z nim

kolumny g³oœnikowe.

Producenci sprzêtu

graj¹cego oferuj¹

zarówno zestawy jak

i poszczególne

g³oœniki.

K

upuj¹c zestaw kina

domowego problem

doboru kolumn g³o-

œnikowych popu-

larnie nazywanych

g³oœnikami mamy

ju¿ ”z g³owy”. Go-

rzej, gdy kupujemy

w pierwszym rzêdzie amplituner kina domo-

wego, zakup g³oœników odk³adaj¹c na

póŸniej lub te¿ gdy dysponujemy ju¿ ko-

lumnami, a wymieniamy amplituner stereo-

foniczny na wielokana³owy. W takim przy-

padku dobór g³oœników jest niezwykle trud-

ny i powinien byæ poprzedzony próbami od-

s³uchowymi.

Wyspecjalizowani wytwórcy kolumn g³oœni-

kowych, jak np. Jamo oferuj¹ zarówno kom-

pletne zestawy, jak i poszczególne ich ele-

menty (np. kolumny kana³u centralnego lub

subwoofery) przeznaczone dla tych mi³oœni-

ków kina domowego, którzy pragn¹ uzu-

pe³niæ posiadany zestaw tylko o brakuj¹ce

elementy. Bogat¹ ofertê maj¹ równie¿ nie-

którzy producenci popularnego sprzêtu tzw.

bud¿etowego, tacy jak Pioneer, Sony czy

JVC.

Aby system nasz móg³ reprodukowaæ dŸwiêk

5.1-kana³owy potrzebujemy 6 kolumn: trzech

kolumn usytuowanych z przodu (dwie kolum-

ny kana³ów przednich, a miêdzy nimi ko-

lumna kana³u centralnego), dwóch kolumn

kana³ów tylnych oraz kolumnê kana³u sub-

woofera. Tak skonfigurowany system g³o-

œnikowy w pe³ni umo¿liwia odtwarzanie efek-

tów dŸwiêkowych zakodowanych w forma-

tach Dolby Digital i DTS.

Niektóre amplitunery kina domowego maj¹

nie piêæ lecz siedem niezale¿nych kana-

³ów (nie uwzglêdniaj¹c kana³u subwoofera).

Takiej liczby kana³ów wymaga odtwarza-

nie dŸwiêku zgodnie z wymaganiami normy

THX (autoryzowanej przez LucasFilm).

Konfiguracja zestawu

g³oœnikowego

Ustawienie kolumn g³oœnikowych ma za-

sadnicze znaczenie dla precyzji i realizmu

odtwarzanych efektów dŸwiêkowych. Kon-

figuracja miejsca i po³o¿enia poszczegól-

nych g³oœników poprzedza zwykle konfigu-

racjê elektroniczn¹, w której za pomoc¹

menu wyœwietlanego na ekranie telewizora

po³¹czonego z amplitunerem dostosowuje

siê parametry wzmacniacza do parame-

trów u¿ytych g³oœników.

Wyznaczaj¹c po³o¿enie g³oœników bierze

siê pod uwagê wysokoœæ ustawienia, k¹t

oraz odleg³oœæ miêdzy poszczególnymi g³o-

œnikami zestawu. Nie zaleca siê umieszcza-

nia g³oœników bezpoœrednio na pod³odze,

miêkkich wyk³adzinach, kanapach lub rucho-

mych pó³kach (niestabilnoœæ takiego pod³o-

¿a), gdy¿ powoduje to utratê niektórych

dŸwiêków o ma³ych czêstotliwoœciach. St¹d

te¿ wiêkszoœæ producentów oferuje spe-

cjalne podstawki znajduj¹ce siê ju¿ w wypo-

sa¿eniu fabrycznym lub za dop³at¹ (du¿ym

wyborem podstawek dysponuje firma Sony).

Przy wykorzystywaniu do ods³uchu tylko

trzech g³oœników (np. w trybie ”3 stereo”)

g³oœniki kana³ów przednich nale¿y rozsta-

wiæ tak, aby tworzy³y wiêkszy k¹t ni¿ przy

korzystaniu tylko z dwóch g³oœników (w try-

bie stereo) tj. 45-60

o

(rys. 1). Przy czym

g³oœnik centralny nie powinien przekraczaæ

linii prostej ³¹cz¹cej oba g³oœniki przednie

(rys. 2). Zaleca siê, aby g³oœniki wysokoto-

nowe kolumn kana³ów przednich znajdowa-

³y siê 60 cm poni¿ej osi g³oœników kolum-

ny kana³u centralnego równoleg³ej do

pod³ogi.

K¹t pod jakim powinny byæ ustawione g³o-

œniki œciœle dostosowuje siê do miejsca od-

s³uchu, przy czym jest zale¿ny od po-

wierzchni pomieszczenia ods³uchowego

(przy wiêkszych pomieszczeniach dopu-

szcza siê mniejsze wartoœci k¹tów). Przy

rozmieszczaniu g³oœników mo¿e siê oka-

zaæ, ¿e do uzyskania optymalnych warun-

ków trzeba wykonaæ szereg prób

ods³uchowych.

Kolumna kana³u centralnego jest jednym

z najwa¿niejszych zestawów kina domowe-

go. Przy ogl¹daniu filmów, z niej w³aœnie

ZESTAWY G£OŒNIKOWE

KINA DOMOWEGO

Zestaw kolumn g³oœnikowych FB 900 firmy Philips

Zestaw SS-LAP305ED piêciu g³oœników satelitarnych SS-LA300ED w ró¿nych w wersjach kolorystycznych

i g³oœnika centralnego SS-LAC305ED firmy Sony

33

NA RYNKU AV

Radioelektronik Audio-HiFi-Video 1/2003

Rys. 3. Ró¿ne ustawienia g³oœników surround. Lini¹

przerywan¹ zaznaczono ustawienia dla g³oœników

pracuj¹cych w zestawie z DVD-AUDIO

a)

b)

c)

Rys.1. Przy wykorzystaniu g³oœnika centralnego

k¹t miêdzy kolumnami lew¹ i praw¹ powinien wyno-

siæ 45-60

o

Rys. 2. G³oœnik centralny nie powinien przekraczaæ

linii prostej ³¹cz¹cej kolumny przednie

FL

FP

45

o

- 60

o

90

o

- 120

o

90

o

- 120

o

90

o

+

αα

o

C

FL

SL

SP

SL

SP

ST

STL

STL

STP

STP

SL

SP

SL

SP

SL

SP

FP

C

s³yszy siê wiêkszoœæ dialogów. Walory dŸwiê-

kowe kolumny kana³u centralnego (jak np.

skutecznoœæ - SPL) powinny byæ œciœle do-

brane do kolumn kana³ów przednich odzna-

czaj¹cych siê w porównaniu z reszt¹ zesta-

wu najszerszym pasmem. Zaleca siê, aby te

trzy kolumny pochodzi³y od jednego produ-

Zestawy g³oœnikowe i kolumny do zestawów kina domowego

34

Radioelektronik Audio-HiFi-Video 1/2003

centa, a najlepiej z tego samego zestawu, co

niestety nie zawsze jest mo¿liwe do spe³nie-

nia - szczególnie wtedy gdy ju¿ dysponuje-

my zestawem kolumn przednich. Pewne

rozrzuty parametrów dadz¹ siê na pewno

skompensowaæ w procesie regulacji pozio-

mu i opóŸnienia dŸwiêku dochodz¹cego

z ka¿dego g³oœnika - a tak¹ funkcjê ma wiêk-

szoœæ amplitunerów dŸwiêku kinowego. Po-

prawnie dobrane kolumny kana³ów przed-

nich i centralnego zapewni¹ w³aœciw¹ prze-

strzeñ dŸwiêku i zapobiegn¹ nieci¹g³oœciom

powstaj¹cym w trakcie przemieszczania siê

dŸwiêku miêdzy g³oœnikami.

Kolumny kana³ów przednich, centralnego

i subwoofera s¹ czêsto ustawiane w pobli-

¿u odbiornika telewizyjnego. Aby wytwa-

rzane przez nie pole magnetyczne nie po-

wodowa³o odchylenia wi¹zki w lampie kine-

skopowej odbiornika (co objawia siê odbar-

wieniami ekranu luminoforowego), kolumny

kina domowego s¹ wyposa¿ane w ekran

magnetyczny. Gdy kolumny nie maj¹ ekra-

nu, ustawia siê je w odleg³oœci co najmniej

50 cm od odbiornika telewizyjnego.

G³oœniki kana³ów tylnych wytwarzaj¹ce

efekt dŸwiêku dookólnego (surround) po-

winny byæ ustawione 45-90 cm powy¿ej

uszu s³uchacza lekko nachylone do niego

(rys. 3). Nale¿y przy tym pamiêtaæ, aby nie

kierowaæ tych g³oœników bezpoœrednio na

siebie. G³oœniki kana³ów surround najle-

piej umieszczaæ na œcianach bocznych po-

mieszczenia, a jeœli nie jest to mo¿liwe z ty-

³u s³uchacza, przy czym w odleg³oœci nie

wiêkszej ni¿ 2 m.

Norma THX wymaga specjalnego ustawie-

nia g³oœników. Wszystkie g³oœniki zarówno

kana³ów centralnych jak i surround powin-

ny byæ ustawione w linii równoleg³ej do s³u-

chacza. Potrzebne do tego celu dwa tzw.

g³oœniki efektowe umieszcza siê z ty³u s³u-

chacza bardzo blisko siebie, w odleg³oœci

nie wiêkszej ni¿ 2 m (rys. 4).

Z kolej ods³uch materia³u muzycznego na-

granego na p³ytach DVD-Audio i innych

noœnikach dŸwiêku wielokana³owego narzu-

ca jeszcze inne wymagania. Wszystkie

piêæ g³oœników ustawia siê na obwodzie

ko³a, przy czym k¹t miêdzy g³oœnikami ka-

na³ów przednich powinien wynosiæ 60

o

,

a k¹t miêdzy g³oœnikami kana³u centralne-

go a surround - 120

o

(rys. 5). W porówna-

niu z typowym ustawieniem g³oœników ka-

na³ów tylnych, stosowanym przy ogl¹daniu

filmów, u¿ywanie ich do ods³uchu muzyki

z p³yt DVD-Audio wymaga przesuniêcia

bardziej do ty³u.

Wa¿nym elementem ka¿dego zestawu jest

te¿ specjalny g³oœnik niskotonowy nazywa-

ny subwooferem. Zdecydowana wiêkszoœæ

subwooferów spotykanych w ofertach firm

to subwoofery aktywne wyposa¿one we

w³asny wzmacniacz mocy i zasilacz siecio-

wy. Subwoofer aktywny jest sterowany

z osobnego toru amplitunera kina domo-

wego pozbawionego wzmacniacza mocy

i wyposa¿onego w specjalne filtry przepu-

szczaj¹ce wy³¹cznie dŸwiêki o ma³ych czê-

stotliwoœciach, st¹d oznaczenie tego kana-

³u LFE.

Ze wzglêdu na to, ¿e dŸwiêki o ma³ych czê-

stotliwoœciach nie maj¹ charakteru kierunko-

wego (w³asnoœæ tê maj¹ np. dŸwiêki wyso-

kie), kolumnê kana³u subwoofera mo¿na

postawiæ w zasadzie w dowolnie wybra-

nym miejscu. Jednak optymalne umieszcze-

nie zale¿y od kszta³tu i typu pomieszczenia.

Ustawiaj¹c subwoofer korzysta siê ze wska-

zówek (instrukcji) producenta lub zaczyna

siê od umieszczenia go w przednim rogu

w odleg³oœci 15 cm od œciany, inn¹ metod¹

jest ustawienie subwoofera bardzo blisko

s³uchacza. Nastêpnym krokiem ustawiania

subwoofera s¹ kolejne próby maj¹ce na

celu znalezienie miejsca, w którym brzmi on

najlepiej.

n

Leszek Halicki

Rys. 4. Rozmieszczenie g³oœników w systemie

THX

Rys. 5. Rozmieszczenie g³oœników dla zestawu

z DVD-AUDIO

Zestaw g³oœnikowy kina domowego SX-L3WD firmy JVC

Zestaw piêciu g³oœników SB-HEP20 Panasonica spe³niaj¹cy wymagania normy DVD Audio.

FL

SL

STL STP

SP

SL

SP

C

FP

FL

C

FP

120

o

60

o

G³.

dipolowy