32

Radioelektronik Audio-HiFi-Video 5/2003

Rynek projektorów

rozwija siê

dynamicznie dziêki

ró¿norodnoœci ich

zastosowañ.

PROJEKTORY

MULTIMEDIALNE

G

³ównym zastosowa-

niem projektorów

s¹ ró¿nego rodza-

ju prezentacje. Aby

wybraæ odpowiedni

projektor trzeba

ustaliæ warunki pre-

zentacji:

q

czy projektor bêdzie u¿ywany w ró¿nych

salach czy jednej sali,

q

okreœliæ wielkoœæ sali,

q

warunki jej zaciemnienia.

Istotne s¹ te¿ mo¿liwoœci ustawienia projek-

tora:

q

czy mo¿e staæ centralnie naprzeciwko

ekranu,

q

jaka jest odleg³oœæ projektora od ekranu,

q

jak¹ chce siê otrzymaæ przek¹tn¹ obrazu.

Bardzo istotne jest ustalenie urz¹dzeñ, które

bêd¹ wspó³pracowaæ z projektorem, a wiêc

czy bêdzie to komputer, cyfrowy aparat fo-

tograficzny, kamera wideo, odtwarzacz DVD,

magnetowid. Od tego bêdzie zale¿eæ wypo-

sa¿enie projektora w ró¿nego rodzaju wej-

œcia i wyjœcia.

Trzeba równie¿ okreœliæ wymagania odno-

œnie jakoœci obrazu – jego rozdzielczoœci,

strumienia œwietlnego, kontrastu i barwy

obrazu.

Nie bez znaczenia dla jakoœci prezentacji

jest wyposa¿enie projektora w narzêdzia

u³atwiaj¹ce i wp³ywaj¹ce na atrakcyjnoœæ

prezentacji.

Jakoœæ obrazu zale¿y od konstrukcji projek-

torów. Obecnie przewa¿aj¹ projektory z trze-

ma panelami LCD, cenione za jakoϾ odtwa-

rzania barw. Projektory DLP zaœ maj¹ bar-

dzo dobry kontrast i du¿y strumieñ œwietlny,

ale gorzej odtwarzaj¹ kolory.

Masa, rozdzielczoœæ, strumieñ

Najczêœciej projektory s¹ dzielone na prze-

noœne ultra lekkie do ok. 2,5 kg, lekkie od 2,5

- 5 kg. Powy¿ej 5 kg zaliczane s¹ do stacjo-

narnych z mo¿liwoœci¹ przenoszenia, a po-

wy¿ej 10 kg do instalacji sta³ej. Najl¿ejsze

projektory DLP s¹ poni¿ej 1 kg i praktycznie

konstruktorzy przestali zmniejszaæ ich ma-

sê. Trwaj¹ natomiast prace nad zwiêksze-

niem ich strumienia œwietlnego, by mo¿na

by³o je stosowaæ w salach nie zaciemnio-

nych.

RozdzielczoϾ

RozdzielczoϾ obrazu projektora LCD jest

zale¿na od rozdzielczoœci panelu LCD, czy-

li rzeczywistej liczby punktów panelu. Ze

wzglêdu na to, ¿e wiêkszoœæ przenoœnych

komputerów ma rozdzielczoœæ obrazu XGA,

dominuj¹c¹ rozdzielczoœci¹ projektorów jest

tak¿e XGA, coraz mniej jest projektorów

o rozdzielczoœci SVGA.

Przy przetwarzaniu danych z komputera

istnieje koniecznoϾ dopasowania rozdziel-

czoœci obrazu do rozdzielczoœci ekranu. Je-

œli obraz Ÿród³owy ma wiêksz¹ rozdziel-

czoϾ stosuje

siê metodê

inteligentnej konwersji, umo¿liwiaj¹cej

zmniejszenie rozdzielczoœci tak, aby jak

najmniej utraciæ informacji. Zazwyczaj usu-

wane s¹ niektóre linie. W przypadku od-

wrotnym tworzone s¹ dodatkowe linie. Ka¿-

da z firm oferuje swoj¹ metodê dopasowa-

nia rozdzielczoœci obrazu do rozdzielczoœci

Ÿród³a. Najbardziej znane to: AccuBlend –

Nec, Auto Pixel Alignement APA – Sony,

DAR (Digital Active Resizing) – Epson, Ad-

vanced ImageACE Resizing – Sharp.

Wyd³u¿anie czasu pracy

lampy

ród³em œwiat³a w projektorze s¹ lampy.

Od ich rodzaju i konstrukcji zale¿y strumieñ

œwietlny i czas pracy. Lampy UHP (Ultra

High Perfor-

mance) o mo-

cach od 120

do 250 W ma-

j¹ d³ugi czas

pracy, od

2000 do 6000

godzin. Stoso-

wane s¹ tak-

¿e lampy me-

talowo - halo-

genowe UHM

o wiêkszej

mocy od 160

do 400 W, ale

krótszym cza-

sie pracy od

1000 do 2000

godzin. Z czasem œwiat³o zmienia swoj¹

barwê, co wp³ywa na jakoœæ kolorów. W ce-

lu wyd³u¿enia czasu pracy lampy, coraz

czêœciej wprowadza siê tzw. tryb oszczêd-

ny poprzez zmniejszenie poboru mocy przez

lampê. Dziêki temu czas ¿ycia lampy wyd³u-

¿a siê o ok. 20 do 30%, ale zmniejsza siê

strumieñ œwietlny o ok. 15 do 20%. W trybie

tym nieznacznie zmniejsza siê jaskrawoœæ

obrazu, mo¿e byæ on jednak z powodzeniem

stosowany w zaciemnionych pomieszcze-

niach. Czas pracy lampy jest rejestrowany

przez licznik, by u¿ytkownik wiedzia³, jak

d³ugo lampa bêdzie jeszcze pracowaæ. Lam-

py s¹ drogie, w zale¿noœci od typu kosztu-

j¹ od 1300 do 3400 z³, a wiêc warto kupiæ

projektor pracuj¹cy w dwóch trybach.

Lampy wymagaj¹ ch³odzenia. W tym celu

stosowane s¹ wentylatory. Ich konstrukcja

tak¿e siê zmienia, aby ograniczyæ poziom

ha³asu, który jest dokuczliwy zw³aszcza

w ma³ych pomieszczeniach. Najcichsze

projektory charakteryzuj¹ siê poziomem ha-

³asu 27 dB. Im wiêksza obudowa projekto-

ra, tym uk³ad wyciszenia wentylatora jest

sprawniejszy.

Jeden z najl¿ejszych projektorów Plus V-1100 o masie 1 kg

Infocus LP 240 z kolorowym oznaczeniem wejϾ

Projektor do

wspó³pracy

z Internetem

Sony

VPL-PX15

Mitsubishi XD300 U projektor o du¿ym kontraœcie 2000:1

Jeden z cichszych (27dB)

projektorów Philipsa serii

bSure SVI Impact

Projektor LGE RD-JT31 z funkcj¹ PIP

Projektor z kartami sieci LAN i SD PT-L730NTE Panasonic

Najl¿ejszy z projektorów 3M MP7640i

Prosty w obs³udze projektor Lisegange DV345

33

NA RYNKU AV

Radioelektronik Audio-HiFi-Video 5/2003

W³¹czenie trybu oszczêdnego tak¿e wp³y-

wa na obni¿enie poziomu ha³asu wentyla-

tora. Podczas pracy projektora i po jego

wy³¹czeniu jest kontrolowana temperatura

lampy. Uk³ad automatyki zapewnia ch³o-

dzenie jej a¿ do osi¹gniêcia w³aœciwej tem-

peratury. W niektórych projektorach firm

Epson i Sony ch³odzenie lamp trwa jeszcze

ok. 45 s po od³¹czeniu projektora od sieci.

Wejœcia wyjœcia

Wejœcia komputerowe

Do do³¹czenia sygna³u z komputera stosu-

je siê kilka wejœæ:

q

q RGB (mini D-sub 15-stykowe) – doprowa-

dzany jest sygna³ podstawowy trzech kolo-

rów czerwonego (R), zielonego (G) i niebie-

skiego (B). Prze-

wa¿nie monto-

wane s¹ dwa

wejœcia sygna³u

RGB i jedno

wyjœcie. Daje to

mo¿liwoœæ do³¹-

czenia dwóch

komputerów,

bez koniecz-

noœæ prze³¹cza-

nia kabli pod-

czas prezenta-

cji, oraz do³¹-

czenia monitora

do podgl¹du

obrazu z jedne-

go z kompute-

rów. Podgl¹d na

ekranie monitora jest

mo¿liwy po wy³¹cze-

niu lampy projektora.

q

q RGB HV – profe-

sjonalne wejœcie

PC/wideo sk³adaj¹ce

siê z 5 gniazd BNC

q

q USB – wejœcie do

do³¹czenia myszy lub przesy³a-

nia danych cyfrowych np. z ka-

mery wideo.

q

q DVI (Digital Visual Interface) – standard

przesy³ania danych cyfrowych miêdzy kom-

puterem a cyfrowym urz¹dzeniem wyœwie-

tlaj¹cym. DVI eliminuje niestabilnoœæ obra-

zu i daje ostry realistyczny obraz przy prze-

twarzaniu sygna³u cyfrowego na analogowy

lub odwrotnie.

Wejœcia sygna³ów wideo

Projektory odbieraj¹ obraz praktycznie wszy-

stkich standardów wideo, jak PAL, SECAM,

NTSC, ostatnio jest mo¿liwe do³¹czenie sy-

gna³u HDTV.

Do dyspozycji s¹:

q Composite (cinch), do którego dopro-

wadzany jest ca³kowity sygna³ wizyjny (roz-

dzielczoœæ 240 linii), zawieraj¹cy sygna³y

luminancji Y, chrominancji C i impulsy syn-

chronizacji. Do³¹cz¹ siê do niego magneto-

wid lub kamerê VHS. Jakoœæ obrazu jest naj-

s³absza.

q S-Video sygna³ zawiera oddzielne sy-

gna³y luminancji i chrominancji (mini DIN

4-stykowy). Obraz jest znacznie lepszej ja-

koœci z magnetowidu S-VHS (400 linii) lub

DVD (500 linii).

q

q Component (cinch) to trzy sygna³y: lumi-

nancji Y i dwa kolorów ró¿nicowych Cr (R`-

Y ) i Cb (B`-Y). Sygna³y te zapewniaj¹ naj-

lepsz¹ jakoœæ obrazu, jeszcze lepsz¹ od

S-Video, chocia¿ ró¿nice s¹ ju¿ nieznaczne.

Wyjœcia te maj¹ najwy¿szej klasy odtwa-

rzacze DVD i profesjonalne magnetowidy

oraz kamery wideo.

Wejœcia Audio

Wejœciem audio-stereo lub mono (cinch

lub ma³y jack) doprowadza siê dŸwiêk ana-

logowy z urz¹dzeñ AV lub komputera.

Funkcje przydatne

przy prezentacjach

Szybka instalacja

Projektory przenoœne wymagaj¹ oczywiœcie

instalowania za ka¿dym razem, kiedy jest

przygotowywana prezentacja. Dlatego bar-

dzo istotna jest mo¿liwoœæ szybkiej instala-

cji projektora. Po do³¹czeniu komputera lub

urz¹dzenia wideo nale¿y wyregulowaæ

obraz. W wiêkszoœci modeli dzieje siê to

automatycznie za pomoc¹ funkcji Auto Se-

tup i trwa zaledwie kilka sekund. W tym cza-

sie przy wykorzystaniu czujnika

po³o¿enia projektora wzglêdem

pod³o¿a jest regulowany obraz

tak, by pozbawiæ go kszta³tu trapezu (efekt

Keystona) oraz jest ustawiana ostroœæ. Mo¿-

liwe jest te¿ eliminowanie zniekszta³ceñ tra-

pezowych poziomych, ale to ju¿ tylko elek-

tronicznie.

Aby ograniczyæ koniecznoœæ regulacji ja-

skrawoœci¹, kontrastem, nasyceniem barw

producenci proponuj¹ swoje ustawienia fa-

bryczne obrazu, zale¿ne od rodzaju sygna-

³u komputerowego czy wideo. Przyk³adowo,

firma Philips proponuje ustawienia dla ró¿-

nych obrazów komputerowych- tekstu,

zdjêæ, grafiki, natomiast firma Epson usta-

wienia normalne, prezentacyjne, konferen-

cyjne, kinowe i do gier.

W tañszych projektorach rêcznie reguluje

siê ogniskow¹ obiektywu, ostroœæ i wiel-

koœæ obrazu – zoom (specjalne pokrêt³a),

a w dro¿szych odbywa siê to elektrycznie

silnikiem sprzê¿onym z obiektywem.

W niektórych projektorach jest funkcja

Shift, która umo¿liwia zmianê po³o¿enia

obrazu w pionie.

Obiektywy o skróconej

ogniskowej

Popularne staj¹ s¹ projektory z obiektywami

o krótkiej ogniskowej, co daje mo¿liwoœæ

skrócenia dystansu projekcji o 25 %. Na

przyk³ad z odleg³oœci zaledwie 2,4 m mo¿na

wyœwietliæ obraz o przek¹tnej 80”. Je¿eli

nadal odleg³oœæ jest za du¿a mo¿na sko-

rzystaæ z konwertera obrazu nak³adanego na

obiektyw. Wtedy projektor bêdzie móg³ staæ

jeszcze bli¿ej – tylko w odleg³oœci 1,9 m.

Funkcje prezentacyjne

Prezentacjê u³atwia pilot ze wskaŸnikiem

laserowym oraz funkcja myszy. Piloty mog¹

mieæ tak¿e funkcje flamastra, linii poziomej

(Epson). Funkcja Obraz w Obrazie umo¿li-

wia jednoczesn¹ prezentacje z komputera

i magnetowidu. W projektorze Panasonica

PT-L730 NTE dowolny obraz z projekcji

mo¿e byæ zamro¿ony i stale wyœwietlany

z lewej strony, a z prawej obrazy z bie¿¹cej

prezentacji (okno indeksowe). Obraz mo¿-

Projektor Hitachi

CP-S317

zabezpieczony

kodem PIN

Projektor Epson EMP-53

34

Radioelektronik Audio-HiFi-Video 5/2003

Tablica 1. Projektory o rozdzielczoœci obrazu XGA

e - sterowanie zoomu silnikiem, oi - okno indeksowe, DCR - Digital Cinema Reality, Vortex - System poprawy jakoœci obrazu, CVNCM - ColorView Natural Matrix, IRIS - Inteligent

Room Ilumination Sensor.

Ceny sugerowane zale¿ne od kursu walut 03.2003

Najwiêkszy strumieñ do masy maj¹ nastêpuj¹ce projektory:

- rozdzielczoϾ XGA masa 6-2,5 kg : VPL-C5 Sony (LCD), LT-530 Infocus (DLP),

PGM20X Sharp (DLP)

- rozdzielczoϾ XGA masa 2,5-1kg : EMP-730 i EMP-735 (LCD) Epson i U4-131

i V-1100 Plus (DLP), LP 70 Infocus (DLP),

- rozdzielczoϾ SVGA masa 6-2,5 kg: LT200 NEC DLP, LP500 Infocus (DLP),

-rozdzielczoϾ SVGA masa 2,5-0,9 kg U4 -111 i V-807 Plus (DLP)

W kategorii najtañszych projektorów charakteryzuj¹cych siê najwiêkszym

strumieniem œwietlnym s¹:

- rozdzielczoϾ XGA masa 6-2,5 kg : VPL-C5 Sony (LCD), XGC50X, Sharp (LCD)

- rozdzielczoϾ XGA masa 2,5-1kg : U2-1200 Plus (DLP), EMP-730 Epson (LCD),

PT-LC76E Panasonic

- rozdzielczoϾ SVGA masa 6-2,5 kg: bSure SV1 i SV2 Impact Philips (LCD),

Sony VPL-C5, R-JT41 LGE

- rozdzielczoϾ SVGA masa 2,5-0,9 kg: MP7640i 3M (LCD), U2-817, U2-813 Plus

(DLP), RD-JT21 LGE (DLP)

35

NA RYNKU AV

Radioelektronik Audio-HiFi-Video 5/2003

na zatrzymaæ (stop-klatka), a wybrany

szczegó³ powiêkszyæ (zoom cyfrowy). W za-

le¿noœci od producentów zoom bywa 2 do

10-krotny. Wykorzystaæ mo¿na efekt stopnio-

wego ods³aniania lub wygaszania obrazu.

Do pamiêci projektora mo¿na wprowadziæ

w³asne logo, pojawiaj¹ce siê przy rozpo-

czêciu prezentacji.

Prezentacje bezprzewodowe

Karty pamiêci PCMCIA i typu Flash

Nowoœci¹, zyskuj¹ca zwolenników, jest

montowanie w projektorach przenoœnych

i stacjonarnych czytników kart pamiêci PCM-

CIA. Mo¿liwe jest wtedy odczytywanie pre-

zentacji z ró¿nego rodzaju kart pamiêci, jak:

Compact Flash, Smart media, Micro Drive.

Mniej uniwersalne s¹ czytniki jednego rodza-

ju pamiêci typu Flash, np. SD, czy Memory

Stick. Zamiast komputera dane do prezen-

tacji s¹ pobierane z ma³ej pamiêci i nie ma

k³opotów z kablami. Jest to wygodne gdy

jest kilku prezenterów, którzy przynosz¹ tyl-

ko swoje noœniki. Jedynm ograniczeniem

jest koniecznoœæ pos³ugiwania siê noœni-

kiem danej firmy. Prezentacjê sk³adaj¹c¹

siê ze slajdów nale¿y przygotowaæ wcze-

œniej wykorzystuj¹c programy np. Image

Creator i Wireless Manager. Image Creator

Projektor NEC LT220 z funkcj¹ 3D Reform

umo¿liwiaj¹c¹ ustawienie projektora

z boku sali

zamienia prezentacje przygotowan¹ w Po-

wer Pointcie na slajdy w formacie PNG lub

JPEG. Wirlees Manager umo¿liwia przesy-

³anie obrazów do projektora, dodawanie,

kasowanie, lub zmianê slajdów, przechwy-

tywanie ekranu PC-ta.

Czytnik pamiêci typy Flash umo¿liwia szyb-

k¹ prezentacjê zdjêæ wykonanych cyfrow¹ ka-

mer¹ wideo lub aparatem fotograficznym na

tym noœniku. Czas wyœwietlania slajdów mo¿-

na ustawiaæ od 5 do 60 s w krokach co 5 s.

Karta LAN

Gdy jest kilku prelegentów korzystaj¹cych

z tego samego projektora pl¹tanina kabli

utrudnia obs³ugê zestawu. Rozwi¹zaniem

jest zastosowanie karty sieci bezprzewo-

dowej LAN. Przesy³anie danych z kompute-

ra tak¿e wyposa¿onego w tak¹ kartê do

projektora odbywa siê bezprzewodowo.

Wspó³praca projektora

z Internetem

Projektor mo¿na sterowaæ zdalnie z kompu-

tera przez przegl¹darkê internetow¹ MS In-

ternet Explorer lub Netscape, zmieniaj¹c

w ten sposób konfiguracje czy inicjuj¹c funk-

cje, np. regulacjê kolorów (Panasonic PT-

L730 NTE). Projektor Sony VPL-PX15 ma

pamiêæ 40 MB z oprogramowaniem Internet

Explorer. Po do³¹czeniu projektora do sieci

(gniazdo Ethernetowe) mo¿na przedsta-

wiaæ strony www.

Wybór projektora nie jest prosty, aby go

u³atwiæ w przedstawionych ponad 100 mo-

delach, wprowadziliœmy dwa wspó³czynni-

ki okreœlaj¹ce stosunek strumienia do ma-

sy i strumienia do ceny. Te klasyfikacje

przeprowadzono dla projektorów w dwóch

klasach o rozdzielczoœci SVGA i XGA

i dwóch przedzia³ach mas do 2,5 kg i od 2,5

kg do 6 kg.

n

Jerzy Justat

Tablica 2. Projektory o rozdzielczoœci obrazu SVGA