Metodologia nauk

Metodologia nauk

dr Arkadiusz Stanula

Proces badawczy

Proces badawczy –

– podstawowe pojęcia

podstawowe pojęcia

• Technologia – sposób przeprowadzania badań,

mający na celu sformułowanie i rozwiązanie

problemu badawczego. Jest synonimicznie

kojarzona z pojęciem procesu badawczego.

• Metodyka – to procedura posługiwania się

metodami. Stanowi ona logiczny ciąg aplikacyjnej

poprawności metod, technik i narzędzi

badawczych.

• Metateoria – obejmuje teorię, technologię i

metodykę poznania naukowego (procesu pracy

badawczej).

Proces badawczy

Proces badawczy –

– podstawowe pojęcia

podstawowe pojęcia

• Strategia badawcza – to czynności dotyczące

wyboru przedmiotu i koncepcji badań z punktu
widzenia rozwiązania problemu.

• Problem badawczy (podejście badawcze) – to

określony sposób zdobywania wiedzy (informacji),
może być rozpatrywany w kilku wymiarach:

– typu oraz modelu badań,
– metod, technik i narzędzi badawczych,
– procedur badawczych (planów badawczych).

PRZYGOTOWANIE ZAŁOŻEŃ PRACY BADAWCZEJ

PRZYGOTOWANIE ZAŁOŻEŃ PRACY BADAWCZEJ

( Research Project )

( Research Project )

Elementy treści projektu badawczego:

Elementy treści projektu badawczego:

1. Uzasadnienie podjęcia tematu.
2. Wyjaśnienie podstawowych pojęć i obszarów wiedzy na których oparty jest temat pracy –

eksplikacja tematu pracy.

3. Teoria naukowa stanowiąca podstawę sformułowania i rozwiązania problemu badawczego.

3.1. Operacjonalizacja

4. Problem badawczy w świetle piśmiennictwa (przegląd stanowisk oraz efektów najnowszych

badań naukowych - kwerenda). Na jego podstawie sformułować cele badań, pytania i hipotezy

badawcze.

5. Metodyka badań.

5. Metodyka badań.

5.1 Materiał badań.

5.1.1. Desygnaty badanych obiektów.
5.1.2. Liczba badanych obiektów.
5.1.3. Techniki doboru obiektów do badań.

5.2. Typy badań i metody badawcze.
5.3. Zmienne i ich wskaźniki.
5.4. Techniki i narzędzia badawcze.

5.4.1. Rzetelność i trafność narzędzi pomiarowych.
5.4.2. Błąd pomiaru.
5.4.3. Narzędzia analizy statystycznej.

6. Wyniki badań.

6.1. Analiza wyników badań.
6.2. Omówienie wyników badan i wnioski.

7. Literatura treści założeń.

Załączniki

Etap projektowania problemu badawczego

Etap projektowania problemu badawczego

-- Określenie tematu pracy

Określenie tematu pracy --

Określenie tematu pracy związane jest z:

1.

Uświadomieniem sobie co jest znane, a co znane nie jest, czyli

poznanie stanu badań dotyczących interesującej nas

problematyki.

2.

Zapoznaniem się z treścią oraz implikacjami teorii naukowej,

tłumaczącej mechanizmy danego problemu.

3.

Określeniem rangi i znaczenia danej problematyki, a w

szczególności tych aspektów, które zdają się być istotne dla

poznania danego zjawiska lub procesu.

4.

Określeniem głównych zależności, które nas w badaniach

interesują.

5.

Określeniem spodziewanych efektów badań (z rozbiciem na

rezultaty teoretyczne, praktyczne i aplikacyjne).

Etap projektowania problemu badawczego

Etap projektowania problemu badawczego

-- Określenie tematu pracy

Określenie tematu pracy --

W tytule pracy mogą być wymienione:

•

zmienne, które były przedmiotem badań,

•

zmienne, które były przedmiotem badań,

•

relacje zachodzące między zmiennymi,

•

podmioty, których dotyczyły badania

.

„Sprawność fizyczna dzieci ośmioletnich rozpoczynających trening sportowy”.

„Wpływ treningu interwałowego na wydolność beztlenową piłkarzy nożnych”

Etap projektowania problemu badawczego

Etap projektowania problemu badawczego

-- Sformułowanie celu badań

Sformułowanie celu badań --

Cel badań – dążenie do wzbogacenia

wiedzy o osobach, rzeczach lub zjawiskach
będących przedmiotem badań.

będących przedmiotem badań.

Rodzaj efektu, który zamierzamy uzyskać w

wyniku badań, a także rodzaj czynników, z
którymi efekty te będą się wiązać
[H. Komorowska 1982].

Etap projektowania problemu badawczego

Etap projektowania problemu badawczego

-- Sformułowanie celu badań

Sformułowanie celu badań --

TEMAT PRACY:

Struktura aktywności ruchowej 11-letnich dzieci

i jej związki z rozwojem biologicznym

i jej związki z rozwojem biologicznym

„…Dokonany pobieżny przegląd stanowisk w zakresie wpływu
aktywności ruchowej na wybrane aspekty osobowości wskazuje na
potrzebę dalszych dociekań w tym zakresie. Szczególnie winny one
dotyczyć przydatności poszczególnych form ruchowych w
kształtowaniu różnych wymiarów ludzkiej osobowości, w tym rozwoju
biologicznego dziecka. Dlatego tym zagadnieniom poświęcone jest
niniejsze opracowanie...”

Etap projektowania problemu badawczego

Etap projektowania problemu badawczego

-- Sformułowanie celu badań

Sformułowanie celu badań --

TEMAT PRACY:

Ocena poziomu sportowego

Mistrzostw Polski w Ratownictwie Wodnym na

Mistrzostw Polski w Ratownictwie Wodnym na

przestrzeni lat 1990-2004

„…Umiejętności ludzi są cechą zmienną, zależną od wielu czynników i
dlatego też, prześledzę jak na przestrzeni lat zmieniały się one u
ratowników WOPR. Podstawą do moich rozważań będą wyniki
zarejestrowane na Mistrzostwach Polski w Ratownictwie Wodnym
w latach 1990-2004…”

Etap projektowania problemu badawczego

Etap projektowania problemu badawczego

-- Sformułowanie problemu badań

Sformułowanie problemu badań --

Problem – jest rodzajem zadania (sytuacji),

którego podmiot nie może rozwiązać za pomocą
posiadanego zasobu wiedzy. Jego rozwiązanie jest
możliwe dzięki czynności myślenia

możliwe dzięki czynności myślenia
produktywnego, która prowadzi do wzbogacenia
wiedzy podmiotu [Kozielecki 1969].

Problem badawczy – to tyle co, pewne pytanie lub

zespół pytań, na które odpowiedzi ma dostarczyć
badanie [Nowak S. 1970].

Etap projektowania problemu badawczego

Etap projektowania problemu badawczego

-- Reguły metodologiczne formułowania problemu

Reguły metodologiczne formułowania problemu --

Pytania rozstrzygnięcia – rozpoczynające

się od partykuły: czy?

Pytania dopełnienia (uzupełnienia) –

rozpoczynające się od partykuły:
jaki?, który?, gdzie?, dlaczego?

Etap projektowania problemu badawczego

Etap projektowania problemu badawczego

-- Procedura stawiania pytań badawczych

Procedura stawiania pytań badawczych --

1.

Sformułowanie problemu w postaci pytania badawczego
oraz ustalenie znaczenia wszystkich użytych pojęć.

2.

Analiza problemu i ustalenie, co jest dane w pytaniu i jaki
jest tego zakres; co jest niewiadomą pytania i w jakiej

jest tego zakres; co jest niewiadomą pytania i w jakiej
kategorii się ona zawiera.

3.

Ustalenie, czy mamy do czynienia z problemem prostym,
czy złożonym; czy pytanie jest pytaniem rozstrzygnięcia
czy dopełnienia.

4.

Jeżeli problem jest sformułowany w postaci dopełnienia,
podejmujemy próbę dychotomizacji, czyli sprowadzenia go
do pytań rozstrzygnięcia [Dutkiewicz 2000].

Etap projektowania problemu badawczego

Etap projektowania problemu badawczego

-- Formułowanie hipotez badawczych

Formułowanie hipotez badawczych --

Hipoteza – to stwierdzenie, co do którego istnieje

pewne prawdopodobieństwo, że stanowić będzie
ono prawdziwe rozwiązanie problemu
badawczego.

badawczego.

hypothesis z języka greckiego (hipo – pod, niżej;

thesis – położenie, twierdzenie) – oznacza
domysł naukowy.

W literaturze często używa się terminów

równoznacznych, takich jak: założenie,
przypuszczenia, twierdzenia prawdopodobne.

Etap projektowania problemu badawczego

Etap projektowania problemu badawczego

-- Podział hipotez badawczych

Podział hipotez badawczych --

W zależności od celu badań wyróżniamy:
•

hipotezy proste – oparte na obserwacji prostej,

•

hipotezy złożone – oparte na istnieniu powiązań pomiędzy
zdarzeniami lub skomplikowanymi łańcuchami przyczyn i
skutków.

skutków.

W modelach badań statystycznych wyróżniamy:
•

hipotezy zerowe (H

0

) – oznaczającą równość i niezależność,

•

hipotezy alternatywne (H

1

) (konstruktywne) – oznaczającą

odmienność i zależność.

! Hipotezy zerowe odrzucamy lub przyjmujemy !
! Hipotezy alternatywne uzasadniamy !

Etap projektowania problemu badawczego

Etap projektowania problemu badawczego

-- Warunki użyteczności hipotez badawczych

Warunki użyteczności hipotez badawczych --

Hipotezy, by spełnić wymagania metodologiczne i

być użyteczne w badaniach, powinny być:

•

o tyle ogólne, żeby obejmowały swoim zakresem

•

o tyle ogólne, żeby obejmowały swoim zakresem
wszelkie fakty, których dotyczą,

•

pojęciowo jasne, tzn. wyrażone w terminach
jednoznacznych i ostrych,

•

wolne od sprzeczności wewnętrznych, tzn. nie
mogą zawierać zdań wzajemnie sprzecznych,

•

empirycznie sprawdzalne, czyli dające się
zweryfikować w toku badań.

Przykłady formułowania pytań

Przykłady formułowania pytań

i hipotez badawczych

i hipotez badawczych

Struktura aktywności ruchowej 11-letnich dzieci

i jej związki z rozwojem biologicznym

1. Czy istnieje statystyczny związek pomiędzy zmienną Struktura

aktywności ruchowej oraz poszczególnymi zdolnościami

motorycznymi?

motorycznymi?

2. Które z analizowanych składników środowiska rodzinnego dziecka

wnoszą najwięcej informacji o Wskaźniku aktywności ruchowej

dzieci 11-letnich?

3. Jaki jest związek pomiędzy zmiennymi Struktura aktywności

ruchowej oraz Wskaźnik rozwoju biologicznego?

4. Jaki zasób informacji wnoszą analizowane zmienne o Wskaźniku

aktywności ruchowej badanych dzieci?

Przykłady formułowania pytań

Przykłady formułowania pytań

i hipotez badawczych

i hipotez badawczych

Struktura aktywności ruchowej 11-letnich dzieci

i jej związki z rozwojem biologicznym

Hipotezy:

Hipotezy:

1. O Strukturze aktywności ruchowej dzieci 11-letnich najwięcej

informacji będą wnosiły składniki ich środowiska rodzinnego.

2. W badaniach społecznych, a w diagnozach pedagogicznych w

szczególności, pomiędzy analizowanymi zmiennymi mogą

występować zależności pozorne, które można wykryć przy

zastosowaniu komplementarnego zestawu narzędzi

statystycznych.

Przykłady formułowania pytań

Przykłady formułowania pytań

i hipotez badawczych

i hipotez badawczych

Ocena poziomu sportowego Mistrzostw Polski w

Ratownictwie Wodnym na przestrzeni lat 1990-2004

1.

W których konkurencjach wieloboju ratowniczego poziom
sportowy na przestrzeni analizowanych lat uległ największym
zmianom ?

2.

W których konkurencjach wieloboju ratowniczego poziom
sportowy kobiet i mężczyzn charakteryzował się największą i
najmniejszą rozbieżnością ?

Przykłady formułowania pytań

Przykłady formułowania pytań

i hipotez badawczych

i hipotez badawczych

Ocena poziomu sportowego Mistrzostw Polski w

Ratownictwie Wodnym na przestrzeni lat 1990-2004

Hipotezy:

Hipotezy:

1. Zmiana niektórych przepisów dotyczących rozgrywania

konkurencji ratowniczych oraz wprowadzone nowości
sprzętowe były powodem progresji wyników sportowych.

2. Największa różnica w poziomie sportowym pomiędzy kobietami

i mężczyznami występuje w konkurencjach, w których dominuje
wysiłek siłowy, natomiast najmniejsza dysproporcja występuje
w konkurencjach wytrzymałościowych.

Przykłady formułowania pytań

Przykłady formułowania pytań

i hipotez badawczych

i hipotez badawczych

Zastosowanie modelu matematycznego do wyznaczania sterowań

optymalnych obciążeń treningowych w lekkoatletycznych biegach

krótkich kobiet

Realizacja takiego zadania wiąże się z uzyskaniem odpowiedzi na następujące

pytania badawcze:

1. Jaka jest przydatność takich narzędzi analizy matematycznej, jak klasyczne

modelowanie matematyczne oraz sieci neuronowe w planowaniu optymalnych

obciążeń treningowych?

2. Jaki powinien być model matematyczny, aby wykorzystać teorię

matematyczną do planowania struktury treningu sportowego?

3. Jak najlepiej wyznaczyć parametry obciążeń treningowych?

4. Jakie są sposoby wykorzystania zbudowanego modelu matematycznego?

Przykłady formułowania pytań

Przykłady formułowania pytań

i hipotez badawczych

i hipotez badawczych

Wartość predyktywna wybranych cech budowy ciała, sprawności

fizycznej ogólnej i specjalnej piłkarek ręcznych

H1: Istnieje możliwość znalezienia takiej reprezentacji cech osobowości

sportowej zawodnika, która wniesie największy zasób informacji (wskaźnik

determinacji R2) o przygotowaniu psychofizycznym zawodniczek do

sportowej zawodnika, która wniesie największy zasób informacji (wskaźnik

determinacji R2) o przygotowaniu psychofizycznym zawodniczek do

zawodów sportowych, w piłce ręcznej.

H2: Zastosowanie metod optymalnego wyboru wektora zmiennych

objaśniających modelu regresji pozwoli na uproszczenie procesu doboru

zawodniczek do gry w piłkę ręczną oraz znalezienie niezbędnego zasobu

informacji o poziomie sportowym piłkarek ręcznych.

H3: W wyniku postępującego procesu treningowego w piłce ręcznej (ontogenezy

sportowej) następuje przesunięcie informacji o zmiennej endogennej z

obszarów morfologicznych oraz ogólnej sprawności fizycznej w kierunku

struktur czynnościowych (sprawności specjalnej).

Przykłady formułowania pytań

Przykłady formułowania pytań

i hipotez badawczych

i hipotez badawczych

Związki wybranych wskaźników kontroli wysiłkowej z efektami

treningu sprinterek biegaczek

Osiągnięcie celów pracy implikuje sformułowanie oraz znalezienie odpowiedzi na

następujące pytania badawcze:

1.

Które z analizowanych wskaźników testów sprawności specjalnej oraz testów

1.

Które z analizowanych wskaźników testów sprawności specjalnej oraz testów

ergometrycznych badanych sprinterek będą posiadały największą diagnostyczność ?

2.

Jaka jest informacyjność tych testów ?

3.

Czy wartość prognostyczna wskaźników testów sprawności specjalnej zmienia się w

funkcji procesu treningowego ?

4.

Jak wyznaczyć sterowania optymalne w zakresie obciążeń treningowych młodych

sprinterek, które winny zostać wykorzystane do kontroli procesu treningowego ?

5.

Jak zastosować najlepiej model matematyczny do przedstawienia zależności zmian

stanu badanych zawodniczek oraz aplikowanych środków treningowych ?

Przykłady formułowania pytań

Przykłady formułowania pytań

i hipotez badawczych

i hipotez badawczych

Związki wybranych wskaźników kontroli wysiłkowej z

efektami treningu sprinterek biegaczek

Hipotezy badawcze:

H:

Zastosowanie statystycznego modelu badań pozwoli na poprawne

H:

Zastosowanie statystycznego modelu badań pozwoli na poprawne

metodologicznie znalezienie odpowiedzi na pytania 1, 2 i 3.

H:

Uzyskanie odpowiedzi na pytania 4 i 5 wiąże się z zastosowaniem

modelu deterministycznego, a tym samym posłużeniem się

twierdzeniem Weierstrassa o istnieniu rozwiązania zadania

programowania matematycznego (dynamicznego):

„Jeżeli funkcja f jest ciągła, a zbiór A zwarty (tzn. domknięty i

ograniczony), to istnieje punkt



x będący rozwiązaniem zadania”

Eksplikacja – uszczegółowienie

problematyki przez wyrażenie jej w formie
zdań zawierających wyłącznie terminy
proste, zrozumiałe i jednoznaczne.

proste, zrozumiałe i jednoznaczne.

Operacjonalizacja – wyrażanie pojęć i

terminów w kategoriach operacyjnych,
tzn. albo poprzez terminy mające
jednoznaczny sens empiryczny, albo przez
czynności, jakie muszą być wykonane,
aby poznać opisywane zjawisko.

Etap projektowania problemu badawczego

Etap projektowania problemu badawczego

-- Rodzaje (typy) badań, podstawowe pojęcie

Rodzaje (typy) badań, podstawowe pojęcie --

Badanie – jest wieloetapowym procesem

zróżnicowanych działań, mających zapewnić
obiektywne, dokładne i wyczerpujące

obiektywne, dokładne i wyczerpujące
poznanie określonego wycinka
rzeczywistości przyrodniczej, społecznej lub
kulturowej [Zaczyński 1995].

Badanie – jest to zbiór skoordynowanych

czynności, które przynoszą nową wiedzę
[Konarzewski 2000].

Etap projektowania problemu badawczego

Etap projektowania problemu badawczego

-- Rodzaje (typy) badań

Rodzaje (typy) badań --

Badania podstawowe (poznawcze) – mają na celu wzbogacenie

wiedzy danej dyscypliny naukowej poprzez formułowanie

ogólnych praw naukowych. W pracach tego typu dość często

przeprowadza się krytyczną ocenę dotychczasowych sposobów

rozwiązań danego problemu badawczego.

Podejście takie pozwala na ukazanie możliwości modyfikacji danej

teorii przez zaproponowanie niezbędnych zmian oraz opracowanie

Podejście takie pozwala na ukazanie możliwości modyfikacji danej

teorii przez zaproponowanie niezbędnych zmian oraz opracowanie

nowych teorii.

Algorytm badań typu poznawczego przedstawia się następująco:

postawienie problemu na podstawie dotychczasowych przesłanek,
wyjaśnienie teoretyczne problemu i sformułowanie nowych hipotez,
logiczna i empiryczna weryfikacja hipotez,
nowe uogólnienia, twierdzenia, nowe teorie.

Etap projektowania problemu badawczego

Etap projektowania problemu badawczego

-- Rodzaje (typy) badań

Rodzaje (typy) badań --

Badania stosowane (empiryczne) – realizowane są

dla umożliwienia sformułowania wniosków,
które mogą być aplikowane do praktyki w celu
poprawy efektywności jej działania.

poprawy efektywności jej działania.

Prace badawcze dla potrzeb praktyki sportowej są

najczęściej pracami empirycznymi, wśród nich
wyróżniamy: prace opisowe (deskryptywne),
wyjaśniające (eksplanacyjne), odtwórcze
(replikacyjne) i weryfikacyjne.

Etap projektowania problemu badawczego

Etap projektowania problemu badawczego

-- Rodzaje (typy) badań

Rodzaje (typy) badań --

Prace deskryptywne – polegają na opisie badanych zjawisk lub faktów

pod kątem analizy struktury i mechanizmów ich funkcjonowania. W
tego rodzaju badaniach pytania problemowe rozpoczyna się od
partykuły: jaka?, jaki?, które?

Prace eksplanacyjne – dotyczą badania związków i zależności

przyczynowo-skutkowych między określonymi zjawiskami i
procesami.

Prace replikacyjne – cechując się odtwórczym charakterem, badania te

albo rozszerzają zakres przedmiotowy lub podmiotowy uprzednich
badań albo wiążą się z innymi metodami ich analizy i weryfikacji.

Badania weryfikacyjne – ich celem jest ustalenie zależności w obrębie

analizowanych zjawisk i procesów. Najczęściej stosuje się badania
weryfikacyjne typu indukcyjnego lub redukcyjnego.

Etap projektowania problemu badawczego

Etap projektowania problemu badawczego

-- Rodzaje (typy) badań

Rodzaje (typy) badań --

Badania weryfikacyjne typu indukcyjnego – polegają na

poszukiwaniu następstw dla znanych przyczyn.
Inaczej mówiąc, określamy w nich zachowanie się

Inaczej mówiąc, określamy w nich zachowanie się
zmiennych zależnych w zależności od zmian
wartości i struktury zmiennych niezależnych.

Badania weryfikacyjne typu redukcyjnego – polegają

na ustaleniu, w jakim stopniu zmienne zależne
wpływają na nieznane zmienne niezależne. Znamy
skutki, natomiast poszukujemy przyczyn.

Etap projektowania problemu badawczego

Etap projektowania problemu badawczego

-- Rodzaje (typy) badań

Rodzaje (typy) badań --

Algorytm badań stosowanych przedstawia się

następująco:
sformułowanie problemu ważnego dla praktyki
sportowej,

sportowej,
podanie zespołu hipotez wynikających z teorii i
dotychczasowych wyników badań empirycznych,
analiza logiczna i weryfikacyjna danej teorii.

Etap projektowania problemu badawczego

Etap projektowania problemu badawczego

-- Rodzaje (typy) badań

Rodzaje (typy) badań --

Badania jakościowe – mamy z nimi do czynienia

wówczas, gdy analizowane obiekty, zjawiska lub
elementy procesów społecznych są wyróżnione w
skali nominalnej i przedziałowej.

skali nominalnej i przedziałowej.

Badania ilościowe – związane są z poznawaniem oraz

wykrywaniem pewnych prawidłowości zjawisk i
procesów, w kategoriach ich struktury, zależności
oraz dynamiki.

Etap projektowania problemu badawczego

Etap projektowania problemu badawczego

-- Rodzaje (typy) badań

Rodzaje (typy) badań --

Badania diagnostyczne – dotyczą twierdzeń, które

orzekają o istniejącym stanie faktycznym zjawiska
lub analizowanego procesu.
Najczęściej mamy do czynienia z pomiarami

Najczęściej mamy do czynienia z pomiarami
jednorazowymi lub wykonywanymi dwukrotnie w
niewielkim odstępie czasu (np. jednego miesiąca).

Badania diagnostyczne stanowią podstawę

formułowanych prognoz w zakresie wielu zjawisk i
procesów.

Etap projektowania problemu badawczego

Etap projektowania problemu badawczego

-- Rodzaje (typy) badań

Rodzaje (typy) badań --

Badania predyktywne – zadaniem tego typu badań jest

sformułowanie prognozy rozwoju (zmian) danego obiektu
(zawodnika, cechy, właściwości osobniczej), a tym samym
jego przydatności w szkoleniu na danym etapie procesu
treningowego.

treningowego.
Wyniki badań o charakterze prognostycznym pozwalają
określić tendencje rozwojowe w badanych zjawiskach i
procesach.

Badania predyktywne można podzielić na:
•

przekrojowe (transwersalne),

•

ciągłe-podłużne (longitudinalne),

•

półciągłe (semilongitudinalne).

Etap projektowania problemu badawczego

Etap projektowania problemu badawczego

-- Rodzaje (typy) badań

Rodzaje (typy) badań --

Badania przekrojowe – opierają się najczęściej na pomiarach

jednorazowych. Wykonane są w jednej lub kilku grupach, niezależnie
od płci, wieku, stażu treningowego oraz sposobu doboru do badań.
Na podstawie takich badań można dokonywać pomiarów całej
zbiorowości obiektów.

Badania ciągłe-podłużne – opierają się na wielokrotnych pomiarach tej

samej próby, tych samych zjawisk lub procesów, dokonywanych
przez dość długi okres czasu. W badaniach tych muszą być spełnione
dwa warunki:
1) w każdym badaniu pomiar musi być przeprowadzony

w identyczny sposób,

2) musi istnieć porównywalność wyników badań

(te same narzędzia i techniki analizy danych).

Badania te stosuje się do ustalenia pewnych tendencji rozwojowych lub

prognostyczności analizowanych cech, narzędzi analitycznych.

Etap projektowania problemu badawczego

Etap projektowania problemu badawczego

-- Rodzaje (typy) badań

Rodzaje (typy) badań --

Badania półciągłe – są badaniami wielokrotnie powtarzanymi na

tych samych obiektach przez pewien czas, krótszy jednak niż
cały interesujący badacza odcinek czasu.
Przy zastosowaniu tej techniki można kilkakrotnie skrócić czas
badań, uzyskując porównywalny efekt, jak przy badaniach

badań, uzyskując porównywalny efekt, jak przy badaniach
ciągłych.

Badania mieszane – stosuje się wówczas, gdy ze względów

losowych niektóre osoby nie mogą uczestniczyć w dalszym
procesie badań ciągłych lub półciągłych. W ich miejsce w
systemie badań mieszanych dobiera się osoby o podobnych
cechach do tych, które przerwały badania.

Etap projektowania problemu badawczego

Etap projektowania problemu badawczego

-- Rodzaje (typy) badań

Rodzaje (typy) badań --

Badania kompleksowe – dotyczą rejestracji różnych

form działalności z wykorzystaniem różnorodnych
metod, technik i narzędzi badawczych.
Ich przedmiotem jest całość nie zawsze spójna,

Ich przedmiotem jest całość nie zawsze spójna,
cechy nie są jednorodne, nie stanowią systemu.

Badania przyczynkarskie – dotyczą wąskiego

zakresu zagadnień, dlatego nie rozwiązują one
problemu w sposób kompleksowy. Dobrze i
świadomie zaprojektowane mogą przynieść
konkretne korzyści teoriopoznawcze i metodyczne.

Etap projektowania problemu badawczego

Etap projektowania problemu badawczego

-- Rodzaje (typy) badań

Rodzaje (typy) badań --

Badania systemowe – przedmiotem

zainteresowania tego typu badań są
systemy, które jako elementy zawierają

systemy, które jako elementy zawierają
obiekty lub procesy fizyczne ulegające
zmianom w czasie i przestrzeni. W ogólnym
przypadku są to systemy wchodzące w
zakres bardzo wielu nauk.

Etap projektowania problemu badawczego

Etap projektowania problemu badawczego

-- Matematyczne modele badań

Matematyczne modele badań --

Modele badań

Werbalny,

syntaktyczny

Determistyczny

Probabilistyczny

Statystyczny

Konfliktowy

M

e

to

d

y

r

o

z

w

ią

z

y

w

a

n

ia

syntaktyczny

Heurystyczne

Rachunek
różniczkowy

Programowanie
liniowe

Programowanie
dynamiczne

Rachunek

prawdopodo-

bieństwa

Statystyka

matematyczna

(indukcyjna)

Teoria gier