POSTĘPOWANIE KARNE PROCESOWE
1. PRZEDMIOT PROCESU KARNEGO
2. ZASADY POSTĘPOWANIA KARNEGO
3. PRZESŁANKI PROCESOWE
4. POSTĘPOWANIE ZWYCZAJNE A POSTEPOWANIE SZCZEGÓLNE
5. FORMY AKCJI CYWILNEJ,
6. KATEGORIE UCZESTNIKÓW PROCESU
7. POJĘCIE I RODZAJE WŁAŚCIWOŚCI ORGANÓW PROCESOWYCH
8. STRONY CZYNNE PROCESU
9. KATEGORIE REPREZENTANTÓW STRON PROCESOWYCH
10. DECYZJE PROCESOWE I ICH PODZIAŁ
11. POJĘCIE, ŹRÓDŁA DOWODU I ŚRODKA DOWODOWEGO
12. POWODY ISTNIENIA ZAKAZÓW DOWODOWYCH
13. ŚWIADEK ANONIMOWY I ŚWIADEK KORONNY
14. EKSPERYMENTY PROCESOWE
15. ZATRZYMANIE I PRAWA ZATRZYMANEGO
16. POJĘCIE, RODZAJE I FUNKCJE ŚRODKÓW ZAOBIEGAWCZYCH
17. TYMCZASOWE ARESZTOWANIE
18. PORĘCZENIE I JEGO RODZAJE
19. OBRONA OBLIOGATORYJNA
20. WSTĘPNE FORMY POSTĘPOWANIA PRZYGOTOWAWCZEGO
21. ŚLEDZTWO A DOCHODZENIE
22. ETAPY ROZPRAWY GŁÓWNEJ
23. ORZECZENIA SĄDOWE
24. APELACJA
25. KASACJA
26. WZNOWIENIE POSTEPOWANIA
1. PRZEDMIOT PROCESU KARNEGO
Przedmiotem procesu karnego jest problem odpowiedzialności karnej, a czasem i cywilnej
oskarżonego za zarzucane mu przestępstwo.
Odpowiedzialnością karną, ewentualnie i cywilną, jest powinność poniesienia przez konkretną
osobę konsekwencji określonych w prawie karnym lub cywilnym za konkretne przestępstwo.
Odpowiedzialność karna nazywana również odpowiedzialnością prawną ma dwie podstawy:
a)
faktyczną, - to czyn zarzucany oskarżonemu, który w razie potwierdzenia dowodami
zasadności zarzutu zostaje przypisany oskarżonemu w wyroku.
b)
normatywną, - to kwalifikacja prawna (oceniana z punktu widzenia prawa ) czynu
zarzucanego oskarżonemu. Może ona mieć dwa rodzaje zmiany:
zmiana następcza - spowodowana zmianą w obrazie czynu,
zmiana samoistna - dokonana przy niezmienionym obrazie czynu (to poprawa
błędnej kwalifikacji prawnej).
2. ZASADY POSTĘPOWANIA KARNEGO
Naczelne zasady procesu to społeczne ważne ogólne dyrektywy uregulowania
najbardziej istotnych kwestii z zakresu procesu. Wyróżniamy:
Zasada abstrakcyjna procesu to ogólna idea rozstrzygnięcia węzłowej kwestii prawnej
w procesie, niezwiązana z konkretnym ustawodawstwem.
Zasada konkretna procesu natomiast to zasada abstrakcyjna wtłoczona
w ramy obowiązującego prawa taka , jaka „przykrawuje” ją ustawodawstwo, aby dostosować
ją do
konkretnych warunków w danym czasie i miejscu.
Innym podziałem zasad, mającym praktyczne znaczenie , jest rozróżnienie zasad
konstytucyjnych , czyli takich dyrektyw, które zostały wymienione przez konstytucje (np.
zasada obiektywizmu, zasada domniemania niewinności) i zasad pozakonstytucyjnych czyli
dyrektyw niesformułowanych w Konstytucji. Inny ważny podział to zasady prawnie
definiowane czyli zasady wymienione i dookreślone w kodeksie postępowania karnego,
zasady prawnie niezdefiniowane, których obowiązywanie wynika z kilku lub kilkunastu
razem wziętych przepisów, np. zasada bezpośredniości.
Zasada prawdy materialnej jest to dyrektywa, w myśl której podstawę wszystkich
rozstrzygnięć powinny stanowić ustalenia faktyczne zgodne z rzeczywistością. Chodzi
o prawdę materialną, czyli o zgodność ustaleń obiektywną rzeczywistością. Z definicji zasady
prawdy materialnej wynika podstawowa konsekwencja w postaci obowiązku organów
procesowych czynienia wszystkiego, co jest w ich mocy, aby dotrzeć do prawdy materialnej i
wyciągnąć z tego faktu właściwe wnioski. Organy te powinny dążyć do ustaleń faktycznych w
procesie odpowiadających prawdzie, bez względu na zachowanie się stron w procesie.
Ustalenia faktyczne są to takie stwierdzenia faktów, do których dochodzi w wyniku czynności
procesowych. Poza procesowe ustalenia faktyczne dokonywane poza procesem, a więc w
ramach tzw. Postępowania sprawdzającego lub czynności operacyjno-rozpoznawczych, czyli
nieformalnych i tajnych czynności Policji, ABW, straży Granicznej, nie maja na ogół
bezpośredniego wpływu na decyzje procesowe.
Poznawanie faktów w procesie odznacza się trzema cechami:
1)poznanie to ma charakter probabilistyczny, to znaczy, że w zasadzie ustala się tylko
prawdopodobieństwo, a nie obiektywną pewność.
2)Poznanie to ma charakter materialny, gdyż odrzuca się wszelkie kryteria celności
poznania faktów. O tym czy doszło do poznania faktów w procesie, decyduje proces
myślowy nazywany udowodnieniem.
3)poznanie faktów ma sens tylko wtedy, gdy jest prawnie relawantne. Dochodzi się
bowiem tylko w granicach i w stopniu dokładności wyznaczonym przez przedmiot
procesu.
Zasada obiektywizmu jest to dyrektywa, zgodnie z którą organ procesowy
powinien mieć bezstronny stosunek do stron i innych uczestników procesu oraz
nie
powinien kierunkowo nastawiać się do samej sprawy. Spełnienie trzech warunków
jest niezbędne do tego, aby obiektywizm był realny:
1)niezawisłość lub co najmniej niezależność organu procesowego. Człowiek
niezawisły nie wdaje się w układy międzypersonalne, jest odporny psychicznie, nie
można go kupić. Niezawisły jest sędzia, niezależny jest natomiast prokurator, gdyż
ma
do własnego zdania, ale podlega dyscyplinie hierarchicznej. Środkiem chroniącym
przed naruszeniem niezawisłości jest instytucja wyłączenia sędziego.
2)przestrzeganie reguły audiatur et altera pars czyli dyrektywy głoszącej, że sąd
powinien wziąć pod uwagę cały materiał dowodowy, zarówno świadczący na rzecz,
jak i przeciw każdej ze stron, oraz powinien wysłuchać argumentacji wszystkich
stron
procesowych.
3)minimalne działanie czynników irracjonalnych wpływających na podejmowanie
decyzji. Człowiek zawsze pozostaje pod wpływem czynników irracjonalnych, np.
uprzedzeń, niechęci, sympatii, gniewu, przygnębienia, radości i smutku. Chodzi
tylko o to, aby ich oddziaływanie zostało sprowadzone do minimum. Dlatego tak
ważne jest są doświadczenie życiowe, wiedza sędziego i kolektywność orzekania.
Zasada domniemania niewinności i in dubio pro reo orza ciężar dowodu
Zasada domniemania niewinności i to dyrektywa, w myśl której oskarżonego
należy traktować jak niewinnego, dopóki nie zostanie mu udowodniona wina
w sposób przewidziany przez prawo karne procesowe.
Zasada in dubio pro reo natomiast to dyrektywa, w myśl której wszystkie nie
dające się rozstrzygnąć wątpliwości należy rozstrzygnąć na korzyść oskarżonego.
Ciężar dowodu to powinność udowodnienia ze względu na własny interes prawny.
Obowiązek dowodzenia jest powinnością udowadniania ze względu na cudzy
interes prawny, np. interes klienta (obowiązek adwokata),. Niedopełnienie tej
powinności może spowodować pociągnięcie na przykład do odpowiedzialności
dyscyplinarnej.
Zasada swobodnej oceny dowodów jest to dyrektywa, zgodnie z którą organy
procesowe w ocenie dowodów kierują się swoim przekonaniem nieskrępowanym
ustawowymi regułom i oceny, ukształtowanym natomiast pod wpływem wskazań
wiedzy, doświadczenia życiowego i zasad logicznego rozumowania.
Zasada bezpośredniości jest to dyrektywa w myśl której organ procesowy
powinien zetknąć się ze źródłem i środkiem dowodowym osobiście, a środkiem
dowodowym , na którym opiera swe ustalenia, powinien być przede wszystkim
środek dowodowy pierwotny (tzw. Dowód pierwotny).
Zasada kontradyktoryjności i inkwizyjności
Zasada kontradyktoryjności to dyrektywa, zgodnie z którą strony mają prawo walki
o korzystne dla siebie rozstrzygnięcie.
Zasada inkwizycyjności to dyrektywa, zgodnie z którą w procesie nie ma miejsca
dla stron procesowych i badanie sprawy należy przede wszystkim dla organu