POSTĘPOWANIE GŁÓWNE |
Kulminacyjna faza procesu - następuje rozstrzygnięcie zasadniczej kwestii procesu - odpowiedzialności karnej oskarżonego za zarzucany czyn
Zasada skargowości - elementem niezbędnym wszczęcia tej fazy jest skarga uprawnionego oskarżyciela lub innego uprawnionego podmiotu ( art. 14§1 KPK); stanowi warunek wszczęcia, prowadzenia i rozstrzygania przez sąd - akt oskarżenia
Akt oskarżenia - jestem elementem koniecznym wszczęcia, zakreśla przedmiotowe i podmiotowe granice procesu; może być wniesiony przez:
oskarżyciela publicznego - forma zwykła i uproszczona
oskarżyciel prywatny - forma ograniczona do art. 487 - możliwy brak przygotowawczego
subsydiarny oskarżyciel posiłkowy - zwykły akt oskarżenia sporządzony i podpisany przez adwokata lub radcę prawnego - możliwy brak przygotowawczego
Skargi zasadnicze inicjujące postępowanie zasadnicze:
akt oskarżenia i pozew cywilny
wniosek prokuratora o warunkowe umorzenie postępowania - art. 336§1 rozstrzygnięcie odpowiedzialności z propozycją odstąpienia od klasycznej kary
wniosek prokuratora lub o umorzenie postępowania z uwagi na niepoczytalność sprawcy i zastosowanie środków zabezpieczających art. 324
wniosek prokuratora lub pokrzywdzonego o wszczęcie postępowania sądowego na podstawie ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary; jeżeli czyn uznany jest za czyn nieuczciwej konkurencji to także wniosek Prezesa UKOK
ustawa dzieli postępowanie na:
|
1a. Wstępna kontrola aktu oskarżenia
podlega kontroli ze względu na
wymogi formalne
wymogi merytoryczne
Ad. A. Wstępna kontrola formalna aktu oskarżenia
prezes sądu I instancji (rejonowy lub okręgowy) - możliwe przekazanie przewodniczącemu wydziału lub upoważnionemu sędziemu; art. 93§2 KPK
badanie ogólnych wymogów formalnych pisma procesowego wymienionych w art. 119 KPK oraz
badanie szczególnych wymogów dla aktu oskarżenia wynikających z art. 332,333 lub 335 KPK oraz czy spełnione zostały warunki z 334 KPK - odnosi się to do oskarżyciela publicznego i subsydiarnego posiłkowego
dla oskarżyciela prywatnego: zakres kontroli prezesa sądu ogranicza się do art. 120 KPK
do wniosku o warunkowe umorzenie postępowania stosuję się odpowiednio przepisy dot. Aktu oskarżenia
prezes sadu bada także czy wniosek o warunkowe umorzenie spełnia wymogi formalne publicznego aktu oskarżenia
Stwierdzenie braków:
prezes wydaje zarządzenie o zwrocie go do oskarżyciela w celu ich usunięcia - 7 dni; wskazuje zakres - tylko do oskarżyciela publicznego
oskarżycielowi przysługuje zażalenie do sądu właściwego do rozpoznania danej sprawy art., 337 §2 - jeżeli nie wnosi zażalenia powinien w terminie 7 dni wnieść poprawiony lub uzupełniony akt oskarżenia
Zgodność formalna:
prezes sądu zarządza dostarczenie odpisu aktu oskarżenia oskarżonemu, wzywając do składania wniosków dowodowych w terminie 7 dni od doręczenia art. 338§1 - termin ma charakter porządkowy
Akt z wnioskiem o skazanie bez rozprawy: art. 335§1 - przez zarządza doręczenie oskarżonemu odpisu oraz ujawnionemu pokrzywdzonemu
Odpowiedź na akt oskarżenia art. 338§2 KPK
oskarżony w terminie 7 dni od doręczenia mu odpisu aktu, pisemna; powinien być pouczony o takiej możliwości
możliwość ustosunkowania się do twierdzeń aktu oskarżenia, zapobiega jednostronności
zwykle łączy się z wnioskami o charakterze dowodowym lub dotyczącym kwestii, o których mowa w art. 339
może sporządzić i złożyć w imieniu oskarżonego także obrońca
Ad. B. Stwierdzenie wymogów merytorycznych aktu oskarżenia
sąd dokonuje na posiedzeniu
może mieć charakter obligatoryjny lub fakultatywny
Obligatoryjne posiedzenie - kierowany przez prezesa lub na wniosek stron:
prokurator złożył wniosek o zastosowanie środków zabezpieczających; następuje, gdy:
prokurator umorzył postępowanie przygotowawcze z powodu niepoczytalności sprawcy lub z powodu znikomej szkodliwości społecznej czynu; a także przy warunkowym umorzeniu postępowania lub okoliczności wyłączającej ukaranie sprawcy (art. 100 KK) - wystąpienie o orzeczenie przepadku
w razie stwierdzenia konieczności umorzenia postępowania przygotowawczego w stosunku do sprawcy niepoczytalnego oraz orzeczenia innych niż przepadek rzeczy środków zabezpieczających
rozważenie potrzeby zastosowania warunkowego umorzenia
prokurator złożył wniosek o skazanie oskarżonego na posiedzeniu bez rozprawy; w warunkach art. 335§1 KPK
tylko, gdy taki wniosek został dołączony do aktu oskarżenia ( za zgodą oskarżonego)
dotyczy występku zagrożonego karą nieprzekraczającą 10 lat pozbawienia wolności
okoliczności popełnienia przestępstwa nie mogą budzić wątpliwości
postawa oskarżonego wykazuje, że cele postępowania zostaną osiągnięte
możliwe jest uzależnienie od naprawienia szkody albo zobowiązanie oskarżonego do stosownego trybu życia
jeżeli sąd uwzględni - następuje skazanie bez przeprowadzania postępowania dowodowego; jeżeli nie zachodzą podstawy - sprawa rozpatrywana na zasadach ogólnych
akt oskarżenia wniósł oskarżyciel posiłkowy - zbadanie czy nie zachodzi potrzeba umorzenia z powodu braku faktycznych podstaw do oskarżenia lub potrzeba wydania orzeczenia o konieczność ograniczenia liczby oskarżycieli posiłkowych art. 339§2
zbadanie czy nie zachodzi brak podstaw faktycznych: charakter gwarancyjny; eliminacja bezzasadnych oskarżeń w sprawach, w których oskarżyciel publiczny odmówił wniesienia oskarżenia - stwierdzenie braku obliguje do umorzenia postępowania art. 339
ograniczenie liczby oskarżycieli:, jeżeli jest to konieczne dla prawidłowego toku postępowania; nie podlega zaskarżeni
oskarżony jest tymczasowo aresztowany - art., 334 KPK. sąd z urzędu rozstrzyga czy utrzymać, zmienić lub uchylić ten środek - w razie potrzeby orzec o innym
Fakultatywne skierowanie na posiedzenie art. 339§3 KPK
zależne od oceny prezesa sądu, gdy zachodzi potrzeba innego rozstrzygnięcia przekraczającego jego uprawnienia;
może nastąpić z inicjatywy prezesa lub strony, jeżeli prezes uzna wniosek za zasadny
na odmowę skierowania sprawy na posiedzenie nie przysługuje zażalenie
do sytuacji takich należą m.in.
umorzenie postępowania na podstawie art. 17§1 pkt. 2-11 KPK
czyn nie zawiera znamion czynu zabronionego; albo sprawca nie popełnia przestępstwa
społeczna szkodliwość znikoma
ustawa stanowi, że sprawca nie podlega karze
oskarżony zmarł
przedawnienie karalności
res iudicata, litis contestatio
sprawca nie podlega orzecznictwu polskich sądów karnych
brak skargi uprawnionego oskarżyciela
brak wymaganego zezwolenia na ściganie lub wniosku o ściganie pochodzącego od osoby uprawnionej
umorzenie z powodu oczywistego braku faktycznych podstaw oskarżenia
następuje tylko wtedy, gdy brak tych podstaw stwierdzony został w związku z wniesionym aktem oskarżenia (tylko, gdy postępowanie przygotowawcze zostało przeprowadzone wyczerpująco i wszechstronnie)
wydanie postanowienia o niewłaściwości sądu lub o zmianie wskazanego w akcie trybu postępowania
konieczność badania właściwości z urzędu
w razie stwierdzenia niewłaściwości przekazanie do właściwego sądu lub odpowiedniego organu
zwrot sprawy prokuratorowi w celu usunięcia braków postępowania przygotowawczego
wydanie postanowienia o zawieszeniu postępowania
jeżeli pojawią się okoliczności art. 22 KPK oraz rezygnacja ze ścigania karnego ze względu na oczywistą niecelowość wymierzenia kary art. 11 §1 i2
wydanie postanowienia w przedmiocie tymczasowego aresztowania lub innego środka przymusu
akt oskarżenia obejmuje tymczasowo aresztowanego - z urzędu
konieczność rozstrzygnięcia wniosku oskarżonego lub obrońcy o uchylenie lub zmianę tymczasowego aresztowania na inny środek
zachodzi potrzeba zastosowania określonego środka
wydanie wyroku nakazowego
wydanie przez sąd jednoosobowo wyroku nakazowego na posiedzeniu
o tym trybie decyduje tylko sąd
warunkiem koniecznym: brak wątpliwości, co do okoliczności czynu i winy oskarżonego oraz uznanie za wystarczającą reakcję na wymierzenie kary ograniczenia wolności lub grzywny art. 500 §1 i2
gdy zachodzi możliwość przekazania sprawy do postępowania mediacyjnego art. 339§4
ze względu na zawiłość sprawy lub, jeśli z innych ważnych powodów uzna, że może przyczynić się to do usprawnienia postępowania
przedmiotem posiedzenia mogą być także:
spr. związane z powództwem cywilnym art. 65
wyłączenie poszczególnych osób
poszczególne czyny do odrębnego rozpoznania
dopuszczenie do udziału przedstawiciela społecznego art. 90
Prawo do uczestniczenia w posiedzeniu art. 339§5
Wszyscy:
orzeczenie środków zabezpieczających
warunkowe umorzenie
skazanie bez rozprawy
umorzenie postępowania na podstawie art. 17
umorzenie z powodu braku faktycznych podstaw
wydanie postanowienia w sprawie tymczasowego aresztowania
strony, obrońcy, pełnomocnicy powinni być powiadomieni o miejscu, terminie
usprawiedliwione niestawiennictwo powoduje odroczenie posiedzenia art. 117 §3 KPK
Obligatoryjny udział w posiedzeniu:
prokurator i obrońca: orzeczenie środka zabezpieczającego - umieszczenie w zamkniętym zakładzie psychiatrycznym lub w zakładzie zamkniętym ze szczególnym leczeniem lub rehabilitacją
prokurator, obrońca, podejrzany: w przedmiocie wniosku prokuratora o warunkowe umorzenie z uwagi na niepoczytalność podejrzanego i zastosowanie środka zabezpieczającego
obligatoryjny udział może wynikać z zarządzenia prezesa sądu lub sądu:
do prokuratora, oskarżonego, pokrzywdzonego: warunkowe umorzenie lub skazania bez rozprawy
Posiedzenia sądu bez udziału stron np. art. 500§4, art. 535§3, art. 544§3
1b. Przygotowanie organizacyjne rozprawy
zapewnienie sprawnego przebiegu rozprawy - zasada szybkości i koncentracji procesu - proces powinien przebiegać szybko i trwać możliwie najkrócej a jednocześnie powinien być konsekwentnym ciągiem czynności i zdarzeń bez przerw i zahamowań
zasada prawdy materialnej nie pozwala na przyspieszenie procesu bez zachowania określonego minimalnego terminu
Przebieg
WYZNACZENIE ROZPRAWY i przeprowadzenie jej bez nieuzasadnionej zwłoki art. 348 KPK (o ile nie trzeba uzupełnić aktu oskarżenia, ani podejmować żadnych decyzji na posiedzeniu)
wyznaczana przez prezesa sądu - jako pisemne zarządzenie; art. 350§1; wskazuje:
sędziego albo członków składu orzekającego
dzień, godzinę, salę rozprawy
strony i inne osoby, które należy wezwać na rozprawę lub zawiadomić o jej terminie
inne czynności konieczne do przygotowania rozprawy
jeżeli oskarżony pozbawiony wolności - zarządzenie doprowadzenia na rozprawę art. 350§2
system wyboru sądu orzekającego
sędziego albo sędziów powołanych do orzekania w sprawie wyznacza się w kolejności wg wpływu sprawy oraz jawnej dla stron listy sędziów danego sądu lub wydziału sądu - odstępstwo dopuszczalne w razie choroby sędziego lub innej ważnej przeszkody; art., 351§1
w sprawach zagrożonych karą 25 lat pozbawienia wolności albo dożywotnio - na wniosek prokuratora lub obrońcy (w terminie 7 dni od złożenia aktu oskarżenia/ doręczenia aktu oskarżenia) wyznaczenie składu następuje w drodze losowania, przy którym mają oni prawo być obecni; art. 351§2
ograniczenia przyspieszenia terminu
pomiędzy doręczeniem zawiadomienia a terminem rozprawy głównej min 7 dni; art. 353§1 - przejaw prawa do obrony oskarżonego - niezachowanie terminu skutkuje złożeniem przez oskarżonego wiążącego wniosku o odroczenie rozprawy art. 353§2
dla innych uczestników procesu jest to tylko termin instrukcyjny; uznanie wniosku o odroczenie zależy id uznania sądu
wniosek o odroczenie - pisemny, ustny; do protokołu do czasu rozpoczęcia przewodu sądowego art. 381
podjęcie decyzji o DOPUSZCZENIU DOWODÓW I ICH SPROWADZENIA - prezesa sądu; art., 368 KPK
uprawnienie prezesa do przychylnego rozpatrzenia wniosku jedynie, jeżeli druga strona się nie sprzeciwiła
co do zasady - prezes dopuszcza dowody z urzędu
jeżeli sprzeciw lub prezes z urzędu podstanowi o niedopuszczeniu to kieruje sprawę na posiedzenie
oddalenie wniosku następuje w formie postanowienia sądu sporządzonego wraz z uzasadnieniem art. 170§3
decyzje podjęte przez prezesa sądu nie są dla sądu wiążące
ROZPRAWA GŁÓWNA |
Zasada publiczności oraz jej ograniczenia
Art. 355 KPK - rozprawa odbywa się jawnie, a ograniczanie jawności możliwe tylko ustawowo
jawność wewnętrzna - odnosi się tylko do stron i osób z nimi współdziałających (ujmowane jako element zasady konradyktoryjności)
jawność zewnętrzna
odnosi się do ogółu społeczeństwa
jej dotyczy zasada publiczności z art. 355
spełnia funkcję wychowawczego oddziaływania wymiaru sprawiedliwości oraz funkcję kontroli społecznej nad działalnością organów wymiaru sprawiedliwości
jawność procesu wpływa na:
podniesienie poziomu pracy organów procesowych (przestrzeganie form)
podniesienie poziomu wystąpień uczestników
wzrost zaufania społeczeństwa
podniesienie poziomu świadomości i kultury prawnej
rozszerzenie zasady jawności:
transmisje radiowe i telewizyjne, itp.
utrwalanie dźwięku i obrazu z rozprawy
art. 357 KPK, sąd może zezwolić przedstawicielom radia telewizji itp., na rejestrację obrazu i dźwięku, jeżeli przemawia interes społeczny, nie utrudnia to prowadzenia rozprawy, a interes uczestnika się nie sprzeciwia - sąd może określić warunki, od których uzależnia wydanie zezwolenia art. 357§2 KPK
ustawa nie zezwala sądowi na udzielanie innym podmiotom zezwolenia na dokonywanie rejestracji wizualnej i audiowizualnej przebiegu rozprawy
na wniosek strony sąd może zezwolić na rejestrowanie dźwięku (nie może zakłócać prawidłowości postępowania) art. 358
jawność dotyczy:
rozprawy przed sądem I instancji, art. 355; sądem II instancji oraz przed SN jako sądem kasacyjnym, art. 355 w zw. 458 i 518
na rozprawie mogą być obecne: osoby, których sprawa dotyczy, a także inne osoby pełnoletnie i nieuzbrojone art. 356§1
przewodniczący może zezwolić na uczestnictwo małoletnim oraz osobom uprawnionym do noszenia broni art. 356§2
jako zarządzenie porządkowe: wydalenie z sali rozpraw osób nieliczących się z powagą sądu art. 372 w zw. 356§3
publiczność procesu nie może być udostępniona dla nieograniczonej ilości osób - warunki obiektywne ( wielkość pomieszczenia) - karty wstępu na salę sądową - zarządzenie administracyjne, w zakresie porządku i bezpieczeństwa - wydawane po kolei aż do wyczerpania
przyczyny wyłączenia jawności:
art. 45 Konstytucji (ochrona moralności, bezpieczeństwa państwa, porządku publicznego, ochrona życia prywatnego stron lub ważny interes prywatny)
obligatoryjne wyłączenie całej rozprawy:
wniosek prokuratora o umorzenie postępowania z powodu niepoczytalności sprawcy i zastosowania środka zabezpieczającego
w sprawie o pomówienie lub znieważenie (na wniosek pokrzywdzonego może być jawna)
postępowanie poprawcze, chyba, że jawność rozprawy wynika ze względów poprawczych
obligatoryjnie sąd wyłącza tajność rozprawy całej lub części, jeżeli jawność mogłaby, art., 360§1 KPK
wywołać zakłócenie spokoju publicznego
obrażać dobre obyczaje
ujawnić okoliczności, które ze wzg., na ważny interes państwa powinny być zachowane w tajemnice
naruszyć ważny interes rozprawy
sąd wyłącza jawność całości lub części na żądanie osoby, która złożyła wniosek o ściganie art. 360§2
niejawna część rozprawy, w której następuje odczytanie zeznań świadka incognito art. 393
fakultatywność wyłączenia jawności całości lub części:
jeżeli przynajmniej jeden z oskarżonych jest nieletni lub na czas przesłuchania świadka, który nie ukończył 15 lat art. 360 §3
jeżeli świadek koronny złożył wniosek o wyłączenie jawności na czas jego przesłuchania
w związku z przesłuchaniem w charakterze świadka lub biegłych osób:
zwolnionych przez organ przełożony z obowiązku zachowania tajemnicy państwowej
zwolnionych przez sąd od obowiązku zachowania tajemnicy służbowej lub związanej z wykonywaniem zawodu
na żądanie świadka, jeżeli treść zeznań mogłaby narazić na hańbę jego lub osobę najbliższą art., 183§2
w razie potrzeby ujawnienia dokumentów zawierających tajemnicę państwową, służbową lub zawodową art. 226
KK penalizuje publiczne rozpowszechnianie wiadomości z rozprawy sądowej z wyłączeniem jawności - kara grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do lat 2
Osoby zaufania art. 361§1 KPK - „cząstkowe ekwiwalenty publiczności”
złagodzenie wymogów tajności
uprawnienie przewodniczącego do zezwolenia poszczególnym osobom na obecność na rozprawie art. 361 §3
zezwolenie na obecność osób powołanych do kierowania działalnością administracyjna sądów
w razie wyłączenia jawności mogą być obecne na rozprawie po 2 osoby wskazane przez oskarżyciela publicznego, oskarżyciela posiłkowego oskarżyciela prywatnego i oskarżonego, - jeżeli kilku oskarżycieli to mogą wybrać po 1 osobie
wyłączenie osób zaufania, jeżeli zachodzi możliwość ujawnienia tajemnicy państwowej w czasie odczytywania protokołu z zeznań świadka incognito art. 393 §4 oraz w czasie przesłuchania świadka koronnego
ogłoszenie wyroku zawsze odbywa się jawnie!!! - nie dot., ustnych motywów wyroku; art. 418§3 - po ogłoszeniu wyroku przewodniczący lub jeden z członków składu orzekającego podaje ustnie najważniejsze powody wyroku
w wypadku wyrokowania poza rozprawą treść wyroku udostępnia się publicznie przez złożenie jego odpisu na okres 7 dni w sekretariacie sądu, o czym należy uczynić wzmiankę w protokole posiedzenia art. 418 a KPK
tajność bezwzględna: przebieg narady i głosowanie nad orzeczeniem - zezwolenie na jawność niedopuszczalne - obecny może być jedynie protokolant chyba, że jego obecność uznana zostanie za zbędną art. 108 KP
Struktura wewnętrzna rozprawy głównej:
|
1. ROZPOCZĘCIE ROZPRAWY GŁÓWNEJ |
kierownictwo formalne - zachowanie wymagań formalnych, co do kolejności czynności w przebiegu rozprawy oraz baczenie czy strony miały możliwość realizacji ich uprawnień
kierownictwo materialne - czuwanie nad prawidłowym tokiem postępowania dowodowego; aby wszystkie istotne okoliczności zostały wyjaśnione oraz aby rozstrzygnięcie nastąpiło na pierwszej rozprawie głównej art. 366 KPK
obejmuje elementy od wywołania rozprawy do odczytania akty oskarżenia - następnie rozpoczęcie przewodu sądowego
PRZEBIEG
wywołanie sprawy - głośne oznajmienie w sali rozpraw i przed nią, że będzie rozpoznawana określona sprawa - wymienienie numeru na wokandzie, i kwalifikacja czynu - dokonuje na podstawie zarządzenia przewodniczącego pracownik sądu (woźny, protokolant), a jeżeli istnieje sprzęt nagłaśniający to osobiście przewodniczący składu orzekającego - od tego momentu działa zasada ciągłości rozprawy i niezmienność składu orzekającego
przewodniczący sprawdza czy wszystkie wezwane osoby strawiły się na rozprawę
NIESTAWIENNICTWO - jeżeli osoba uprawniona nie stawiła się i nie ma pewności, że została prawidłowo powiadomiona oraz zachodzi uzasadnione podejrzenie, że niestawiennictwo wynikło z powodu przeszkód żywiołowych lub innych wyjątkowych przeszkód, także, gdy usprawiedliwiła niestawiennictwo i wnosi o nieprzeprowadzenie rozprawy bez jej obecności - rozprawę odracza się /art. 117§2 KPK - patrz dalej
przewodniczący sprawdza czy nie ma przeszkód do rozpoznania sprawy (sprawdzenie czy powiadomienia nastąpiły we właściwym terminie i czy nieobecności zostały usprawiedliwione art. 381
czy nie zachodzi konieczność odroczenia rozprawy ze wzg. na niestawiennictwo
czy zachowany 7 dniowy termin między doręczeniem zawiadomień a terminem rozprawy (rozważenie ewentualnego winsoku o odroczenie ze względu na brak czasu na przygotowanie się do rozprawy); jeżeli termin niezachowany w stosunku do oskarżonego i obrońcy to wniosek jest wiążący
czy są podstawy do zawieszenia postępowania art. 22
czy nie zachodzą przeszkody procesowe w postaci ujemnych przesłanek procesowych art. 17
rozstrzygnięcia incydentalne
postanowienie o dopuszczeniu przedstawiciela organizacji społecznej art. 90
postanowienie o przyjęcie powództwa cywilnego art. 62 i 65
postanowienie o niemożności brania udziału w postępowaniu w charakterze oskarżyciela posiłkowego osoby nieuprawnionej, niebędącej pokrzywdzonym oraz w przedmiocie ograniczenia liczby oskarżycieli posiłkowych
postanowienie o wniosku w sprawie wyłączenia sędziego, prokuratora i protokolanta z uwagi na obawę braku bez stronności
postanowienie w sprawie cofnięcia wniosku o pokrzywdzonego o ściganie
decyzja w sprawie przyłączenia się do sprawy z oskarżenia prywatnego innego pokrzywdzonego tym samym czynem
także rozpatrzenie w kwestii wyłączenia jawności rozprawy głównej oraz udzielenia zezwolenia przedstawicielom mediów na dokonywanie zapisów
gdy nie zachodzą przeszkody do rozpoznania sprawy przewodniczący zarządza opuszczenie sali rozpraw przez świadków art. 384§1
uprawnienia przewodniczącego składu orzekającego:
podejmowanie decyzji o otwarciu rozprawy lub jej zamknięciu, (art., 381 i 405)
sprawdzenie obecności osób wezwanych na rozprawę art., 381
wydanie zarządzenia o natychmiastowym zatrzymaniu i doprowadzeniu oskarżonego w razie jego nieusprawiedliwionego niestawiennictwa art. 382
kierowanie postępowaniem dowodowym art. 366
decyzja o przychylnym załatwieniu wniosku dowodowego, któremu inna storna się nie sprzeciwiła art. 368
decyzja o przerwaniu rozprawy głównej art. 401§1
umożliwienie stronom wypowiedzenia się, co do każdej kwestii podlegającej rozstrzygnięciu art. 367§1
uchylanie pytań sugerujących treść odpowiedzi oraz nieistotnych art., 171§4 i 6
wydawanie w ramach policji sesyjnej wszelkich zarządzeń niezbędnych do utrzymania na sali sądowej spokoju i porządku, art., 373 - jeżeli oskarżony nie zastosuję się po upomnieniu przewodniczący może wydalić go na pewien czas z sali rozpraw, art. 375§1 - umożliwia to kontynuowanie rozprawy
udzielenie zezwolenia na obecność na rozprawie toczącej się z wyłączeniem jawności art. 361§3
pouczenie świadka koronnego, że ma prawo do złożenia wniosku o wyłączenie jawności rozprawy na czas jego przesłuchania
udzielenie głosu stronom i innym podmiotom po zamknięciu przewodu sądowego art. 406
kierowanie naradą i głosowaniem art. 109
ogłoszenie wyroku oraz pouczenie o prawie, terminie i sposobie wniesienia środka zaskarżenia
od zarządzeń wydanych na rozprawie przez przewodniczącego przysługuje odwołanie do składu orzekającego art. 373 KPK
uprawnienia sądu (składu orzekającego):
rozpatrywanie odwołań od zarządzeń przewodniczącego, jeżeli skład orzekający jest kolegialny art. 373 KPK
wyrażenie zgody na cofnięcie przez uprawniony podmiot wniosku o ściganie art. 12§3
wyłączenie jawności rozprawy w całości lub części art. 360
odraczanie rozprawy art., 404§1
wydawanie zezwolenia mass mediom na dokonywanie zapisów art., 357
oddalanie wniosku dowodowego art., 170§3
wyrażanie zgody na ograniczenie postępowania dowodowego art. 387
podjęcie decyzji o zleceniu przedstawienia przez oskarżyciela publicznego określonych dowodów w związku z ujawnieniem na rozprawie istotnych braków postępowania przygotowawczego art., 397
przewodniczący podejmuje decyzje związane z kierowaniem w formie zarządzeń; a sąd w tym zakresie w formie postanowień
zasada ustności art., 365 KPK
do wszelkich oświadczeń procesowych składanych lub ujawnionych na rozprawie
w ograniczonym zakresie na posiedzeniach sądowych - wnioski na piśmie art. 116
ułatwia urzeczywistnienie zasady publiczności i konradyktoryjności
przede wszystkim przy przesłuchaniu osobowych źródeł dowodowych
w post. przygotowawczym możliwość wyjaśnień na piśmie
nie ma charakteru bezwzględnego
NIESTAWIENNICTWO
po stwierdzeniu, że zawiadomienia i wezwania zostały doręczone z zachowaniem przepisów rozważa się przyczyny niestawiennictwa z punktu widzenia możności przeprowadzenia postępowania
oskarżony
obecność obowiązkowa, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej (art. 374§1 i 382 KPK)
przeprowadzenie bez oskarżonego wyjątkowo, gdy:
post. uproszczone, gdy warunki do wydania wyroku zaocznego art. 479
post. w sprawach z oskarżenia prywatnego art. 485
post. w sprawie wydania wyroku łącznego art. 573§2
jeżeli oskarżony powiadomiony osobiście nie stawił się bez usprawiedliwienia art. 377§3
jeżeli wprawił się z własnej winy w stan niezdolności do udziału w rozprawie art. 377§1
jeżeli zawiadomiony o terminie oświadczy, że nie weźmie udziału w rozprawie art. 377§3
jeżeli uniemożliwia doprowadzenie do na rozprawę art. 377§3
przeprowadzenie innych czynności:
jeżeli oskarżony, który złożył już wyjaśnienia, opuścił salę rozpraw bez zezwolenia przewodniczącego, sąd może prowadzić rozprawę w dalszym ciągu, a wydany wyrok nie jest uważany za zaoczny art. 376§1
sąd może dokończyć rozprawę, jeżeli po złożeniu wyjaśnień zawiadomiony o terminie rozprawy odroczonej lub przerwanej nie stawił się na rozprawę bez podania usprawiedliwienia art. 376§2
sąd może kontynuować rozprawę w razie wydalenia na pewien czas z sali rozpraw oskarżonego, który zachowuje się w sposób zakłócający porządek rozprawy lub godzący w powagę sądu art. 375§1
sędzia wyznaczony lub sąd wezwany może przeprowadzić dowód podczas nieobecności oskarżonego pozbawionego wolności art. 396
obrońca
niestawiennictwo powoduje konieczność odroczenia rozprawy, zarówno wtedy, gdy obrona jest obligatoryjna jak i wtedy, gdy obrona nie jest obowiązkowa, lecz oskarżony oświadczy, że chce korzystać z pomocy obrońcy
prokurator
w sprawach z oskarżenia publicznego toczących się w postępowaniu zwyczajnym udział prokuratora jest obowiązkowy
nie ma on jednak obowiązku uczestniczenia w rozprawie w sprawach wszczętych przez subsydiarnego oskarżyciela publicznego w trybie art. 55§1
niestawiennictwo prokuratora, gdy jego obecność jest obowiązkowa powoduje, że sprawa nie powinna się odbyć
prowadzenie rozprawy przez sąd pomimo jego nieobecności stanowi uchybienie procesowe- względna przyczyna odwoławcza, jeżeli uchybienie to mogło mieć wpływ na treść orzeczenia
finansowy organ dochodzenia
w sprawach, w których prowadzi dochodzenie, a następnie wnosi i popiera akt oskarżenia udział jest obowiązkowy
skutki rozpoznania bez jego obecności - jak u prokuratora
nieprokuratorski oskarżyciel publiczny
w postępowaniu uproszczonym nie tamuje toku rozprawy ani posiedzenia art. 477
oskarżyciel posiłkowy i przedstawiciel społeczny
niestawiennictwo nie stanowi przeszkody w prowadzeniu sprawy
oskarżyciel prywatny
nieusprawiedliwione niestawiennictwo powoduje umorzenie postępowania art. 383
powód cywilny
nieusprawiedliwione niestawiennictwo do chwili rozpoczęcia przewodu sądowego - sąd pozostawia powództwo cywilne bez rozpoznania - chyba, że złożono wniosek o rozpoznanie bez jego obecności
pełnomocnicy stron
nie wstrzymuje toku rozprawy, chyba, że ich obecność na rozprawie jest obowiązkowa art. 89 i 117§3
świadek
rodzaj orzeczenia zależy od konkretnej sytuacji
jeżeli możliwe przeprowadzenie postępowania dowodowego w pozostałej części to nie ma podstaw do odroczenia
w razie niemożności odczytania zeznań świadka w trybie art.. 391 - 398 należy rozprawę przerwać
jeżeli obecność świadka konieczna ze względu na przeprowadzenie innych dowodów to sprawę się odracza
nieusprawiedliwione niestawiennictwo - reakcja z art. 285
biegły
decyzja zależna od okoliczności sprawy
2. PRZEWÓD SĄDOWY |
jest to najważniejsza podfaza rozprawy głównej, następuje na niej właściwe dowodowe rozpoznanie sprawy przez sad
Etapy:
|
Ad.1 Akt oskarżenia (AO)
odczytuje na rozprawie:
oskarżyciel publ.; subsydiarny oskarżyciel posiłkowy; oskarżyciel prywatny - wnoszący skargę
protokolant, (gdy tryb uproszczony z oskarżenia publicznego, lub, gdy oskarżyciel publ. jest nieobecny i sad się na to decyduje)
akt oskarżenia powinno się odczytać wraz z uzasadnieniem, lecz można to uczynić bez odczytywania uzasadnienia, gdy:
strony wyraża na to zgodę
szczególnie obszerne uzasadnianie /kilkadziesiąt - kilkaset/ (nawet bez zgody stron) - wtedy tylko przedstawia się podstawy oskarżenia - wskazanie faktów i dowodów
decyzje o sposobie przedst. AO podejmuje PROKURATOR, (ale sąd może wydać zarządzenie o przeczytaniu całości, także, gdy oskarżony o to wnioskuje i jest to podyktowane jego interesem)
akt oskarżenia odczytuje się na ROZPRAWIE:
prowadzonej pierwszy raz w danej sprawie
po uchyleniu orzeczenia przez sąd, (gdy środek odwoławczy)
po uchyleniu orzeczenia przez SN (uwzględnienie kasacji)
po uchyleniu orzeczenia (wniosek o wznowienie postęp. sądowego, gdy w syt. 1, 2, 3 nastąpiło przekazanie do sądu I instancji do ponownego rozpatrzenia)
po przerwanej rozprawie, gdy sąd zdecyduje, że konieczne jest jej prowadzenie od początku lub skład sądu zmienił się
odroczonej, gdy prowadzi się od początku w wyniku przekroczenia terminu odroczenia
sprawa od początku w wyniku przekroczenia terminu odroczenia wydania wyroku (7 dni)
odpowiedź na akt oskarżenia - novum w naszej procedurze, oskarżony może ją wnieść, pisemna
- przewodniczący musi poinformować o jej treści (nie musi odczytać byle nie było dużej dysproporcji)
- daje możliwość ustosunkowania się do AO
- informacja o treści odpowiedzi na AO musi być odnotowana w protokole
Ad.2. Przesłuchanie oskarżonego (PO)
etap, w którym oskarżony może złożyć wyjaśnienia
przebieg:
pouczenie oskarżonego o prawie składania wyjaśnień, o prawie odmowy składania wyjaśnień i udzielania odpowiedzi na pytania
pytanie czy oskarżony przyznaje się do zarzucanego czynu oraz czy chce złożyć wyjaśnienia i jakie
przesłuchanie:
swobodna relacja
zadawanie pytań uzupełniających
pouczenie oskarżonego o prawie zadawania pytań osobom przesłuchiwanym oraz wyjaśnień, co do dowodów
oskarżony nie ma obowiązku dowodzenia swej niewinności ani dostarczania dowodów na swoja niekorzyść (art.5 domniemanie niewinności)- zgodność z PM i MPPOiP - oskarżony w ograniczonym zakresie podlega biernemu obowiązkowi poddania się badaniom i zabiegom, (gdy nie wymagają jego wypowiedzi):
oględziny zewnętrzne ciała (np. odciski, zdjęcia itd.)
badania psychologiczne i psychiatryczne, zabiegi niechirurgiczne i tylko przez lekarza)
pobranie wymazu ze śluzówki policzków, (gdy jest konieczne i nie zagraża zdrowiu oskarżonego i innych osób)
oskarżony nie ma obowiązku podejmowania jakichkolwiek działań, które mogłyby pomoc w wyjaśnieniu okoliczności sprawy. ma prawo do składania wyjaśnień, ale może odmówić ich składania w całości lub odpowiedzi na poszczególne pytania. (obowiązek o poinformowaniu o tym oskarżonego spoczywa na organach postępowania przygotowawczego i na przewodniczącym składu orzekającego - gdy nie poinformowano go wtedy prawo zdyskwalifikowania wyjaśnień jako dowodu)
złożone przez oskarżonego wyjaśnienie, jako wyraz swobodnej decyzji poinformowanego o swych uprawnieniach uczestnika procesu, stanowi pełnoprawny środek dowodowy.
oskarżony nie ma obowiązku mówienia prawdy
pomówienie - jeden z rodzajów wyjaśnień os. zainteresowanej wynikiem procesu; dwa rodzaje:
gdy współoskarżony zwala cala winę na innego oskarżonego w tej samej sprawie żeby siebie wybielić
złożone, gdy oskarżony przyznaje się do winy, ale twierdzi jednocześnie, że także inna osoba brała udział w przestępstwie
należy poddać wnikliwej ocenie czy są logiczne, nie wykazują chwiejności, albo czy nie są wręcz nieprawdopodobne
odczytanie protokołów wyjaśnień oskarżonego złożonych poprzednio ( w postępowaniu przygotowawczym lub na innej rozprawie, ale tylko, gdy był oskarżonym lub podejrzanym nie, gdy był świadkiem):
gdy oskarżony odmawia wyjaśnień
wyjaśnia odmiennie niż poprzednio
oświadcza, ze pewnych okoliczności nie pamięta
po odczytaniu protokołu przewodniczący zwraca się do oskarżonego o wypowiedzenie się na temat jego treści i sprzeczności (oskarżony ma prawo odmówić ustosunkowania się)
sporne jest czy oskarżony odpowiada za fałszywe składanie zeznań w szczególności za zniesławienie i fałszywe oskarżanie innej osoby - oskarżony na pewno odpowiada za:
fałszowanie dowodów,
nakłanianie świadków do składania fałszywych zeznań,
stosowania groźby wobec sędziów itp.
fazy przesłuchania: ---------- tryb przesłuchiwania; art. 171 KPK
faza swobodnej relacji (wyjaśnienia oskarżonego)
udzielanie odpowiedzi na pytania w celu uzupełnienia, wyjaśnienia lub kontroli wypowiedzi, prawo do zadawania pytań:
organ przesłuchujący
obrońcy
pełnomocnicy
biegli
podmiot określony w art. 416 par.2
kolejność:
oskarżyciel publiczny
oskarżyciel posiłkowy
pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego
oskarżyciel prywatny
pełnomocnik oskarżyciela prywatnego
powód cywilny
pełnomocnik powoda cywilnego
biegły
podmiot z art. 416
obrońca
oskarżony
członkowie składu orzekającego (przewodniczący może uchylać pytania,
które są nieistotne lub takie, które sugerują treść odpowiedzi)
"przyznanie się do zarzucanego czynu” „ przyznanie się do winy" _ potwierdzenie zarówno podmiotowej jak i przedmiotowej strony
po zakończeniu przesłuchania oskarżonego przewodniczący poucza go o prawie do zadawania pytań osobom przesłuchiwanym oraz składania wyjaśnień, co do każdego dowodu.
treść wyjaśnień może mieć istotne znaczenie dla możliwości stosowania niektórych instytucji procesowych mających na celu przyspieszenie i uproszczenie postępowania:
skazanie bez rozprawy, na wniosek prokuratora za zgodą oskarżonego
zastosowanie instytucji dobrowolnego poddania się odpowiedzialności karnej ( do zakończenia pierwszego przesłuchania)
częściowe przeprowadzenie postępowania dowodowego
wszystkie, gdy wyjaśnienia oskarżonego nie budzą wątpliwości!
A. Skazanie bez rozprawy ≠ przyznanie się do winy
ale uprzednia zgoda oskarżonego na skazanie bez rozprawy będzie odczytywana jako ekwiwalent przyznania się do winy
przyznanie się do winy nie jest tez warunkiem formalnym przy dobrowolnym poddaniu się odpowiedzialności karnej
B. Dobrowolne poddanie się odpowiedzialności karnej
wniosek oskarżonego o wydanie wyroku skazującego bez przeprowadzenia postępowania dowodowego:
jeżeli uczyni to do chwili zakończenia pierwszego przesłuchania wszystkich oskarżonych w rozprawie gł.
jeżeli stoi pod zarzutem występku
jeżeli zaproponuje wymierzenie mu określonej kary lub środka karnego
sąd nie jest związany wnioskiem oskarżonego
sąd może się przychylić do wniosku, jeżeli spełnione zostaną powyższe warunki i nie sprzeciwi się temu PROKURATOR I POKRZYWDZONY (musza się tez zgodzić na modyfikacje wniosku)
oskarżonemu bez obrońcy można przydzielić obrońcę z urzędu na jego wniosek. ( sąd powinien pouczyć oskarżonego o takiej możliwości, jeżeli sprawa jest zawiła)
KPK zapewnia oskarżonemu możliwość aktywnego działania, tzn. uczestniczenia przy wszystkich czynnościach dowodowych (wyj. Gdy zachodzi podejrzenie, iż obecność oskarżonego może powodować skrępowanie świadka, współoskarżonego lub biegłego wtedy się go wyprowadza)=> tylko w stosunku do dowodów osobowych nie Np. przy oględzinach rzeczy, bardzo wyjątkowa sytuacja!!! - zarządzenie wyprowadzenia powinno być wpisane do protokołu i podlega zaskarżeniu, (gdy się go wprowadza informuje się go o treści zeznań i może on udzielić wyjaśnień)
C. Częściowe przeprowadzenie postępowania dowodowego
wyjaśnienia muszą być złożone na rozprawie, przed sądem orzekającym a nie w post. przygotowawczym
muszą się na to zgodzić strony (wyraźnie odnotowane w protokole)
przepis ten prowadzi do częściowego ograniczenia postępowania dowodowego a nie zaniechania go w całości
Przewodniczący
dbanie o prawidłowy przebieg rozprawy - formalne i materialne przewodnictwo
wyjaśnienie wszystkich okoliczności sprawy
obowiązek formalnego i materialnego kierownictwa rozprawy (art. 366 KPK)
powinien umożliwić stronom i ich przedstawicielom wypowiedzenie się, co do kwestii podlegających rozstrzygnięciu
prawo oddania głosu innym stronom, jeżeli inna zabiera glos w jakiejś kwestii( obrońcy i oskarżonemu przysługuje głos ostatni)
Strony mogą jedynie:
składać wnioski dowodowe
zadawać pytania świadkom, biegłym, współoskarżonym
wypowiadać się, co do poszczególnych dowodów
Favor defensionis- uprawnieni obrońcy i oskarżonego do zabierania głosu po innych uczestnikach procesu i to zarówno w toku rozprawy jak i w fazie wygłaszania przemówień końcowych (tzn. przywilej obrończy)
Ad.3. Dalsze postępowanie dowodowe
dowody popierające, AO powinny być przedstawione w miarę możliwości przed dowodami obrony(, ale są odstępstwa od tej zasady)
oskarżony ma prawo uczestniczenia we wszystkich czynnościach dowodowych chyba, że oddziałuje krępująco i powodowałoby to trudności w składaniu zeznań
pokrzywdzony ma prawo do przebywania na sali rozpraw cały czas nawet, gdy nie jest oskarżycielem posiłkowym, prywatnym
może polegać na:
przesłuchanie świadków, biegłych i specjalistów
odczytywanie protokołów, opinii oraz innych dokumentów urzędowych i prywatnych
udostępnienie dowodów rzeczowych
przeprowadzenie oględzin
eksperyment procesowy
świadek |
podstawowe źródło dowodowe
przesłuchuje się go pod nieobecność innych świadków na Sali
powinny być zachowane środki, aby zapobiec komunikowaniu się świadków ze sobą
powinien stawić się na wezwanie i złożyć zeznania
obowiązek mówienia prawdy i nie zatajania jej (zatajenie i mówienie nieprawdy stanowi przestępstwo z art. 233 KK do 3 lat pozbawienia wolności)
gdy świadek bez usprawiedliwienia nie stawił się na wezwanie lub opuścił miejsce czynności przed jej zakończeniem (kara $ do 3000 zł, zatrzymanie lub przymusowe doprowadzenie)
świadek musi być uprzedzony o odpowiedzialności karnej za zeznanie nieprawdy
odebranie przyrzeczenia następuje przed sądem przed rozpoczęciem zeznań
(odstąpienie od odebrania przyrzeczenia może nastąpić tylko za zgodą stron)
obligatoryjne odstąpienie od odebrania przyrzeczenia (art.189KPK)
osoby <17 lat
gdy ma zaburzenia psychiczne i może nie zdawać sobie sprawy ze znaczenia przyrzeczenia
gdy został prawomocnie skazany za fałszywe zeznania lub oskarżenie
gdy jest osobą podejrzaną o popełnienie przestępstwa będącego przedmiotem postępowania lub pozostającego w związku z czynem stanowiącym przedmiot postępowania, lub za przestępstwo został skazany.
powinien być przesłuchany zgodnie z kolejnością:
imię
nazwisko
wiek
zajęcie
miejsce zamieszkania
karalność za fałszywe zeznania (bez odbierania przyrzeczenia)
stosunek do stron (prawo do odmowy zeznań, gdy bliskie relacje)
Prawo do odmowy odpowiedzi na pytania:
jeżeli jego odpowiedz mogłaby narazić jego lub osobą mu najbliższa na odpowiedzialność za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe (wszczęcie postępowania, obostrzenie odpowiedzialności, wznowienie umorzonego lub podjecie umorzonego postępowania, pozbawienie możliwości skorzystania z abolicji lub amnestii)
Prawo do wyłączenia jawności w czasie przesłuchania
gdy treść zeznań mogłaby narazić na hańbę jego lub osobę mu najbliższą (ujecie szerokie)
z chwila zgłoszenia wniosku o wyłączenie jawności rozprawa w zakresie tego wniosku odbywa się z wyłączeniem jawności.
Prawo do utajnienia danych dotyczących miejsca zamieszkania do wyłącznej wiadomości prokuratora i sądu - gdy zachodzi uzasadniona obawa użycia przemocy lub groźby bezprawnej w stosunku do niego lub osoby najbliższej w związku z jego czynnościami
ZAKAZY DOWODOWE:
bezwzględne:
przesłuchanie w charakterze świadka obrońcy lub adwokata, co do faktów, o których dowiedział się, udzielając porady prawnej lub prowadząc sprawę( może być uchylone, gdy chodzi o dobro wymiaru sprawiedliwości a nie można ustalić w inny sposób> przysługuje zażalenie na decyzje sądu-on wydaje w obu postępowaniach w przygotowawczym na wniosek prokuratora/zezwolenie na przesłuchanie/)
przesłuchiwanie duchownego
przesłuchiwanie osób zobowiązanych do zachowania tajemnicy w zakresie ochrony zdrowia psychicznego
złożone wobec biegłego lub lekarza udzielającego pomocy medycznej oświadczenie oskarżonego dotyczące zarzucanego mu czynu nie może stanowić dowodu.
tajemnica adwokacka ≠ tajemnica obrończa
| |
tylko tą można uchylić trwa także po ustaniu obrony
dotyczy to także tajemnicy: bezwzględny zakaz
notarialnej, adwokackiej
radcy prawnego
lekarskiej, dziennikarskiej
|
szczególny rodzaj, bo zwolnienie nie może dotyczyć danych umożliwiających identyfikacje autora materiały prasowego, listu do redakcji lub innego, jak i tez osób udzielających informacji do opublikowanych danych, jeżeli osoby te zastrzegły sobie nie ujawnianie. Wyj=> gdy przestępstwo objęte prawnym obowiązkiem denuncjacji
względne:
przesłuchiwanie osoby najbliższej, (gdy skorzystała z prawa odmowy zeznań) a także zakaz odczytania jej zeznań złożonych uprzednio
przesłuchiwania świadka zwolnionego od złożenia zeznań (szczególnie bliski stosunek)
przesłuchiwanie świadka ze względu na tajemnicę państwową
przesłuchiwanie świadka ze względu na tajemnice zawodowa lub służbową (mogą być zwolnieni przez prokuratora (postęp. przygotowawcze) lub przez sąd (postępowanie jurysdykcyjne) z tego obowiązku)> postanowienie o zwolnieniu jest niezaskarżalne!
wyłączają korzystanie z określonych dowodów, ale mogą być uchylone (Np. zwolnienie z tajemnicy)
ograniczenie zakazów:
protokoły z oględzin ciała podlegają ujawnieniu nawet, jeżeli osoba poddana tym oględzinom odmówiła wyjaśnień lub została z nich zwolniona
osoba najbliższa:
- małżonek
- wstępny, zstępny
- rodzeństwo
- powinowaty w tej samej linii lub stopniu
- osoba będąca we wspólnym pożyciu
prawo to trwa nawet po ustaniu małżeństwa lub przysposobienia
wariograf |
środek techniczny mający na calu kontrole nieświadomych reakcji organizmu przesłuchiwanej osoby
uznać należy ustawową dopuszczalność stosowania wariografu w fazie in rem postępowania przygotowawczego za zgodą osoby badanej
świadek anonimowy |
jeżeli zachodzi uzasadniona obawa niebezpieczeństwa dla życia, zdrowia, wolności albo mienia w znacznych rozmiarach świadka lub osoby dla niego najbliższej sąd (lub prokurator w postępowaniu przygotowawczym) mogą wydać postanowienie o zachowaniu w tajemnicy okoliczności umożliwiających ujawnienie tożsamości świadka
w razie wydania takiego postanowienia okoliczności, o których mowa pozostają wyłącznie do wiadomości sądu i prokuratora, a gdy zachodzi konieczność - również funkcjonariusza Policji prowadzącego postępowanie
protokół przesłuchania świadka wolno udostępnić oskarżonemu lub obrońcy tylko w sposób uniemożliwiający ujawnienie tych okoliczności
postępowanie w przedmiocie utajnienia toczy się bez udziału stron i objęte jest tajemnica państwową
pozwala się na anonimowość świadka w każdej sprawie
dla stosowania tej instytucji nie jest wymagany wniosek osoby zainteresowanej; decyzje może podjąć sąd lub prokurator z urzędu
prawo do złożenia zażalenia na postanowienie w sprawie utajnienia tożsamości świadka przyznano świadkowi a w postępowaniu przed sądem - także prokuratorowi
świadek koronny |
przepisy zostały umieszczone w odrębnym akcie normatywnym
prawne uregulowanie, według którego państwo czyni sprawcy obietnice zakresie ścigania lub ukarania za popełniony czyn w zamian za ujawnienie tego, co wie o przestępstwie innych osób
przepisy tej ustawy stosuje się w sprawach o przestępstwa popełnione w zorganizowanej grupie albo związku mającym na celu popełnianie przestępstw
zastosowanie instytucji świadka koronnego ograniczone jest pod względem przedmiotowym do spraw o przestępstwa wymienione taksatywnie w art.1 ustawy
podejrzany, aby być dopuszczonym do składania zeznań w charakterze świadka koronnego, musi spełniać dwa obligatoryjne warunki i jeden fakultatywny:
od chwili wniesienia aktu oskarżenia do sądu jako podejrzany w swoich wyjaśnieniach przekazał organowi prowadzącemu postępowanie informacji, które mogą przyczynić się do ujawnienia okoliczności przestępstwa, wykrycia pozostałych sprawców, ujawnienia dalszych przestępstw lub zapobieżenia im
zobowiązał się do złożenia przed sądem wyczerpujących zeznań dotyczących osób uczestniczących w przestępstwie oraz pozostałych okoliczności
warunek fakultatywny: można uzależnić dopuszczenie dowodu z zeznań świadka koronnego także od zobowiązania się podejrzanego do zwrotu korzyści majątkowych odniesionych z przestępstwa oraz naprawienia szkody nim wyrządzonej
nie wolno przyznać statusu świadka koronnego:
sprawcy zabójstwa
prowokatorowi do przestępstwa wymienionego w katalogu
założycielowi lub kierownikowi grupy lub związku przestępczego
nadający status świadka koronnego
postanowienie o dopuszczeniu dowodu z zeznań świadka koronnego wydaje sąd właściwy do rozpoznania sprawy na wniosek prokuratora prowadzącego lub nadzorującego postępowanie przygotowawcze, złożony po uzyskaniu zgody prokuratora apelacyjnego; na postanowienie sądu prokuratorowi przysługuje zażalenie
skutki nadania statusu świadka koronnego
sprawca nie podlega karze za przestępstwa, w których uczestniczył i które jako świadek koronny ujawnił
w ciągu 14 dni od uprawomocnienia się orzeczenia kończącego postępowanie przeciwko pozostałym sprawcom prokurator wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania wobec świadka koronnego
do świadka koronnego nie mają zastosowania przepisy
dotyczące prawa odmowy zeznań z uwagi na stosunek najbliższości z oskarżonym
dotyczące prawa uchylenia się świadka od odpowiedzi i żądania przesłuchania z wyłączeniem jawności
dotyczących danych osobowych świadka
dotyczących zwolnienia od złożenia zeznań lub odpowiedzi na pytania w razie pozostawania z oskarżonym w szczególnie bliskim stosunku
odczytanie protokółów przesłuchania świadka możliwe jest, gdy:
bezpodstawnie odmawia on zeznań, zeznaje odmiennie niż poprzednio albo oświadczy ze pewnych okoliczności nie pamięta
świadek nie stawił się na rozprawę, a jego niestawiennictwo jest wynikiem:
pobytu świadka za granicą
niemożności doręczenia mu wezwania
innych niedających się usunąć przeszkód
zaniechanie wezwania świadka na postawie art. 333 § 2
jego śmierci
wolno również odczytywać na rozprawie protokoły złożonych poprzednio przez świadka wyjaśnień w charakterze oskarżonego (podejrzanego):
jeżeli osoba będąca uprzednio oskarżonym (podejrzanym) jest aktualnie przesłuchiwana w charakterze świadka
w sytuacji, w której świadek w chwili przesłuchania przed sądem jest oskarżony w innej toczącej się sprawie o współudział w przestępstwie
gdy bezpośrednie przeprowadzenie nie jest niezbędne, a żadna z obecnych stron się temu nie sprzeciwi
dotyczy to zeznań, które służą ustaleniu okoliczności drugorzędnych
sąd nie może odstąpić od zasady bezpośredniości nawet wówczas, gdy strony wyraża na to zgodę
jeżeli przeprowadzenie dowodu ma istotne znaczenie dla oceny winy
na rozprawie wolno również odczytywać
protokóły oględzin, przeszukania i zatrzymania rzeczy
opinie biegłych, instytutów, zakładów lub instytucji
dane o karalności
wyniki wywiadu środowiskowego
wszelkie dokumenty urzędowe złożone w postępowaniu przygotowawczym lub sądowym albo w innym postępowaniu przewidzianym przez ustawę
nie wolno odczytywać notatek, z których wymagane jest sporządzenie protokołu ( dowodu z wyjaśnień oskarżonego lub zeznań nie można zastępować treścią pism, zapisków lub notatek urzędowych)
ustawa zezwala nadto na odczytanie
zawiadomienia o przestępstwie, które stanowi dowód tylko tego, kto, kiedy i o jakim czasie złożył zawiadomienie
wszelkie dokumenty prywatne powstałe poza postępowaniem karnym i nie dla jego celów, w szczególności oświadczenia, publikacje, listy oraz notatki
protokoły zeznań świadka anonimowego przesłuchanego w warunkach określonych w art.184
należy uznać dopuszczalność odczytywania na rozprawie protokołów przeprowadzanych w postępowaniu przygotowawczym z konfrontacji i okazania
dokumenty obejmujące dane dotyczące osoby oskarżonego oraz wyniki wywiadu środowiskowego uznaje się za ujawnione bez odczytywania, jednak podlegają one odczytaniu na żądanie oskarżonego lub obrońcy
biegły |
ustawa procesowa wskazuje potrzebę zasięgnięcia opinii biegłego wówczas, jeżeli stwierdzenie okoliczności mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy wymaga specjalnych wiadomości
powołaniu biegłego powinien decydować charakter określonej okoliczności, a nie zakres wiadomości organu procesowego
sąd obowiązany jest znać przepisy obowiązującego prawa polskiego i samodzielnie dokonywać ich interpretacji, przyjmuje się jednak dopuszczalność powołania biegłego z zakresu prawa międzynarodowego
możliwość powołania biegłego indywidualnego jak i kilku biegłych a nadto w celu wydania opinii można się zwrócić do instytucji naukowej albo specjalistycznej
do pełnienia czynności biegłego jest obowiązany nie tylko biegły sądowy, lecz także każda osoba, o której wiadomo ze ma odpowiednia wiedze w tej dziedzinie
tylko wyjątkowo ustawa wymaga powołania biegłego o określonej specjalności
gdy istnieje wątpliwość, co do stanu psychicznego świadka, jego stanu rozwoju umysłowego, zdolności postrzegania lub odtwarzania przez niego spostrzeżeń - sąd lub prokurator może zarządzić przesłuchanie świadka z udziałem biegłego lekarza lub biegłego psychologa
w celu wydania opinii o stanie zdrowia psychicznego oskarżonego - sąd lub prokurator powołuje, co najmniej dwóch biegłych lekarzy psychiatrów
oględzin zwłok dokonuje się z udziałem biegłego lekarza, w miarę możliwości z zakresu medycyny
w razie potrzeby może być zarządzone badanie oskarżonego przez biegłych psychologów lub lekarzy
gdy zachodzi potrzeba powołania biegłych z zakresu różnych specjalności, organ procesowy powołujący biegłych rozstrzyga, czy maja oni przeprowadzić badania wspólnie i wydać jedna opinie (opinia kompleksowa) czy tez opinie odrębne
dopuszczenie dowodu z opinii biegłego wymaga postanowienia, w którym należy wskazać
imię i nazwisko biegłego
specjalność
gdy instytucja (specjalność osób biorących udział w wydawaniu opinii)
przedmiot
zakres (może go zmienić i stawiać dodatkowe pytania lub zastrzec swoja obecność przy przeprowadzaniu tej ekspertyzy)
sformułowanie w razie potrzeby pytań
termin dostarczenia opinii
biegły składa opinie ustnie lub pisemnie w zależności od żądania organu powołującego biegłego
sąd może kontrolować opinie pod względem poprawności logicznego rozumowania biegłych, jak i bada również część specjalistyczną opinii pod względem merytorycznej trafności (zasadności) zawartych w niej ustaleń i ocen
jeżeli opinia jest niepełna lub niejasna albo, gdy zachodzi sprzeczność w samej opinii lub miedzy różnymi opiniami w tej samej sprawie, można wezwać ponownie tych samych biegłych lub powołać innych
pozaprocesowa opinia biegłego
zgodnie z ustaloną praktyką sądową nie stanowić dowodu będącego podstawą oceny,
nie można jej jednak pominąć w postępowaniu odwoławczym, może być bardzo ważna informacja dla sądu o dowodzie
strona sama opłaca koszt tej opinii
kodeks z 1997 expressis verbis nie zezwala na odczytanie tej opinii na rozprawie
ekspertyza psychiatryczna |
należy powołać, co najmniej dwóch biegłych lekarzy psychiatrów, psychiatrów na ich wniosek do udziału w wydaniu opinii powołuje się nadto biegłego lub biegłych innych specjalności
opinia psychiatryczna powinna zawierać stwierdzenia dotyczące:
poczytalności oskarżonego w chwili popełnienia czynu
jego aktualnego zdrowia psychicznego (istotna dla oceny dowodowej jego wyjaśnień)
zdolności do udziału w postępowaniu
badanie wraz z obserwacją w zakładzie leczniczym, dopuszczalne: art. 203 KPK
zgłoszenie przez biegłych w razie potrzeby
postanowienia sądu (określenie miejsca obserwacji)
↓
w postęp. przygotow. sąd orzeka na wniosek prokuratora
!sąd nie może bez opinii biegłych postanowić obserwacji!
obserwacja w zakładzie leczniczym powinna trwać max. 6 tygodni (na wniosek zakładu może być przedłużona)
zakończeniu obserwacji biegli niezwłocznie zawiadamiając sąd
zarówno postanowienie o zarządzeniu obserwacji jak i jej przedłużeniu są zaskarżalne
specjaliści |
- różnią się od biegłych tym ze powołani są jedynie do czynności technicznych, najczęściej o charakterze pomocniczym
tłumacz |
- pomocnik procesowy, osoba pełniąca w procesie funkcje niesamodzielne, pomocnicze w stosunku do działalności innych uczestników; należy go wezwać:
1) gdy zachodzi potrzeba przesłuchania
głuchego lub niemego, niemego nie wystarcza porozumienie się z nim za pomocą pisma
osoby niewładającej językiem polskim
2) jeżeli zachodzi potrzeba
przełożenia na język polski pisma sporządzonego w języku obcym lub odwrotnie
zapoznania oskarżonego z treścią przeprowadzanego dowodu
organ procesowy może odstąpić od wezwania tłumacza tylko wtedy, gdy świadek lub strona ma pełną możliwość percepcji treści wyrażonych w języku polskim, zachowując jednocześnie dostateczna możliwość formułowania w tym języku oświadczeń w stopniu odpowiadającym woli i wiedzy tej osoby
oskarżony ma prawo do bezpłatnej pomocy tłumacza, jeżeli nie może zrozumieć lub władać językiem sądowym
dowody z dokumentów |
- formą ich przeprowadzenia na rozprawie jest odczytanie jego treści w całości lub w części w zależności od istniejącej potrzeby; ustawa zezwala również w określonych sytuacjach na ujawnienie dokumentów bez ich odczytania
dowody rzeczowe |
podlegają oględzinom
w miarę możliwości sprowadza się je na sale rozpraw i udostępnia stronom, a w razie potrzeby także świadkom i biegłym
jeżeli zapoznanie się z nimi lub przeprowadzenie oględzin przez pełny skład sądu napotyka trudności- sąd postanowieniem wyznacza do tej czynności sędziego ze swego składu albo wzywa inny sąd do jej przeprowadzenia
jeżeli protokół został sporządzony w postępowaniu przygotowawczym może być odczytany na rozprawie
PRZERWANIE ROZPRAWY GŁÓWNEJ - przewodniczący
dla sprawdzenia dowodu
dla wypoczynku
z innej przyczyny (np. choroba sędziego, ławnika, oskarżonego lub jego obrońcy
zarządzenie przewodniczącego powinno być odnotowane w protokole rozprawy z podaniem przyczyny
każdorazowa przerwa w rozprawie nie może trwać dłużej niż 35 dni
istnieje możliwość wielokrotnego przerywania rozprawy
w razie przekroczenia terminu przerwy rozprawę uważa się za odroczoną i w związku z tym prowadzi się ją w nowym terminie od początku - obowiązek stawienia się bez wezwania
czas trwania przerwy w rozprawie toczącej się w trybie uproszczonym nie może przekraczać 21 dni
przerwa w rozprawie nie wyklucza możliwości podejmowania określonych rozstrzygnięć przez sąd na posiedzeniu np., co do stosowania środka zapobiegawczego, rozstrzygnięcia wniosku dowodowego
wymaga się w takim wypadku by orzeczenia wydawał sąd w tym samym personalnie składzie, w jakim rozpoznaje sprawę; jeżeli jest to niemożliwe sąd orzeka w takim samym składzie, to znaczy w takim samym rodzajowo składzie, w jakim rozpoznawał sprawę na rozprawie głównej
rozprawę przerwaną prowadzi się po przerwie w dalszym ciągu, co oznacza ze nie ponawia się czynności już uprzednio dokonanych; należy ją jednak prowadzić od początku, gdy:
obligatoryjnie - gdy skład sądu uległ zmianie
fakultatywnie - gdy sąd uzna to za konieczne
ODROCZENIE SPRAWY
postanowienie wydaje sąd
sąd może odroczyć rozprawę tylko wtedy, gdy zarządzenie przerwy nie byłoby wystarczające
rozprawę odroczona prowadzi się w nowym terminie od początku; wyjątkowo prowadzi się odroczona rozprawę w dalszym ciągu, jeżeli skład sądu nie uległ zmianie
odroczenie wydania wyroku:
szczególny rodzaj odroczenia
w sprawie zawiłej albo z innych ważnych powodów
na czas nieprzekraczający 7 dni
takie odroczenie nie skutkuje obowiązkiem prowadzenia rozprawy odroczonej w nowym terminie od początku, chyba, że termin 7-dniowy zostanie przekroczony
przerwa w rozprawie przeznaczona na dokończenie narady i glosowania
przepis nie zabrania kilkakrotnego odraczania wydania wyroku, jednak łączny termin odroczenia nie może przekroczyć 7 dni
|
PRZERWA |
ODROCZENIE |
kto? |
przewodniczący |
sąd |
kiedy? |
|
gdy zarządzenie przerwy niewystarczające |
jak długo? |
do 35 dni |
powyżej 35 dni |
następstwa |
|
|
braki postępowania przygotowawczego art. 397KPK
mogą ujawnić się w toku przewodu sądowego
jeżeli ich usunięcie przez sąd uniemożliwiałoby wydanie prawidłowego orzeczenia w rozsądnym terminie
przeszkód tych nie można usunąć - sąd może przerwać albo odroczyć rozprawę, zakreślając oskarżycielowi publicznemu termin do przedstawienia dowodów, których przeprowadzenie pozwoliłoby na usuniecie dostrzeżonych braków
rozszerzenie oskarżenia na rozprawie
akt oskarżenia zakreśla podmiotowe i przedmiotowe granice oskarżenia
prawo procesowe nie przewiduje możliwości podmiotowego rozszerzenia aktu oskarżenia w toku rozprawy, a wiec objęcia rozpoznaniem sądowym także kwestii odpowiedzialności karnej innej osoby, która nie była objęta aktem oskarżenia
możliwe jest wyjątkowo i to pod szczególnymi rygorami przedmiotowe rozszerzenie oskarżenia na rozprawie, zwane również procesem wpadkowym
gdy na podstawie okoliczności, jakie wyszły na jaw w toku rozprawy, oskarżyciel zarzucił oskarżonemu inny czyn, oprócz objętego aktem oskarżenia
nie jest wiążący dla sądu; sąd rozpozna nowe oskarżenie na tej samej rozprawie jedynie wtedy, gdy oskarżony wyrazi na to zgodę, a sąd nie stwierdzi konieczności przeprowadzenia postępowania przygotowawczego
w razie odroczenia sprawy oskarżyciel wnosi nowy lub dodatkowy akt oskarżenia
odpowiedzialność prawna oparta jest na dwóch podstawach
podstawa faktyczna - określenie zarzucanego czynu - konieczna tożsamość czynu w czasie rozprawy; nie jest zachowana, gdy:
zachodzi różność podmiotu czynu (ustalenie, że czyn popełniła inna osoba)
zachodzi różnica dóbr prawnych, (jeżeli oskarżenie dotyczy kradzieży nie można skaza© za pobicie)
zachodzi różnica w osobie pokrzywdzonego (połączona z jakąkolwiek różnicą dotyczącą miejsca czynu, czasu czynu, przedmiotu wykonawczego lub ustawowych znamion czynu
dochodzi do umorzenia lub uniewinnienia
nie jest przeszkodą dla nowego aktu oskarżenia o inny czyn
podstawa prawna - kwalifikacja prawna zarzucanego czynu, na która składa się przepis lub zespół przepisów prawa materialnego zastosowanych do tych czynów
zmiana kwalifikacji prawnej czynu
dopuszczalna zarówno w postępowaniu przygotowawczym jak i w postępowaniu jurysdykcyjnym
może być o niej mowa tylko wówczas, gdy nie powoduje ona wyjścia poza granice oskarżenia, co oznacza niemożność orzekania poza granicami wspomnianej wcześniej tożsamości
sąd nie jest związany ani samym opisem, ani tez kwalifikacją prawną czynu podana oskarżyciela, wiąże go natomiast czyn jako zdarzenie faktyczne
to jedynie zmiana prawnego obrazu tego samego stanu faktycznego
na wniosek oskarżonego można przerwać rozprawę w celu umożliwienia mu przygotowania się do obrony
możliwe są dwa rodzaje zmiany kwalifikacji prawnej czynu:
zmiana polegająca na przyjęciu innej podstawy normatywnej do ustalonego stanu faktycznego, bez dokonywania modyfikacji opisu czynu; do prawidłowo ustalonego stanu faktycznego przyjęto w akcie oskarżenia bledną ocenę prawna, tzw. zmiana samoistna
zmiana polegająca na przyjęciu innej kwalifikacji prawnej z uwagi na wynikającą z przewodu sądowego zmianę ustaleń faktycznych powodujących konieczność zmiany opisu czynu przyjętego przez oskarżyciela, tzw. zmiana następcza
uprzedzenie wszystkich storn o możliwości zmiany kwalifikacji prawnej
jeżeli sąd dojedzie w trakcie narady do wniosku, że możliwa jest taka zmiana to ma obowiązek wznowić przewód sądowy i uprzedzić o możliwości zmiany kwalifikacji
Ad.4 Zamknięcie przewodu sądowego
po przeprowadzeniu wszystkich dowodów
przewodniczący pyta czy strony chcą uzupełnić postępowanie dowodowe
jeżeli nie: zamyka przewód sądowy - przewodniczący
wznawia - sąd - możliwe do ogłoszenia wyroku
3. GŁOSY STRON |
prawo do wypowiedzenia się o zakończeniu postępowania dowodowego - poprzedzają etap wyrokowania
kompleksowe całościowe przedstawienie sądowi swojego stanowiska
kolejność przemówień - nie wolno zmieniać
oskarżyciel publiczny
oskarżyciel posiłkowy
oskarżyciel prywatny
powód cywilny
przedstawiciel społeczny, gdy jest
obrońca oskarżonego
oskarżony - zawsze jako ostatni
pełnomocnicy przed stronami
ustawa nie reguluje czasu trwania i treści głosu (proporcjonalnie do materiału dowodowego) - ograniczone zasadami kultury zachowania się w sądzie
jest to uprawnienie podmiotu nie obowiązek
przewodniczący może zwróci uwagę, odebrać głos, przerwać przemówienie, jeśli ktoś się powtarza mówi nie na temat itd.
udzielenie oskarżonemu głosu jako ostatniemu to jego gwarancja praw a nie przepis porządkowy - ostatnie słowo należy brać pod uwagę podczas narady i wydawania wyroku
ostatnie słowo podlega dokładnemu zaprotokołowaniu
prawo do repliki-, jeżeli powód albo powód cywilny ponownie zabierze głos obrońca i oskarżony tez mają prawo, po ostatnim głosie oskarżonego strony mają prawo do 1 repliki na więcej musi zgodzić się przewodniczący
odmienna jest kolejność przemówień w postępowaniu kasacyjnym i apelacyjnym
4. WROKOWANIE |
wyrokowanie jest fazą rozprawy, w której sąd na podstawie całokształtu materiałów dowodowych ujawnionych podczas przewodu sądowego, przy rozważaniu argumentacji wynikającej z głosów stron, rozstrzyga kwestę odpowiedzialności prawnej oskarżonego za zarzucany mu czyn
podfazy:
narada nad wyrokiem
głosowanie nad wyrokiem
sporządzenie wyroku na piśmie
promulgacja wyroku
ogłoszenie wyroku
ustne przytoczenie najważniejszych powodów wyroku
pouczenie stron o prawie, terminie i sposobie zaskarżenia wyroku
narada i głosowanie
po wysłuchaniu stron niezwłocznie przystępuje się do narady - wyeliminowanie możliwości wpływania na stanowisko sędziego - wyjątkowo odroczenie wydania wyroku art. 411 KPK
narada - swobodna wymiana poglądów przez członków składu orzekającego:
oddzielna, co do kwalifikacji prawnej czynu,
oddzielna, co do winy, do kary, środków karnych
oddzielna, co do pozostałych kwestii
tajne - nie ma możliwości uchylenia - dopuszczalna jest możliwa obecność protokolanta, ale przewodniczący może zwolnić z obecności; art. 108 KPK - bezwzględny zakaz dowodowy - nie sporządza się protokołu
naradą i głosowaniem kieruje przewodniczący
kolejność: najpierw głosują ławnicy od najmłodszego, a następnie sędziowie wg starszeństwa służbowego
przewodniczący głosuje ostatni
głosowanie totalne - głosowanie całościowe nad poszczególnymi rozstrzygnięciami zawartymi w wyroku
głosowanie parcjalne - głosowanie nad poszczególnymi pytaniami dotyczących kwestii rozstrzygnięcia
jeżeli skład kolegialny to głosują zwykłą większością głosów (sztuczna większość-, jeśli zdania są podzielone zdanie najmniej korzystne dodaje się do najbardziej zbliżonego aż do uzyskania większości)
sporządzenie wyroku
po głosowaniu niezwłocznie sporządza się wyrok - wyrok podpisują wszyscy członkowie składu orzekającego - brak jakiegoś podpisu stanowi bezwzględna przyczynę odwoławczą
przy podpisywaniu członek składu może zaznaczyć swoje zdanie odrębne - votum separatum
sąd I instancji może wydać następuje orzeczenie w formie wyroku:
wyrok skazujący; art. 413§2
uniewinniający; art. 413
wyrok umarzający bezwarunkowo postępowanie; art. 414§1
wyrok umarzający warunkowo postępowanie; art. 414§1
wyrok łączny art. 569
wyrok w sprawie o odszkodowanie za niesłuszne skazanie, tymczasowe aresztowanie, zatrzymanie art. 554 §2
* wyrok nakazowy sąd wydaje na posiedzenia a nie na rozprawie; art. 500§4 KPK
rodzaje wyroków:
wyrok zaoczny
sprawa prowadzona w trybie uproszczonym:, jeżeli na rozprawę główna nie stawi się prawidłowo zawiadomiony oskarżony i jego obrońca i nie usprawiedliwią to sąd może przeprowadzić postępowanie bez ich udziału i wydać wyrok
wyrok pod nieobecność oskarżonego
gdy nie stawi się oskarżony prawidłowo powiadomiony i nie usprawiedliwi swojego niestawiennictwa, ale stawi się obrońca sąd może wydać wyrok, który nie jest uważany za wyrok zaoczny
wyrok pod nieobecność może być wydany, gdy:
po złożeniu wyjaśnień opuścił salę rozpraw bez zgody przewodniczącego; art. 376§
po złożeniu wyjaśnień zawiadomiony o terminie rozprawy odroczonej lub przerwanej bez usprawiedliwienia nie stawił się na te rozprawę; art. 376§2
ze swojej winy wprowadził się w stan niezdolności do udziału w rozprawie, w której jego udział jest obowiązkowy, nawet, jeśli nie złożył jeszcze wyjaśnień; art. 377§1
zawiadomiony o terminie rozprawy oświadczy, że nie weźmie w niej udziału albo uniemożliwia doprowadzenie na rozprawę; art. 377§3
struktura wyroku - art. 413 KPK
obowiązkowe elementy każdego wyroku:
oznaczenie sądu, który go wydał, oraz sędziów, ławników, oskarżycieli i protokolanta
datę oraz miejsc rozpoznania spawy oraz wydania wyroku
imię, nazwisko i inne dane określające oskarżonego
przytoczenie opisu i kwalifikacji prawnej czynu zarzucanego oskarżonemu
rozstrzygnięcie sądu
wskazanie zastosowanie ustawy karnej
obowiązkowe dla wyroku skazującego:
dokładne określenie przypisywanego oskarżonemu czynu oraz jego kwalifikacje
rozstrzygnięcie, co do kary i środków karnych
fakultatywne elementy:
co do powództwa cywilnego
co do zasądzenia odszkodowania z urzędu
co do zasądzenia nawiązki albo obowiązku naprawienia szkody
zwrot korzyści majątkowych
co do kosztów postępowania
elementy składowe:
część wstępna tzw. komparycja
cześć dyspozytywna
cześć motywacyjna- najważniejsze powody wyroku - ustnie po ogłoszeniu wyroku art.418§3
dodatkowy akt stanowiący uzasadnienie; art. 424 KPK
wyrok uniewinniający
w części dyspozytywnej wyroku sąd nie podaje przyczyn uniewinnienia robi to ustnie w części motywacyjnej
sąd uniewinnia oskarżonego, gdy:
czyny nie popełniono
czyn nie ma znamion czynu zabronionego
brak jest dostatecznych dowodów
oskarżony nie jest sprawcą, sprawcą jest inna osoba
gdy po rozpoczęciu przewodu sądowego stwierdzi okoliczności z art. 17 pkt. 1 i 2 (1.czynu nie popełniono albo brak jest danych dostatecznie uzasadniających podejrzenie jego popełnienia, 2. czyn nie zawiera znamion czynu zabronionego albo ustawa stanowi, że sprawca nie popełnia przestępstwa) z wyjątkiem sytuacji, gdy sprawca był niepoczytalny w chwili popełnianiu czynu
należy dokładnie wskazać podstawę prawną takiego rozstrzygnięcia
przepisy o wyrokowaniu nie przewidują uniewinnienia od poszczególnych elementów zawartych w opisie czynu lub kwalifikacji- zasada nie podzielności przedmiotu procesu
wyrok uniewinniający podlega zaskarżeniu apelacją
odpowiedzialność cywilna - wyrok
sąd może odnieść się merytorycznie do kwestii odpowiedzialności cywilnej oskarżonego za szkody majątkowe wynikające bezpośrednio z popełnienia przestępstwa
zasądza albo oddala powództwo cywilne w całości lub części
możliwe jedynie w wyroku skazującym
rozstrzygnięcie formalne - nie przesądza kwestii odpowiedzialności i pozostawia powództwo bez rozpoznania - w razie uniewinnienia oskarżonego od zarzucanego mu czynu lub bezwarunkowego umorzenia postępowania
pozostawienie bez rozpoznania uprawnia powoda cywilnego do dochodzenia swego roszczenia w postępowaniu cywilnym art. 67§1
ogłoszenie wyroku (promulgacja)
następuje po podpisaniu wyroku przez wszystkich członków składu orzekającego
na promulgacje składają się następujące czynności:
publiczne ogłaszanie przez przewodniczącego wyroku, podczas którego wszyscy obecni za wyjątkiem sądu stoją; art. 418
podanie do wiadomości faktu zgłaszania zdania odrębnego, a jeżeli sędzia, który zgłosił zdanie odrębne, wyraził na to zgodę, podaje się także jego nazwisko
ustne przytoczenie przez przewodniczącego lub członka składu orzekającego powodów wyroku
pouczenie uczestników postępowania o przysługującym im prawie, terminie i sposobie zaskarżenia wyroku
po ogłoszeniu wyroku sąd powinien podjąć także odpowiednie decyzje w przedmiocie dalszego stosowania tymczasowego aresztowania, w przypadku: art.,264§1
uniewinnienia oskarżonego
umorzenia lub warunkowego umorzenia postępowania
warunkowe zawieszenie wykonywania kary
wymierzenie kary pozbawienia wolności odpowiadającej, co najwyżej okresowi tymczasowego aresztowania
skazanie na łagodniejsza karę niż pozbawienie wolności
odstąpienie od wymierzenia kary
zarządza się niezwłoczne zwolnienie z tymczasowego aresztowania
zamkniecie rozprawy głównej
następuje zarządzeniem przewodniczącego składu orzekającego, po ogłoszeniu wyroku i ewentualnym podjęciu wspomnianych wyżej decyzji w przedmiocie tymczasowego aresztowania
VOTUM SEPARATUM
przy składaniu podpisu członek składu orzekającego ma prawo zaznaczyć na orzeczeniu swoje zdanie odrębne, podając, w jakiej części i w jakim kierunku kwestionuje orzeczenie - zgłaszane w toku narady
jeżeli zdanie odrębne dotyczy samego uzasadnienia zaznacza się to przy podpisywaniu uzasadnienia, ( gdy zgadza się z wyrokiem, ale nie zgadza się z podstawami tego wyroku)
zdanie odrębne wprowadza wyjątek od zasady tajemnicy sali narad
prawo zgłaszani zdania odrębnego wzmacnia niezawisłość sędziego przegłosowanego
zgłoszenie zdania odrębnego jest prawem a nie obowiązkiem
w razie zgłaszania zdania odrębnego uzasadnienie wyroku należy sporządzić z urzędu w terminie 7 dni od jego wydania oraz w ciągu 7 dni uzasadnienie powinien sporządzić składający votum separatum
zgłoszenie zdania odrębnego - podaje się do wiadomości przez przewodniczącego fakt zgłaszania zdania odrębnego, a jeżeli sędzia, który zgłosił zdanie odrębne, wyraził na to zgodę, podaje się także jego nazwisko
CZYNNOŚCI KOŃCOWE W SĄDZIE PIERWSZEJ INSTANCJI |
przede wszystkim:
doręczenie oskarżonemu odpisu wyroku:
gdy będąc pozbawionym wolności i nie mając obrońcy, nie był obecny przy ogłaszaniu wyroku na rozprawie; art. 419
gdy wydano wyrok zaoczny; art. 482
doręczenie uzasadnienia wyroku na piśmie stronie, która w terminie złożyła wniosek o sporządzenie na piśmie i doręczenia na piśmie wyroku; art. 422
wydanie w razie potrzeby na posiedzeniu postanowienia
o uzupełnienie wyroku w zakresie zaliczenia tymczasowego aresztowania, zatrzymania lub środków zapobiegawczych wymienionych w art. 276
o rozstrzygnięciu, co do przepadków przedmiotów oraz korzyści majątkowych
co do dowodów rzeczowych
modyfikacji wyroku przez skorygowanie nieprawidłowo zaliczonego okresu tymczasowego aresztowania na poczet orzeczonej kary
o przedmiocie kosztów procesowych, jeżeli w wyroku brak jest takiego rozstrzygnięcia albo lub, gdy trzeba ustalić dodatkowo ich wysokość
* wyraz odstępstwa od zasady, że wyrok I instancji może być zmieniony jedynie w drodze rozpoznania środka odwoławczego przez sąd II instancji, a nie może być modyfikowany przez sąd, który wydał wyrok
w każdym czasie sąd może po zamknięciu rozprawy głównej sprostować w wyroku oczywiste omyłki pisarskie i rachunkowe oraz obliczanie terminów
sporządzenie pisemnego uzasadnienia
uzasadnienie z urzędu wyjątkowo; art. 114§3 KPK - votum separatum
co do zasady: wyrok I instancji uzasadnia się i doręcza na wniosek stron procesowych, podmiotów z art. 416 a także pokrzywdzonego
7 dni na złożenie wniosku od daty ogłoszenia wyroku, termin zawity
sąd powinien sporządzić uzasadnienie wyroku na piśmie w ciągu 14 dni od dnia złożenia wniosku a w przypadku sporządzenia z urzędu od daty ogłoszenia wyroku, jeżeli sprawa jest zawiła można przedłużyć ten termin na czas oznaczony, kilkakrotnie
wyrok jest prawomocny i podlega wykonaniu, gdy strony nie wniosły o uzasadnienie, nie został przyjęty albo nie wniesiono apelacji
wymogi, co do podstawy faktycznej i prawnej uzasadnienia wyroku:
wskazanie, jakie fakty sąd uznał za udowodnione lub nieudowodnione, w jakich w tej mierze oparł się dowodach i dlaczego nie uznał dowodów przeciwnych
wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku
określenie okoliczności, które sąd wziął pod uwagę przy wymiarze kary
* należy przedstawić podstawę prawną, wraz z wyjaśnieniem i przyjętą interpretacją
* niedopełnienie wymogów ustawowych jest podstawą do uchylenia wyroku i ponownego rozpoznania
27
możliwy udział stron
możliwy udział stron
możliwy udział stron
wyłączenie jawności
komparycja
część dyspozytywna