45

REHABILITACJA W PRAKTYCE 2/2010

MASAŻ

J

edną z przyczyn dolegliwości bólo-
wych w obrębie układu ruchu jest

przeciążenie lub nadwyrężenie aparatu
mięśniowo-więzadłowego, co w kon-
sekwencji prowadzi do utrzymywania
się przez dłuższy okres podwyższonego
napięcia spoczynkowego mięśni. To z ko-
lei doprowadza do powstawania stanu
zapalnego, między innymi w obrębie ich
przyczepów, i tym samym do dolegliwości
bólowych.

Klasycznym tego przykładem jest łokieć

golfisty, czyli zapalenie okostnej na kłyk-
ciu przyśrodkowym kości ramiennej.
Dolegliwość ta powstaje w następstwie
przeciążenia mięśni grupy przedniej
przedramienia, a szczególnie trzech
spośród nich: m. nawrotnego obłego,
m. zginacza promieniowego nadgarstka
i m. zginacza łokciowego nadgarstka.
Są to mięśnie, które szczególnie narażone
są na przeciążenie czy nadwyrężenie przy
czynnościach związanych z wykonywa-
niem zgięcia w nadgarstku i łokciu z dodat-
kowym ruchem pronacji przedramienia.
Do takich zaburzeń dochodzi często
u osób rozpoczynających grę w golfa,
ale także w tych sytuacjach, gdzie wyżej
wymienione mięśnie są nadmiernie przez
dłuższy okres obciążane. Dodatkową,
choć zdecydowanie rzadziej spotykaną
przyczyną opisanych powyżej objawów
bólowych może być blizna, na przykład
na rozcięgnie dłoniowym, które jest prze-
cież napinane przez mięsień dłoniowy

Możliwości zastosowania masażu

w zespole łokcia golfisty

długi, przyczepiający się także na kłykciu
przyśrodkowym kości ramiennej.

W tym wypadku masaż wydaje się jed-

ną z lepszych form terapii, gdyż jednym
z podstawowych jego działań jest norma-
lizacja napięcia spoczynkowego mięśni,
co ewidentnie wysuwa się na pierwszy
plan terapii w łokciu golfisty.

Z pozoru wydaje się, że wykonanie serii

masaży w obrębie przedramienia i łokcia
powinno szybko i trwale rozwiązać pro-

blem. Niewątpliwie w części przypadków
tak rzeczywiście jest. Bywa jednak czasami,
że terapia ta jedynie łagodzi dolegliwości
bólowe w obrębie stawu łokciowego, lecz
nie można ich całkowicie zlikwidować.
Natomiast przy próbie powrotu do po-
nownego nadmiernego eksploatowania
mięśni grupy przedniej przedramienia
dolegliwości szybko nawracają. Jedno-
cześnie tym dolegliwościom bólowym
niekiedy towarzyszy zaburzenie funkcji
nerwu łokciowego w postaci mrowienia
lub drętwienia w obrębie IV i V palca ręki.
Dopiero po przeprowadzeniu wnikliwej
analizy anatomicznej okolicy przyśrod-
kowej stawu łokciowego uwagę zwraca
przegroda międzymięśniowa przyśrodko-
wa ramienia – zarówno ze względu na jej
przyczep do kłykcia przyśrodkowego kości
ramiennej, jak i jej wpływ na funkcję nerwu
łokciowego oraz sieci tętniczej w obrębie
łokcia. Nerw łokciowy wraz z towarzyszącą
mu gałęzią tętnicy pobocznej łokciowej
przebija się w pobliżu kłykcia przyśrod-
kowego ramienia przez wspomnianą
powyżej przegrodę międzymięśniową
przyśrodkową ramienia.

Tym samym także stan napięcia prze-

grody międzymięśniowej przyśrodkowej
ramienia może mieć kluczowe znaczenie
dla rozkładu napięcia spoczynkowego
mięśni przyczepiających się w okolicy
kłykcia przyśrodkowego kości ramiennej
oraz ich unerwienia i ukrwienia. Powyż-
sza przegroda jednocześnie pozostaje

Streszczenie
Przeciążenia układu ruchu prowadzą w kon-
sekwencji do zmian, które nierzadko manife-
stują się ostrym bólem, uniemożliwiającym
wykonywanie podstawowych czynności
życia codziennego. Jednym ze schorzeń
spowodowanych monotypią ruchową
i w konsekwencji doprowadzających do prze-
ciążenia aparatu więzadłowo-mięśniowego
jest tzw. łokieć golfisty. Jednocześnie podej-
mowane działania terapeutyczne często nie
przynoszą pożądanego efektu bądź też nie
jest on zadowalający. Przyczyną trudności
w terapii może być nieuwzględnienie zależ-
ności strukturalno-funkcjonalnych pomiędzy
strukturami anatomicznymi przyczepiają-
cymi się do kłykcia przyśrodkowego kości
ramiennej i w konsekwencji podejmowanie
terapii tylko w miejscu występowania bólu.
Skuteczniejszym postępowaniem może

być przeprowadzenie terapii w obrębie
tkanek, które mogą bezpośrednio lub po-
średnio wpływać na zwiększenie napięcia
spoczynkowego mięśni grupy przedniej
przedramienia i w efekcie utrudniać lub
uniemożliwiać ich rozluźnienie. Dopiero
w dalszej kolejności można przystąpić
do próby przywrócenia prawidłowego stanu
napięcia i trofiki w strukturach bezpośrednio
zlokalizowanych w miejscu dolegliwości.
Słowa kluczowe: łokieć golfisty, masaż
tensegracyjny
Summary
Motor system overloading leads in conse-
quence to changes which are quite frequ-
ently manifested by acute pain, making
it impossible to perform basic everyday
life activities. The so called ‘golfer’s elbow’
is one of the pathologies caused by motor
monotypy leading to musculoligamentous

sprain. Simultaneous therapeutic interven-
tion often does not bring about the desired
effect or the effect is not satisfactory. Not
considering the structural and functional
relationships between the anatomical
structures attached to medial condyle of the
humerus and undertaking therapy only
on the location of pain can be the cause
of therapeutical problems. Introduction
of the therapy within the tissues which can
directly or indirectly increase the rest tone
of anterior group of forearm muscles and
in consequence make relaxation difficult
or impossible can be a more effective thera-
peutic management. Only then an attempt
can be made to restore normal tone and
trophicity in the structures directly located
in the affected area.
Key words: golfer’s elbow, tensegration
massage

Ryc. 1. Przegroda międzymięśniowa przyśrodkowa
ramienia

Przegroda międzymięśniowa

przyśrodkowa ramienia

M. najszerszy grzbietu

Kłykieć przyśrodkowy

ramienia

M. nawrotny obły

M. zginacz łokciowy

nadgarstka

46

REHABILITACJA W PRAKTYCE 2/2010

MASAŻ

MASAŻ/WYDARZENIA

w kontakcie strukturalnym z mięśniem
najszerszym grzbietu poprzez ich
wspólny przyczep na grzebieniu guzka
mniejszego kości ramiennej (ryc. 1).
Oczywiście nie zawsze musi dochodzić
do tak rozległego rozprzestrzenienia się
podwyższonego napięcia spoczynkowego
tkanek. Pojawia się jednak pytanie, kiedy
jest uzasadnione wykonywanie masażu
także w obrębie mięśnia najszerszego
grzbietu. Pomocna może być ocena
palpacyjna, dokonywana na bocznej po-
wierzchni wyrostków kolczystych Th5-7,
gdzie najwyżej sięga przyczep mięśnia
najszerszego grzbietu i w przypadku jego
podwyższonego napięcia (szczególnie
jego górnej części) będzie pojawiać się
bolesność przy nacisku na jego przyczep
właśnie w tym miejscu. W tej sytuacji
zabieg masażu powinien rozpocząć się
od opracowania mięśnia najszerszego
grzbietu i przegrody międzymięśniowej

przyśrodkowej ramienia, a dopiero potem
należy przystąpić do opracowywania
mięśni grupy przedniej przedramienia.
Ewentualnie w celu zintensyfikowania
normalizacji powyższych mięśni wska-
zane jest opracowanie wcześniej także
mięśni kłębu i kłębika, ze względu na to,
że są one w kontakcie strukturalnym
z mięśniem zginaczem promieniowym
i łokciowym nadgarstka oraz poprzez
rozcięgno dłoniowe z mięśniem dłonio-
wym długim.



W

ALDEMAR

A

NDRZEJEWSKI

1,2

,

K

RZYSZTOF

K

ASSOLIK

1,2

,

J

ERRY

S

REBNIAK

3

1

Zakład Fizykoterapii i Masażu, Katedra Fizjoterapii,

Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu

2

Państwowa Medyczna Wyższa Szkoła Zawodowa

w Opolu, kierunek fizjoterapia

3

Denver Rehabilitation,Outpatient Physical Therapy

Clinic, Denver (USA)

Piśmiennictwo
1. Acland R.D., Riggs G.H.: Human Anatomy.

Williams & Wilkins, Baltimore 1996.

2. Kassolik K., Andrzejewski W., Trzęsicka E.:

Role of the tensegrity rule in theoretical basis
of massage therapy. „Journal of Back and
Musculoskeletal Rehabilitation”, 2007, 20:
15-20.

3. Kassolik K., Andrzejewski W., Trzęsicka E.,

Charlton G.: Anatomiczne uzasadnienie
wykorzystania zasady tensegracji w masażu.
„Fizjoterapia Polska”, 2007, 7: 332-343.

4. Kassolik K., Jaskólska A., Kisiel-Sajewicz K.,

Marusiak J., Kawczyński A., Jaskólski A.: Ten-
segrity principle in massage demonstrated
by electro- and mechanomyography. „Journal
of Bodywork and Movement Therapies”,
2009, 13: 164-170.

5. Myers T.W.: The Anatomy Trains: Myofascial

Meridians for Manual and Movement The-
rapies. Edinburgh: Churchill Livingstone
2009.