2015 wyklad VIII POTENCJOMETRIA Nieznany

background image

1

1

Dr Ewa Więckowska-Bryłka

Katedra Chemii WNoŻ

p. 2036

Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego

Wydział Nauk o Żywności

CHEMIA FIZYCZNA

Elektrochemiczne

metody

analizy instrumentalnej

Wykład VIII.

Konsultacje:
Środa godz. 10-11

• Pon 11-12

• Wtorek (sala 2065)

2

Metody elektrochemiczne (elektroanaliza):

 zespół metod analizy instrumentalnej, wykorzystujących reakcje

elektrodowe w ogniwach i elektrolizerach zawierających elektrolity w
stanie stopionym i w roztworach

 pomiar wielkości elektrycznej (lub czysto fizycznej): natężenia prądu,

ładunku elektrycznego, napięcia między elektrodami, przewodnictwa
roztworu

Wyróżniamy:
potencjometrię – bezpośredni pomiar SEM ogniwa lub zmiany

SEM

konduktometrię – jednorazowy pomiar przewodnictwa lub zmiany

przewodnictwa

elektrolizę i metody elektrolitycznego rozdzielania – pomiar

natężenia prądu lub masy substancji na elektrodzie

kulometrię
metody polarograficzne i woltamperometryczne

3

bezpośredni

pomiar

różnicy

potencjałów

(siły

elektromotorycznej SEM) ogniwa złożonego z dwóch
zanurzonych w roztworze elektrod: elektrody odniesienia (o

stałym potencjale) i elektrody wskaźnikowej (o potencjale

zależnym od stężenia oznaczanego jonu) do oznaczenia ilości
substancji w roztworze

zmiany SEM (zmiany potencjału elektrody wskaźnikowej w
odniesieniu do stałego potencjału elektrody odniesienia) do

określenia punktu końcowego miareczkowania – jest to tzw.
miareczkowanie potencjometryczne

Potencjometria:

-

wyznacza

się zmiany SEM odpowiedniego ogniwa

spowodowane

dodawaniem

mianowanego

roztworu

odczynnika miareczkującego do roztworu miareczkowanego
zawierającego oznaczaną substancję.

- wykorzystywane w reakcjach kwas-zasada, redoks, kompleksowania).

4

Ogniwa – złożone z dwóch półogniw czyli elektrod.

Elektroda (półogniwo) – zbudowane jest z 2 (lub więcej) faz
przewodzących prąd elektryczny, z których przynajmniej jedną jest
roztwór elektrolitu lub stopiony elektrolit.

Potencjał elektrody - wzór Nernsta:

ared

aox

ln

F

z

T

R

+

o

red/ox

E

=

Ered/ox

– potencjał standardowy elektrody (w warunkach T = 298 K,
p = 1 atm czyli 101 325 Pa);

o

ox

/

red

E

a

ox

– aktywność formy utlenionej,

a

red

– aktywność formy zredukowanej (a = f

.

c, gdzie c – stężenie

molowe, f – współczynnik aktywności; a

c w roztworach

rozcieńczonych, gdy f

1),

R – stała gazowa, T – temperatura, z – liczba elektronów
wymieniana w procesie elektrodowym, F – stała Faradaya.

background image

2

5

Dla elektrody I rodzaju M/M

z+

:

M

z+

+ z e  M

aM

a

M +

z

ln

F

z

T

R

+

o

z

M/M

E

=

E

z

M/M

Wstawiając R = 8,313 J

.

mol

1 .

K

1

, T = 298 K, F = 96 487 C

.

mol

1

i

zamieniając logarytm naturalny na dziesiętny (ln = 2,303 log), wzór
przyjmuje postać:

a

M +

z

log

z

0591

,

0

+

o

z

M/M

E

=

E

z

M/M

6

Elektroda wodorowa: Pt/H

2

, 2H

+

2H

+

(c)

+ 2e

(s)

H

2 (g)

2

H

p

2
H

o

H

2

/

2

H

H

2

/

2

H

a

a

log

2

0591

,

0

+

E

=

E

- aktywność molowa jonów

wodorowych,

o

H

2

/

2

H

E

H

a

- potencjał standardowy elektrody

wodorowej,

- aktywność ciśnieniowa gazowego wodoru.

2

H

p

a


Pt


jony H

+

H

2

H

2

7

potencjał elektrody wodorowej jest równy potencjałowi
standardowemu przyjętemu umownie za równy zeru
:

1

a

H

0

E

o

H

2

/

2

H

Gdy:

Pa

325

101

p

2

H

Gdy:

1

a

H

potencjał elektrody wodorowej jest funkcją aktywności jonów H

+

,

a w roztworach rozcieńczonych (gdy a

c) – funkcją stężenia molowego

jonów H

+

:

 

H

log

0591

,

0

a

log

,0591

0

=

E

H

H

2

/

2

H

Stosując definicję pH = – log [H

+

], ostatni wzór można zapisać w postaci:

pH

0,0591

=

E

H

2

/

H

2

Pa

325

101

p

2

H

2

H

p

2
H

o

H

2

/

2

H

H

2

/

2

H

a

a

log

2

0591

,

0

+

E

=

E

8

Siła elektromotoryczna ogniwa:

różnica

potencjałów

dwóch

półogniw

(elektrod)

połączonych nieskończenie dużym oporem

różnica potencjałów półogniw w warunkach
standardowych w chwili, gdy stężenia jonów w
roztworach są jednostkowe

Standardowa siła elektromotoryczna:

background image

3

9

wartość siły elektromotorycznej ogniwa > 0

w półogniwie o niższej wartości potencjału standardowego
zachodzi zawsze proces utleniania

w półogniwie o wyższej wartości potencjału standardowego –
proces redukcji

(elektroda o niższym potencjale) (o wyższym potencjale)

zachodzi proces utleniania

zachodzi proces redukcji

0

E

E

E

l

p

SEM

schematyczny zapis ogniwa:

() elektroda lewa



elektroda prawa (+)

1953 r. konferencja IUPAC w Sztokholmie:

10

Skala potencjałów standardowych:

niemożliwe jest wyznaczenie wartości bezwzględnej
potencjału pojedynczej elektrody (półogniwa),

potencjały

elektrod

wyznaczono

względem

standardowej elektrody wodorowej

11

Potencjały standardowe elektrod I i II rodzaju

Elektroda

E

o

[V]

Elektroda

E

o

[V]

Li, Li

+

– 3,045

Ni, Ni

2+

– 0,23

Rb, Rb

+

– 2,98

In, In

+

– 0,203

K, K

+

– 2,925

Ag, AgI, I

– 0,152

Cs, Cs

+

– 2,92

Sn, Sn

2+

– 0,141

Ba, Ba

2+

– 2,92

Pb, Pb

2+

– 0,126

Sr, Sr

2+

– 2,89

Pt , H

2

, 2H

+

0,000

Ca, Ca

2+

– 2,84

Ag, AgBr, Br

+ 0,071

Na, Na

+

– 2,714

Hg, HgO, OH

+ 0,098

Mg, Mg

2+

– 2,38

Hg, Hg

2

Br

2

,Br

+ 0,140

Be, Be

2+

– 1,70

Ag, AgCl, Cl

+ 0,222

Al, Al

3+

– 1,66

Hg, Hg

2

Cl

2

,Cl

+ 0,268

Zn , Zn

2+

– 0,763

Cu, Cu

2+

+ 0,337

Fe, Fe

2+

– 0,44

Cu, Cu

+

+ 0,52

Cd, Cd

2+

– 0,402

Te, Te

4+

+ 0,56

Pb, PbSO

4

, SO

4

2–

– 0,351

Hg,Hg

2

SO

4

,SO

4

2–

+ 0,615

In, In

3+

– 0,336

Hg, Hg

2

2+

+ 0,798

Tl, Tl

+

– 0,335

Ag, Ag

+

+ 0,799

Co, Co

2+

– 0,27

Au, Au

3+

+1,42

12

elektrody, których potencjał standardowy jest znany

największe znaczenie praktyczne mają elektrody II
rodzaju, proste w budowie, o potencjale określonym
przez porównanie z elektrodą wodorową

budując ogniwa złożone z elektrody odniesienia
i dowolnej elektrody (tzw. wskaźnikowej, o zmiennym
potencjale), można zmierzyć siłę elektromotoryczną
ogniwa i z różnicy obliczyć potencjał dowolnej
elektrody

Elektrody odniesienia (porównawcze):

background image

4

13

Pomiar pH metodą potencjometryczną

 polega na pomiarze siły elektromotorycznej ogniwa (E),

utworzonego

z

2

elektrod:

elektrody

odniesienia

(porównawczej) o potencjale nie zależnym od stężenia

jonów H

+

i drugiej elektrody – badanej (wskaźnikowej)

odwracalnej względem kationów wodorowych o potencjale

zależnym od stęż. jonów H

+

,

 siła elektromotoryczna takiego ogniwa jest różnicą

potencjałów obu elektrod:

H

odn

SEM

E

E

=

E

E

odn

– stała wartość potencjału elektrody odniesienia –

porównawczej (kalomelowej, chlorosrebrowej lub innej),

E

H

– potencjał elektrody badanej (wskaźnikowej) będący funkcją

aktywności (w roztworach rozcieńczonych – stężenia) kationów
H

+

, zgodnie ze wzorem:

14

a

lg

,0591

0

+

A

=

a

ln

F

T

R

+

A

=

E

H

H

H

·

gdzie: A – stała dla elektrody badanej

a

lg

,0591

0

A

E

=

E

H

odn

SEM

pH

,0591

0

A

E

=

E

odn

SEM

lub

0,0591

A

+

E

E

=

pH

odn

SEM

Dwa ostatnie równania – podstawą budowy pH – metrów
(pehametrów) – przyrządów służących do pomiaru pH

metodą potencjometryczną

15

Elektroda chlorosrebrowa: Ag/AgCl, Cl

- elektroda odniesienia

AgCl

(s)

+ e

(s)

Cl

(c)

+ Ag

(s)

a

a

a

ln

F

RT

+

E

=

E

Cl

Ag

AgCl

o

rowa

chlorosreb

rowa

chlorosreb

a

1

ln

F

RT

+

E

=

E

Cl

o

rowa

chlorosreb

rowa

chlorosreb

– aktywność molowa jonów chlorkowych.

Cl

a

gdzie:

Gdy [Cl

] = 1 mol/dm

3

E

chlorosrebrowa

= E

0

chlorosrebrowa

= 0,222V

16

Elektroda szklana

najczęściej stosowane półogniwo wskaźnikowe do

pomiaru pH roztworu

Ag,AgCl

KCl

(aq)

lub HCl

(aq)

szkło

pH

0591

,

0

E

a

lg

0591

,

0

E

a

ln

F

RT

E

E

H

*

H

*

szklana

– aktywność molowa jonów H

+

.

E

*

– tzw. potencjał asymetrii, który

zależy od gatunku szkła, stężenia jonów
wodorowych

wewnątrz

elektrody

szklanej i od czasu,

H

a

pak izolujący

oprawka metalowa

korek gumowy

Ag pokryte AgCl

0,1 mol/dm

3

HCl

background image

5

17

Ogniwo: elektroda szklana – elektroda kalomelowa

(

) Ag, AgCl, KCl

(aq)

lub HCl

(aq)

szkło



roztwór badany (lub

buforowy)



KCl

(aq)

, Hg

2

Cl

2

, Hg (

+

)

(elektroda szklana)

(elektroda kalomelowa)

Elektrody kombinowane (złożone) – ogniwa
zawierające w jednej szklanej obudowie dwie
elektrody

18

Równania procesów elektrodowych:

utlenianie: H

2

– 2e 2H

+

redukcja: AgCl

(s)

+ e

(s)

Ag

(c)

+ Cl

(c)

/x 2

H

2

+ 2AgCl

(s)

2H

+

+ 2Ag

(c)

+ 2Cl

(c)

pH

,0591

0

A

E

=

E

odn

SEM

E

odn

= E

chlorosrebrowa

,

A = E

*

(potencjał asymetrii elektrody szklanej)

Stąd:

0,0591

E

+

E

E

=

pH

*

rowa

chlorosreb

SEM

Ogniwo: elektroda szklana – elektroda chlorosrebrowa

(

) Ag, AgCl, KCl

(aq)

lub HCl

(aq)

szkło



roztwór badany (lub buforowy)



Cl

, AgCl, Ag (

+

)

(elektroda szklana)

(elektroda chlorosrebrowa)

Sumaryczne równanie reakcji:

elektroda
chlorosrebrowa

elektroda szklana

19

po każdej dodanej porcji objętości V dodanego odczynnika
miareczkującego (titranta) odczytuje się wartość pH (lub
odpowiadającą jej wartość E

SEM

)

otrzymuje się krzywą zależności pH (lub E

SEM

) = f(V),

zwaną krzywą miareczkowania

Miareczkowanie potencjometryczne:

20

Miareczkowanie mocnego kwasu mocną zasadą

HCl + NaOH NaCl + H

2

O

1. dużo HCl, mało NaCl

2. tylko NaCl – PRM

(punkt równoważności
molowej), pH = 7

3. nadmiar NaOH

metoda stycznych

0

2

4

6

8

10

12

14

0

5

10

15

20

V NaOH [cm

3

]

pH

PRM

1

2

3

½ h

background image

6

21

c

kw

.

V

kw

= c

zas

.

V

zas

kw

zas

zas

kw

V

V

c

c

Metoda pierwszej

pochodnej

m

kw

= c

kw

.

M

kw

.

V

kolby

-5

0

5

10

15

20

25

0

6

12

18

24

pH/

v

V NaOH [cm

3

]

10,1

1

1

n

n

zas

kw

22

Miareczkowanie słabego kwasu mocną zasadą

CH

3

COOH + NaOH CH

3

COONa + H

2

O

1. nadmiar

CH

3

COOH i

powstaje
CH

3

COONa –

bufor octanowy

2. PRM – tylko

CH

3

COONa – sól

hydrolizująca,

pH > 7

3. nadmiar NaOH

0

2

4

6

8

10

12

14

0

4

6

9

13

V

NaOH

cm

3

pH

PRM

1

2

3

23

pK

a

= – log K

a

Możliwość wyznaczenia stałej dysocjacji słabego kwasu:

gdy

2

V

V

PRM

pK

a

= pH gdyż we wzorze

   

COOH

CH

A

H

K

3

a

 

COOH

3

CH

A

K

a

= 10

–pKa

= 10

–pH

24

bezpośredni pomiar przewodnictwa roztworu (odwrotność
oporu) od stężenia oznaczanego jonu

zależność zmian przewodnictwa roztworu od objętości

roztworu miareczkującego

miareczkowanie
konduktometryczne

kwas – zasada

strącania osadów

redoks

kompleksowania

powstają jony o innym przewodnictwie niż jony pierwotnie w nim
obecne, a zmierzone przewodnictwo jest wynikiem udziału
wszystkich jonów obecnych w roztworze

Konduktometria:

w trakcie reakcji:

stosuje się prąd zmienny (w celu uniknięcia elektrolizy)

background image

7

25

Przewodnictwo elektryczne

:

R

1

I

U

R

I prawo Ohma

R – opór ,

U – napięcie przyłożone do elektrod, V,
I – natężenie prądu, A,

 

)

simens

(

S

1

26

S

l

R

– opór właściwy przewodnika

(jednakowy na całej długości),



m,

l – długość przewodnika, m,
S – pole przekroju

materiału

(jednakowe na całej długości), m

2

.

l

S

R ·

S

R

l

1

·

przewodnictwo właściwe, S

.

m

–1

elektrolitów (około 10

2

S

.

m

–1

) <<

metali (około 10

6

÷ 10

8

S

.

m

-1

)

ruchliwość (szybkość poruszania się) jonów << niż swobodnych

elektronów w metalu

II prawo Ohma:

27

Przewodnictwo elektryczne elektrolitów → spowodowane ruchem

jonów pod wpływem pola elektrycznego:

- zależy od prędkości poruszania się jonów w polu elektrycznym –

v

l

U

u

E

u

v

·

E – natężenie prądu elektrycznego, V ·m

–1

, U – napięcie źródła prądu, V,

l – odległość między elektrodami, m,
u – współczynnik proporcjonalności zw.

ruchliwością jonu

, m

2

· s

–1

·V

–1

.

U

l

v

E

v

u

·

(określa prędkość poruszania się jonu w m·s

–1

w polu

elektrycznym o spadku potencjału 1 V·m

–1

)

28

Ruchliwość jonu zależy od:

rodzaju jonu

rodzaju rozpuszczalnika

temperatury (ze wzrostem temperatury wzrasta)

stężenia

u

u

lim

0

c

Wartości ruchliwości granicznej wybranych jonów:

u

– tzw. ruchliwość graniczna, maksymalna

wartość ruchliwości.

Jon

u

· 10

–8

m

2

· s

1

·V

1

Jon

u

· 10

–8

m

2

· s

1

·V

1

H

+

36,30

OH

20,5

Li

+

4,01

Cl

7,91

Na

+

5,19

Br

8,12

K

+

7,61

7,39

3

NO

background image

8

29

+

H

O

H

H

O

H

H

+

itd.

H

O

H

H

O

H

H

H

+

+ O

H

H

H

O

H

H

u

H

+

>> niż innych kationów

u

OH

>> niż innych anionów

O

H

H

+

O

H

O

H

+

O

H

H

itd.

30

Wg Kohlrauscha:

c

m

c

z

c

r

r

·

r

przewodnictwo równoważnikowe roztworu, S

.

m

2

.

mol

–1

,

c

r

– stężenie równoważnikowe, mol

.

m

–3

,

z – wartość bezwzględna sumarycznego ładunku jonów tego
samego znaku powstających z jednej cząsteczki elektrolitu
(np. dla H

2

SO

4

z = 2 , gdyż H

2

SO

4

2H

+

+ SO

4

2-

).

(1840-1910)

m

przewodnictwo molowe

roztworu, S

.

m

2

.

mol

–1

,

przewodnictwo właściwe

roztworu, S

.

m

–1

,

c – stężenie molowe, mol/m

3

Dla elektrolitów, których cząsteczki dysocjują z
wytworzeniem więcej niż jednego jonu danego znaku lub
z wytworzeniem jonów o bezwzględnej wartości ładunku
większej niż 1:

W przypadku np. HCl z =1 i

m

=

r

.

31

Przewodnictwo równoważnikowe zależy od:

rodzaju
rozpuszczalnika

temperatury (ze
wzrostem temperatury
wzrasta, bo maleje

lepkość ośrodka)

rodzaju jonów

wchodzących w skład
elektrolitu (ich

rozmiarów i ładunku)

Zależność przewodnictwa

równoważnikowego od pierwiastka

kwadratowego ze stężenia dla:
1. HCl, 2. CH

3

COOH

stężenia elektrolitu

32

Przewodnictwo jonowe l:

F

u

l

·

u – ruchliwość jonu, m

2

· s

–1

· V

–1

,

F – stała Faradaya, 96 487 C · mol

–1

.

W roztworze nieskończenie rozcieńczonym:

F

·

u

l

l

– graniczne przewodnictwo jonowe.

Odpowiednio dla kationów i anionów:

F

·

u

l

K

K

F

·

u

l

A

A

l

kationów = (4÷7)

.

10

–3

S

.

m

2 .

mol

–1

wyjątek:

H

+

(

l

3 ÷ 3,5

.

10

–2

S

.

m

2 .

mol

–1

)

l

anionów = (5 ÷ 7)

.

10

–3

S

.

m

2 .

mol

–1

wyjątek:

OH

(l

1,74 ÷ 2

.

10

–2

S

.

m

2 .

mol

–1

)

background image

9

33

Za przewodnictwo odpowiadają oba rodzaje jonów:

graniczne

przewodnictwo

równoważnikowe

roztworu

elektrolitu jest sumą granicznych przewodnictw jonowych
kationu i anionu występujących w roztworze (prawo
Kohlrauscha
) :

A

K

r

l

l

i dalej: prawo niezależnej wędrówki jonów:

)

u

u

(

F

A

K

r

w roztworach o określonym stężeniu:

)

u

u

(

F

A

K

r

– stopień dysocjacji elektrolitu, określony wzorem:

r

r

wzór Arrheniusa

34

Zastosowanie prawa niezależnego ruchu jonów Kohlrauscha:

obliczenie granicznego przewodnictwa równoważnikowego słabych

elektrolitów dla których zależność nie ma charakteru prostoliniowego

i niemożliwe jest wyznaczenie wartości, przez ekstrapolację do c = 0,
np. dla kwasu octowego

wykorzystuje się algebraiczną sumę przewodnictw

równoważnikowych mocnych elektrolitów, np.:

NaCl

r

HCl

r

COONa

3

CH

r

COOH

3

CH

r

W roztworze nieskończenie rozcieńczonym:

Cl

Na

Cl

H

Na

COO

3

CH

NaCl

r

HCl

r

COONa

3

CH

r

COOH

3

CH

r

l

l

l

l

l

l

Po uproszczeniu:

H

COO

3

CH

COOH

3

CH

r

l

l

Po wstawieniu wartości:

COONa

3

CH

r

= 0,00910 S · m

2

· mol

–1

,

HCl

r

= 0,04263 S · m

2

· mol

–1

,

NaCl

r

= 0,01265 S · m

2

· mol

–1

,

otrzymujemy:

.

mol

·

m

·

S

0,03908

1

-

2

COOH

3

CH

r

35

Wykorzystanie pomiarów przewodnictwa:

do wyznaczenia stopnia dysocjacji

r

r

do wyznaczenia stałej dysocjacji słabych elektrolitów

(prawo rozcieńczeń Ostwalda):

1

c

K

2

Wyznaczanie stopnia dysocjacji i stałej dysocjacji powinno być
prowadzone w stałej temperaturze (roztwory podczas pomiarów
powinny znajdować się w termostacie) (zwykle 298 K).

36

w miareczkowaniu konduktometrycznym do oznaczenia

ilości substancji w roztworze

Miareczkowanie konduktometryczne roztworu mocnego kwasu

za pomocą roztworu mocnej zasady:

H

+

+ Cl

+ Na

+

+ OH

Na

+

+ Cl

+ H

2

O

Krzywe miareczkowania konduktometrycznego dwóch roztworów HCl o

objętości 20 cm

3

za pomocą roztworu NaOH o stężeniu 0,1050 mol

.

dm

-3

. v

1

= 7,96 cm

3

; v

2

= 10,01 cm

3

; obliczone stężenia kwasu w roztworach

wynoszą: 1. 0,0418 mol · dm

-3

, 2. 0,0526 mol · dm

-3

.

background image

10

37

w miarę dodawania NaOH



maleje, gdyż

odznaczające się dużą ruchliwością kationy wodorowe

wiązane są przez jony OH

w cząsteczki wody i

zastępowane znacznie mniej ruchliwymi jonami Na

+

w punkcie równoważności molowej (PRM)

osiąga

wartość minimalną

po zobojętnieniu całego kwasu dalsze porcje NaOH

zwiększają

, co jest spowodowane wzrostem stężenia

ruchliwych jonów OH

.

38

Miareczkowanie konduktometryczne roztworu słabego kwasu za

pomocą roztworu mocnej zasady:

CH

3

COOH + Na

+

+ OH

CH

3

COO

+ Na

+

+ H

2

O

Krzywe miareczkowania konduktometrycznego dwóch roztworów kwasu
octowego o objętości 10 cm

3

za pomocą roztworu NaOH o stężeniu 0,1050

mol · dm

-3

. v

1

= 6,24 cm

3

, v

2

= 6,71 cm

3

; obliczone stężenia kwasu w

roztworach wynoszą: 1. 0,0655 mol · dm

-3

, 2. 0,0705 mol · dm

-3

.

39

na początku miareczkowania przewodnictwo maleje,

ponieważ zmniejsza się w roztworze (i tak niewielka)

ilość jonów wodorowych pochodzących z dysocjacji

słabego kwasu

dalej zachodzi reakcja niezdysocjowanych cząsteczek
CH

3

COOH z jonami OH

; niezdysocjowany CH

3

COOH

jest zastępowany, w miarę dodawania zasady, dobrze

dysocjującym CH

3

COONa i przewodnictwo stopniowo

wzrasta

po całkowitym zobojętnieniu CH

3

COOH dalsze porcje

NaOH zwiększają liczbę jonów OH

(odznaczających się

dużą ruchliwością) i przewodnictwo wzrasta szybciej i w

większym stopniu niż na poprzednim odcinku

punktowi równoważności molowej odpowiada nie
minimum krzywej, lecz jej załamanie lub przegięcie.

40

można miareczkować roztwory barwne i mętne,

można miareczkować roztwory bardzo słabych kwasów
lub zasad

można miareczkować roztwory bardzo rozcieńczone, dla

których zawodzą metody miareczkowania z użyciem

wskaźników

kwasowo

zasadowych

i

potencjometryczne

Znaczenie

praktyczne

metody

miareczkowania

konduktometrycznego:


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
2015 wyklad 7 a KOLOIDYid 28634 Nieznany
2015 01 11 ZUSO Wyklad 07id 285 Nieznany
Prawo medyczne wykład VIII Obowiązek ratowania życia
Turystyka, wykład VIII, Agroturystyka
Wykład VIII Synteza układów sekwencyjnych
Wykład VIII 03 04 2012
LOGIKA wyklad 5 id 272234 Nieznany
ciagi liczbowe, wyklad id 11661 Nieznany
0 konspekt wykladu PETid 1826 Nieznany
First 2015 Writing sample paper Nieznany
Pionowe ogrody jako potencjalna Nieznany
AF wyklad1 id 52504 Nieznany (2)
Neurologia wyklady id 317505 Nieznany
Wykład VIII, Studia Biologia, Mikrobiologia, wykłady z ogólnej
HPP 12 2015 (WYKŁAD)
MATERIALY DO WYKLADU CZ V id 2 Nieznany
ZP wyklad1 id 592604 Nieznany

więcej podobnych podstron