background image

Dr inż. Tadeusz  SALAMONOWICZ 

 

PODSTAWY  EKSPLOATACJI  TECHNICZNEJ 

 
 

Semestr 6 

  

2 godz. wykładu   +   1 godz. ćwiczeń audytoryjnych 

 
 

 
 

Zakres przedmiotu: 
 

1. 

Eksploatacja: pojęcia, zakres zagadnień. System eksploatacji, proces eksploatacji. 

2.  Zmiany stanu technicznego obiektu: natura fizyczna, opis losowy (statystyczny). 

Niezawodność obiektów. 

3. 

Modele niezawodności obiektów nienaprawialnych. Rodzaje uszkodzeń. 

4. 

Struktury niezawodnościowe obiektów złożonych. Rezerwowanie. 

5. 

Modele niezawodności obiektów naprawialnych. Procesy odnowy. Gotowość obiektów 
technicznych. 

6. 

Rozpoznawanie stanu technicznego obiektu i jego elementów. Podstawy diagnostyki 
technicznej. 

7.  Wielostanowe procesy eksploatacji. Opis i miary. 
8. 

Utrzymanie obiektów w gotowości technicznej: profilaktyka, wymiana, naprawa. 
Strategie eksploatacyjne. 

9.  Badania eksploatacyjne. 

 
 
 
 

 
Literatura uzupełniająca: 
 
 

1. 

Bobrowski D. Modele i metody matematyczne teorii niezawodności. WNT, Warszawa, 
1985, 

2. 

Dwiliński L. Wstęp do teorii eksploatacji obiektu technicznego. Wydawnictwa 
Politechniki Warszawskiej. Warszawa, 1991, 

3. 

Kaźmierczak J. Eksploatacja systemów technicznych. Wydawnictwo Politechniki 
Śląskiej. Gliwice, 2000, 

4. 

Smalko Z. Podstawy eksploatacji technicznej pojazdów. Wydawnictwa Politechniki 
Warszawskiej. Warszawa, 1998, 

 
 
 
   Zaliczenie przedmiotu: 
 
Bez egzaminu,  
2 kolokwia na ćwiczeniach – zadania, 
2 kolokwia na wykładzie – materiał wykładowy. 

background image

Niezawodność obiektu – własność, która wyraża się poprawnym wykonywaniem przez 
obiekt założonych zadań w określonych warunkach i określonym czasie. 
 
Inaczej 
 
Niezawodność obiektu określa stopień zaufania, że  
w rozpatrywanym przedziale czasu obiekt zachowa zdolność do wypełniania swoich funkcji. 
 
Formalnym (matematycznym) wyrażeniem tego zaufania jest prawdopodobieństwo 
nieuszkodzenia obiektu. 
 
 

 
Zmienną losową 

T

charakteryzują ciągłe względem czasu funkcje określone dla 

0

t

  dystrybuanta 

)

(t

F

 

gęstość prawdopodobieństwa uszkodzenia 

)

(t

f

 

funkcja niezawodności 

)

(t

R

 

intensywność uszkodzeń 

)

(t

 
Dystrybuanta zmiennej losowej 

T

 

(funkcja zawodności) to prawdopodobieństwo 

uszkodzenia obiektu do chwili 

t

 

 

)

(

)

(

t

T

P

t

F

,          dla 

0

t

 

 

przy czym 

0

)

0

(

F

 

 

t

S(t)

T

T

T

T

S

gr

=const

S(0)

0

background image

Funkcja niezawodności 

)

(t

R

 - 

prawdopodobieństwo, że do chwili 

t

 

nie nastąpi 

uszkodzenie. 
 

)

(

)

(

t

T

P

t

R

,           dla 

0

t

 

 

Zakładając, że uszkodzenie obiektu (do chwili 

t

, lub później) jest zdarzeniem pewnym: 

1

)

(

)

(

t

T

P

t

T

P

 

 

1

)

(

)

(

t

R

t

F

 

 

)

(

1

)

(

t

F

t

R

,               

1

0

1

)

0

(

1

)

0

(

F

R

 

 
Gęstość prawdopodobieństwa uszkodzenia 

)

(t

f

 

jest pochodną dystrybuanty 

)

(t

F

 

 

dt

t

dF

t

f

)

(

)

(

   dla 

0

t

               

dt

t

dR

t

R

dt

d

t

f

)

(

))

(

1

(

)

(

 

Intensywność uszkodzeń 

)

(t

 defini

uje się jako: 

 

)

(

)

(

'

)

(

1

)

(

)

(

t

R

t

R

t

F

t

f

t

 ;                     dla 

0

t

 

 
 

Oznaczamy: 

)

,

(

t

t

t

P

 - 

prawdopodobieństwo warunkowe, że nie nastąpi uszkodzenie w przedziale 

)

,

(

t

t

t

 

pod warunkiem, że nie nastąpiło w przedziale 

)

,

0

t

Zgodnie z twierdzeniem Bayesa na prawdopodobieństwo warunkowe można zapisać: 

)

(

)

(

)

,

(

t

R

t

t

R

t

t

t

P

 

 

)

,

(

t

t

t

Q

 - 

prawdopodobieństwo warunkowe, że nastąpi uszkodzenie w przedziale 

)

,

(

t

t

t

 po

d warunkiem, że nie nastąpiło w przedziale 

)

,

0

t

 

)

(

)

(

)

(

)

(

)

(

1

)

,

(

1

)

,

(

t

R

t

t

R

t

R

t

R

t

t

R

t

t

t

P

t

t

t

Q

 

 

)

(

1

)

(

)

(

)

,

(

t

R

t

t

t

R

t

R

t

t

t

t

Q

 

background image

 

)

(

1

)

(

)

(

lim

)

,

(

lim

0

0

t

R

t

t

t

R

t

R

t

t

t

t

Q

t

t

 

 

)

(

)

(

'

)

(

)

(

lim

)

(

1

0

t

R

t

R

t

t

R

t

t

R

t

R

t

 

 
 

Otrzymana granica jest lokalną (w chwili 

t

) funkcją zawodności będącą warunkową 

gęstością prawdopodobieństwa powstania uszkodzenia w chwili 

t

, pod warunkiem, że do 

chwili 

t

 

uszkodzenie nie nastąpiło. 

Oznaczamy ją 

)

(t

 

i nazywamy intensywnością uszkodzeń. 

 

)

(

1

)

(

)

(

ln

)

(

)

(

'

)

(

t

F

t

f

t

R

dt

d

t

R

t

R

t

 

Każda z czterech zdefiniowanych funkcji 

)

(t

F

)

(t

f

)

(t

R

)

(t

 

w sposób 

jednoznaczny określa zmianę losową 

T

, determinując tym samym postać pozostałych 

funkcji. 
Poprzez dystrybuantę 

)

(t

F

 

wyrazić je można jako: 

 

)

(

'

)

(

t

F

t

f

 

 

)

(

1

)

(

t

F

t

R

 

 

)

(

1

)

(

'

)

(

t

F

t

F

t

 

 
Poprzez gęstość 

)

(t

f

 

wyrazić je można jako: 

 

t

dx

x

f

t

F

0

)

(

)

(

 

 

t

t

dx

x

f

dx

x

f

t

R

)

(

)

(

1

)

(

0

 

 

background image

t

t

dx

x

f

t

f

dx

x

f

t

f

t

)

(

)

(

)

(

1

)

(

)

(

0

 

 
Poprzez funkcję niezawodności 

)

(t

R

 

wyrazić je można jako: 

 

)

(

1

)

(

t

R

t

F

 

 

)

(

'

)

(

t

R

t

f

 

 

)

(

)

(

'

)

(

t

R

t

R

t

 

Znając funkcję intensywności uszkodzeń 

)

(t

, w celu wyznaczenia pozostałych funkcji 

rozwiązujemy równanie różniczkowe: 
 

)

(

)

(

'

)

(

t

R

t

R

t

 

 

 

o warunku początkowym 

1

)

0

(

R

 

 
Równanie całkujemy obustronnie w granicach od 

0

 do 

t

 

 

)

(

1

)

(

)

(

x

R

dx

x

R

d

x

 

 

t

t

x

R

x

dR

dx

x

0

0

)

(

)

(

)

(

 

 

)

(

ln

1

ln

)

(

ln

)

0

(

ln

)

(

ln

)

(

ln

)

(

0

0

t

R

t

R

R

t

R

x

R

dx

x

t

t

 

 





 

t

dx

x

t

R

0

)

(

exp

)

(

 

 





 

t

dx

x

t

F

0

)

(

exp

1

)

(

 

background image

 





 

t

dx

x

t

t

R

t

t

F

t

t

f

0

)

(

exp

)

(

)

(

)

(

)

(

1

)

(

)

(

 

 
 
 
 
 

Wielkości  

znane 

Wielkości  
szukane 

F(t) 

f(t) 

R(t) 

(t) 

F(t) 

--- 

 

t

dx

x

f

0

 

 

t

R

1

 

 

t

dx

x

0

exp

1

 

f(t) 

 

t

'

 

--- 

 

t

R'

 

 

 

t

dx

x

t

0

exp

 

R(t) 

 

t

F

1

 

 

t

dx

x

f

 

--- 

 

t

dx

x

0

exp

 

(t) 

 

 

t

F

t

F

1

'

 

 

 

t

dx

x

f

t

f

 

 

 

t

R

t

R'

 

--- 

 

Wskaźniki liczbowe niezawodności 

 
wartość oczekiwana 

)

(T

E

 

 

0

)

(

)

(

dt

t

f

t

T

E

def

 ;          

0

)

(

)

(

t

dF

t

T

E

 

 

0

)

(

dt

t

f

t

    

całkujemy przez części wg: 

du

v

uv

dv

u

 

t

u

,     

dt

du

 

,

)

(

dt

t

f

dv

  

)

(

)

(

'

)

(

'

)

(

t

R

dt

t

R

dt

t

F

dt

t

f

v

 

 

background image

0

0

0

0

)

(

)

(

)

(

)

(

dt

t

R

dt

t

R

t

R

t

dt

t

f

t

 

 

0

)

(

)

(

dt

t

R

T

E

 

 

wariancja 

)

(

2

T

D

 

 

2

0

2

2

2

2

)

(

)

(

)

(

)

(

)

(

T

E

dt

t

f

t

T

E

T

E

T

D

 

 
po scałkowaniu przez części otrzymujemy: 
 

2

0

2

2

)

(

)

(

2

)

(

T

E

dt

t

R

t

T

D

 

)

(

2

T

D

 

 
 

Wielkość 

)

(T

E

oznacza średni czas życia obiektu,  

 

przeciętne odchylenie czasu życia obiektów od oczekiwanego 

)

(T

E

 
 
 

 

S(t)

S

dop

      t

o

      t

a)

background image

 
 
Zmiany stanu technicznego spowodowane wymuszeniami skokowymi: 
a) 

stała wartość dopuszczalna 

b) 

zmienna wartość dopuszczalna 

 
 
 
 
Przy dowolnym wymuszeniu zmiana stanu technicznego obiektu (przekroczenie wartości 
granicznej, uszkodzenie
może nastąpić z prawdopodobieństwem  

q

   

i nie nastąpić z prawdopodobieństwem  

q

1

 
Jakie jest prawdopodobieństwo, że uszkodzenie nastąpi przy  

tym

k

 wymuszeniu? 

 
Niech: 

A

 

zdarzenie polegające na wystąpieniu uszkodzenia 

A

 

zdarzenie polegające na niewystąpieniu uszkodzenia 

 
Wystąpienie uszkodzenia przy  

tym

k

 

wymuszeniu oznacza wystąpienie  

k

 

wymuszeń, 

przy czym przy  

1

k

 uszkodzenie nie nast

ąpiło a przy  

tym

k

 

nastąpiło. 

 

k

B

 

zdarzenie łączne odpowiadające sytuacji, że uszkodzenie nastąpiło przy  

tym

k

 wymuszeniu 

 

)

(

)

(

.

).........

(

)

(

)

(

1

2

1

k

k

k

A

P

A

P

A

P

A

P

B

P

 

 

S(t)

S

dop

(t)

S

max

    



      t

o

      t

b)

background image

gdzie: 

)

(

i

A

P

  - 

prawdopodobieństwo zmiany przy  

tym

i

 wymuszeniu 

 

 

)

1

(

)

(

k

T

P

B

P

k

 

gdzie: 
 

T

 - 

czas pozostawania w wymaganym stanie (stanie zdatności) mierzony liczbą 

wymuszeń 
 
 
 
 
Ponieważ: 
 

q

A

P

A

P

A

P

k

1

)

(

.........

)

(

)

(

1

2

1

 

 

stąd 
 

q

q

k

T

P

1

)

1

(

)

1

(

          

rozkład geometryczny 

 

1

1

1

2

1

1

)

1

(

..

)

(

)

(

)

(

..

)

(

)

(

k

k

k

k

k

T

P

B

P

B

P

B

P

B

P

B

P

 

   

     

)

1

(

k

T

P

           +          

)

1

(

k

t

P

            =1 

 

)

1

(

)

2

(

.....

)

1

(

)

0

(

)

1

(

k

T

P

k

T

P

T

P

T

P

k

T

P

q

T

P

)

0

(

 

)

1

(

)

1

(

q

q

T

P

 

2

)

1

(

)

2

(

q

q

T

P

 

............................................ 

2

)

1

(

)

2

(

k

q

q

k

T

P

 

1

)

1

(

)

1

(

k

q

q

k

T

P

 

 

 

k

i

i

i

k

i

q

q

q

q

k

T

P

1

1

1

0

)

1

(

)

1

(

)

1

(

 

 

background image

q

q

q

q

q

k

k

k

i

i

)

1

(

1

)

1

(

1

)

1

(

1

)

1

(

1

1

 

 

 

k

q

k

T

P

)

1

(

1

)

1

(

 

k

q

k

T

P

)

1

(

)

1

(

 

 

1

)

1

(

)

1

(

k

q

q

k

T

P

 

 

t

 

- czas trwania wymuszenia,  

 
Uszkodzenie przy  k-tym  wymuszeniu j

est równoważne uszkodzeniu w przedziale 

)

,

(

t

t

t

  

 

gdzie  

,

)

1

(

t

k

t

 

 

t

q

 

 

1

k

t

t

 

 

1

k

t

q

 

 
prawdopodobieństwo wystąpienia uszkodzenia w przedziale 

)

,

(

t

t

t

 wynosi 

t

k

t

k

T

P

p

k

t

1

)

1

1

(

)

1

(

~

 

 

dt

e

p

p

t

t

t

k

~

lim

 

 
Jeżeli zmienna losowa jest ciągła, to: 
 

dt

t

f

t

t

T

t

P

p

t

)

(

)

(

 

 

t

e

t

f

)

(

   - 

gęstość prawdopodobieństwa uszkodzenia  

                            

dla rozkładu wykładniczego 

 

background image

 
 

Niezawodność typu wykładniczego 

 

Wówczas, gdy czas życia obiektu jest zmienną losową 

T

  

o rozkładzie wykładniczym z parametrem 

0

, a więc: 

 

t

e

t

f

)

(

  dla 

0

t

 

 

t

e

t

F

1

)

(

  dla 

0

t

 

 

t

e

t

R

)

(

 

 
ostatnia równość zwana jest  
 

wykładniczym prawem niezawodności 

 

.

)

(

const

e

e

t

t

t

 

 

 





0

0

0

0

1

1

1

)

(

)

(

t

t

t

e

e

dt

e

dt

t

R

T

E

 

1

1

0

1

 

 

0

2

2

1

2

)

(

dt

e

t

T

D

t

 

 

0

dt

e

t

t

 

t

u

    

dt

du

 

dt

e

dv

t

,   

t

e

v

1

 

 
 

t

t

t

t

t

e

e

t

dt

e

e

t

dt

e

t

2

1

1

 

background image

t

t

t

e

t

e

e

t

1

1

)

(

1

2

2

 

 









t

t

t

t

t

t

e

t

e

t

e

t

dt

e

t

1

lim

1

lim

1

1

1

0

2

0

0

2

 

2

2

2

1

1

0

1

1

lim

1





t

t

e

 

 

2

2

2

2

1

1

2

)

(

T

D

 

 

)

(

)

(

T

E

t

e

t

R

      

wykładnicze prawo niezawodności 

 
Wykładniczemu prawu niezawodności podlegają obiekty, dla których 

.

)

(

const

t

tzn. takie, których odporność na bodźce wymuszające uszkodzenia nie maleje z upływem 
czasu. 
 
Omawiane prawo ma jeszcze jedną charakterystyczną własność: warunkowe 
prawdopodobieństwo poprawnej pracy obiektu w przedziale 

)

,

(

t

t

t

 pod warunkiem 

nieuszkodzenia w czasie 

)

,

0

t

, zależy jedynie od długości przedziału 

t

, nie zależy zaś 

od długości czasu 

t

 

wcześniejszej pracy obiektu. 

)

(

)

(

)

(

)

(

)

/

(

t

R

t

t

R

t

T

P

t

t

T

P

t

T

t

t

T

P

 

t

t

t

t

t

t

t

e

e

e

e

e

e

)

(

 

 

background image

Rozkład jednostajny 
 

 



b

t

b

t

a

a

b

a

t

t

f

,

0

,

1

,

0

)

(

 

 

dla 

0

a

 

b

t

f

1

)

(

 

 

t

t

b

t

dx

b

dx

x

f

t

F

0

0

1

)

(

)

(

 

 

b

t

b

b

t

t

R

1

)

(

 

 

t

b

t

R

t

f

t

1

)

(

)

(

)

(

 

 

 

 

b

b

b

b

dt

t

b

dt

dt

b

t

dt

t

R

T

E

0

0

0

0

1

)

1

(

)

(

)

(

 

 

f(t)

a

b

0

1/(b-a)

t

background image

2

2

1

2

1

2

0

2

b

b

b

b

t

b

b

b





 

 
 
 

4

)

1

(

2

)

(

)

(

2

)

(

2

0

0

2

2

b

dt

b

t

t

T

E

dt

t

R

t

T

D

b

b

 

 





4

1

2

2

0

0

2

b

dt

t

b

dt

t

b

b

 

 





 

4

3

2

2

4

3

2

2

2

2

2

2

0

3

2

b

b

b

b

b

t

t

b

 

 

12

4

1

3

2

1

2

2

b

b





 

 
System o strukturze szeregowej 
 

 

n-1 

... 

... 

 

 

 

 

 

 

 

0

...

...

,

...

,

,

min

1

2

1

2

1

2

1

t

dla

t

R

t

R

t

R

t

R

t

R

t

R

t

T

P

t

T

P

t

T

P

t

T

P

T

T

T

T

n

k

k

n

n

n

 

background image

 
 

 
Jeżeli 

)

(t

R

k

wyrazimy przez 

)

(t

k

 jako: 

 





 

t

k

k

dx

x

t

R

0

)

(

exp

)

(

 

to: 





  





 

t

n

k

k

n

k

n

k

t

k

k

dx

x

dx

x

t

R

t

R

0

1

1

1

0

)

(

exp

)

(

exp

)

(

)

(

 

 





  





 

t

n

k

k

t

dx

x

dx

x

0

1

0

)

(

exp

)

(

exp

 

 

n

k

k

t

t

1

)

(

)

(

 

 

 

n

k

n

k

k

k

t

F

t

R

t

F

1

1

)

(

1

1

)

(

1

)

(

 

 
 

Wartości 

)

(T

E

 i 

)

(

2

T

D

 

wyznacza się ze wzorów definicyjnych. W ogólnym przypadku 

t.j. dla zmiennych losowych 

k

T

 

o dowolnym rozkładzie prawdopodobieństwa nie można 

podać bezpośredniej zależności między  

)

(T

E

 i 

)

(

k

T

E

 

Przypadki szczególne 

 

1) Niech zmienne losowe 

k

T

T

T

,....,

,

2

1

 

mają taki sam rozkład  

    

prawdopodobieństwa 

 

)

(

)

(

1

t

F

t

F

k

 dla 

n

k

,....,

2

,

1

,     

0

t

 

 

Wszystkie elementy mają więc również jednakowe 
 

)

(

)

(

1

t

t

k

 dla 

n

k

,....,

2

,

1

,     

0

t

 

stąd 

)

(

)

(

)

(

1

1

t

n

t

t

n

k

k

 

 

background image

Intuicyjnie zrozumiała interpretacja: 
połączenie szeregowe 

n

 

identycznych elementów zwiększa 

n

krotnie 

prawd

opodobieństwo uszkodzenia w danej chwili 

 





t

dt

t

n

t

R

0

1

)

(

exp

)

(

 

 

)

(

)

(

1

t

R

t

R

n

 

2) Niech zmienne losowe 

n

T

T

T

,....,

,

2

1

 

mają rozkład wykładniczy o parametrach 

odpowiednio 

2

1

, ....,

n

czyli: 

t

k

k

k

e

t

f

)

(

 

 

const

t

k

k

)

(

 

 

const

t

n

k

k

1

)

(

 

 

t

e

t

R

)

(

 

 

n

k

k

n

k

k

T

E

T

E

1

1

)

(

1

1

1

1

)

(

 

 
 

3) Niech zmienne losowe 

n

T

T

T

,....,

,

2

1

 

mają rozkład 

    

wykładniczy o tym samym parametrze 

1

 

 

1

)

(

n

t

 

 

t

n

e

t

R

1

)

(

 

 

n

T

E

n

T

E

)

(

1

)

(

1

1

 

background image

System o strukturze równoległej 
 

 

 
 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

n

k

k

n

k

k

n

n

n

t

R

t

R

t

dla

t

F

t

F

t

F

t

F

t

F

t

F

t

T

P

t

T

P

t

T

P

t

T

P

T

T

T

T

1

1

2

1

2

1

2

1

1

1

0

...

...

,

...

,

,

max

 

 

Przypadki szczególne 

 

1)  Niech zmienne losowe 

n

T

T

T

,....,

,

2

1

 

mają jednakowy rozkład 

prawdo

podobieństwa o dystrybuancie 

)

(

1

t

F

, wówczas: 

)

(

)

(

1

t

F

t

F

n

 

 

n

t

R

t

R

)

(

1

1

)

(

1

 

 

background image

2)  Niech zmienne losowe 

n

T

T

T

,....,

,

2

1

 

maja rozkład wykładniczy o parametrach 

odpowiednio 

2

1

, ....

n

wówczas: 

 

n

k

t

k

e

t

R

1

)

1

(

1

)

(

 

korzystając z rozwinięcia funkcji 

t

k

e

 

w szereg Maclaruina można przyjąć, że   

t

e

k

t

k

1

czyli 

n

n

n

k

k

t

t

t

R

....

1

1

)

(

...

2

1

1

 

 

3) Niech zmienne losowe 

n

T

T

T

,....,

,

2

1

 

maja wykładniczy rozkład prawdopodobieństwa o 

jednakowym parametrze 

1

, wówczas: 

n

n

t

t

e

t

F

)

(

)

1

(

)

(

1

1

 

 

n

t

t

R

)

(

1

)

(

1

 

 
 

Wyznaczamy dla tego przypadku 

)

(T

E

 

 

dt

e

dt

t

R

T

E

n

t

0

0

)

1

(

1

)

(

)

(

1

 

 
 

podstawiamy:   

z

e

t

1

1

 

 

               

z

t

1

1

ln

1

1

 ,               

)

1

(

1

z

dz

dt

 

 

 

1

0

1

1

1

0

1

)

.....

1

(

1

1

1

1

)

(

dz

z

z

dz

z

z

T

E

n

n

 

=

)

1

.....

2

1

1

(

1

1

n

 

 

background image

)

1

......

2

1

1

(

)

(

)

1

........

2

1

1

(

1

)

(

1

1

n

T

E

n

T

E

 

Który wariant jest korzystniejszy? 

 
 

 
 

)

2

(

)

1

(

1

2

2

2

2

R

R

R

R

a

 

 

2

2

2

2

)

2

(

)

1

(

1

R

R

R

R

b

 

 

)

2

4

4

(

)

2

(

)

2

(

2

2

2

2

2

2

2

R

R

R

R

R

R

R

R

R

R

a

b

 

0

)

1

(

2

)

2

1

(

2

)

2

4

2

(

2

2

2

2

2

2

R

R

R

R

R

R

R

R

 

 

a

b

R

R

 

Krotność rezerwowania 

 

 

 
 

a)

b)

R

R

R

R

R

R

R

R

12

22

1n

2n

mn

m2

11

21

m1

background image

n

m

u

R

R

)

1

(

1

 

 

n

u

m

R

R

1

1

)

1

(

 

 

)

1

(

log

)

1

(

log

1

n

u

R

R

m

 

 

)

1

(

log

)

1

(

log

1

R

R

m

n

u

 

 

dla 

1

n

                        

)

1

(

log

)

1

(

log

R

R

m

u

 

 
 

Rezerwa nieobciążona (zimna) 

 
 

 

2

1

1

)

(

)

(

)

(

2

1

T

E

T

E

T

E

u

 

ale  

)

(

1

)

(

t

T

E

u

u

 

 
W jakich sytuacjach układ będzie zdatny w chwili 

t

 ? 

 

1) 

element podstawowy (1) nie uszkodzi się do chwili 

t

 

t

e

t

R

P

)

(

1

1

 

 

(1)

(2)

background image

2)  element podstawowy (

1) uszkodzi się w pewnej chwili 

t

, element rezerwowy (2) 

nie uszkodzi się w przedziale 

)

,

t

 

d

t

R

f

P

t

)

,

(

)

(

0

2

 

 



e

f

)

(

 

 

)

(

)

,

(

t

e

t

R

 

 

t

e

t

P

2

 

 

t

t

t

u

e

t

te

e

P

P

t

R

)

1

(

)

(

2

1

 

2

1

1

)

1

(

)

(

)

(

2

0

0

dt

e

t

dt

t

R

T

E

t

u

u

 

 

t

t

e

t

te

t

R

t

R

t

t

t

u

u

u

1

)

1

(

)

(

)

(

'

)

(

2

2

 

 
Jeżeli będą dwa elementy rezerwowe, to pojawi się trzecia sytuacja, w której układ 
zachowa zdatność do chwili 

t

 
3) element podstawowy (1) i element rezerwow

y (2) uszkodzą się do pewnej chwili 

t

, element rezerwowy (3) nie uszkodzi się w przedziale 

)

,

t

 

background image

d

t

R

f

P

t

)

,

(

)

(

0

3

 

 



e

f

2

)

(

 

 

)

(

)

,

(

t

e

t

R

 

t

e

t

P

2

2

3

2

1

 

 

t

u

e

t

t

P

P

P

t

R

)

2

1

1

(

)

(

2

2

3

2

1

 

Zwiększając liczbę elementów rezerwowych możemy wyznaczyć kolejno: 
 

t

e

t

P

3

3

4

6

1

 

 

t

e

t

P

4

4

5

24

1

 

 

t

k

k

e

k

t

P

!

)

(

 

 

(1)

(2)

(3)

(1)

(2)

background image

t

m

k

k

m

k

k

u

e

k

t

P

t

R

0

0

!

)

(

)

(

 

Który wariant jest korzystniejszy? 

 
 

 
 

t

a

e

t

t

R

2

)

2

1

(

)

(

 

 

t

t

b

e

t

e

t

t

R

2

2

2

)

1

(

1

)

(

 

 

t

t

e

t

R

t

R

t

a

b

2

1

1

)

(

)

(

2

2

 

0

2

1

2

1

2

2

2

2

2

2

t

t

e

t

t

t

t

e

 

 

)

(

)

(

t

R

t

R

a

b

 

Rezerwa częściowo obciążona (chłodna) 

 

 

 

1

 

0

2

  do chwili uszkodzenia elementu (1) 

2

          po chwili uszkodzenia elementu (1) 

a)

b)

1

2

background image

 

1) 

element podstawowy (1) nie uszkodzi się do chwili 

t

 

t

e

P

1

 

 

2) 

element podstawowy (1) uszkodzi się w pewnej chwili 

t

, element rezerwowy (2) 

nie uszko

dzi się do chwili 

t

 

d

t

R

R

f

P

t

)

,

(

)

(

)

(

0

2

2

1

2

 

 



e

f

)

(

1

 

 

0

)

(

2

e

R

 

 

)

(

2

)

,

(

t

e

t

R

 

 

t

t

e

e

P

0

1

0

2

 

 

 

)

1

(

)

(

0

0

2

1

t

t

t

u

e

e

e

P

P

t

R

 

        

t

t

e

e

)

(

0

0

0

)

1

(

 

 

0

0

0

0

0

1

1

1

)

(

)

(

dt

t

R

T

E

u

u

 

 
 
 
 

Porównanie rodzajów rezerwowania dla układów z jednym elementem rezerwowym 

 

rezerwa 

)

(t

R

 

)

(T

E

 

background image

nieobciążona 

 

t

e

t

)

1

(

 

  

1

1

 

częściowo obciążona 

 

t

t

e

e

)

(

0

0

0

)

1

(

    

0

1

1

 

obciążona 

 

)

2

(

t

t

e

e

 

  

1

1

 

 
 

 

 

 
 

niech   

b

t

t

R

t

R

t

R

m

1

)

(

.......

)

(

)

(

2

1

 

 

2

)

(

.......

)

(

)

(

2

1

b

T

E

T

E

T

E

m

 

 

m

u

b

t

t

R

1

)

(

 

 





 

b

m

m

b

m

b

m

b

u

u

m

t

b

b

dt

t

b

dt

dt

t

R

T

E

0

1

0

0

0

1

1

1

)

(

)

(

 

1

1

m

m

b

m

b

b

 

 
 

m

 

 

 

)

(

u

T

E

 

1/2 b 

2/3 b 

3/4 b 

4/5 b 

5/6 b 

 

1

2

m

background image

Zależne uszkodzenia elementów 

 

 

 

2

1

 

 

gdy jeden z elementów uszkodzi się to intensywność uszkodzeń elementu pozostającego w 
stanie zdatności wzrasta do 

1

 

 

1) ani jeden element nie uszkodzi się do chwili 

t

 

t

e

P

2

1

 

 

2) element (1) usz

kodzi się w pewnej chwili 

t

,  

element (2) nie uszkodzi się do chwili 

t

 

d

t

R

R

f

P

t

)

,

(

)

(

)

(

0

2

 

 



e

f

)

(

,           



e

)

(

,          

)

(

1

)

,

(

t

e

t

R

 

 

 





d

e

e

d

e

e

e

P

t

t

t

t

)

2

(

0

)

(

0

2

1

1

1

 

               

1

2

2

)

2

(

1

0

1

)

2

(

1

1

1

1

t

t

t

t

e

e

e

e

 

 

3) 

element (2) uszkodzi się w pewnej chwili 

t

,  

element (1) nie uszkodzi się do chwili 

t

 

2

3

P

P

 

 
 

2

1

3

2

1

2

)

(

P

P

P

P

P

t

R

u

 

 

1

2

background image

1

2

2

)

(

)

2

(

1

2

1

1

t

t

t

u

e

e

e

t

R

 

 

            

t

t

t

e

e

e

1

2

2

2

2

1

2

1

2

 

 

                        

t

t

e

e

1

2

2

2

1

2

1

1

 

 

 

 

dt

e

2

2

e

2

dt

)

t

(

R

)

T

(

E

0

t

1

0

t

2

1

1

0

u

u

1

 

 

                     

1

1

2

2

1

1

1

1

1

2

)

2

(

4

1

2

2

2

1

2

 

 

                     

1

1

1

1

2

1

2

2

 

 

 
 

1

)

(

)

(

2

1

t

P

t

P

 

 
 
 

 
 

t

t

t+

t

0

t

1

2

 (t)

 (t)

background image

 

1

)

(

)

(

2

1

t

t

P

t

t

P

 

 
jeżeli: 

.

)

(

const

t

;                   

.

)

(

const

t

 

 

  

)

(

1

1

T

E

;                             

)

(

1

2

T

E

 

 
 
 

t

t

P

t

t

P

t

t

P

)

(

1

)

(

)

(

2

1

1

 

 
 

)

(

)

(

)

(

)

(

2

1

1

1

t

P

t

P

t

t

P

t

t

P

 

 
 

)

(

)

(

)

(

'

2

1

1

t

P

t

P

t

P

 ,                        

1

)

0

(

1

P

 

 

)

(

)

(

)

(

1

t

k

e

t

P

g

t

 

 

0

t

      

1

1

P

 

 

t

;      

g

k

P

1

  

 
 
 
 

0

t




1

0

P

1

(t)

background image

 
 

e

z

z

nz

z

g

T

T

T

T

T

T

E

T

E

T

E

T

E

T

E

T

E

k

)

(

)

(

)

(

)

(

1

)

(

1

)

(

1

1

2

1

2

1

2

 

 
 

e

T

-  

całkowity czas eksploatacji 

u

T

-  

całkowity czas użytkowania, 

u

T

i

i

 

o

T

  

-  

całkowity czas obsługiwania, 

o

T

i

i

 

i

    liczba p

rzejść obiektu do danego stanu 

 
 
W dwustanowym modelu procesu eksploatacji: 

u

z

T

T

,               

o

nz

T

T

 

g

k

nz

z

z

e

z

T

T

T

T

T

o

u

u

T

T

T

 

W trójstanowym modelu procesu eksploatacji 
 

ou

T

  - 

całkowity czas oczekiwania na użytkowanie, 

i

i

ou

T

 

oo

T

  - 

całkowity czas oczekiwania na obsługiwanie, 

i

i

oo

T

'

 

 
     Przypadek 1                                                  Przypadek 2 
 

    

o

ou

u

e

T

T

T

T

                                           

oo

o

u

e

T

T

T

T

 

    

ou

u

z

T

T

T

                                                  

u

z

T

T

 

    

o

nz

T

T

                                                         

oo

o

nz

T

T

T

 

 

e

z

g

T

T

k

 

background image

    

o

ou

u

ou

u

g

T

T

T

T

T

k

                                         

oo

o

u

u

g

T

T

T

T

k

 

 

z

u

w

T

T

k

 

w

k

 - 

wskaźnik wykorzystania obiektu zdatnego 

 

ou

u

u

w

T

T

T

k

<1                                           

1

u

u

w

T

T

k

 

 

nz

o

e

T

T

k

 

e

k

 - 

wskaźnik efektywności obsługiwania obiektu niezdatnego 

 

 

1

o

o

e

T

T

k

                                               

oo

o

o

e

T

T

T

k

<1 

W czterostanowym modelu procesu eksploatacji: 
 

oo

o

ou

u

e

T

T

T

T

T

 

 

oo

o

ou

u

ou

u

g

T

T

T

T

T

T

k

 

jeżeli: 

ou

u

u

w

T

T

T

k

;                

oo

o

o

e

T

T

T

k

 

 

o

w

u

e

u

e

g

T

k

T

k

T

k

k

 

 

background image

 
 
 
 

 
 

e

e

T

L

 

intensywność eksploatacji 

 

u

z

T

L

 

intensywność użytkowania 

 

e

u

V

T

L

 

prędkość eksploatacyjna 

 

t

j

V

T

L

 

prędkość techniczna 

T

j

T

p

T

u

T

ou

T

e

T

o

T

oo

T

z

T

nz

background image

)

(t

N

u

  - liczba u

rządzeń użytkowanych w chwili 

t

 

 

)

(t

N

o

  - 

liczba urządzeń obsługiwanych w chwili 

t

 

 

)

(

)

(

t

N

t

N

z

e

)

(t

N

nz

;    

)

(

)

(

t

N

t

N

u

z

;    

)

(

)

(

t

N

t

N

o

nz

 

 

)

(

)

(

)

(

)

(

)

(

)

(

)

(

)

(

)

(

t

N

t

N

t

N

t

N

t

N

t

N

t

N

t

N

t

k

o

u

u

e

u

nz

z

z

g

 

 

)

(t

k

g

  - 

chwilowy wskaźnik gotowości technicznej 

 
W przypadku jednorodnej grupy urządzeń eksploatowanych w ustalonych warunkach, 
można potraktować historię eksploatacji grupy w krótkim przedziale jako ekwiwalentną 
histori

i eksploatacji pojedynczego urządzenia tej grupy, ale w dłuższym przedziale. 

 
 

)

(

)

(

)

(

)

(

)

(

)

(

t

N

t

N

t

N

t

T

t

T

t

T

o

u

u

o

u

u

 

 

Funkcja wiodąca (skumulowana intensywność uszkodzeń) 

 

dx

x

t

t

0

)

(

)

(

 

 

Można ją interpretować jako miarę wyczerpywania się „zapasu niezawodności obiektu”. 

N(t)

N

e

(t)

N

u

(t)

N

o

(t)

     t

background image

 

Ponieważ    

t

dx

x

e

t

R

0

)

(

)

(

         to         

)

(

)

(

t

e

t

R

 

 

)

(

1

)

(

t

e

t

F

 

 

)

(

)

(

t

e

dt

d

t

f

 

 

)

(

)

(

t

dt

d

t

 

 

)

(

1

ln

)

(

ln

)

(

t

F

t

R

t

 

 

t

x

t

t

du

u

f

dx

x

f

dx

x

R

x

f

dx

x

t

0

0

0

)

(

)

(

)

(

)

(

)

(

)

(

 

 

dla rozkładu wykładniczego:      

t

t

)

(

 

 
dla rozkładu jednostajnego w przedziale od 0 do b: 
 

 

 

t

b

b

b

t

b

b

t

t

ln

ln

1

ln

)

(

 

Oczekiwany pozostały czas zdatności 

 
 

 

 
 

)

/

(

)

(

t

T

t

T

E

t

r

 

 

jest to warunkowa wartość oczekiwana pozostałego czasu zdatności 

t

T

 pod warunkiem, 

że w chwili 

t

 obiekt jest zdatny. 

 
Warunkowa dystrybuanta pozostałego czasu zdatności wynosi: 
 

0

t

t+x

t

background image

)

(

)

(

)

(

)

(

)

(

)

/

(

)

,

(

t

R

t

F

x

t

F

t

T

P

x

t

T

t

P

t

T

x

t

T

P

x

t

F

 

)

(

)

(

)

,

(

)

,

(

t

R

x

t

f

x

t

F

x

x

t

f

 

 

0

0

)

(

)

(

1

)

,

(

)

/

(

)

(

dx

x

t

f

x

t

R

dx

x

t

f

x

t

T

t

T

E

t

r

 

 
podstawiamy:   

z

x

t

 

stąd:    

t

z

x

;   

dz

dx

 

 

 

t

dz

z

f

t

z

t

R

t

r

)

(

)

(

)

(

1

)

(

 

dz

du

t

z

u

 

)

(

)

(

z

R

v

dz

z

f

dv

 

 

t

t

t

dz

z

R

t

R

dz

z

R

z

R

t

z

t

R

t

r

)

(

)

(

1

)

(

)

(

)

(

)

(

1

)

(

 

 

t

dx

x

R

t

R

t

r

)

(

)

(

1

)

(

 

 

)

(

)

(

)

0

(

1

)

0

(

0

T

E

dx

x

R

R

r

 

 

Możemy za pomocą oczekiwanego pozostałego czasu zdatności 

)

(t

r

 

wyrazić poznane 

uprzednio charakterystyki funkcyjne niezawodności: 
 





 

dt

t

dr

t

r

t

)

(

1

)

(

1

)

(

 

 

)

(

)

0

(

ln

)

(

)

(

0

t

r

r

x

r

dx

t

t

 

 

background image

t

x

r

dx

t

r

r

t

R

0

)

(

exp

)

(

)

0

(

)

(

 

 

t

x

r

dx

t

r

r

t

F

0

)

(

exp

)

(

)

0

(

1

)

(

 

 





 

t

x

r

dx

dt

t

dr

t

r

r

t

f

0

2

)

(

exp

)

(

1

)

(

)

0

(

)

(

 

Dla odpowiednio dużych wartości argumentu 

t

 

wartość funkcji 

)

(t

r

 ulega niewielkim 

zmianom i dąży do: 
 

)

(

1

lim

)

(

)

(

lim

)

(

)

(

lim

)

(

lim

t

t

f

t

R

t

R

dx

x

R

t

r

t

t

t

t

t

 

 
 
Dla rozkładu wykładniczego:  
 

dx

e

e

dx

x

R

t

R

t

r

t

x

t

t

1

)

(

)

(

1

)

(

 

                         

1

1

1







t

t

t

x

t

e

e

e

e

 

 
 
Dla rozkładu jednostajnego w przedziale od 0 do b: 
 

 

b

t

b

t

b

x

x

t

b

b

dx

b

x

b

t

t

r

2

)

1

(

1

1

)

(

2

 

 

)

2

2

2

2

(

)

2

(

)

2

(

2

2

2

2

2

b

t

bt

b

b

b

t

b

b

b

t

t

b

b

b

t

b

b

 

background image

 

2

)

(

2

)

(

)

2

(

2

1

2

2

2

t

b

t

b

t

b

t

bt

b

b

t

b

b

 

 
Podobnie możemy wyznaczyć oczekiwany czas zdatności obiektu jeżeli wiadomo, że 
uszkodził się do chwili 

t

 

)

/

(

t

T

T

E

 

 
 

)

(

)

(

)

(

)

(

)

/

(

)

,

(

t

F

x

F

t

T

P

x

T

P

t

T

x

T

P

x

t

F

 

 

)

(

)

(

)

,

(

)

,

(

t

F

x

f

x

t

F

x

x

t

f

 

 

t

t

dx

x

f

x

t

F

dx

x

t

f

x

t

T

T

E

0

0

)

(

)

(

1

)

,

(

)

/

(

 

 

t

t

t

t

dx

x

R

t

tR

dx

x

R

x

R

x

dx

x

f

x

0

0

0

0

)

(

)

(

)

(

)

(

)

(

 

 

t

t

tR

dx

x

R

t

F

t

T

T

E

0

)

(

)

(

)

(

1

)

/

(

 

 

)

(

)

(

)

(

)

/

(

)

0

(

t

R

t

r

t

t

F

t

T

T

E

r

 

 

       

t

t

t

R

t

r

dx

x

R

t

R

t

r

t

R

t

t

tR

dx

x

R

0

0

)

(

)

(

)

(

)

(

)

(

)

(

)

(

)

(

 

background image

inaczej: 
 

t

dx

x

R

t

R

dx

x

R

t

r

r

)

(

)

(

1

)

(

)

(

)

0

(

0

 

 

t

t

t

dx

x

R

t

R

dx

x

R

dx

x

R

)

(

)

(

1

)

(

)

(

0

 

 





 

t

t

dx

x

R

t

R

dx

x

R

0

)

(

)

(

1

1

)

(

 

 

t

t

t

t

r

t

F

dx

x

R

dx

x

R

t

R

t

R

dx

x

R

0

0

)

(

)

(

)

(

)

(

)

(

1

)

(

)

(

 

 
 

t

t

t

R

t

r

dx

x

R

t

r

t

F

t

r

dx

x

R

r

0

0

)

(

)

(

)

(

)

(

)

(

)

(

)

(

)

0

(

 

Niezawodność obiektów naprawialnych (odnawialnych) 

 
Rozpatrzmy dwa przypadki: 

1) 

czas naprawy (odnowy) jest bardzo mały w stosunku do czasu życia elementu. 
Mówimy wówczas, że odnowa jest natychmiastowa (czas jej trwania 

0

2)  czas naprawy (

odnowy) posiada pewną skończoną wartość i nie jest pomijalny. 

 

ad. 1. 
 
 

 
Chwile uszkodzeń (odnowień) obiektu są następujące: 
 

1

1

T

t

 

2

1

2

T

T

t

 

T

1

T

2

T

n+1

t

1

t

2

t

n

t

n+1

0

t

t

background image

3

2

1

3

T

T

T

t

 

............................... 

n

n

T

T

T

t

........

2

1

 

1

2

1

1

.........

n

n

n

T

T

T

T

t

 

...................................................... 

Chwile uszkodzeń (odnowień) przedstawiają strumień losowy, który nazywamy strumieniem 
odnowy. 
 
    

Zakładamy, że: 

1) proces taki powtarza się nieograniczenie, 

2) 

.....

,

,

2

1

T

T

 

są zmiennymi losowymi niezależnymi o takim samym rozkładzie 

prawdopodobieństwa określonym dystrybuantą 

)

(

)

(

t

T

P

t

F

n

,    

)

(T

E

 

)

(

2

T

D

 dla wszystkich 

n

T

 

są jednakowe i wynoszą:  

dt

t

F

T

E

 

0

)

(

1

)

(

 , 

2

0

2

)

(

)

(

1

2

)

(

T

E

dt

t

F

t

T

D

 

 

Niech 

)

(t

N

 

będzie zmienną losową określającą liczbę uszkodzeń (odnowień) powstałych 

do chwili 

t

 

Zdarzenie 

n

t

N

)

(

 

jest równoważne zdarzeniu 

t

t

n

 

 

)

(

)

......

(

)

(

)

(

2

1

t

F

t

T

T

T

P

t

t

P

n

t

N

P

n

n

n

 

 
Dystrybuantę 

)

(t

F

n

 

można wyznaczyć dla dowolnego 

n

 
n=2 

t

dF

t

T

P

T

t

T

P

t

T

T

P

t

F

0

1

2

1

2

1

2

)

(

)

(

)

(

)

(

)

(

 

t

dF

t

F

0

1

)

(

)

(

 

 
n=3 
 

)

(

)

(

)

(

3

2

1

3

2

1

3

T

t

T

T

P

t

T

T

T

P

t

F

 

background image

t

t

dF

t

F

dF

t

T

T

P

0

2

0

2

1

)

(

)

(

)

(

)

(

 

 

uogólniając  

t

n

n

dF

t

F

t

F

0

1

)

(

)

(

)

(

,......... 

)

(

)

(

1

t

F

t

F

 

 

Wyznaczamy 

n

t

N

P

)

(

 

 

P

1

)

(

)

(

)

(

n

t

N

n

t

N

P

n

t

N

 

 

zdarzenie  

n

t

N

)

(

  

jest równoważne  

t

t

n

  

zdarzenie  

1

)

(

n

t

N

  

jest równoważne  

t

t

n

1

 

 

)

(

)

(

)

(

)

(

1

1

t

t

t

t

P

t

t

P

t

t

P

n

t

N

P

n

n

n

n

 

 

 

 

 

  

)

(t

F

n

  +  

)

(

1

1

t

F

n

              1 

 

)

(

)

(

)

(

1

t

F

t

F

n

t

N

P

n

n

 

 
Nie wystarczy wiedzieć jakie jest prawdopodobieństwo wystąpienia 

n

 

uszkodzeń 

(odnowień). Równie ważną informacją jest oczekiwana liczba tych zdarzeń 

)

(t

N

E

Wielkość ta jest funkcją czasu określoną dla 

0

t

 

oznaczaną 

)

(t

H

 

i nazywaną funkcją 

odnowy (naprawy). 
 

1

1

1

)

(

)

(

)

(

)

(

)

(

n

n

n

n

t

F

t

F

n

n

t

N

P

n

t

N

E

t

H

 

 

)

(

)

1

(

)

(

)

(

)

(

2

1

1

1

1

t

F

n

t

F

n

t

F

n

t

F

n

n

n

n

n

n

n

n

n

 

1

2

2

2

1

)

(

)

(

)

(

)

(

)

(

n

n

n

n

n

n

n

n

t

F

t

F

t

F

n

t

F

n

t

F

 

 

)

(

)

(

1

t

F

t

H

n

n

 

 

background image

W praktyce często posługujemy się pochodna funkcji odnowy i nazywamy ja gęstością 
odnowy. 
 

1

1

1

)

(

)

(

)

(

)

(

)

(

n

n

n

n

n

n

t

f

dt

t

dF

t

F

dt

d

dt

t

dH

t

h

 

 
Funkcję odnowy można wyznaczyć inaczej: 

1

1

1

1

)

(

)

(

)

(

)

(

n

n

n

n

t

F

t

F

t

F

t

H

 

 

ale  

)

(

)

(

1

t

F

t

F

      i        

)

(

)

(

)

(

0

1

dF

t

F

t

F

t

n

n

 

 

1

0

1 0

)

(

)

(

)

(

)

(

)

(

)

(

)

(

n

n

t

n

t

n

dF

t

F

t

F

dF

t

F

t

F

t

H

)

(

)

(

1

)

(

)

(

)

(

0

0

dF

t

H

dF

t

H

t

F

t

t

 

)

(t

H

 

spełnia powyższe równanie całkowe. Równanie to nosi nazwę równania odnowy 

(odnowienia). 
 
Funkcję 

)

(t

H

 wyko

rzystuje się do wyznaczenia oczekiwanej liczby uszkodzeń w dowolnym 

przedziale czasu 

2

1

t

,

t

, wynosi ona 

)

(

)

(

1

2

t

H

t

H

Przy pomocy 

)

(t

H

 

można wyznaczyć wariancję liczby uszkodzeń (odnów) w przedziale 

 

t

,

0

 

t

t

H

t

H

dF

t

H

t

N

D

0

2

2

)

(

)

(

)

(

)

(

2

)

(

 

Badając proces odnowy przy   

t

 

korzysta się z następujących twierdzeń: 

 
Twierdzenie 1  (elementarne twierdzenie odnowy).  
Jeżeli czas życia obiektu jest zmienną losową o dystrybuancie 

)

(t

F

 

i skończonej wartości 

oczekiwanej 

)

(T

E

, to 

 

)

(

1

)

(

lim

T

E

t

t

H

t

 

 

background image

Oznacza to, że oczekiwana liczba odnowień w jednostce czasu dąży do odwrotności 
średniego czasu życia obiektu, czyli średni odstęp miedzy uszkodzeniami jest równy 
średniemu czasowi życia obiektu. 
 
 
Twierdzenie 2  (Blackwella) 
Jeśli czas życia obiektu jest zmienną losowa typu ciągłego  
o skończonej wartości oczekiwanej 

)

(T

E

 to dla 

0

 zachodzi: 

 

)

(

)

(

)

(

lim

T

E

t

H

t

H

t

 

 

Oznacza to, ze po upływie długiego czasu liczba uszkodzeń  
w przedziale o długości 

 

zależy tylko od długości przedziału i średniego czasu życia 

obiektu. 
 
Twierdzenie 3
 (Smitha) 
Jeżeli czas życia obiektu jest zmienną losową o skończonej wartości oczekiwanej 

)

(T

E

 

oraz wariancji 

)

(

2

T

D

, to 

 

2

1

)

(

2

)

(

)

(

)

(

lim

2

2





T

E

T

D

T

E

t

t

H

t

 

 
stąd wzór przybliżony: 
 

2

1

)

T

(

E

2

)

T

(

D

)

T

(

E

t

)

t

(

H

2

2

 

 
Proces odnowy o skończonym czasie odnowy (naprawy) 
 
 

 
 

Zmienne 

,

,

2

1

T

T

......oraz 

,

,

2

1

U

U

..... są zmiennymi losowymi niezależnymi o rozkładach 

odpowiednio: 
 

T

1

T

2

T

n

U

1

U

2

U

n

0

t

background image

)

(

)

(

t

T

P

t

F

n

                 

)

(

)

(

t

U

P

t

G

n

 

 

Utwórzmy zmienną losową   

1

1

n

n

n

U

T

T

,    gdzie: 

 

n

n

T

T

T

T

.....

2

1

1

,               

n

n

U

U

U

U

.....

2

1

1

 

 

t

n

n

n

dF

t

F

t

F

t

T

P

0

1

1

)

(

)

(

)

(

)

(

,      

)

(

)

(

1

t

F

t

F

 

t

n

n

n

dG

t

G

t

G

t

U

P

0

1

1

)

(

)

(

)

(

)

(

,      

)

(

)

(

1

t

G

t

G

 

t

n

n

n

n

dG

t

F

t

t

T

P

0

)

(

)

(

)

(

)

(

 

 

 

1

1 0

)

(

)

(

)

(

)

(

n

n

t

n

n

n

dG

t

F

t

t

H

 

 

1

)

(

)

(

n

n

t

t

h

,   gdzie: 

dt

t

d

t

n

n

)

(

)

(

 

 

WYMIANA  W  USTALONYM  WIEKU 

 
 

 
 

)

(

)

(

)

(

nw

t

R

w

R

t

P

n

w

;     

w

n

t

nw

)

1

(

 

gdzie: 

)

(t

P

w

 - 

prawdopodobieństwo, że obiekt wymieniany  

profilaktycznie w ustalonym czasie (co stały okres w) nie uszkodzi się do 
chwili t

)

(w

R

n

 - 

prawdopodobieństwo, że obiekt nie uszkodzi się w kolejnych przedziałach 

czasu o długości w

 

0

nw

w

(n+1)w

2w

t

t

3w

background image

)

(

nw

t

R

 - 

prawdopodobieństwo, że obiekt nie uszkodzi się 

 w przedziale 

)

,

(

t

nw

w

n

t

)

1

(

 

 

0

0

)

(

)

(

)

(

)

(

dt

nw

t

R

w

R

dt

t

P

T

E

n

w

w

 

)

(

w

T

E

 - oczekiwany czas do uszkodzenia obiektu; 

w

w

w

w

w

n

dt

w

t

R

w

R

dt

w

t

R

w

R

dt

t

R

dt

nw

t

R

w

R

2

3

2

2

0

0

)

2

(

)

(

)

(

)

(

)

(

)

(

)

(

0

)

1

(

)

(

)

(

)

(

)

(

..........

n

w

n

nw

n

nw

n

dt

nw

t

R

w

R

dt

nw

t

R

w

R

 

 
podstawiamy: t - nw = x 
                      dt = dx 
dla 

t = nw→x = 0 

     

t = (n+1)w→x = w 

 

0

0 0

)

1

(

)

(

)

(

)

(

)

(

n

n

w

n

n

w

n

nw

dx

x

R

w

R

dt

nw

t

R

w

R

 

)

(

)

(

)

(

)

(

0

0

0

0

w

R

dx

x

R

dx

x

R

w

R

w

w

n

n

n

n

 

w

w

R

dx

x

R

0

)

(

1

1

)

(

 

 

gdyż:   

x

x

n

n

1

1

0

    dla x<1 

 

w

w

dx

x

R

w

R

T

E

0

)

(

)

(

1

1

)

(

 

 

background image

)

(

)

(

)

(

)

(

u

T

E

w

F

b

w

R

a

w

C

 

 
C(w)
 

– jednostkowy koszt utrzymania obiektu 

a 

– koszt wymiany profilaktycznej 

b 

– koszt naprawy 

Zakładamy, że  a < b 
 
E(T

u

) 

– oczekiwany czas użytkowania obiektu (do uszkodzenia 

lub wymiany) 

)

(

)

/

(

)

(

)

(

w

F

w

T

T

E

w

R

w

T

E

u

 

w

w

dx

x

f

x

w

F

dx

w

F

x

f

x

w

T

T

E

0

0

)

(

)

(

1

)

(

)

(

)

/

(

 

w

w

u

dx

x

R

dx

x

f

x

w

R

w

T

E

0

0

)

(

)

(

)

(

)

(

 

 

w

w

dx

x

R

b

w

R

b

a

dx

x

R

w

F

b

w

R

a

w

C

0

0

)

(

)

(

)

(

)

(

)

(

)

(

)

(

 

0

)

(

)

(

)

(

)

(

)

(

)

(

'

)

(

)

(

2

0

0





w

w

dx

x

R

w

R

b

w

R

b

a

dx

x

R

w

R

b

a

dw

w

dC

 

 

)

(

)

(

)

(

)

(

)

(

'

)

(

0

w

R

b

w

R

b

a

dx

x

R

w

R

b

a

w

 

w

b

w

R

b

a

dx

x

R

w

R

w

R

a

b

0

)

(

)

(

)

(

)

(

)

(

'

)

(

 

w

a

b

b

w

R

dx

x

R

w

0

)

(

)

(

)

(

 

w

a

b

b

w

R

dx

x

R

w

0

)

(

)

(

)

(

 

background image

a

b

b

w

R

dx

x

R

dx

x

R

w

w





)

(

)

(

)

(

)

(

0

 

 

1. 

Rozpatrzmy obiekt techniczny składający się z n elementów składowych.  

2. 

Załóżmy, że elementy są jednakowe w sensie ich niezawodności  

3. 

Struktura niezawodnościowa obiektu jest szeregowa.   

 
 

Funkcja  niezawodności  obiektu  do  chwili  wykonania  naprawy

)

(

1

x

R

  jest  opisana 

zależnością: 
 

 

 

n

e

x

R

x

R

1

 

 
 

gdzie:  

)

(x

R

e

 - 

funkcja niezawodności elementu 

 
Jeżeli  naprawa  wykonana  w  chwili  t  polegała  na  wymianie  k  spośród  n  elementów 
składowych to funkcja niezawodności obiektu po naprawie

)

(

2

x

R

 wynosi: 

 

 

 

 

k

n

e

e

k

e

t

R

x

t

R

x

R

x

R

2

 

 

background image

Z wzoru określającego 

)

(

1

x

R

 

wynikają następujące zależności: 

 

 

n

e

x

R

x

R

1

1

 ,   

 

 

 

n

k

k

e

x

R

x

R

1

 

 

n

k

k

n

e

x

t

R

x

t

R

1

1

 

 

 

 

n

k

k

n

e

t

R

t

R

1

1

 

 
Po podstawieniu do zależności wyrażającej 

)

(

2

x

R

 otrzymujemy: 

 

 

 

n

k

n

k

t

R

x

t

R

x

R

x

R

1

1

1

1

2

 

 

Jeżeli stosunek 

n

k

potraktujemy jako stopień odnowienia obiektu (stopień naprawy), to: 

 

 

 

 

1

1

1

1

2

t

R

x

t

R

x

R

x

R

 

Logarytmując i następnie różniczkując stronami otrzymujemy: 

 

 

 

x

t

R

dx

d

α)

(1

x

R

dx

d

α

x

R

dx

d

1

1

2

ln

ln

ln

 

 

i podstawiając   

 

x

x

R

dx

d

)

(

ln

 

otrzymujemy zależność wyrażająca związek 

między funkcjami intensywności uszkodzeń 

 

x

2

 i 

 

x

1

 : 

 
 

 

 

x

t

x

x

1

1

2

)

1

(



 

 

czyli  
 

background image

 

 

x

x

t

x

x

t

1

1

2

1

 

 
 

Można też współczynnik 

 

przedstawić z wykorzystaniem funkcji wiodących rozkładów 

 

 

 

x

t

x

t

x

t

x

t

1

1

1

2

1

1

)

(

)

(

 

 

gdzie: 

x

du

u

x

0

)

(

)

(