Pierwszy egzaminacyjny stres zwiàzany z nowà maturà z chemii w skali ogólnopolskiej poza nami

– uczniami i nauczycielami. Czas wi´c na krótkie podsumowania i analizy na podstawie konkretnych
doÊwiadczeƒ i uzyskanych wyników. Dokonuj´ tego z punktu widzenia nauczyciela – praktyka z 34-
letnim sta˝em pracy, posiadajàcego III stopieƒ specjalizacji zawodowej i status nauczyciela dyplomo-
wanego, pracujàcego w czterdziestotysi´cznym mieÊcie, w szkole ogólnokszta∏càcej o du˝ym presti-
˝u Êrodowiskowym i bogatej 138-letniej tradycji.

■

W minionym roku szkolnym do egzaminu maturalnego w szkole, w której pracuj´, a wi´c w I Li-

ceum Ogólnokszta∏càcym im. Króla Stanis∏awa Leszczyƒskiego w JaÊle, przystàpi∏o 268 abiturientów,
z czego 35 abiturientów z klasy o profilu biologiczno-chemicznym (w tym 27 z chemii na poziomie
podstawowym i na poziomie rozszerzonym) oraz 233 abiturientów z pozosta∏ych profilów (w tym 20
z chemii) na obydwu poziomach. Wszyscy abiturienci naszej Szko∏y zdali egzamin maturalny ze
wszystkich przedmiotów. Uzyskane wyniki z chemii prezentuj´ w tabeli:

Nauk´ chemii prowadzi∏em w nast´pujàcym wymiarze tygodniowym:

■

Na uzyskane wyniki, oprócz cech osobowoÊciowych uczniów i nauczyciela, wp∏yn´∏o wiele czyn-

ników. Do najwa˝niejszych z nich zaliczam:

I. Wybór programu nauczania i podr´czników wspomagajàcych proces kszta∏cenia

■

Na zaj´ciach, zarówno z zakresu podstawowego, jak i rozszerzonego, realizowa∏em program na-

uczania opracowany przez Andrzeja Czerwiƒskiego, Ann´ Czerwiƒskà, Ma∏gorzat´ Jeliƒskà-Kazi-
mierczuk i Krzysztofa KuÊmierczyka nr DKOS-4015-75/02. Spiralny uk∏ad treÊci nauczania wynika-
jàcy z tego programu w praktyce warunkuje sprawdzonà jego uniwersalnoÊç. Niestety, liczne zespo∏y
klasowe (Êrednio 34–35 uczniów), ma∏a liczba godzin przeznaczonych na realizacj´ materia∏u, szcze-
gólnie w klasach innych ni˝ biologiczno-chemiczne, i brak podzia∏u na grupy çwiczeniowe eliminujà
w wi´kszoÊci przypadków mo˝liwoÊç samodzielnego wykonywania eksperymentów przez uczniów
oraz ograniczajà si´ w praktyce do pokazów nauczyciela przy wspó∏udziale wybranych uczniów. Po-
nadto realizacja napi´tego programu w tym wymiarze godzin (3 godz. w cyklu kszta∏cenia) wymaga
ogromnej dyscypliny nauczyciela w aspekcie maksymalizacji efektywnego wykorzystania czasu lekcyj-
nego i powoduje przecià˝anie uczniów pracami domowymi. Uniemo˝liwia równie˝ szeroko stosowane

Pomaturalne reminiscencje nauczyciela chemii

Pomaturalne reminiscencje nauczyciela chemii

Profile

Klasa I

Klasa II

Klasa III

Razem w cyklu

kszta∏cenia

biologiczno-chemiczny

3 godz.

3 godz.

3 godz.

9 godz.

inne ni˝ biologiczno-

-chemiczny

1 godz.

2 godz.

–

3 godz.

Profile klasy

Liczba uczniów

Zdajàcy chemi´ na poziomie:

podstawowym

rozszerzonym

biologiczno-chemiczny

35

uzyskana Êrednia punktów

(%)

porównanie ze Êrednià okre-

Êlonà przez OKE w Krakowie

233

27

84,8 %, w tym 3 uczniów

po 100 %

+13 %

20

27

66,9 %, w tym 1 uczeƒ 100 %,

2 uczniów po 90 %

+14,3 %

20

inne ni˝ biologiczno-

-chemiczny

uzyskana Êrednia

punktów (%)

porównanie ze Êrednià okre-

Êlonà przez OKE w Krakowie

76,8 %, w tym najwy˝szy wynik:

2 uczniów po 97 %

+6 %

51,3 %, w tym najwy˝szy

wynik: 1 uczeƒ 95 %

–1,3 %

Juliusz Jankisz

sprawdzanie wiadomoÊci na zasadzie odpowiedzi ustnych i eliminuje mo˝liwoÊç planowania dosta-
tecznej liczby lekcji powtórzeniowych, a ostatecznie gwarantuje przygotowanie m∏odzie˝y do matu-
ralnego egzaminu z chemii w zakresie podstawowym. A przecie˝, jak wykazuje praktyka (tabela z wy-
nikami) zapotrzebowanie spo∏eczne doÊç du˝ej grupy m∏odzie˝y jest wi´ksze. Stàd wzrós∏ udzia∏
m∏odzie˝y w zaj´ciach ko∏a chemicznego i to zarówno w aspekcie liczbowym, jak te˝ jakoÊciowym.
Szkoda, ˝e zaj´cia te ze wzgl´du na brak Êrodków bud˝etowych muszà byç prowadzone na zasadach
spo∏ecznych, gdy˝ szczególnie z chemii jest to czasoch∏onne i pracoch∏onne – poniewa˝ dodatkowo
wymaga przygotowania odczynników i sprz´tu dla uczniów.
Trudno jest zabezpieczyç wszechstronny rozwój ucznia i rozwijaç jego pasje poznawcze, co jest pod-
stawowym zadaniem wspó∏czesnej szko∏y, bez ponoszenia stosownych kosztów. Ale dziwnym trafem
kolejne ekipy decydentów nie chcà przyjàç tego do ÊwiadomoÊci, chocia˝ przez 34 lata mojej peda-
gogicznej pracy ∏udzony jestem coraz intratniejszymi obietnicami.

■

Do pe∏nej realizacji zadaƒ wynikajàcych z wybranego programu nauczania wzià∏em podr´cznik

autorstwa A. Czerwiƒskiego i innych wydany przez WSiP. Jest on skorelowany z programem naucza-
nia, co u∏atwia mi organizacj´ pracy. Zamieszczone na koƒcu ka˝dego rozdzia∏u podsumowania sà
wartoÊciowym kompendium wiedzy na lekcje powtórzeniowe. Zawarte równie˝ na koƒcu ka˝dego
dzia∏u zagadnienia „Sprawdê, czy potrafisz” – wykorzystuj´ na prace domowe uczniów, zaÊ problemy
„Sprawdê, czego si´ nauczy∏eÊ” – do samokszta∏cenia si´ uczniów. Problemy te, szczególnie oznaczo-
ne literà „M” (zadania z poziomu maturalnego), cz´sto omawiamy na zaj´ciach ko∏a chemicznego.

■

Aby u∏atwiç uczniom samokontrol´ i samoocen´ poprawnoÊci wykonania poleceƒ, z w∏asnej inwen-

cji, wspólnie z uczniami opracowaliÊmy modele odpowiedzi na te pytania. Odpowiedzi do wybranych py-
taƒ uczniowie opracowywali indywidualnie i oddawali mi do merytorycznej weryfikacji. Nast´pnie prze-
pisywali te opracowania w formacie elektronicznym i drukowali. Wydrukowane karty odpowiedzi
w foliowych koszulkach zosta∏y wpi´te w ogólnodost´pny dla uczniów skoroszyt. Do ka˝dego z nich jest
do∏àczona kopia na noÊniku elektronicznym. Przyk∏ady takich opracowaƒ zamieszczam poni˝ej:

■

Opisz budow´ i funkcje biologiczne fosfolipidów

Fosfolipidy, zwane równie˝ fosfatydami, fosfot∏uszczowcami lub fosfoglicerydami, sà to zwiàzki za-

liczane do lipidów (z greckiego lipos – t∏uszcz), których wspólnà cechà jest rozpuszczalnoÊç w roz-
puszczalnikach niepolarnych. Pochodne glicerolu (gliceryny), w których jedna z pierwszorz´dowych
grup – OH jest zestryfikowana kwasem fosforowym(V), a pozosta∏e dwie tworzà wiàzania estrowe
z kwasami t∏uszczowymi, sà nazywane kwasami fosfatydowymi.

H

2

C

OH

HO

C

+

C

17

H

35

H

2

C

OH

HO

P

+

OH

HC

OH

HO

C

+

O

O

C

15

H

31

O

OH

H

2

C

O

H

2

O

C

+

C

17

H

35

H

2

C

O

H

2

O

P

+

OH

HC

O

H

2

O

C

+

O

O

C

15

H

31

O

OH

glicerol

kwas fosfatydowy

woda

H

2

C

O

C

C

17

H

35

H

2

C

O

P

OH

HC

O

C

O

O

C

15

H

31

O

OH

kwas fosfatydowy

cholina

lecytyna (fosfolipid)

HO

CH

2

+

CH

2

N

+

CH

3

CH

3

CH

3

CH

2

CH

2

N

+

CH

3

CH

3

CH

3

H

2

C

O

C

C

17

H

35

H

2

C

O

P

O

HC

O

C

O

O

C

15

H

31

O

OH

—

H

2

O

Wolne kwasy fosfatydowe rzadko wyst´pujà w przyrodzie, ale ka˝da ˝ywa komórka zawiera znacz-

ne iloÊci ich estrów z silnie hydrofilowymi, polarnymi alkoholami, takimi jak: etanoloamina, cholina,
seryna (aminokwas zawierajàcy grup´ – OH) lub inozyt. Estry te sà nazywane fosfoglicerydami.

Tak wi´c ich czàsteczki zawierajàce d∏ugie, niepolarne ∏aƒcuchy reszt kwasów t∏uszczowych i po-

larne fragmenty fosfoestrowe w roztworach wodnych mogà stabilizowaç emulsje. Ponadto czàstecz-
ki fosfolipidów majà zdolnoÊç samorealizacji, która warunkuje powstanie b∏on komórkowych. Te „in-
teligentne moleku∏y” porzàdkujà si´ tak, ˝e mo˝liwe jest oddzielenie wn´trza komórki od
Êrodowiska. ObecnoÊç dwóch niepolarnych „ogonów” i polarnej „g∏owy” pozwala im tworzyç po-
dwójnà warstw´ lipidowà. Reszty nienasyconych kwasów t∏uszczowych o konfiguracji cis, wp∏ywajà na

fosfatydyloetanoloamina
(kefalina)

CH

CH

2

CH

2

H

2

C

N

+

H

H

H

R

2

C

O

O

P

O

O

O

–

O

H

2

C

C

R

1

O

O

fosfatydylocholina
(lecytyna)

CH

CH

2

CH

2

H

2

C

N

+

CH

3

CH

3

CH

3

R

2

C

O

O

P

O

O

O

–

O

H

2

C

C

R

1

O

O

kwas fosfatydowy

CH

H

2

C

R

2

C

O

O

P

OH

O

O

–

O

H

2

C

C

R

1

O

O

fosfogliceryd
(R

3

= polarny alkohol)

CH

H

2

C

R

2

C

O

O

P

O

O

O

–

O

H

2

C

C

R

1

O

O

R

3

p∏ynnoÊç podwójnej warstwy lipidowej. Wygi´cie ∏aƒcucha lipidowego uniemo˝liwia ich Êcis∏e upako-
wanie i os∏abia si∏´ oddzia∏ywaƒ mi´dzyczàsteczkowych. Z ogólnego schematu budowy fosfoglicery-
dów wynika, ˝e zawierajà one du˝y, hydrofobowy fragment, zbudowany z dwóch reszt kwasu t∏usz-
czowego, po∏àczony z fragmentem hydrofilowym o du˝ej polarnoÊci.

Dzi´ki takiej budowie, czàsteczki fosfoglicerydów w roztworach wodnych uk∏adajà si´ tak, by istnia-

∏o maksymalnie du˝e oddzia∏ywanie fragmentów hydrofobowych ze sobà i fragmentów hydrofilowych
z wodà. Jednym ze sposobów zrealizowania takiego stanu jest tworzenie miceli, a drugim, znacznie wa˝-
niejszym z punktu widzenia biologicznej roli fosfoglicerydów, jest powstawanie podwójnych warstw.
Fosfoglicerydy i inne fosfolipidy samorzutnie tworzà struktury warstwowe, w których hydrofobowe koƒ-
ce czàsteczek znajdujà si´ wewnàtrz warstwy, a fragmenty polarne kontaktujà si´ ze Êrodowiskiem wod-
nym. Podwójne warstwy lipidowe pe∏nià w przyrodzie rol´ niezb´dnych do ˝ycia komórki membran, od-
dzielajàcych od siebie poszczególne fragmenty komórek. Budowa i funkcja membran lipidowych jest
obecnie jednym z g∏ównych kierunków badaƒ biochemicznych i biofizycznych.

■

Dlaczego fenoloftaleina dodana do wodnych roztworów: Na

2

2

CO

3

3

, K

2

2

S, NaNO

2

2

, KCN, Na

3

3

PO

4

4

zmienia zabarwienie na kolor malinowy?

Zabarwienie fenoloftaleiny na kolor malinowy dowodzi obecnoÊci wi´kszej liczby jonów OH

–

ni˝

H

+

w roztworach. Wynika z tego, ˝e w roztworach wymienionych substancji spe∏niony jest powy˝szy

warunek, co spowodowane jest hydrolizà tych soli, jako zwiàzków pochodzàcych od s∏abego kwasu
i mocnej zasady.

Na

2

CO

3

+ H

2

O

NaOH + NaHCO

3

2 Na

+

+ CO

3

2–

+ H

2

O Na

+

+ OH

–

+ Na

+

+ HCO

3

–

CO

3

2–

+ H

2

O HCO

3

–

+

OH

–

–

NaHCO

3

+ H

2

O

NaOH + H

2

O + CO

2

Na

+

+ HCO

3

–

+ H

2

O Na

+

+ OH

–

+ H

2

O + CO

2

HCO

3

–

+ H

2

O

OH

–

–

+ H

2

O + CO

2

CH

CH

2

O

CH

2

CH

2

N

+

(CH

3

)

3

O

_

C

O

O

CH

2

C

O

O

P

O

O

fragment hydrofobowy

fragment hydrofilowy

fragmenty

polarne

fragmenty

hydrofobowe

Rys. Schematyczny przekrój podwójnej warstwy lipidowej

Na

2

CO

3

jako sól kwasu dwuzasadowego

hydrolizuje dwustopniowo.
Jest to hydroliza soli s∏abego kwasu
i mocnej zasady.
Jest to hydroliza anionowa, gdy˝ woda
oddzia∏uje z anionem z dysocjacji soli.

K

2

S + H

2

O

KOH + KHS

2 K

+

+ S

2–

+ H

2

O K

+

+ OH

–

+ K

+

+ HS

–

S

2–

+ H

2

O

OH

–

–

+ HS

–

KHS + H

2

O

KOH + H

2

S

K

+

+ HS

–

+ H

2

O K

+

+ OH

–

+ H

2

S

HS

–

+ H

2

O

OH

–

–

+ H

2

S

KCN + H

2

O

KOH + HCN

K

+

+ CN

–

+ H

2

O K

+

+ OH

–

+ HCN

CN

–

+ H

2

O

OH

–

–

+ HCN

Na

3

PO

4

+ H

2

O Na

2

HPO

4

+ NaOH

3 Na

+

+ PO

4

3–

+ H

2

O 2

Na

+

+ HPO

4

2–

+ Na

+

+ OH

–

PO

4

3–

+ H

2

O HPO

4

2–

+

OH

–

–

Na

2

HPO

4

+ H

2

O NaH

2

PO

4

+ NaOH

2 Na

+

+ HPO

4

2–

+ H

2

O Na

+

+ H

2

PO

4

–

+ Na

+

+ OH

–

HPO

4

2–

+ H

2

O H

2

PO

4

–

+

OH

–

–

NaH

2

PO

4

+ H

2

O

NaOH + H

3

PO

4

Na

+

+ H

2

PO

4

–

+ H

2

O Na

+

+ OH

–

+ 3 H

+

+ PO

4

3–

H

2

PO

4

–

+ H

2

O

OH

–

–

+ 3 H

+

+ PO

4

3–

NaNO

2

+ H

2

O

NaOH + HNO

2

Na

+

+ NO

2

–

+ H

2

O Na

+

+ OH

–

+ HNO

2

NO

2

–

+ H

2

O

OH

–

–

+ HNO

2

Opracowania te uczniowie albo kserujà, albo kopiujà na swoje noÊniki i wykorzystujà w procesie

samooceny poprawnoÊci rozwiàzywanych w drodze samokszta∏cenia problemów. Podstawowà zaÊ ro-
là nauczyciela jest stworzenie takiego systemu motywacji, „aby uczeƒ chcia∏ chcieç”.

Do osiàgni´cia za∏o˝onych celów wykorzystuj´ te˝ zbiór zadaƒ autorstwa M. Koszmider i J. Sygnie-

wicz: Chemia. Kszta∏cenie w zakresach: podstawowym i rozszerzonym oraz popularnà wÊród uczniów pu-
blikacj´ Maturalnie, ˝e zdasz. Chemia. Zakresy podstawowy i rozszerzony. Pytania, zadania, testy, arku-
sze egzaminacyjne autorstwa A.M. Persony i J.W. Dymary. Obydwie pozycje wydane przez WSiP sà
pomocne przy pog∏´bianiu wiedzy i umiej´tnoÊci uczniów.

II. Organizacja pracy

■

W celu maksymalnego efektywnego wykorzystania czasu lekcyjnego, ka˝dà jednostk´ lekcyjnà

nale˝y dok∏adnie przemyÊleç i przygotowaç. Pomocnym dla mnie jest Poradnik dla nauczyciela autor-
stwa Andrzeja Czerwiƒskiego i innych, wydany przez WSiP. Po zakoƒczeniu ka˝dego rozdzia∏u zawie-
ra on „Przewidywane osiàgni´cia uczniów”. Determinujà one dobór atrakcyjnych metod pracy i form
pobudzania aktywnoÊci uczniów. Zawarte w opracowaniu propozycje prostych do przeprowadzenia

K

2

S jako sól kwasu dwuzasadowego

hydrolizuje dwustopniowo.
Jest to hydroliza soli s∏abego kwasu
i mocnej zasady.
Jest to hydroliza anionowa, gdy˝ woda
oddzia∏uje z anionem z dysocjacji soli.

Na

3

PO

4

jako sól kwasu trójzasadowego

hydrolizuje trójstopniowo.
Jest to hydroliza soli s∏abego kwasu
i mocnej zasady.
Jest to hydroliza anionowa, gdy˝ woda
oddzia∏uje z anionem z dysocjacji soli.

NaNO

2

jako sól kwasu jednozasadowego

hydrolizuje jednostopniowo.
Jest to hydroliza soli s∏abego kwasu
i mocnej zasady.
Jest to hydroliza anionowa, gdy˝ woda
oddzia∏uje z anionem z dysocjacji soli.

KCN jako sól kwasu jednozasadowego
hydrolizuje jednostopniowo.
Jest to hydroliza soli s∏abego kwasu
i mocnej zasady.
Jest to hydroliza anionowa, gdy˝ woda
oddzia∏uje z anionem z dysocjacji soli.

eksperymentów chemicznych (np. odbarwianie wody bromowej przez sok z pomidorów) u∏atwiajà
uzyskanie zamierzonych celów. Efekt ten wzmo˝ony zostaje równie˝ przez wykorzystanie zdj´ç do-
Êwiadczeƒ w aspekcie wyników eksperymentów i p∏ynàcych z nich wniosków.

Oprócz tradycyjnych i powszechnie stosowanych aktywizujàcych metod, na czele z metodà proble-

mowà, warto stwarzaç sytuacje inspirujàce do twórczego dzia∏ania uczniów. Dobre efekty uzyskuj´,
stosujàc mi´dzy innymi:

■

„Rozsypanki” odczynników oraz sprz´tu laboratoryjnego, z których uczniowie wybierajà i zesta-

wiajà elementy niezb´dne do przeprowadzenia eksperymentu.

■

Form´ zamówieƒ sk∏adanych przez uczniów na odczynniki i sprz´t konieczny do przeprowadze-

nia okreÊlonego doÊwiadczenia. W tym wypadku dodatkowo istnieje mo˝liwoÊç praktycznej weryfi-
kacji w toku dzia∏ania i samooceny poprawnoÊci pomys∏u.

■

Tworzenie „banku” uczniowskich pytaƒ do okreÊlonych dzia∏ów programowych, które wykorzy-

stuj´ na lekcjach powtórzeniowych. Pytania te uk∏adajà uczniowie z ró˝nych zespo∏ów klasowych
i deponujà u nauczyciela. Ta forma pracy wyzwala inwencj´ twórczà uczniów uzdolnionych, prowa-
dzàc cz´sto do ciekawych i nowych sformu∏owaƒ, np. Oceƒ wartoÊç logicznà zdania (prawda/fa∏sz)
„Izotopy to atomy o tej samej liczbie atomowej i ró˝nej ró˝nicy liczby masowej i atomowej” oraz
wzbogaca obudow´ dydaktycznà przedmiotu.

■

Wzmocnienie zasady trwa∏oÊci pozyskanej wiedzy – dzi´ki korzystaniu z chemografów, ∏àczàcych

wiadomoÊci z chemii organicznej i nieorganicznej, którego przyk∏ad podaj´ poni˝ej.

Ta forma permanentnego utrwalania wiadomoÊci cieszy si´ du˝ym zainteresowaniem uczniów i jest
êród∏em wiàzania wiadomoÊci w jednà ca∏oÊç.

■

Ciàg∏e zwracanie uwagi na poprawnoÊç j´zykowà i naukowà podczas formu∏owaniu wniosków

i sàdów oraz dok∏adne czytanie poleceƒ przez uczniów. Praktyka dowodzi, ˝e zdecydowana wi´k-
szoÊç b∏´dnych odpowiedzi nie wynika z braku stosownej wiedzy, lecz z ma∏ej precyzyjnoÊci, a cz´sto
wr´cz „niechlujnoÊci” j´zykowej w zapisywaniu odpowiedzi, ma∏ej koncentracji przy uzgadnianiu
wspó∏czynników w prostych równaniach reakcji, a tak˝e z braku odpowiedzi na wszystkie postawio-
ne pytania. Dlatego systematyczne zwracanie uwagi na te podstawowe problemy pot´guje czujnoÊç
uczniów i chroni ich przed niepotrzebnymi pora˝kami. Nale˝y to ka˝dorazowo czyniç w bie˝àcej pra-
cy lekcyjnej, ale mo˝na te˝ w fazie wprowadzajàcej do lekcji stosowaç polecenia typu: znajdê b∏´dy
w uczniowskim stwierdzeniu: „wodorotlenek miedzi jest nierozpuszczalny w wodzie”.

■

Prowadzenie próbnych egzaminów maturalnych. Ta forma dzia∏ania wprowadzona w praktyk´

szkolnà jest potwierdzeniem zasady, ˝e „trening czyni mistrza” i dlatego jest ona preferowanà przeze
mnie metodà podnoszenia kompetencji uczniów. Z tegorocznymi absolwentami w czasie ich nauki
szkolnej przeprowadzi∏em 12 takich prób. By∏y to 3 próby w ramach wspó∏dzia∏ania z OKE oraz 9 z w∏a-
snej inspiracji, do których wykorzysta∏em arkusze egzaminacyjne z matur próbnych przeprowadzonych
w innych regionach Polski. Egzaminy próbne by∏y prowadzone dla ch´tnych uczniów, gdy˝ odbywa∏y si´
w czasie pozalekcyjnym (w wolne soboty i w ferie szkolne) i pe∏ni∏y one funkcj´ szkoleniowo-diagno-
stycznà zarówno dla mnie, jak i dla moich podopiecznych.
Bardzo istotnym elementem tego dzia∏ania jest dok∏adna analiza wraz z uczniami b∏´dów, które
uczniowie automatycznie eliminowali w kolejnych pracach.

■

Inne formy wzmagania aktywnoÊci uczniów, jako wspó∏autor przedstawi∏em w czasopiÊmie

„Chemia w Szkole”, Nr 3/1995 i Nr 1/2001.

C

2

H

6

Cu

CuCl

2

Cu(OH)

2

– H

2

– H

2

O

A

+CuO(r)

B

+

C

I

H

+Cl

2

K

+NaOH

B

B

NH

3

G

CuO

+Cu(OH)

2

F

+KMn

O

4

(aq)

E

+HBr

+HBr

+Na

D

B

+H

2

O

III. Konstrukcja arkusza egzaminacyjnego

Problemy do rozwiàzania zawarte zarówno w arkuszu I, jak i II tegorocznej matury z chemii doty-

czy∏y podstawowych treÊci programowych nauczanego przedmiotu i by∏y spójne z Podstawà progra-
mowà… oraz ze standardami wymagaƒ egzaminacyjnych zawartymi w informatorze maturalnym.
Obejmowa∏y szeroki zakres istotnych i typowych treÊci programowych, z którymi uczeƒ zapoznaje si´
na lekcjach chemii i styka w ˝yciu codziennym. Formu∏a pytaƒ by∏a zgodna z podstawowymi zasada-
mi nowego egzaminu maturalnego, gdy˝ umo˝liwi∏a sprawdzenie wiadomoÊci i umiej´tnoÊci
uczniów. Wymaga∏a wiadomoÊci i ich rozumienia, korzystania i tworzenia informacji naukowych,
a wi´c priorytetowych walorów intelektualnych, jakimi powinien charakteryzowaç si´ absolwent
wspó∏czesnej polskiej szko∏y ponadgimnazjalnej.

■

Jedyne zastrze˝enie, jakie wnosz´ ze swojej strony, to brak zadaƒ z zakresu jak˝e wa˝nych st´-

˝eƒ molowych i przeliczania st´˝eƒ roztworów. Nie by∏o równie˝ ani jednego zadania obliczeniowe-
go z zakresu chemii organicznej. Sugeruj´, aby w przysz∏oÊci wprowadziç te wa˝kie problemy, kosz-
tem zmniejszenia nadmiaru, wed∏ug mojej oceny, liczby pytaƒ z zakresu eksperymentów
chemicznych. Ca∏y uk∏ad arkuszy oceniam mimo wszystko jako przyjazny dla uczniów, pozwalajàcy
na obiektywnà ocen´ ich realnych wiadomoÊci oraz umiej´tnoÊci z zakresu chemii i, jak wynika z opi-
nii wi´kszoÊci moich zdajàcych uczniów, nie by∏ dla nich zaskoczeniem, gdy˝ mia∏ podobnà struktu-
r´ i stopieƒ trudnoÊci, jak wczeÊniejsze arkusze rozwiàzywane w czasie matur próbnych.

■

Pozyskane kolejne doÊwiadczenia w pracy pedagogicznej b´dà szczególnie cennà wskazówkà do

jeszcze lepszej organizacji pracy w celu podnoszenia poziomu kszta∏cenia.