Normy - najczęściej zadawane pytania - Publikacja w ISE.pl Strona 1 z 5
Normy - najczęściej zadawane pytania
Publikacja w ISE.pl: 2002-05-21 10:17:36, Wyświetleń: 10613
y
ródło: PKN, Polski Komitet Normalizacyjny
Opracowanie zostało przygotowane na podstawie informacji z Polskiego
Komitetu Normalizacyjnego.
Inżynierowie i projektanci stosują normy na każdym etapie procesu produkcyjnego. Normy
powoływane są w kontraktach, w procesach kontroli stosowanych na potrzeby własne
producentów, jak też do oceny przez stronę trzecią. Pomagają one w podjęciu decyzji o
przyjęciu lub odrzuceniu dostawy, pozwalają dokonać oceny zgodności z przyjętymi
powszechnie standardami pod kątem ochrony zdrowia, bezpieczeństwa lub ochrony
środowiska. Normy stanowią wielkie ułatwienie w handlu międzynarodowym.
Poniżej zamieściliśmy podstawowe informacje na temat norm opracowane w formie pytań i
odpowiedzi. Opracowanie zostało przygotowane na podstawie informacji z Polskiego
Komitetu Normalizacyjnego.
Co to jest norma?
Norma jest dokumentem normatywnym stosowanym na zasadzie dobrowolności,
powszechnie dostępnym i zaakceptowanym przez uznaną jednostkę normalizacyjną. Norma
ustala zasady, wytyczne lub charakterystyki dotyczące różnej działalności i jej wyników jest
zatwierdzana na zasadzie konsensu, przeznaczona do powszechnego i wielokrotnego
stosowania, zaakceptowana przez wszystkie zainteresowane strony jako korzyść dla
wszystkich i wprowadza kodeks dobrej praktyki i zasady racjonalnego postępowania przy
aktualnym poziomie techniki.
Postanowienia normy powinny:
- być oparte na podstawach naukowych oraz danych sprawdzonych pod względem
słuszności technicznej, ekonomicznej i użytkowej;
- uwzględniać aktualny stan wiedzy oraz poziom techniki osiągnięty lub możliwy do
osiągnięcia w najbliższym czasie;
- być możliwe do realizacji oraz absolutnie sprawdzalne.
Jak opracowuje się normę?
Na proces opracowania normy składają się:
- ocena i przyjęcie propozycji tematu
- opracowanie projektu normy.
- ankieta adresowana i powszechna
- przegląd uwag i akceptacja normy
- publikacja normy
Co jest celem normy?
Celem normy jest ułatwienie realizacji zadań wynikających z potrzeb społecznych i
gospodarczych poprzez tworzenie wzorcowych rozwiązań w zakresie:
- bezpieczeństwa ludzi, środowiska i mienia,
- likwidowania barier w handlu,
- utrwalania osiągnięć techniki,
- upowszechniania postępu technicznego,
- zwiększenia efektywności w gospodarce,
- tworzenia podstawy do rozstrzygania sporów między dostawcą a odbiorcą,
http://ise.pl/info/index.php?pid=85&print=1 04-11-25
Normy - najczęściej zadawane pytania - Publikacja w ISE.pl Strona 2 z 5
- tworzenia podstawy odniesienia przy zawieraniu umów cywilno-prawnych.
Co to jest CEN, CENELEC i ETSI?
- CEN - Europejski Komitet Normalizacyjny,
- CENELEC - Europejski Komitet Normalizacyjny Elektrotechniki,
- ETSI - Europejski Instytut Norm Telekomunikacyjnych.
CENELEC, CEN i ETSI są to trzy europejskie organizacje normalizacyjne, uznane za
kompetentne w dziedzinie dobrowolnej normalizacji technicznej, co zostało potwierdzone w
Aneksie I Dyrektywy 98/34/EC (zastępującej 83/189/EEC) dotyczącej "procedury
informacyjnej" w zakresie norm i regulacji technicznych.
Organizacje te w określonych dla siebie dziedzinach działalności opracowują normy
europejskie i trzy razem tworzą "europejski system normalizacyjny".
Większość norm opracowuje się na zlecenie przemysłu. Komisja Europejska może także
zlecić organizacjom normalizacyjnym opracowanie norm europejskich wspomagających
wdrożenie legislacji europejskiej. Tak opracowane normy europejskie tzw. "mandatowe"
wspierają legislację europejską. W przypadku gdy normy te są opracowywane w celu
wdrożenie dyrektyw tzw. "nowego podejścia" nazywane są "normami zharmonizowanymi" i
wymieniane są w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich - Official Journal.
Szcegółowe informacje można uzyskać na witrynach internetowych tych organizacji:
Czy są dostępne normy europejskie i projekty norm europejskich?
Normy i projekty norm europejskich są dostępne tylko i wyłącznie do prac
normalizacyjnych. Dostęp do tych dokumentów mają eksperci współpracujący z
Normalizacyjnymi Komisjami Problemowymi.
Normy europejskie nie są sprzedawane. Mogą stać się przedmiotem sprzedaży dopiero po
wdrożeniu normy europejskiej do normy krajowej.
W Polsce normy będące krajowymi wdrożeniami norm europejskich są oznaczone symbolem
"PN-EN" "PN-HD" "PN-ETS" "PN-ETSI EN".
Czy są dostępne normy międzynarodowe ISO i IEC ?
Tak, z treścią norm międzynarodowych ISO i IEC można zapoznać się w czytelniach norm:
- Ośrodka Informacji i Dokumentacji w Warszawie, Katowicach i A
odzi,
- Punktów Informacji Normalizacyjnej w Gdańsku, Krakowie, Poznaniu, Wrocławiu,
- Punktów Sprzedaży Norm w Lublinie, Szczecinie i Gliwicach.
Można również je zakupić.
Co to jest ICS?
ICS to Międzynarodowa Klasyfikacja Norm (International Classification for Standards - ICS).
Jest ona podstawą do opracowywania katalogów norm międzynarodowych, regionalnych i
krajowych oraz innych dokumentów normatywnych, a także podstawą systemu
prenumeraty norm międzynarodowych, regionalnych i krajowych. Może być również
stosowana do klasyfikacji norm i dokumentów normatywnych w bazach danych,
bibliotekach, itp. ICS ułatwia zharmonizowanie informacji i narzędzi porządkujących, takich
jak katalogi, wykazy tematyczne, bibliografie i bazy danych na nośnikach magnetycznych i
optycznych, promuje w ten sposób rozpowszechnianie w skali światowej norm
międzynarodowych, regionalnych i krajowych oraz innych dokumentów normatywnych.
http://ise.pl/info/index.php?pid=85&print=1 04-11-25
Normy - najczęściej zadawane pytania - Publikacja w ISE.pl Strona 3 z 5
Jak wygląda Polska Norma wydana przez PKN?
Oryginalna Polska Norma opatrzona jest logo oraz hologramem PKN. Tylko takie PN są
dokumentami legalnymi. W zależności od techniki druku logo PKN może być niebieskie lub
szare.
Czy kupienie normy to jedyny sposób aby się z nią zapoznać?
Nie. Zbiory norm są także dostępne bezpłatnie w czytelniach:
- Ośrodka Informacji i Dokumentacji w Warszawie, Katowicach i A
odzi,
- Punktów Informacji Normalizacyjnej w Gdańsku, Krakowie, Poznaniu, Wrocławiu,
- Punktów Sprzedaży Norm w Lublinie, Szczecinie i Gliwicach.
Czy można kopiować Polskie Normy?
Zgodnie z ustawą z dnia 3 kwietnia 1993 roku o normalizacji (Dz. U. Nr 55, poz. 251, z
1995 r. Nr 95, poz.471 i z 1997 r. Nr 121, poz. 770, 2000 r. Nr 43, poz. 489 i Nr 110, poz.
1166), do zadań Polskiego Komitetu Normalizacyjnego należy m.in.: "wydawanie i
rozpowszechnianie na zasadzie wyłączności Polskich Norm i ich projektów oraz publikowanie
i rozpowszechnianie norm europejskich i międzynarodowych, a także ich projektów" (Art. 7,
ust. 2, p. 1).
Dlatego reprodukcja Polskich Norm w tym ich kopiowanie, może odbywać się jedynie za
oficjalną zgodą PKN i tylko w uzasadnionych przypadkach (np. gdy oryginały norm ulegają
w zakładzie szybkiemu zużyciu), przy czym kopie norm mogą służyć wyłącznie celom
wewnętrznym przedsiębiorstwa.
Zabronione jest wykonywanie kopii norm w celach komercyjnych, ponieważ legalnymi
normami są tylko ich oryginały opatrzone hologramem PKN.
Publikowanie i sprzedaż Polskich Norm nie posiadających powyższego oznaczenia jest
niezgodne z aktualnie obowiązującym stanem prawnym i stanowi naruszenie ustawy o
prawie autorskim i prawach pokrewnych co wiąże się z nałożeniem sankcji karnych.
Wszelkich informacji o wykorzystaniu praw autorskich do Polskich Norm udziela Wydział
Marketingu i Sprzedaży Biura PKN.
Kiedy stosowanie Polskich Norm jest obowiązkowe?
Zgodnie z ustawą o normalizacji z dnia 3 kwietnia 1993 r. (Dz. U. Nr 55, poz. 251 z
póz
niejszymi zmianami) artykuł 19 ust. 1 stosowanie Polskich Norm jest dobrowolne z
zastrzeżeniami zawartymi w ust. 2 i 3, które mówią:
2. Ministrowie w sprawach należących do zakresu ich działania i po uzyskaniu opinii lub na
wniosek Komitetu mogą w drodze rozporządzenia wprowadzić obowiązek stosowania
Polskiej Normy, gdy dotyczy ona w szczególności:
1) ochrony życia, zdrowia, mienia, bezpieczeństwa pracy i użytkowania,
2) ochrony środowiska,
3) wyrobów zamawianych przez organy państwowe.
3. Stosowanie Polskich Norm jest również obowiązkowe, jeżeli normy te zostaną powołane
w ustawach.
Czy można stosować stare, wycofane Polskie Normy?
Tak, ale ten fakt powinien być uzgodniony między współpracującymi stronami (np.
dostawca - odbiorca).
;"W normalizacji, u której podstaw leży dobrowolne stosowanie normy, faktu dezaktualizacji
normy nie należy wiązać z prawnym zakazem stosowania normy wycofanej. [...] Zbiór norm
wycofanych nie jest bowiem zbiorem norm, których stosowanie jest zakazane [...]. Normy
http://ise.pl/info/index.php?pid=85&print=1 04-11-25
Normy - najczęściej zadawane pytania - Publikacja w ISE.pl Strona 4 z 5
wycofane tym różnią się od norm aktualnych, że prezentują mniej nowoczesne rozwiązania
- z punktu widzenia postępu naukowo-technicznego - jednak rozwiązania te nie są błędne".
(U. Tepper, Normalizacja 6/2001, Warszawa)
Co to jest powołanie datowane i niedatowane ?
Datowane powołanie się na normę w dokumencie normatywnym (tj. przepisie, normie,
kodeksie postępowania, specyfikacji technicznej) oznacza powołanie się na normę w taki
sposób, że jest ona identyfikowana jej numerem referencyjnym, obejmującym wskazanie
roku lub daty publikacji (w Polsce dotyczy roku ustanowienia PN). W świetle tego powołania
póz
niejsza nowelizacja normy powołanej oraz zmiany do tej normy nie mają zastosowania.
Powołanie datowane stosuje się w szczególności w przypadku potrzeby odniesienia się do
określonego rozdziału tablicy lub rysunku, zawartych w konkretnej publikacji normy.
Niedatowane powołanie się na normę w dokumencie normatywnym oznacza powołanie się
na normy w taki sposób, że jest ona identyfikowana jej numerem, bez wskazania roku lub
daty publikacji. W przypadku takiego powołania się na normę ma zastosowanie ostatnie
wydanie (łącznie ze zmianami) powołanej normy.
Czy wycofanie normy jest równoznaczne z jej unieważnieniem?
Wycofania normy nie można utożsamiać z unieważnieniem normy, które było działaniem
właściwym jedynie dla poprzedniego systemu normalizacji. Unieważnienie normy
powodowało bezpośredni skutek prawny polegający na zakazie stosowania - pod groz
bą
sankcji karnych - normy unieważnionej. Powodowało także wycofanie normy ze zbioru
norm, który obejmował wyłącznie normy prawnie usankcjonowane. Norma wycofana mogła
mieć już znaczenie tylko archiwalne.
W normalizacji, u której podstaw leży dobrowolne stosowanie normy wycofanie normy
oznacza wyłączenie jej ze zbioru norm aktualnych ze względu na dezaktualizację jej treści.
Co to jest zasada "standstill" ?
Jest to wstrzymanie krajowych prac normalizacyjnych (bez względu na jakim etapie się
znajdują), jeżeli podjęto w tym samym zakresie prace na poziomie europejskim lub
międzynarodowym.
Jak można zostać członkiem Normalizacyjnej Komisji Problemowej?
Zgodnie z Zarządzeniem nr 5 Prezesa PKN z 12 kwietnia 1995 r. członków komisji powołuje
Prezes Komitetu na wniosek dyrektora właściwego ZN z inicjatywy: zainteresowanych
organów organizacji, przedsiębiorstw, instytucji i środowisk, przewodniczących komisji,
Biura Komitetu
Z ilu członków może składać się Normalizacyjna Komisja Problemowa i kto może być
członkiem?
Zgodnie z Zarządzeniem Prezesa PKN nr 5 z 12 kwietnia1995 r. Komisja składa się z nie
mniej niż 10 i nie więcej niż 30 osób .W skład Komisji wchodzą: Przewodniczący, Zastępca
Przewodniczącego powoływany w uzasadnionych przypadkach, Sekretarz NKP oraz
reprezentanci środowisk zainteresowanych pracami danej komisji (przedstawiciele nauki,
techniki, produkcji, handlu, użytkowników, związków zawodowych i organizacji
konsumenckich oraz jednostek odpowiedzialnych za ochronę zdrowia, życia, mienia i
środowiska) a także przedstawiciel Biura Komitetu (jeżeli nie pełni funkcji Sekretarza).
http://ise.pl/info/index.php?pid=85&print=1 04-11-25
Normy - najczęściej zadawane pytania - Publikacja w ISE.pl Strona 5 z 5
Przydatne adresy:
Normy dla Elektryka w serwisie produkty ise.pl
Katalog Polskich Norm dostępny on-line
CEN - Europejski Komitet Normalizacyjny - www.cenorm.be
CENELEC - Europejski Komitet Normalizacyjny Elektrotechniki - www.cenelec.be
ETSI -Europejski Instytut Norm Telekomunikacyjnych - www.etsi.fr
IEC - Międzynarodowa Komisja Elektrotechniczna - www.iec.ch
ISO - Międzynarodowa Komisja Elektrotechniczna
WSSN - Światowa Sieć Usług Normalizacyjnych - www.wssn.net
"New Approach" - Nowe Podejście" do harmonizacji technicznej i norm -
www.newapproach.org
powrót do publikacji
http://ise.pl/info/index.php?pid=85&print=1 04-11-25