AKTUALIZOWANY SŁOWNICZEK GWAROWY

A
a - i (spójnik, ale rzadko)
afelzina - pomarańcza
ajchy - dymby
ajmer - wiadro
ajzynbaniok - kolejarz
ajzynblat - brzeszczot
ajzynzyjga - pilka do metalu
akurat! - rzeczywiocie!
ale zech sie nażar - ale się najadłem
ała - skaleczenie
ała - głupek
ała, mosz ała - masz fiola
amlary - czeresnie
amper - wiadro
amtować - urzedować
ancug - ubranie, garnitur
anszleger - nastawiacz przy windzie kopalnianej
antek - Ślązak
antryj - przedpokój
ańfart - brama przejazdowa
ańtopf - zupa jednodaniowa
apluzyna - pomarańcza
aport - ustęp, latryna
asza - popiół
aszynbecher - popielniczka
ausgust - zlew
Auszwic - Oświęcim
auto - samochód

B
babuciek - prosiak
badki - kąpielowki
badki - slipki
baja, idymy na baja - idziemy na wagary
baji - na przyklad

1

bajlaga - oblozenie na chleb
bajtel - chłopak, dzieciak
bajtel - synek
bajtlik - portfel
bajzel - nieporządek
bala - piłka
bałamóncić sie - mieszać się
bamber - rolnik wielohektarowy
bana - pociąg
bana - koleje
bandla - wstążka
banhof - dworzec kolejowy
banka - tramwaj (w rybnickim)
bantować - wyrywać ze snu, odpoczynku
barco - cokolwiek
bargdzie - gdziekolwiek
barkto - ktokolwiek
beblać - mówić niewyraźnie
becyrk - urząd powiatowy
beczeć - płakać
beje - będzie
belóncać sie - ociągać się, marudzić
bery - kawaly, dowcipy
bestorz - ponieważ
besymer - oddział w hucie żelaza, besemernia
bezma, bezmala - pono
bicz - bat
bifyj - kredens
bigel - wieszak
bigel - wieszak na ubrania
biglować - prasować
biglozko - żelazko
biksa - puszka
bikstnefner - otwieracz do konserw
bimba - tramwaj
binder - krawat
binder - krawat
bindloch - dołek pod stemplem w kopalni
bir - piwo
bisihalter - stanik
biydny - chory, biedny
blank - całkiem
blic - błyskawica

2

blotnia - plyta żelazna
blyndować - świecić
błozna robić z kogo - kpić z kogo
bodej! - niemożliwe!
bojtel - woreczek
bojtlik - portfef, sakiewka
bolioczka - kaczeniec
bonclok - garnek gliniany
bonkawa - kawa ziarnista
boroczek - nieborak
borok - biedak
borsztajn - krawężnik
bóg: ani za boga - za nic w świecie
bónclok - naczynie ceramiczne (Bunzlau)- Bolesławiec
brakówka - owca przeznaczona na chów
branda - ognisko
brantflek - miejsce po pożarze (pogorzelisko)
brathering - opiekany śledź w occie
bratrura - piekarnik
brecha - łom
briftasza - torba z listami (listonosza)
briftryger - listonosz
browek - prosiak
bróniok - kolec zelazny z brony
brug - kopiec ziemniaków
brzidok - niechluj
buchty - kluski na parze
budowacz - górnik zabezpieczający strop w kopalni
budónek - zabczpieczenie stropu w kopalni
bulaty - niezręczny, niedołężny
bumelcug - parowóz
bumelka - opuszczenie dnia w pracy
burlok - wieża wiertnicza
burzić - stukać
być furt - (wyjechać) w drodze, daleko
byfyj - kredens
bylag - wkładka do kanapki
byrna - żarówka
byzuch - odwiedziny

C
cechauz - lokal na kopalni, gdzie zapisywano obecnaść górników
cechować - zapisywać obecność górników

3

cechownia - to samo co cekhauz
cegliczka - dusza do żelazka
cera - córka
cera - córka
cesta - droga
cetla - pigułka
chabernica - czarownica/wila, zyje w zbożu i porywa małe dzieci
chabić - zagarnąć, przywłaszczyć
chachar - łobuz, urwis
chalskyjza - ser domowy
chałpa - dom
charboł - stary, zdarty but
chladać, chledać - szukać
chlastać - pić napoje
chodnik: jeść po chodniku - jeść idąc drogą
chojka - choinka
chować - hodować
chrobok - robak
chrómać - kuleć, utykać
chuchro, chucherko - wątły człowiek
chudobny - biedny
chutko - prędko
chwost - ogon
chynóć - rzucić
ciaplyta - błoto
cielok - cielę
ciepać - rzucać
cieślica - siekiera
cigarety - papierosy
ciorok - ktoś, kto wszedl do mieszkania w brudnych butach
cip, cip, cip - wabienie kur
cipka - kura
cliwić - łaskotanie
colsztok - metr (składany)
corek - kojec na kury
cosi małowiela - coć niecoś
cosikej - coś
cug - pociąg
cupnóć - stuknąć, uderzyć butem, nogą
cwaja - dwoja
cwinga - ocisk stolarski
cyc - halter
cycek - pierś, sutek

4

cycenhalter - biustonosz
cyckać - ssać
cycok - prosiak
cyferblat - zegar, zegarek
cyganść - kłamać, oszukiwać
cygareta - papieros
cyp - niedostudiowany górnik (pierwotnie)
cytyrować - dokuczać komuś, dawać się we znaki
czaj - herbata
czau - cześć
czechmón - djasek
czejsć - czesć
czeladź, czeladzini - służący
cześnie - czereśnie
czorny - brudny (Czorno tablica - to o dziwo tablica wybielona kredą!)
czympnóć - kucnąć

Ć
ćma - ciemno
ćmok - ciemno, człowiek nierozgarnięty
ćwikel - burak (bardziej ten cukrowy)
ćwikła - burak (zdaje się tylko czerwony)

D
dać za chodnik - dać napiwek, wynagrodzenie
dekiel - przykrywka (garnek), zasuwa (hydrant na ulicy)
delina - deska w podłodze
diosek - diabeł
dita - (mała) torebka papierowa
dłożka - podłoga
do widzenie - do widzenia
dobry - dzień dobry
doczkać - zaczekać
domowy - zmowiny
dospómogać sie - dopominać się
dostać fige z makym, psińco - nic, odejść z kwitkiem
doszek - snopek do krycia dachu
dowi - dowidzenia, dozobaczenia
dowi - do widzenia
dowidzenie - dowidzenia, dozobaczenia
dowka - podatek
dónga - klepka

5

drabiniok - wóz drabiniasty
drabko - szybko
drabym - szybko
drach - latawiec
drapko - szybko
drapnóć - złapać
drobnioczki - drobne ziemniaki
dryny we celcie - wśrodku w namiocie
drzewiónka - drewniana chałupa
drzik (do roboty) - człowiek nadzwyczaj pracowity
drzistać - plątać, mówić głupstwa
drzistnónć - puścić bąka
drzizga - drzazga
du dóm, du dómu - do domu
dudławy (o drzewie) - spróchniały
dudrok - człowiek dokuczliwy
dwanost - dwanaście
dwiesta - dwieście
dwiyrze - drzwi
dycki - zawsze
dycki - zawsze
dyć - przecież
dynstować - dusić(jedzenie)
dziambel - wróbel
dzichta - zapaska na trawę
dziedzina - wieś, gmina
dziepro - dopiero
dzierżeć - trzymać
dzioł - część
dziołcha - dziewczyna
dziwać sie - patrzeć się, spoglądać
dziwucny - bardzo dziwny
dziywczym - dziewczyna
dziywka - służąca
dżwjyrze - drzwi

E
erteple - ziemiaki

F
fajermón - strażak
fajla - pilnik

6

fajrant - koniec dniówki
familiok - blok mieszkalny
fana - flaga, sztandar
fanzolić - mówić bez sensu
fanzolić - mówić głupoty
fara - probostwo
farmazony - głupoty
faronić - wyzywać
faroż - proboszcz
farty - drabny w szybie kopalnianym
fastrygołly - takie gryzonie, które można złapać na gwizdek,mając również worek i rower
z dynamem :-)
fater - ojciec
fati - tato
fecht: chodzić po fechcie - po żebraniu
fedra - sprężyna
fedrować - wydobywać węgiel
fertich - gotowe
feszter - lesniczy, mysliwy
fet - tłuszcz, słonina, smalec
ficowaczka - to je tako wielko jegła co sie niom fuzekle ficuje
fiedrować - kopać, wydobywać węgiel
fiszburger - rybi burger
fladynbrod - podpłomyk
flaszynefner - otwieracz do butelek
flek - kawał skóry, część ubioru górniczego
flek - plama
flyja - niechlujna kobieta
flyje - dafnia
fojercojg - zapalniczka
fojerman - strażak
fojerwera - straż pożarna
fojt - wójt
fojyrka - ognisko
folowacz - ładowacz
foncwocić - rozrabiać
forhajer - nadgórnik, dozorca
forhang - zasłona
forszt - gruba deska
fotr - ojciec
fóra - wóz konny
fórt - ciągle, stale, bez ustanku
frela - nastolatka, dziewczyna

7

frelka (frela) - dziewczyna
frlać, frlać wajco - mieszać, mieszać jajko
fukać - dąć, wiać
fulać - pleść głupstwa
funcwot - niegrzeczne dziecko
funt - 0,5 kg
furgać - fruwać, latać w powietrzu
furkać, fyrkać - fruwać
fusekle - skarpetki
futrować - karmić
fuzbal - piłka nożna (gra), piłka do futbola
fuzekle - skarpety
fuzekle, fusekle - skarpety
fyrlac - biegać, krzątać się
fyrula - ferula, odznaka władzy wójta

G
gaba - ciekła ekstaza (narkotykum)
gabczok - parobczak
gabryjelok - górnik pracujący na szybie "Gabriela"
gady - węże
galan - narzeczony
galanty - dobry, świetny, przydatny
galotki - spodeńki
galoty - spodnie
gałgón - szyja
gałuszki - kluski
gansi pampek - jaskier (kwiatek)
gańba - wstyd
gatert - galareta (mięsna)
gawyńdzić - przeszkadzać
gazda - gospodarz
gazdować - gospodarować
gaździno - gospodyni
gąszczy - gęstwina
geldtaszka - portmonetka
geltak - wypłata, pensja
gelynder - poręcz
gelynder, galandra - poręcz
gemba - twarz
gepehalter - rowerowy bagażnik
geszynk - podarunek
gewicht - ciężarek

8

gibko - szybko
giczale - ręce
giczała, szłapa - noga
gimpel - gimnazium
gipsdeka - sufit
gizd - smarkacz
gizd - łobuz
gizd - nieznośne dziecko
glajzy - koleje
głymboczyna - glębina
gmeć - garść (wełny)
gnotek - polano
gnój - nawóz
gnyp - nóż szewski
godzinki - zegarek
gojny - gajowy
gorać - palić się
gorczek - garnuszek
gorol - nie-Ślązak
gorzoła - wódka
gospoda - karczma, w kopalni miejsce, gdzie tacznicy zwozili węgiel
gospodzin - pan, zwierzchnik
gospodzki - karczmarz
gospodzko - karczmarka
gościna - uczta, biesiada
gónić - biegać, pędzić
góra - strych
grample - widły do ziemniaków
grejcar - grajcar, pieniądz
grocica - balia
grof - hrabia, graf
gróniczek - górka
grónt - gospodarstwo rolne
gruba - kopalnia
gryfny - przystojny, ładny
gryncbuła, buła graniato - niezdara
guminiołki - kalosze
gumno - klepisko w stodole
gupiec - wygłupiać się
gut - dobrze
gutaminować - pastować buty
gymba - buzia
gynsipympek - stokrotka

9

gynszczy - gęstwina
gzómpa - dno szybu kopalnianego
gzuć - biec, pędzić

H
habić - oszczędzać ponad miarę
habnónć, (rozk.)habnij - ukraść
hadyrlok - to jest taki zmazany pierón
hadziaj - nie-Ślązak
hadziaj - żebrak, polouk
haja - awantura
hajer - górnik
hajziel - ustęp, wychodek
hajziel - ustęp
halać - głaskać
halba - 0.5l wódki
handtuch - ręcznik
hanej - tam
hanyz - Ślązak
haraburdzi - rupiecie, graty
harest - areszt, wlgzienfe
harnij mie w zic - ugrys mnie w posladek
harwosić - ujadać, szczekać zajadle
hasiołk - śmietnik
haśta - niechlujna kobieta
haw - tu, tutaj
hawiyrnia - kopalnia
hawiyrz - górnik
haziel - ubikacja (pochodzi od Häusel)
hebama - polozno
heklować - szydełkować
hektowy miech - wór na hektolitr zboża
hercka - kamień
hodzinki - zegarek
hormister - trębacz
horuch - krzyk
hozy - spodnie
hóncwot - urwis
hóncwót - nicpoń
hónym - prędko
hópnóć - skoczyć
hóśliczkorz - skrzypek
hroznucerny - ogromny

10

hunzytryjgi, hozyntregi - szelki
hycel - urwis, obwieś
hyltus - chciwiec
hyrcza - guz
hyrtóń - krtań

I
ikro - mięsień nogi
interes: wrócić z interesym - z procentem, z nawiązką
ipi szula - hilfka
ipi, mieć ipi - być idiotą (ty mosz ipi, aż ci zgrzipi!)
ipta - głupio dziołcha
isto - pewnie
isty - pewny, na którym można polegać
izbeczka - izdebka

J
ja - tak
jakisikej - jakiś, pewien
jakla - damski sweter rozpinany z przodu
jakosikej - jakoś
janiczek - małe światełko
je żeś na raji - twoja kolej
jedla - jodła
jednostajnie - bez przerwy
jegla - igła
jelita - kiszki (nadziane kaszą)
jeruna - (do pioruna)cholera, niedowiary
jezeryja kandy! - rety! laboga!
jo - tak
jodło - pokarm
jowej - płacz, lament
jowejczeć - lamentować, narzekać
just - i tak, (just tam pujdym - i tak tam pójdę)
jyny - tylko

K
kabot - surdut
kabza - kieszeń
kaczok - bajorko
kafyj - kawa

11

kaj - gdzie
kaj - gdzie
kajsi jest? - gdzie jesteś?
kajsik - gdzieś
kajtam - gdzie tam
kalch - kanapa
kalfas - głowa
kamela - wielbłąd, głupia, nieruchawa kobieta
kamlot - kamień
kamrat - kolega
kana - duża metalowa bańka
kanciapa - pomieszczenie na narzędzia
kany - gdzie
kańsi, kańsikej - gdzieś
kapelónek - wikary
kapsa - kieszeń
kapuśniónka - kwas kapuściany
kapyneczka - troszke
kark - szyja
karminadel - kotlet mielony
karować - wozić na taczkach
kartofel (wyłącznie!) - ziemniak
kary - taczki
kastla - skrzynia
kastrolek - rondelek
katać też tam! - gdzie tam!
każ - gdzie
kenedy - nie teraz
keta - łańcuch, łańcuszek
keta - łańcuch
kibel - wiadro
kiej: ni mioł kiej - nie miał czasu
kiejsika. kiejsikej - kiedyś
kiela - kilka, sporo
kielanoście - kilkanaście
kieli - jak duży
kielo - ile
kierchów - cmentarz
kiery - który
kieryndy - którędy
kierysi, kierysikej - ktoś
kijóń - pałka drewniana
kinol - nos

12

kiszka - zsiadłe mleko
kiszka - kwaśne mleko
kiśnia - skrzynia, pudło
kita - noga gęsi
klajd - sukienka
klamory - graty
klamory - narzędzia, a także narządy (męskie)
klap sznita - złożona kromka chleba
klap, klapocz - mała ryba, głowacz
klapżymła - bułka rozcięta
klara - słońce (raczej mocno świeciące)
klobuk - kapelusz
klomoty - rzeczy
klopapiur - papier toaletowy
kloper - "urządzenie precyzyjne" do kluponio lojfra na klopsztandze
klopsztok - "urządzenie precyzyjne" do klepanio tepichów na klopsztandze
kloszczonka - woda co sie w ni kloski warzyło
kluć sie - lęgnąć się
kludzić - prowadzić
kładziwo - młot
kłopetek - klocek, kawałek
kłócić masło - ubijać masło
kminić - okłamywać, oszukiwać
knebel - patyk, gruby kij
knefel - guzik
kokot - kogut
kokotek - kurek, kran
kolasa - powóz
koloska - wózek dziecięcy
kolyba - buda miesżkalna na sałaszu
kolybać - kołysać
kolybka - kołyska
kołkastla - węglarka
koło - rower
kołocz - kołacz, ciasto
kołtóń - smarkacz
kopaczka - motyka
kopidol - grabarz
kopnia - belka zabezpieczająca strop kopalni, podparta stojakiem
kopruch - komar
kopyca - grube skarapety wełniane do kierpców góralskich
kopyrtka - wywrotka
kowior - małe jeziorko

13

kómpiel - zdrojowisko, łazienka na kopalni
kónszczek, kónsek - kawałek
kónszczyczek - kawałeczek
kragel - kołnierz
kragiel - kołnierz
krajiczek - kromka
kredyns - szafka kuchenna
krepel - pączek (wypiek)
krom - nieporządek
krómka - piętka chleba
krupeczka kasze - ziarnko kaszy
krupica - grubo zmielone zboże
krupiczniok - chleb razowy
krupy - grad
krygiel - kufel
krykihoki - bazgroły
krympocz - kilof
krziwak - laska
kucać - kaszleć
kuczer - woźnica
kudłaty - włochaty
kudły - włosy
kufka - kufel na piwo
kukuczka - kukułka
kumor - komar
kumornica - lokatorka
kupa - dużo
kurlawo izba - bez pieca
kuryrować sie - leczyć się
kurzić - palić papierosy
kurzik - młoda kura
kurzisko - kura (zgrub.)
kurzyni - palenie tytoniu
kwartyr - mieszkanie
kwaterka - 0.25l wódki
kwiczale: uciekać z kwiczalami - z kwiczeniem, z wrzaskiem
kwosek - zakwas do ciasta
kyjza - ser

L
lachko - lekko
lacie - papcie
lahućki - leciutki

14

lauba - ganek
lawor - miednica
lecieć - biec, pędzić
lecieć drabym - (szybko) biec
lecy kandy, Tecy kany - byle gdzie
leda kiedy - byle kiedy
legnunć sie - położyć się
lesice - drabinka do przegrodzenia owiec
letniki - suknia
lice - policzek
linewka - smycz
lipsta - narzeczona
liwa, liwa, liwa! - wabienie gęsi
lizóń - lizus
lobzigac sie - zwymiotowac na siebie
loncetla - pasek z wydrukiem pensji
lotać - biegać
lónty - odzież
lufbiksa - wiatrówka (broń)
luft - powietrze
lyjberwuszt - paszczetówka

Ł
łobezrzić sie - oglądnąć się
łobibok - człowiek, który nic nie robi
łociypa - nieudacznik,pechowiec
łociypka - mała wiązka (siana)
łodbiyrać - odbierać
łodewrzić - otworzić
łodewrzić dźwjyrze do korzon - otworzyc drzwi na ościerz
łojcowizna - pozostałość po ojcu, po rodzicach
łoktuszka - prześcieradło
łoncchut - psotnik
łowięzina - wołowina
łónskiego roku - w ubiegłym roku
łunaczyć - robić cos niedookreslonego

M
Madiar, Madziar - Węgier
madiarski, madziarski - węgierski
madziarski - węgierski
magierka - mała czapka

15

majs - kukurydza
makówki - deser swiąteczny
maluperny - maleńki
mamiać - mruczeć
mamlas - niezdara
mamlas - głuptas
mamulka - matka
mandolinka - stonka ziemiaczana
maras - brud
maras - brud
maras - brud , błoto
marcin - piec martenowski w hucie żelaza
mardować sie - mornwać sie, zmagać się
marownśa - trupiarnia
masorskie sniadanie - jajecznica z swińskim mózgiem
masorz - rzeźnik
maszkietki - przysmaki
maszynki - zapałki
maśnica - otyła kobieta
meluzyna - wichura
metrak - cetnar
miano - imię
miech - wór
miechowie - zbójnicy
mielok - rękojeść żarn, grubszy patyk
miesiónczek - księżyc
miesiunczek - księżyc
miglanc - spryciarz
miyszeczek, miyszek - woreczek, worek
mjano - imję
młoducha - panna młoda
mobil - komórka
moc, mocka - dużo, wiele
moczarzisko - mokradło, trzesawisko
moczka - deser swiąteczny
modry - niebieski
mora - zmora
Morawec - Morawianin
Morawka - Morawianinka
mordować se - mozolić się
mordyrka - mozół, ciężka praca
murcek - górnik po szychcie (czorny-brudny)
musztik - ustnik

16

muter - matka
muti - mama
mycek - szarak, zając
mycka (myca) - czapka
myrcha - nieznośna kobieta

N
na banhowie pizło dwie - na dworcu wybiła godzina 2
na postrzód - w środku
na przecam - no jasne, oczywiście
na szago - na przełaj
na ty bogi - wtem, nagle, na szczęście
na zadku - z tyłu
nabrniany - obrzękły, wypełniony czymś
nachtop - nocnik
nachustać - pobić
naciućkany - pijany
nadać kómu - nawyzywać komuś
nagrować z kim - znęcać się nad kimś
naisto - napewno
naklupnóć - nastuknąć jajko
naporynczyć - nakazać, rozporządzić
naprzejmo - na przełaj
nasmolóny - nagniewany
naspadek - z powrotem
nasrac do galot - narobic do spodni
nasz bajtel sie pojscol - nasze dziecko sie posikalo
naszporowany - zaośzczędzony
niadra: za niadra - za pazuchy
nie wieszej mi nudli - nie mów mi bajek
niechać - pozostawić
nieskorzi - później
nietoboże - cóż dopiero
njy - nie
nociastka - kawałek ciasta pozostawionego na zakwas
nospa - kamienny chodnik pod strzechą domu
notura: być pod noturóm - w złym nastroju
nudel kula - wałek do ciasta
nudelzupa - rosół z makaronem
nudle - makaron nitki
nudle - makaron

17

O
o! - popatrz!
obersztajgier - nadsztygar
obili - zboże
obleczóny - ubrany
oblyc sie - ubrać się
obrychtować - uporządkować
obsztalować - zamówić
obsztelowany - wezwany do stawienia się
obuszek - ciupaga
ocas - ogon
ochrónka - przedszkole
ociypa - duża wiązka
odbywać krowy - dawać jej pożywienie
ogloszka - zapowiedź ślubu
ograbczok - duży kosz
ogród - Polski Śląsk (Pruski Śląsk)
ogrómnucny - ogromny
oma - babcia
oma doma yno nyna - babcia jest w domu ale śpi
opa - dziadek
opa - dziadek
opaternie - ostrożnie
opierdolić, nazdać - okrzyczeć kogoś
oplerek - parowka
ordnung - porządek
ordynanc - posła.niec gminny
orlab - urlop
osgrzebić sie - ozrebić sie
ostranżyny - jeżyny
ostrawiok - mieszkaniec Ostrawy, górnik pracujący w ostrawskich kopalniach
oszkliwiec - ptak drapieżny wielkości kurzika
oziómbać - zigbić, chłodzić
oznómić - ogłosić
ożrały - pijany

P
pacholek - parobek, kawaler
pakopie - konopie
palisz ty! - odejdziesz!
pampóń - urzędnik państwowy, polityk
pampóń - rolnik, gospodarz
paniczka - pani

18

panoczek - pan
papać - jeść
parta - grupa gbrników, zmiana
pasować sie - mocować sie
paść - pułapka
pdnikiery - niektóry, niejeden
pecynek - bochenek
pecynek - bochenek chleba
pełniulinko - pełniutko
pieczónka - pieczeń
piekarszczok - piec do pieczenia chleba
piekocz - rondel do pieczenia mięsa
piernika! - wyraz zdziwienia
pierwy - kiedyś, najpierw
pieszo - piechotą
pinkel - pryszcz
pinkliczek - węzełek, zawiniątko z odzieżą
piyrwej - dawniej, kiedyś
pizdzik, mopel - motorower
piznonć - uderzyć
piznóć - stuknąć, uderzyć
pizodek - miejsce w kopalni, gdzie górnicy kopią węgiel
planetować - wróżyć
plaskocz, plaziok - płaski kamień
płot - Czeski Śląsk (Austriacki Śląsk)
po cichućku - cichaczem
po ćmi - po ciemku
po ćmoku - po ciemku
po piesku iść - po czwora kach
pocamu - dlaczego
pochowany - pogrzebany
poczkać - zaczekać
podciep - podrzutek, urwis, oferma
podszywka - człowiek przebiegły, filut, oszust
podzieć sie - zniknąć
podziwać sie - popatrzyć, spojrzeć
pofyrtany - roztarginiony
pojczać - pożyczyć
poleć szpyrki - płat słoniny
poltyabynd - wieczór kawalerski/panieński
polywka - zupa
popyrtany - roztargniony
porachować sie - rozliczyć się za złe, odwet

19

poradzić cosi zrobić - pot rafić
porożygać świyczki - zapalić świece
porynczać kómu - rozkazywać komuś, dyktować ostatnią wolę
porynczyństwi - ostatnia wola, testament
poskludzać - posprzątać
poswaczyć - zjeść drugie śniadanie, podwieczorek
posypka - kruszonka (na kołaczu)
posyrować - ubiegać sie o wzgledy
poszkrobać sie - podrapać się
potek - ojciec chrzestny
potka - matka chrzestna
potoplać - nawilżyć
potuplować se - podjeść jeszcze
potwora - łobuz, urwis, oferma
pou - pył
powieterniok - wietrzny młyn
powiydzać - zachęcać
pozganiać dziywki - zbudzić
poziymki - truskawki
pozwać - zaprosić
pódziew! - chodź!
pódź sam! - chodź tu!
półka - kwaretka wódki
prać - grzmocić
Prajz - Prus
prajz - wiatr północny
prajzski - pruski
prawić - powiedzieć
preswórszt - salceson
preswuszt - salceson
profit - zysk
prosik - psośba
przać komu - kochać
przeca - ponieważ
przechynyć - przerzucić
przeciwny - zły, rozgniewany
przegnać - przepędzić
przidawek - dodatek
przigłupi - niespełna rozumu
przikludzić - przyprowadzić
przikopa - rów, fosa, wykop
przióbna - pawężnik
przódź - najpierw

20

przyźyrać - przygladać się
psiorka - niedojrzały owoc
pszajeć - lubić
pszonek - Polak
ptok - ptak
puc - tynk
puć - chodź
pukel - plecy
pukeltasza - tornister
puklaty - garbaty
pulać - sikać
pulok - pracie męskie
pultać - pluskać się
pulynta - polenta
pulyr - pijak
puta - indyk
putyka - karczma
pyrlić - gotować
pyrlik - duży młot
pyrtnyć - popchnąć
pyszny janek - pelargonia

R
rada mieć - kochać
raja - kolejka
Rajch - Niemcy (kraj)
Rajch - Niemcy
rajch - rzesza
Rajchunberk - Liberec
rajznadla - rysik
rątas - bieganina, gonitwa, zamieszanie
regimynt - pułk (wojska)
reżny - żytni
richter - sędzia
richtich - rzeczywiście
riczka - stołek, podnożek
ring - pierścionek
robotny - pracowity
rogolka - naczynie do mieszania, mątewka
rogulka - narzędzie do mieszania, np. ciasta
rok - spódnica
rolka - krążek
rolwaga - walec drogowy

21

roszczypiec - pień, patyk rozszaepany
rowniok - rówieśnik
rozegnać - rozpgdzić
rozłónczyć sie - pożegnać się
roznimóc sie - rozchorować się
rozprowiać - rozmawiać, gawędzić
roztomańty - rozmaity
rozwidniok - świt
rożygać (światla) - zapalać
róncz - jak tylko
rudybana - tor saneczkowy
rufijok - rozrabiacz
ruła - rura
rułka - rurka
rus - karaluch
ruzik - kijanka
rychli - prgdzej, wcześniej
rychtować - porządkować
ryczka - małe krzesełko
ryl - szpadel
rympoł - kolowrót
ryngiszpil - karuzela
ryngsztangle - kierownica rowerowa
ryński, ryńszczok - dawna srebrna moneta austriacka
rypnóć - uderzyć
rzadło ,rzodło, żadło, żodło - lusterko
rzić - tyłek
rzyc - powiedzieć
rzyć - dupa, pupa, tylek
rzykać - modlić się

S
sagaty - nagi
sagi - nagi
sak - sieć (na ryby)
sarniok - rogacz
schroniać - chować
schynyć - zrzucić
seblyc sie - rozebrać się
sejmnóć - zdjać
sekirowani - dokuczanie, prześladowanie
siczeć - strzykać
sieczy - skraj młodego lasu, porośnięty trawą

22

siedlaczy syn - syn zamożnego gospodarza
siedlok - rolnik
siemjynotka - zupa swiąteczna
skiyrz (skuli) - z powodu
sklep - piwnica
skludzać - sprzatać
skrzot - mała dziewczynka
skulać sie - stoczyć się
skurzyca - cynamon
slyncuchy - lyżwy
słazić - schodzić
słóżka - służąca
smary - lanie, bicie (przewaznie przez ojca)
smolić na cosi - dać czemuś spokój
smrek - świerk
smrodlawy - śmierdzący
smyk - włóczęga
smykać se - wałęsać się, tułać się
smykać sie - włóczyć się
snadniejszy - łatwiejszy
snople (ze szczypy) - zwgęlone kawałki łuczywa
snotwiać - wprowadzać coś nowego
snoza - głębina w rzece
soszka - sucha gałąź
sotóna - czarownica, ew. popatrz mora
Sowiecki - Radziecki
sowiet - rada
spadki - z powrotem
sparzóny - spocony
spierdolić - uciec abo zepsuć
splynskiyrzóny - pokryty bąblami, odciskami
spodniołki - kalesony
spomni - przypomni
sporszy - większy
spoudniouki - kalesony
spozorować - zauważyć
spómogać - w spierać
spórny - złośny, skory do zwady
sprawować - naprawiać
srajty - usr..majtki
srogi - wysokiego wzrostu
starać sie - mieć kłopot
staro - żona

23

stary - mąż
starziczek - staruszek, dziadek
starziki - rodzice
starziki - dziadkowie
stawić sie - wstąpić do kogoś
stawka - strajk
stodiosi - ogromny
stołeczek - krzesełko
stołek - krzesło
stracić sie - zniknąć
straszok - strach
stróm - drzewo
strugaco stolica - warsztat do strugania gontów
strum - drzewo
strup - niedobre dziecko
strzaskać - stłuc
strzepać - strząść
strzympeczek mlyka - troszka, kilka kropel
sturknyć - popchnąć
sturzić - trącić
suć - sypać
sudruch - tu w znaczeniu socjalista
swaczyna - przekaska, drugie śniadanie
swaczyna - podwieczorek
swiatłą - czerwona (tylko kapusta i to gotowana)
swobodno dziołcha - niezamężna panna
synki - faceci
szac - ukochana
szachta - kopalnia
szafliczek - naczynie (zdrob.)
szajder - ściana w poprzek chodnika w kopalni, regulująca ruch powietrza
szałot - sałatka warzywna
szantar - żandarm
szarok - zmierzch, wczesne rano, przed świtem
szasnyć - uderzyć
szaszek - błazen
szczewiki - buty
szczodliwy - hojny, życzliwy
szczypa - łuczywo
szeł - szedł
szerby - złom
szerka - pas parciany służący do podtrzmywnnia taczek po dczas wożenia wgęla
szisbuda - strzelnica tako na lodpuscie

24

szkarupiny - n.p. - te pieróństwa z jajka abo z orzecha
szkopiec, szkopek - naczynie na mleko
szkopyrtnol = szkopyrtnou - przewrócił się i nagle umarł
szkopyrtok - człowiek przewrotny (zmienił narodowość albo wiarę)
szkrobać (ziemniaki) - obierać
szkubaczki - darcie pierza
szkubnóć - szarpnąć
szkucina - szczecina
szkwot - brzdąc
szlapa - stopa
szlog - łan
szlugi - papierosy
szłapa - noga, stopa
szłapy - nogi
szmajchlować sie - umizgać się
szmary - bicie
szmary - lanie
szmoder - niechlujna kobieta
szmolec - smalec
szmyrać - łaskotać, ocierać
szmyrgiel papiyr - papier ścierny
szmyrkejza - ser do smarowania
szneka z glancem - drożdzówka z lukrem
sznelklupa - narzędzie do gwintowania
sznita - kanapka
sznita - kromka chleba
sznojder, szlajdra - proca
sznuptychla - chustka
sznycla - sznycel
sznytloch - szczypiorek
sznytlok - szczypiorek
szol - winda
szola - winda w kopalni
szolka - miska
szolka - filiżanka
szolka - kubek, filizanka
szopa - drewutnia
szopa - kufel piwa
szor - pasmo
szoseja - bita droga
szparkasa - kasa oszczędności
szpigiel - zwierciadło
szpil - mecz (najczęciej piłki nożnej

25

szporować - oszczędzać
szportny - sprytny, wesoły
szpyndliczo główka - główka szpilki
szpyrhok - fałszywy klucz
szpyrka - słonina
szpyry - strzępy
szrajtofla - portmonetka
szróty - ubranie
szrympok/szrympoki - krewetki(shrimp po angielsku)
sztajgier - sztygar
sztangla - belka
sztrachecle - zapałki
sztrajch - krótki chodnik łączący dwie pochylnie
sztreka - tor kolejowy
sztrikowac - robic na drutach
sztróm - prąd
sztrum - prąd (elektryczny)
sztwiórok - cztery grajcary (dawna moneta austriacka)
sztyjc - ciągle
sztyl - trzonek
sztympel - stojak, akrąglak podpierający strop kopalni
sztyrapiyńdziesiónt - pięćdziesiąt cztery
szumnie - ładnie, pięknie
szumnota - piękno, piękne otoczenie
szumny - ładny, pigkny
szumny - ładny, piękny, okazały, urodziwy
szusblech(a) - rowerowy błotnik
szuy - buty
Szwab - Niemiec
szwab - karaluch
szwarnie - dużo, sporo, wiele
szwarnota - piękna dziewczyna
szwarny - przystojny młodzieniec
szwoczka - krawcowa
szychta - zmiana (na kopalni)
szyfóner - szafa
szykowny - przystojny
szymel - taboret
szynk - karczma
szyńdzioly - gonty

Ś
ściepać - zrzucić

26

ślabikorz - elementarz
śleper - tacznik
Ślunzołk - Ślązak
ślynzuchy - łyżwy
ślypia - oczy
ślypia - oczy
śniodać - jeść śniadanie

T
tabaka - tytoń
tajch - staw
tam stela - s tamtąd
tam teryndy - w tam tą strone
tartas - zgiełk, trzask
tatulek - ojciec
telefon mobilny - telefon komórkowy
telo - tyle
tepich - dywan
tera - smoła, lepik
terazy - teraz, obecnie
teschno - tęskno
tlaczyć, przytlaczyć - przysunąć się leniwie
toć, dyć - przecież, własnie
toporzisko - rgkojeść topora
tracić sie - umiera (chłop sie tracioł)
trantitla - robok co łazi po gardinsztandze i wpierdala cinkwajs ze gipsdeki
trichter - lejek
tróm, trómsko - pień drzewa, belka
trómba - rura do pieczenia, niezdara (o człowieku)
trówła - malowana skrzynia ludowa służąca do przechowywania ubrań, trumna
trufać sie - mieć odwagę
trus - królik
trusiok - indyk
tryźnić - tyranizawać
trzeja - trzeba
trześnia - czereśnia
trzynsówka - makradło, trzęsawisko
tuki - tutaj
tumata - pomidor
turanek - ziele (Erigeran - przymiotno)
tuste - smalec
tutać - pić
tyj - herbata

27

tyj - herbata
tylec - rękojeść kilofa
tyn mo ale mocne kopyto - jeżeli ktoś kogoś mocno kopnął (np.przy bojce)
tys je? - ty jesteś?

U
uczoprać - utaplać w wodzie
ufynbanka - szafka kuchenna
ugónić cosi w lesie - upolować
uhólkać - uspokoić, udobruchać
ujek - wujek
ulropić sie - zmgczyć się
uma - babcia
umaraszony - wybrudzony
umaścić - okrasić tłuszczem
unuce - szmaty do owijania stóp (zamiast skarpetek)
uónaczyć - uniwersalny czasownik
upa - dziadek
upad - chodnik w kopalni apadający ukośnie w dół, pochylnia
uroda - urodzaj, plan
urzinać se z kogo - żartować, kpić z kogoś
ustrojóny - ozdobiony
ustrziżek - odcinek, gałganek
utropa - ciężka, mozolna praca
utropióny - zmęczony
uwarzić - ugotować

W
w antryju na byfyju stoji szklonka tyju - w przedpokoju na kredensie stoi szklanka z
herbatą
w antryju na byfyju stoji szolka tyju - w przedpokoju na kredensie stoi kubek z herbatą
wachować - pilnować, strzec
wadzić sie - kłócić się
wajce, wajco - jajko
Wajnachty - Boże Narodzenie
wałaszczoki - grube spodnie góralskie
wampa - zwały tłuszczu na człowieku
wandrowny - wędrowiec
warciejszy - szybszy
wartko - szybko
waryjot - wariat
warzechować w czymś - wtrącać się w nieswoje sprawy

28

warzyć - gotować
waserlajtung - wodociąg
wasermón - utopiec
Waserpolak - Ślązak
waserwoga - poziomnica
waszkunia - letni domek gospodarczy
wcip - dowcip, kawał, wic
wcip - dowcip
wdycki - zawsze
weka - chleb francuski
weksel, weksl - wymiana pieniądza
wekselsztuba, wekslsztuba - kantor
wekslok, wekslak - kantor (osoba)
werk - zakład pracy (kopalnia, huta)
westa - kamizelka
weterka - szyb wentylacyjny
widołka - widelec
widzany - znany, lubiany, popularny
wieczerza - kolacja
wieczerzać - jeść kolację
wiela - ile
wiela stoć na zygarze - która (jest) godzina
wieprzek - agrest
wieprzki - agrest
wiertel, wiertelik - miara objętości, ćwierć
wijaczka - szufla drewniana
winszować - życzyć
wodziónka - zupa jarzynowa
wodziunka - zupa z czosnkiem i grzankami
wólki nie wólki - chcąc nie chcąc
wóngliczek - węgielek
wóniać - pachnieć
wórszt - kiełbasa
wrazić nos do czegosi - wtrącić się
wroż - wróżbiarz
wrzaszczek - rozkrzyczane dziecko
wrzeszczeć - krzyczeć
wurzt - kiełbasa
wybijokno - łobuz, urwis
wybiyrziczny - stale niezadowolany, przebierający w czymś
wybrzyrzyczny - wybredny
wychynyć - wyrzucić
wyciepać - wyrzucić

29

wydać sie - wyjść za mąż
wydrziduch - chciwiec
wydrzistać - wypaplać, wygadać się
wydzierżeć - wytrzymać
wyfikać kogo - wyprowadzić w pole
wygnać - wypędzić
wyje bana w lesie - gwizdze lokomotywa w lesie
wykludzić - wyprowadzić
wykłodać - opowiadać
wykminić - oszukać, wyprowadzić w pole
wykustować sie - używić się
wylywok - garnek z lanego żelaza
wyłotać - zbić
wymamlasić - zrobić coś głupiego (nie tak jak by należało)
wymasta - filut, figlarz
wymazać kogo - wygrzmocić
wymigać sie - wykręcić się
wymoczek - chudy,ciynki,wysoki,młody synek
wymola - podebrany brzeg rzeki
wyndzok - "wędzarnia"
wyplańtać sie - wyplątać się, wyjsć z kłopotu
wypultkany - wykończony, wycieńczony
wyrajtować kogo - wyprowadzić kogoś w pole, dać się kamuś we znaki
wyrychtować sie - wystroić się
wyrzazać kómu - sprawić lanie
wysłóżka - kołacze, ciastka, mięso (daje się do domu uczestnikom uczty po jej
zakończeniu)
wysmolóny - chciwy
wysznupać - wywąchać
wyszywać - haftować
wytracić sie - zniknąć, odejść cichaczem
wywachować - wyśledzić
wywiyść kogo na chojinie - wyprowadzić kogoś w pole
wywołany - znany, sławny, popularny

Z
za stary pierwy - kiedyś
zagańbić - zawstydzić
zagiyrzić sie - zamachnąć się
zagnać sie - nabrać zamachu
zakludzić - zaprowadzić
założyć ste - pójść w zakład
zanawiyska - zasłona

30

zandale - sandały
zapachanić sie - zapodziać się, przepaść, zagubić się
zapaskować sie - mocować się
zapcie - zapałki
zapierdolić - ukraść
zapinkać - zaprzepaścić
zaprzyć wrota - zawrzeć
zapucować - otynkować mur
zarozinko - zaraz
zastarany - zakłapotany, zatroskany, zafrasowany
zaszeł - zaszedł
zaścignóć - zastać, zaskoczyć
zauszniczki - kolczyki
zawodni - kierownik kopalni
zazdrzić - zajrzeć
zażałować kogo - zaskasżyi
zbabrać - zbrudzić
zdechlok - chuchro
zdrapić kogo - porwać w łapy
zdrzadło - zwierciadło
zdrzybia - źrebię
zebrać sie z kim - spatkać sie z kimś
zesztuchnonć,ściepnonć - zrzucić
zezdrzyć - zobaczyć
zgrzybtok - źrebię
zhuntować - zniszczyć
zic - siedzenie, taboret
zic - siodełko
zicherka - agrafka
zielina (na ziemniakach) - łęcina
zilo - silos
złodziejka - kradzież
zmarasić - zdeptać
zmarasić sie - zabrudzić się
zmazać sie - zabrudzić się
zmazany - brudny
zmętelacieć (o owcy) - zachorować na motylicę
zmordowariy - zmęczony
zmyrzak - nicpoń
zofórt - zaraz
zoglówek - poduszka
zoki (fuzekle) - skarpety
zolyty - zaloty, umizgi

31

zołgowka - pozór, pretekst
zołza - sos
zowalisko - miejsce w kopalni po wybranym węglu
zowitka - panna ze dzieckiem
zóńść - zajść
zulc - galareta z nóżek (wieprzowych)
zułpucie - obszar pól tuż za domostwami
zwóli - z powodu, gwoli
zwyrtać sie - obracać się
zygówek - poduszka
zymft - musztarda
zyngruba - suchy klozet

Ź
ździwoczóny - wyprowadzony z równowagi

Ż
żber - balin
żbónek - dzbanek
żdzobek - młody koń
żydtik - kufel
żymła - bułka
żymła = żymua - bułka
żynich - pan młody, żeniący się kawaler
żynóć - pędzić
żyszka - skąpiec
żywobyci - życie

32