Aspekty 2(40)2008

SPIS TRE

Wokół dydaktyki

Artur Brzezi

ski – konsultant ds. edukacji europejskiej w CEN

Jak rozumiemy czytanie ze zrozumieniem ................................................................................................1

Wychowanie i profilaktyka

Dorota Ksok-Borowska – konsultant ds. pomocy psychologiczno-pedagogicznej w CEN
Ucze

o specjalnych potrzebach edukacyjnych w szkole ogólnodost

pnej .........................................4

ycia szkół i placówek

Zdzisława Wiesława Roma

czuk – nauczyciel VII LO w Białymstoku

Uzale

nienia – współczesne niewolnictwo................................................................................................7

Gra

yna Kali

ska – nauczyciel Przedszkola w Krynkach

Program KidSmart w naszym przedszkolu..............................................................................................11

Nowo

ci pedagogiczne

Aniela Maciejczuk – nauczyciel bibliotekarz w CEN
Zbiory Biblioteki Pedagogicznej wzbogaciły si

o kolejne nowo

ci metodyczne ..............................13

CEN informuje

Zdzisław Babicz – wicedyrektor CEN
Informacja o działalno

ci szkoleniowej CEN w roku 2007 .....................................................................15

Urszula Roman – konsultant ds. edukacji humanistycznej w CEN
Eugenia Pietryszyk – nauczyciel Szkoły Podstawowej Nr 12 w Białymstoku
Konkurs „Miasto i region w Unii Europejskiej”.......................................................................................20
Aniela Maciejczuk, Olga Topolewska, Magdalena Kruszewska
Konkurs „Nie taki diabeł straszny...czytajmy lektury szkolne” .............................................................21
Galeria na Złotej zaprasza.........................................................................................................................23

Wokół dydaktyki

Aspekty 2 (40)/2008

strona 1

Artur Brzeziński

– konsultant ds. edukacji europejskiej

Jak rozumiemy czytanie

ze zrozumieniem…

Dwadzieścia

pięć

procent

czynności, które ludzie będą wyko-

nywać w XXI wieku, jeszcze nie ist-

nieje, a te które obecnie wykonuje-

my, w przyszłości przyjmą inną

formę. Szybko dezaktualizuje się

wiedza faktograficzna. Niektórzy

naukowcy już teraz wskazują, że za

10 lat ze 100 procent wiedzy ogólnej

będzie można wykorzystać tylko 10

procent. We współczesnym świecie

zmiany zachodzą tak szybko, że nie

możemy już liczyć na to, że wiedza

i umiejętności opanowane w szko-

łach wystarczą do efektywnego

funkcjonowania przez całe życie.

Obecni gimnazjaliści czy licealiści

w ciągu swego życia wielokrotnie

zmienią pracę, zawód, miejsce za-

mieszkania, przyjdzie im zmierzyć

się z nowymi ideami, stylami życia.

Podstawowym zadaniem szko-

ły staje się przygotowanie młodych

ludzi do samodzielnego uczenia się

przez całe życie. Wobec natłoku

nowych informacji, idei, rozwiązań

uczniowie muszą być przygotowani

do poznawania nowej wiedzy i

umiejętności, do dokonywania świa-

domych wyborów, od których będzie

zależał ich sukces życiowy.

Szczególne miejsce w naucze-

niu uczenia się zajmuje opanowanie

przez uczniów umiejętności czytania

ze zrozumieniem. W czasie nauki na

poszczególnych etapach nauczania

kształceniu tej umiejętności poświę-

ca się szczególnie wiele uwagi. War-

to jest jednak uzgodnić, na czym ta

umiejętność ma polegać. Zazwyczaj

przyjmowano, że jeśli uczeń jest w

stanie odtworzyć to, co napisał autor,

to znaczy, że zrozumiał tekst – za-

tem potrafi czytać ze zrozumieniem.

Zrozumienie tekstu jest bar-

dziej skomplikowanym procesem.

Odbywa się na wielu płaszczyznach

i wykracza poza proste odtworzenie

informacji. Na poziomie podstawo-

wym czytanie ze zrozumieniem to

zidentyfikowanie informacji zawar-

tych w tekście – udzielenie odpo-

wiedzi na pytania: kto, co, gdzie,

kiedy, jak, itd. Trudniejsze jest roz-

różnienie, które z treści są faktami,

a które opiniami, czy interpretacjami

faktów. Jeszcze bardziej skompli-

kowane – wymagające większych

umiejętności i wiedzy - jest dostrze-

Wokół dydaktyki

Aspekty 2 (40)/2008

strona 2

enie, jak dobór faktów, ich interpre-

tacja prowadzi do budowania opinii.

Czasem mogą to być opinie wyrażo-

ne wprost, czasem zaś autorowi tek-

stu udaje się przedstawić swoją opi-

nię poprzez konstrukcję tekstu i do-

bór treści.

Czytanie ze zrozumieniem

powinno być zatem krytycznym

czytaniem, czyli aktywnym, reflek-

syjnym, analitycznym wyszukiwa-

niem informacji i idei. Dla bezkry-

tycznego czytelnika może wydawać

się, że tekst zawiera opis rzeczywi-

stości. Krytyczny czytelnik zdaje

sobie sprawę z tego, że tekst jest tyl-

ko wyrazem przekonań autora o tym,

jak ta rzeczywistość wygląda. Kry-

tyczny czytelnik widzi, o czym mó-

wi tekst (fakty, ich wyjaśnienia…)

oraz w jaki sposób są przekazywane

treści – jak autor tworzy argumenta-

cję, odwołuje się do emocji, przyj-

muje pewne (czasem ukryte) założe-

nia, pozostawia niejasności.

Zrozumienie tekstu to także

dostrzeżenie znaczenia jego treści

poprzez zestawienie ich z dotych-

czasowym doświadczeniem i wie-

dzą. Kolejnym krokiem jest wycią-

gnięcie wniosków z tego zestawie-

nia. Może się okazać, że nowe in-

formacje są niezgodnez tym, co do

tej pory wiedzieliśmy. Wówczas,

jeśli zgodziliśmy się z poznanymi

opiniami, powinniśmy zastanowić

się, czy nie zmodyfikować swojej

dotychczasowej wiedzy, czy też mo-

e dalej szukać przyczyn rozbieżno-

ci (np. niezgodność może być tylko

pozorna- wynika z przyjęcia różnych

punktów odniesienia, założeń).

Czytanie ze zrozumieniem to:

- dostrzeganie faktów, opinii itd.,

- dostrzeganie, jak konstrukcja tekstu

prowadzi do określonej interpreta-

cji,

- nadawanie znaczenia odczytanym

treściom.

Na zrozumienie tekstu składa

się kilka elementów. To, jak odbie-

rzemy jego zawartość – jakie nada-

my mu znaczenie - zależy od zasto-

sowanych strategii czytania, oko-

liczności, w jakich czytamy, naszej

motywacji, wiedzy i doświadczenia

oraz samego kształtu tekstu (zasto-

sowanego słownictwa, konstrukcji

zdań itd.). Oznacza to, że ten sam

tekst czytany przez różne osoby i w

odmiennych okolicznościach może

zostać zrozumiany inaczej. Uzmy-

słowienie sobie tego faktu jest istot-

ne dla prowadzenia zajęć opartych

na czytaniu ze zrozumieniem.

Wokół dydaktyki

Aspekty 2 (40)/2008

strona 3

Umiejętność krytycznego czy-

tania (lub inaczej czytania ze zrozu-

mieniem) wiąże się ściśle z umiejęt-

nością krytycznego myślenia. Kry-

tyczne myślenie to identyfikacja

i ocena idei prowadząca do podjęcia

decyzji. Osoba myśląca krytycznie

analizuje stwierdzenia i opinie w ce-

lu dokonania wyboru i jest w stanie

wyrazić jasno swoje przekonania

uzasadniające ten wybór. Bycie oso-

bą krytycznie myślącą wymaga

przyjęcia pewnej postawy - postawy

otwartości na nowe myśli, idee i jed-

nocześnie gotowości do sprawdzania

ich prawdziwości.

Uczenie krytycznego czytania

i krytycznego myślenia wymaga

szczególnego podejścia do roli na-

uczyciela, aktywności uczniów, kon-

strukcji zajęć, strategii czytania, po-

znania nowych metod i technik na-

uczania, zasad oceniania.

Wychowanie i profilaktyka

Aspekty 2(39)/2008

strona 4

Dorota Ksok-Borowska

–

konsultant ds. pomocy

psychologiczno-pedagogicznej

Uczeń o specjalnych potrzebach

edukacyjnych w szkole

ogólnodostępnej

Pojęcia specjalne potrzeby edu-

kacyjne użyto po raz pierwszy w opu-
blikowanym w Wielkiej Brytanii w
1978 r dokumencie „Warnock Raport”
oraz w Deklaracji UNESCO z Sala-
manki z 1994 r. Wprowadzony w Ra-
porcie termin „specjalne potrzeby edu-
kacyjne” dotyczył potrzeb dzieci o róż-
nych niepełnosprawnościach, ale rów-
nież tych ze specyficznymi trudno-
ś

ciami w uczeniu się czytania, pisania

czy matematyki. Według danych sza-
cunkowych opublikowanych w „War-
nock Raport” 20% populacji dzieci
i młodzieży nie jest w stanie opanować
programu nauczania bez specjalistycz-
nej pomocy, rozwiązań organizacyj-
nych i odpowiednich warunków bazo-
wych.

Specjalne potrzeby edukacyjne

według M. Bogdanowicz odnoszą się
do tej grupy uczniów, która nie może
podołać wymaganiom programu edu-
kacyjnego obowiązującego w szkołach
publicznych. Trudności w opanowaniu
materiału programowego mogą wyni-
kać z czynników biologicznych, psy-
chologicznych i społecznych. Zatem
pojęcie „specjalne potrzeby edukacyj-

ne” dotyczy tych uczniów, u których
występują wady zmysłu wzroku, dys-
funkcje narządów słuchu, niepełno-
sprawność

ruchowa,

upośledzenie

umysłowe, choroby przewlekłe, niedo-
stosowanie

społeczne,

specyficzne

trudności w uczeniu się o charakterze
dysleksji, dysortografii, dysgrafii, dys-
kalkulii, hiperdysleksji. Polska jako
państwo członkowskie ONZ zobowią-
zała się do respektowania postanowień
zawartych w Deklaracji UNESCO. Zo-
bowiązanie to spowodowało koniecz-
ność dostosowania prawa krajowego do
standardów określonych w Deklaracji.
Zmiany w prawie oświatowym doty-
czyły zagwarantowania prawa do uzy-
skania opieki i pomocy w szkole dzie-
ciom oraz młodzieży zgodnej z ich in-
dywidualnymi możliwościami i potrze-
bami edukacyjnymi. W związku z tym
nauczyciele powinni tak prowadzić
proces dydaktyczny, aby uwzględnione
były indywidualne różnice między
uczniami. Szkoła odpowiada za organi-
zację edukacji w sposób respektujący
indywidualne

zdolności,

potrzeby

i możliwości psychofizyczne oraz
ograniczenia każdego ucznia.

Wychowanie i profilaktyka

Aspekty 2(39)/2008

strona 5

Wychodząc naprzeciw oczeki-

waniom i potrzebom nauczycieli po-

szukującym wsparcia w zakresie roz-

wiązywania problemów związanych z

nauczaniem dzieci o specjalnych po-

trzebach edukacyjnych w dniu 15

kwietnia 2008 r w Centrum Edukacji

Nauczycieli w Białymstoku odbyło się

seminarium poświęcone tym zagadnie-

niom. Autorami projektu i organizato-

rami seminarium byli nauczyciele kon-

sultanci ds. pomocy psychologiczno-

pedagogicznej i kształcenia specjalne-

go i integracyjnego.

Seminarium składało się z trzech

części. W części wykładowej wystąpili

goście zaproszeni przez organizatorów.

Uczestnicy spotkania wysłuchali wy-

stąpień następujących osób:

mgr Wioletta Kujawa, pedagog

specjalny,

psychoterapeuta

(Zespół

Szkół Nr 16 w Białymstoku)- wykład

na temat: Potrzeby psychologiczne

ucznia niepełnosprawnego intelektual-

nie

mgr Dorota Wyrzykowska, tyflopeda-

gog (Uniwersytet w Białymstoku) wy-

kład na temat: Dzieci z uszkodzonym

wzrokiem – i ich edukacja

mgr Dorota Matejko, surdopedagog

(Szkoła PodstawowaNr 11 w Białym

stoku) wykład na temat: Pomóc dziecku

z wadą słuchu, pokonać trudności

mgr Alina Papasz, psycholog (Poradnia

Psychologiczno - Pedagogiczna Nr 1

w Białymstoku) wykład na temat:

Nadpobudliwość – problem ucznia, czy

otoczenia

dr Joanna Dąbrowska (Uniwersytet w

Białymstoku) wykład na temat: Intry-

gujące, interesujące czy interesowne

mgr Andrzej Cwaliński (Ośrodek

Szkolno-Terapeutyczno-

Opiekuńczy

dla Dzieci i Młodzieży z Cechami Au-

tyzmu w Białymstoku) wykład na te-

mat: Autyzm od wewnątrz

Po wysłuchaniu wykładów na-

uczyciele biorący udział w seminarium

uczestniczyli w zajęciach warsztato-

wych:

Warsztat A: Metody nauczania, oce-

niania i organizacja pracy na lekcjach

w klasie

Grupa 1- z uczniem z niepełnospraw-

nością intelektualną – p. Beata Adam-

czyk

Grupa 2 - z uczniem niewidomym i

niedowidzącym – p. Dorota Wyrzy-

kowska

Grupa 3 - z uczniem niesłyszącym

i niedosłyszącym – p. Dorota Matejko

Grupa 4 - z uczniem ze specyficznymi

trudnościami w nauce czytania i pisa-

nia – p. Danuta Zakrzewska

Grupa 5 - Zaburzenia odbioru i prze-
twarzania informacji- strategie sku-
tecznej i profesjonalnej pomocy oso-
bom ze spektrum autyzmu –
p. Andrzej Cwaliński

Warsztat B: Współpraca z rodzicami

Wychowanie i profilaktyka

Aspekty 2(39)/2008

strona 6

Grupa 1 – ucznia ze specyficznymi
trudnościami

nauce

czytania

i pisania- p. Joanna Dąbrowska
Grupa 2 – uczniów z pozostałymi nie-
pełnosprawnościami – p. Wioletta Ku-
jawa

Warsztat C: Funkcjonowanie w grupie
rówieśniczej
Grupa 1 - ucznia ze specyficznymi
trudnościami w nauce czytania i pisa-
nia, nadpobudliwością psychoruchową,
problemami z koncentracją uwagi –
p. Alina Papasz
Grupa 2 – ucznia z pozostałymi niepeł-
nosprawnościami – p. Katarzyna Ka-
czyńska

Największą popularnością cie-

szyły się zajęcia warsztatowe prowa-
dzone przez p. Alinę Papasz oraz
p. Danutę Zakrzewską.

Ostatnia część seminarium po-

więcona była dyskusji wokół omawia-

nych zagadnień i podsumowaniu zajęć
warsztatowych.

podsumowaniu

uczestnicy zwracali uwagę na następu-
jące zagadnienia:

W pracy edukacyjnej ważne jest
dziecko , a nie opinia z Poradni
Psychologiczo-Pedagogicznej.

Wszystkie dzieci mają trudności
w funkcjonowaniu społecznym i
problemy emocjonalne.

Każde dziecko chce być akcepto-
wane. Niejednokrotnie „inność” nie
pozwala w nawiązaniu satysfakcjo-
nujących kontaktów społecznych.

rodowisku

nauczycielskim

funkcjonuje stereotyp myślenia: lu-

bimy dzieci zdolne, boimy się „in-
ności”.

Wielu nauczycieli nie rozumie
wszystkich zachowań dziecka o
specjalnych potrzebach edukacyj-
nych.

W wielu szkołach liczą się spekta-
kularne efekty np. ilość „olimpij-
czyków”. Dlatego dzieci o specjal-
nych potrzebach edukacyjnych nie
zawsze otrzymują stosowną pomoc i
wsparcie.

Doskonalić umiejętności nauczycie-
li w zakresie motywowania rodzi-
ców uczniów ze specjalnymi po-
trzebami edukacyjnymi do współ-
pracy ze szkołą.

Większy nacisk należy położyć na
doskonalenie kompetencji nauczy-
cieli w zakresie udzielania pomocy i
wsparcia uczniów ze specjalnymi
potrzebami edukacyjnymi.

W seminarium udział wzięli za-

proszeni goście: pan Mirosław Macko-
Kuratorium Oświaty w Białymstoku,
pani Danuta Momot- ODN w Łomży
oraz 57 nauczycieli z 49 szkół. Zapro-
szeni do udziału w seminarium na-
uczyciele pracują w szkołach podsta-
wowych i gimnazjach.

Opisane seminarium jest pierw-

szym z działań w ramach projektu
Uczeń o specjalnych potrzebach edu-
kacyjnych w szkole ogólnodostępnej.
Inne przedsięwzięcia opisane zostały w
Informatorze Cen–u na rok 2008 .

Z życia szkół i placówek oświatowych

Aspekty 2(40)/2008

strona 7

Zdzisława Wiesława Romańczuk

Uzależnienia – współczesne niewolnictwo

Jestem nauczycielką z 18-

letnim stażem. Od początku swojej

pracy dydaktycznej i wychowawczej

interesowałam się problemami mło-

dzieży. Praca z młodymi ludźmi dała

mi ogląd zmieniających się ich za-

chowań i postaw adekwatnych do

zmieniającej się rzeczywistości.

podstawie

rozmów

z uczniami poznałam ich bolączki:

niechęć do nauki, brak alternatyw-

nych form spędzania czasu wolnego,

konflikty na płaszczyźnie kolega-

kolega, a także w relacjach dziecko-

rodzic i wynikające z tego sytuacje

stresowe, których następstwem może

być eksperymentowanie ze środkami

psychoaktywnymi.

W sytuacji powszechnego za-

grożenia i ryzyka uzależnienia po-

trzebna jest rzetelna wiedza o szko-

dliwości wielu środków, po które tak

łatwo i lekkomyślnie sięgają dzieci,

młodzież i dorośli.

W związku z powyższym po-

stanowiłam

wdrożyć

pracy

z młodzieżą swój program psycho-

edukacyjny

„Zrozumieć

siebie”.

Bardzo rozległą wiedzę, przydatną

do napisania programu, zdobyłam w

Studium Socjoterapii i Edukacji

Twórczej w Białymstoku.

Głównym narzędziem badaw-

czym była ankieta skierowana do

uczniów. Dotyczyła ona ich wiedzy

z zakresu uzależnień środkami psy-

choaktywnymi oraz radzenia sobie

z emocjami, stresem, podatnością na

wpływy grup rówieśniczych. Bada-

niem objęłam 28 uczniów kl. II li-

ceum ogólnikształcącego.

Na pytanie: „ Gdzie, twoim

zdaniem, młodzież najczęściej pali

papierosy, pije alkohol i zażywa

narkotyki?”, uczniowie wymieniają:

park, znajomych, wyjazdy wakacyj-

ne, puby, dyskoteki, osiedlowe za-

kamarki. Propozycję spróbowania

rodków psychoaktywnych otrzymał

co 10 badany. Propozycja wyszła od

kolegi ze szkoły, rzadziej od doro-

słego spoza szkoły. Najbardziej po-

pularne wśród ankietowanych jest

spożywanie napojów alkoholowych,

z kupnem których większość mło-

dzieży nie ma problemu. Najczęściej

wymienianymi przez respondentów

czynnikami skłaniającym do sięga-

nia po środki psychoaktywne są

szpan, luz, naciski kolegów, stres

spowodowany problemami w domu

i szkole, chęć zbliżenia się do kole-

gów przez przyjmowanie ich zacho-

wań. Zastanawiającym jest fakt, że

Z życia szkół i placówek oświatowych

Aspekty 2(40)/2008

strona 8

młodzież nie widzi nic złego w spo-

ywaniu alkoholu i paleniu papiero-

sów, chociaż orientuje się w skut-

kach ich oddziaływania na organizm.

Pomocy w sytuacjach dla nich kry-

tycznych szuka wśród swoich rówie-

ników, rzadziej u rodziców.

W tej sytuacji wydaje się za-

sadne dostarczenie uczniom alterna-

tywnych form spędzania wolnego

czasu, radzenia sobie ze stresem,

kształtowanie asertywności oraz peł-

niejszej wiedzy z zakresu zagrożeń

uzależnieniem środkami psychoak-

tywnymi.

Celem programu są działania

zmierzające do zapobiegania sięga-

niu po substancje psychoaktywne

przez młodzież licealną oraz infor-

macje o szkodliwości ich działania.

Program zrealizowany został

w liceum, w grupie uczniów podda-

nych diagnozie. Młodzież przeszła

cykl dziesięciu 45-minutowych za-

jęć, których tematyka obejmowała:

Moje emocje:

Pozytywne myślenie.

Jak radzić sobie ze stresem?

II. Kilka słów o uzależnieniach:

Jakie są motywy sięgania po
papierosy?

Jakie są motywy sięgania po
alkohol?

Narkotyki-środki uzależniają-
ce...

Motywy i skutki zażywania
narkotyków.

Uzależnienia-współczesne
niewolnictwo.

III. Jestem świadomy:

Jestem na „nie”.

Rozwijanie umiejętności aser-
tywnych.

Gospodarowanie własnym
czasem.

Polecam skorzystanie z następującej
literatury:

B. Charczuk – „ Wygraj mło-
dość”

M. Jachimska- „ Grupa bawi
się i pracuje; zbiór grupowych
gier i ćwiczeń psychologicz-
nych”

R. Ballard „ Jak żyć z ludźmi
(umiejętności interpersonalne)”

Ewaluacja przeprowadzona na ostat-

nich zajęciach 10-godzinnego cyklu

profilaktycznego dostarczyła mi in-

formacji i pozwoliła poznać opinię

młodzieży co do celowości realizacji

tego programu.

Załączam jeden ze scenariuszy

do w/w programu:

UZALEśNIENIA

- WSPÓŁCZESNE

NIEWOLNICTWO

Cele:
wykształcenie świadomości o szkodli-
wym działaniu używek

•

umiejętność przewidywania za-
grożeń, jakie mogą wiązać się z
uzależnieniami

•

umiejętność

wyrażania

swojej

opinii o uzależnieniach

Materiały: wycięte z kartonu małe ka-
pelusze w 6 kolorach (biały, czerwony,

Z życia szkół i placówek oświatowych

Aspekty 2(40)/2008

strona 9

czarny, żółty, zielony, niebieski), 6 du-
ż

ych kapeluszy w tych samych kolo-

rach; instrukcja (załącznik. 1) dla każ-
dej grupy, materiały prasowe nt. szko-
dliwości używek, ankieta podsumowu-
jąca dla każdego ucznia (załącznik 2).

Formy pracy: praca w grupach, dysku-
sja.
Przebieg zajęć:

1. Wprowadzenie
ś

yjemy w cywilizacji, którą można na-

zwać cywilizacją zniewoleń i nałogów.
Ludzi uzależnionych od papierosów,
alkoholu, narkotyków jest wśród nas
coraz więcej. Także wśród dzieci i
młodzieży. Zastanowimy się dzisiaj nad
tym, czy uzależnienia to rzeczywiście
niewolnictwo?

2. Myślowe kapelusze
Stoliki i krzesła ustawia się dla 6 grup.
Na stolikach leżą duże ( w 6 kolorach)
kapelusze.

•

nauczyciel zapisuje na tablicy temat:
Uzależnienia współczesne niewol-
nictwo?

•

uczniowie poprzez losowanie ma-
łych kolorowych kapeluszy dobierają
się w grupy i zajmują miejsca przy
odpowiednich (zgodnie z wylosowa-
nym kolorem) stolikach

•

uczniowie w grupach przygotowują
wspólne argumenty na rzecz danego
stanowiska wobec używek ( wobec
alkoholu, nikotyny, narkotyków), re-
prezentowanego przez wylosowany
kolor kapelusza, wg, instrukcji (za-
łącznik 1).

3. Dyskusja
Uczestnicy siadają w kręgu. Uczniowie
danego koloru zajmują miejsca obok
siebie. Rozpoczyna dyskusję, prowadzi
i kończy — osoba z niebieskim kapelu-
szem.

4. Zakończenie
Uczniowie indywidualnie wypełniają

ankietę (załącznik.2).

Wzór kapeluszy

Załącznik 1 Instrukcja do „Myślowych kapeluszy” Edwarda de Bono

Kapelusze w odpowiednich kolorach prezentują różne sposoby myślenia, dlate-
go przygotowując się do dyskusji przyjmijcie tok myślenia zgodnie z wyloso-
wanym kolorem:

Z życia szkół i placówek oświatowych

Aspekty 2(40)/2008

strona 10

Kapelusz biały - to tzw. Mały komputerek, który zajmuje się wyłącznie suchy-
mi faktami, liczbami, informacją dotyczącymi używek, (materiały prasowe, in-
formacje z Internetu), statystyką;

Kapelusz czerwony - przedstawia emocje i uczucia, które towarzyszą przyj-
mowaniu używek — pozytywne i negatywne.

Kapelusz czarny - wprawdzie dostrzega zagrożenia i negatywne skutki działa-
nie używek i ich przyjmowania, ale twierdzi, że np. narkotyki miękkie powinny
być dozwolone, alkohol pity umiarkowanie nie zaszkodzi, palenie papierosów
wśród młodzieży jest modne, itd. Te kapelusze prowokują do dyskusji; działają
na zasadzie „kija w mrowisko”.

Kapelusz żółty — prezentuje zalety i korzyści „trzeźwości”. Optymizm —
można żyć bez używek.

Kapelusz zielony — wskazuje twórcze rozwiązania: co robić, aby nie ulegać
uzależnieniom.

Kapelusz niebieski — tzw. Dyrygent orkiestry, prowadzący dyskusję, osoba
kontrolująca przebieg dyskusji i podsumowująca.

Załącznik 2 Ankieta dla ucznia

Uważam że papierosy, alkohol, narkotyki zniewalają człowieka.

TAK NIE

Dlatego w moim życiu.................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

Grażyna Kalińska

Program KidSmart w naszym przedszkolu

Z życia szkół i placówek oświatowych

Aspekty 2(40)/2008

strona 11

yjemy w świecie gwałtow-

nego rozwoju technicznego. Nowo-
czesne technologie rozszerzają ludz-
kie

możliwości.

związku

z tym musimy przygotować dzieci
do zrozumienia tego świata, jego
doświadczania tak, aby mogły w
przyszłości uczyć się, komunikować
i rozwijać swoje zdolności. Jest to
możliwe

poprzez

wykorzystanie

różnych edukacyjnych programów
komputerowych.

Przedszkole

Krynkach,

w którym pracuję, w grudniu 2007
roku otrzymało od Urzędu Marszał-
kowskiego w Białymstoku dwa ze-
stawy komputerowe, z czego jeste-
ś

my bardzo dumni. Young Explorer

to zestaw dla dzieci w wieku od 3 do
7 lat opracowany przez firmy
Edmark, IBM i Little Tikes. Każdy z
nich składa się z oprogramowania
edukacyjnego Edmark, sprzętu IBM
oraz kolorowych mebli dziecięcych.
Umieściliśmy je w dwóch salach,
dzięki temu obie grupy mają sprzęt
do własnej dyspozycji, a dostęp każ-
dego dziecka do komputera jest ła-
twiejszy.

Aby praca z komputerem

przyniosła pożądane korzyści dzie-
ciom, uczestniczyłam w szkoleniu
przygotowującym do wdrażania pro-
gramu KidSmart w przedszkolu.
Szkolenie przeprowadziły konsul-
tantki CEN-u i trenerki programu
Jadwiga Czyżewska, Małgorzata
Dunaj-Baczewska,

konsultant

ds. informatyki Katarzyna Gagan

czuwała nad sprawami techniczny-
mi. Szkolenie dało mi wiele korzy-
ś

ci, a przede wszystkim uzyskałam

wiedzę, jak należy wykorzystywać
technologię ICT do rozwijania nie-
zbędnych umiejętności dzieci oraz
zastosować w swojej pracy.

Posiadanie komputerów w

przedszkolu nakłada na nas, nauczy-
cieli, obowiązek realizacji kolejnego
zadania, aby zachęcić dzieci do po-
znawania roli technologii w życiu
codziennym oraz nauczyć je używa-
nia komputerów do zabawy i nauki.

Na początku sam fakt, iż

otrzymamy komputery do przed-
szkola, budził w nas pewne obawy,
przecież przedszkolaki do tej pory
miały kontakt z komputerem spora-
dycznie. Jednak okazało się, że
większość dzieci z grup radzi sobie
dobrze z komputerem. Nawet nie
sprawia to większego kłopotu dzie-
ciom młodszym 4-letnim, które przy
pomocy nauczycielki wykonują pro-
ste zadania. Każde z nich ma dostęp
do komputera codziennie, nie dłużej
niż 10 minut, gdyż zajęcia odbywają
się regularnie zgodnie z ustalonymi
wcześniej zasadami.

Wszystkie dzieci są bardzo

zaangażowane. Te, które mniej
zręcznie radzą sobie z myszą, mogą
liczyć na pomoc koleżeńską. Dzięki
takim działaniom obserwuję wzrost
poziomu współpracy w grupie.

Ponadto cały personel przed-

szkola jest zaangażowany w proces

Z życia szkół i placówek oświatowych

Aspekty 2(40)/2008

strona 12

nauczania, wspiera dzieci, pomaga,
radzi, czuwa nad poprawnym wyko-
nywaniem zadań i cieszy się razem z
dziećmi nawet z najdrobniejszego
sukcesu. Rodzice również są zainte-
resowani edukacją dzieci w tej kwe-
stii, pytają o program, obserwują
działania dzieci, rozmawiają z
dziećmi.

Dzieci

uwielbiają

używać

komputerów do nauki lub zabawy.
Potrafią uruchamiać dowolny z czte-
rech zainstalowanych programów
Edmark:

•

„Matematyczny domek Milusi”

•

„Czas i przestrzeń w domku Anuli”

•

„Naukowy domek Felka”

•

„Mania główkowania”

Programy te dzięki połączeniu

rozwiązań multimedialnych z trady-
cyjnymi metodami edukacyjnymi są
skutecznymi urządzeniami naucza-
nia obejmującego m.in. figury, kolo-
ry, litery, cyfry. Wszystkie zadania
i ćwiczenia są opracowane w sposób
bardzo przemyślany. Dzieci angażu-
ją się w proces nauczania poprzez
zabawę i stopniowo zdobywają zdol-
ności abstrakcyjnego myślenia oraz
rozwiązywania problemów. Potrafią
lepiej współpracować przy wykony-

waniu zadania. Dzieci eksperymen-
tują, tworzą, układają, poznają, kon-
struują

itp.

Bawią

się

i uczą doskonale. Korzystanie z pro-
gramów wykształca u nich poczucie
panowania nad sytuacją i pewności
siebie. Posługując się komputerem
jako narzędziem, dzieci widzą swoje
postępy i zyskują nowe umiejętności
w miarę, jak tworzą, bawią się i
uczą.

Myślę, że jest wiele sposobów

wykorzystania

tych

programów

w pracy nauczyciela, tak aby zinte-
grować je z treściami nauczania
w swojej grupie i dostosować do
wieku dziecka, jego umiejętności
i możliwości.

Każdy z nas powinien jednak

pamiętać

niebezpieczeństwach

czyhających ze strony zdobyczy
współczesnej techniki i nauczyć
dziecko racjonalnego korzystania
z komputera. Trzeba uchronić je
przed ewentualnym uzależnieniem
od komputera oraz opracować po-
dejście do używania komputera
oparte na poziomie umiejętności,
dające dziecku kontrolę nad urzą-
dzeniem,

nie

odwrót.

Nowości wydawnicze

Aspekty 2(40)/2008

strona 13

Zbiory Biblioteki Pedagogicznej

wzbogaciły się

o kolejne nowości metodyczne

Hospitacja od A do Z : praktyczne rozwiązania / Bożena Frąckiewicz, Jolanta

Kołodziejska. – Warszawa : „Fraszka Edukacyjna”, 2008

Kompendium wiedzy o hospitacji przydatne w pracy dyrektora szkoły. Zawiera

krótki teoretyczny wstęp o rodzajach hospitacji, opisuje dokumentowanie proce-

su hospitacji – plan, procedurę, arkusze, sprawozdania i wnioski. Zamieszczono

także kilka rodzajów przykładowych arkuszy hospitacyjnych.

My – razem w społeczeństwie : scenariusze zajęć dla uczniów szkół gimnazjal-

nych / Aleksandra Banasiewicz-Tenerowicz. – Kraków : „Impuls”, 2008

Autorka zebrała scenariusze zajęć do następujących zagadnień: integracja,

asertywność i przemoc, komunikacja, pozytywna autoprezentacja, stres, koncen-

tracja uwagi i usprawnianie pamięci, rozwiązywanie konfliktów.

Może wykorzystać je wychowawca klasy na godzinie wychowawczej, pedagog

szkolny lub wychowawca we współpracy z pedagogiem lub psychologiem szkol-

nym.

Scenariusze

należy

traktować

jako

inspirację,

rozwijać

i modyfikować w zależności od potrzeb.

Patologie wśród dzieci i młodzieży : leczenie i profilaktyka / Stanisław Kozak. –

Warszawa : „Difin”, 2007

Autor analizuje przyczyny zjawisk patologicznych wśród dzieci i młodzieży, kon-

centrując się na patologiach związanych z cywilizacją konsumpcyjną i na cho-

robach cywilizacyjnych. Opisuje także rodzinę patologiczną i jej wpływ na wy-

paczanie osobowości najmłodszych jej członków. Ostatni rozdział publikacji do-

tyczy zachowań patologicznych w grupach społecznych, np. „fali” w wojsku,

kibiców i innych grup młodzieżowych.

Nowości wydawnicze

Aspekty 2(40)/2008

strona 14

Wychowanie do tolerancji : teoretyczno-metodyczne aspekty warsztatu pedago-

ga : scenariusze zajęć / Grażyna Gajewska, Anna Szczęsna, Elżbieta Rewińska.

– Zielona Góra : „Gaja”, 2006

Publikacja skierowana do wychowawców, pedagogów szkolnych, opiekunów

Szkolnych Klubów Europejskich oraz studentów kierunków nauczycielskich. Za-

wiera scenariusze zajęć do następujących tematów: 1.Tolerancja wobec płci;

2.Tolerancja wobec osób niepełnosprawnych; 3.Tolerancja wobec osób chorych

na AIDS; 4.Tolerancja wobec osób starszych; 5.Tolerancja wobec różnic raso-

wych; 6.Tolerancja religijna; 7. Tolerancja wobec ubóstwa; 8.Tolerancja wobec

wyglądu; 9.Tolerancja wobec różnic narodowościowych; 10.Tolerancja wobec

zdania innych osób; 11.Tolerancja wobec różnic w pochodzeniu środo-

wiskowym jednostek; 12.Tolerancja wobec otyłości.

Zjawisko niechęci wobec szkoły : studium empiryczne szkolnej absencji / pod

red. Bożeny Majerek. - Kraków : Wydaw. Nauk. AP, 2007

Ze wstępu: „Wagary i wagarowanie to pojęcia bardzo pojemne. Jednocześnie są

one najbardziej „efektywnym” i jednoznacznym sposobem wyrażenia niechęci

wobec szkoły. W tym aspekcie brak systematycznie prowadzonych badań dia-

gnostycznych oraz nieliczne, często mało skuteczne działania prewencyjne i in-

terwencyjne uznać można za czynniki współtworzące atmosferę przyzwolenia

społecznego na pojawiające się coraz częściej unikowe formy radzenia sobie z

problemami szkolnymi.” Publikacja przedstawia szerokie i wieloaspektowe ba-

dania nad zjawiskiem wagarowania oraz opartą na wynikach propozycję mode-

lu prewencji szkolnej absencji.

opracowała: Aniela Maciejczuk

CEN informuje

Aspekty 2(40)/2008

strona 15

Informacja o działalności

szkoleniowej CEN w roku 2007

Centrum Edukacji Nauczycieli w Białymstoku w roku 2007 pracowało

w oparciu o pozytywnie zaopiniowany przez Podlaskiego Kuratora Oświaty
i zatwierdzony przez Marszałka Woj. Podlaskiego „Plan pracy CEN na 2007
rok”

Prace koncepcyjne uwzględniające priorytety Podlaskiego Kuratora

Oświaty oraz diagnozę potrzeb edukacyjnych środowiska oświatowego, dopro-
wadziły do stworzenia oferty różnorodnych metodycznie, merytorycznie i orga-
nizacyjnie form doskonalenia. W jej skład wchodziły:

•

kursy doskonalące,

•

comiesięczna oferta konsultanta (prowadzone przez konsultantów

4-godzinne warsztaty, na aktualne, istotne tematy, adresowane do zaintere-

sowanych grup nauczycieli),

•

informacyjne (2-4 godzinne) oraz kursowe (powyżej 4 godzin) szkolenia

członków rad pedagogicznych, realizowane na terenie szkół i placówek

oświatowych,

•

projekty edukacyjne,

•

konsultacje indywidualne i zbiorowe,

•

wojewódzkie konferencje, seminaria – realizowane we współpracy z uczel-

niami, wydawnictwami i innymi instytucjami,

•

kursy kwalifikacyjne.

Informacje o proponowanych formach doskonalenia upowszechnialiśmy

poprzez:

•

„Informator na rok 2007”

•

„Warsztatową oferta konsultantów” wydawaną cyklicznie:

♦

na okres I-III 2007r.

♦

na okres IV-VI 2007r.

♦

na okres IX-XI 2007r.

♦

na okres XII-2007 – II-2008r

•

witrynę CEN-u http://cen.bialystok.pl.

Wydawaliśmy dwumiesięcznik edukacyjny „ASPEKTY”. W roku 2007

ukazało się 5 numerów. Wersja elektroniczna „ASPEKTÓW” jest również do-
stępna w witrynie internetowej CENu.

CEN informuje

Aspekty 2(40)/2008

strona 16

Istotnym obszarem funkcjonowania CEN-u jest działalność wydawnicza

oraz publikacje konsultantów i doradców metodycznych na łamach czasopism
związanych z edukacją.

Działania w zakresie doskonalenia wspierane były przez pion biblioteki,

która stanowi centrum zbiorów z zakresu pedagogiki, psychologii, organizacji
i zarządzania oświatą i innych dziedzin wspierających proces dydaktyczno-
wychowawczy szkół i placówek oświatowych.

Organizacja i prowadzenie form doskonalenia

Jednym z zadań statutowych CEN jest wspomaganie doskonalenia i sa-

mokształcenia nauczycieli, wspieranie nowatorskich inicjatyw nauczycieli a tak-
ż

e podejmowanie działań na rzecz ich rozwoju zawodowego.

Zajęcia na kursach odbywały się przede wszystkim w systemie popołu-

dniowym, oraz sobotnio-niedzielnym. Część form doskonalenia była prowadzo-
na przez nauczycieli konsultantów oraz nauczycieli doradców metodycznych,
część przez edukatorów zapraszanych z kraju.

Tabela poniżej zawiera zestawienie form doskonalenia zorganizowa-

nych przez CEN w roku 2007.

Kategoria form doskonalenia

Liczba form

doskonalenia

Liczba uczestników

Kursy kwalifikacyjne

257

Granty

728

Kursy doskonal

ce CEN

693

Kursowe szkolenia członków rad pedagogicznych

461

Informacyjne szkolenia członków rad pedagogicznych

2646

Oferta konsultanta

285

3430

Kursy we współpracy

1038

Konsultacje indywidualne

1041

Pracownicy CEN przeprowadzili 2647 godzin zajęć.
W okresie 2007r. zorganizowaliśmy 516 różnorodnych form doskonalenia.

CEN informuje

Aspekty 2(40)/2008

strona 17

Wykres nr 1. Struktura i ilość zrealizowanych w CEN form doskonalenia.

Oferowane formy doskonalenia cieszyły się dużym zainteresowaniem odbiorców.
Uczestniczyło w nich 11230 osób.

Liczba uczestników form doskonalenia

728

693

461

2646

3430

1038

936

1041

257

Kursy kwalifikacyjne

Granty

Kursy doskonal

ce CEN

Kursowe szkolenia rad

Informacyjne szkolenia rad

Oferta konsultanta

Kursy we współpracy

Konferencje

Konsultacje indywidualne

Wykres nr 2. Liczby osób uczestniczących w poszczególnych rodzajach szkoleń.

Poza udziałem w grupowych formach doskonalenia nauczyciele mogli

uczestniczyć w konsultacjach indywidualnych. Z tej możliwości skorzystało
1041 osób.

CEN informuje

Aspekty 2(40)/2008

strona 18

W sumie, w grupowych i indywidualnych formach doskonalenia prowadzonych
przez Centrum Edukacji Nauczycieli w Białymstoku, uczestniczyło w 2007 roku
11230 osób

Utrzymuje się duże zainteresowanie krótkimi, bezpłatnymi formami do-

skonalenia – głównie ofertą konsultanta i kursami organizowanymi we współ-
pracy z innymi instytucjami.

Ewaluacja form doskonalenia

Centrum Edukacji Nauczycieli w Białymstoku posiada opracowane pro-

cedury ewaluacji form doskonalenia w postaci arkuszy ewaluacji wstępnej, for-
matywnej, konkluzywnej a także odroczonej, które są systematycznie wykorzy-
stywane podczas realizacji szkoleń.

Organizowane i prowadzone przez naszą placówkę kursy uzyskują wyso-

ką ocenę słuchaczy. Potwierdzeniem takiego stanu rzeczy jest przeprowadzona
ewaluacja. Uczestnicy szkoleń oceniali różne aspekty szkoleń, w których brali
udział.

Pytaliśmy o ocenę:

Programu szkolenia

Osiągnięcia celów szkolenia

Przygotowania merytorycznego prowadzącego szkolenie

Sposobu prowadzenia formy doskonalenia

Jak wiele się nauczyli

Stosowana była skala ocen szkolnych (1-6).

Wykres nr 3. Ewaluacja szkoleń realizowanych w ramach grantów Podlaskiego Kuratora

Oświaty

5,54

5,53

5,71

5,6

5,41

4,2

4,4

4,6

4,8

5,2

5,4

5,6

5,8

ló

łe

Zestawienie wyników ankiet ewaluacyjnych

kursów grantowych (skala ocen 6-1)

CEN informuje

Aspekty 2(40)/2008

strona 19

Wykres nr 4. Ewaluacja kursów doskonalących CEN w roku 2007

Wykres 5. Ewaluacja kursów kwalifikacyjnych realizowanych w CEN

5,62

5,68

5,78

5,56

5,86

4,2

4,4

4,6

4,8

5,2

5,4

5,6

5,8

ló

łe

Zestawienie wyników ankiet ewaluacyjnych

kursów doskonal

cych (skala ocen 6-1)

5,5

5,52

5,63

5,61

5,52

4,2

4,4

4,6

4,8

5,2

5,4

5,6

5,8

ló

łe

Zestawienie wyników ankiet ewaluacyjnych

kursów kwalifikacyjnych (skala ocen 6-1)

CEN informuje

Aspekty 2(40)/2008

strona 20

Wykres 6. Ewaluacja kursowych szkoleń członków rad pedagogicznych

Wyrażone w ankietach opinie potwierdzają wysoką ocenę poziomu mery-

torycznego, metodycznego oraz organizacyjnego szkoleń prowadzonych przez
Centrum Edukacji Nauczycieli w Białymstoku.

Pełne sprawozdanie z działalności CEN w roku 2007 jest dostępne

w witrynie internetowej CEN w dziale „dokumenty CEN”

opracował: Zdzisław Babicz - wicedyrektor CEN

Zapraszamy do udziału w IV edycji

konkursu poetyckiego

„Miasto i region

w Unii Europejskiej”

Organizator:
Szkoła Podstawowa nr 12 im. Zygmunta Glogera w Białymstoku pod patrona-
tem Centrum Edukacji Nauczycieli w Białymstoku

Cele:

Wyeksponowanie bogactwa i różnorodności regionu w dobie integracji
europejskiej

5,6

5,43

5,66

5,78

5,65

4,2

4,4

4,6

4,8

5,2

5,4

5,6

5,8

ló

łe

Zestawienie wyników ankiet ewaluacyjnych

kursowych szkole

członków rad pedagogicznych (skala ocen 6-1)

CEN informuje

Aspekty 2(40)/2008

strona 21

Rozbudzenie zainteresowania językiem poezji

Promocja twórczości własnej uczniów

Regulamin konkursu:

W konkursie mogą wziąć udział uczniowie klas IV – VI szkół podstawo-
wych w Białymstoku i regionie

Warunkiem uczestnictwa jest napisanie jednego lub dwóch utworów po-
etyckich związanych z tematyką konkursu

Praca konkursowa powinna zawierać następujące informacje:
- imię i nazwisko autora, klasa
- nazwa szkoły, telefon
- imię i nazwisko nauczyciela przygotowującego

Prace należy dostarczyć do sekretariatu Szkoły Podstawowej nr 12 w Bia-
łymstoku lub wysłać pocztą do dnia 16 maja 2008 r.

Rozstrzygnięcie konkursu, wręczenie nagród i dyplomów odbędzie się
dnia 28 maja 2008r. o godz. 13 w Szkole Podstawowej nr 12 w Białym-
stoku, ul. Waryńskiego 30

Kontakt telefoniczny z organizatorem pod numerem telefonu szkoły:
085-652-41-46

Eugenia Pietryszyk

Urszula Roman

Wojewódzki konkurs dla bibliotek szkolnych

„Nie taki diabeł straszny … czytajmy

lektury szkolne”

Honorowy patronat nad konkursem sprawuje:

Wojewoda Podlaski, Marszałek Województwa Podlaskiego, Podlaski Kurator Oświaty

REGULAMIN KONKURSU

1. Organizatorem konkursu jest Biblioteka Pedagogiczna Centrum

Edukacji Nauczycieli w Białymstoku.

CEN informuje

Aspekty 2(40)/2008

strona 22

2. Konkurs adresowany jest do uczniów wszystkich typów szkół wo-

jewództwa podlaskiego na wszystkich etapach edukacyjnych.

3. Cele konkursu:

•

zapoznanie uczniów z formą plakatu jako sposobu informacji i pro-
mocji;

•

zapoznanie uczniów z elementami graficznymi charakterystycznymi
dla plakatu;

•

wykształcenie u uczniów umiejętności myślenia symbolicznego na
określony temat;

•

zwrócenie uwagi uczniów na problem niechęci do czytania lektur
szkolnych;

•

zachęcenie uczniów do aktywności czytelniczej.

4. Zasady konkursu

•

Należy wykonać plakat zachęcający uczniów do czytania lektur
szkolnych.

•

Plakat powinien być wykonany dowolną techniką plastyczną.

•

Oprawa graficzna plakatu powinna nosić indywidualne cechy twórcy,
dlatego też technika komputerowa dopuszczona jest tylko w liternic-
twie.

•

Każdy uczestnik może nadesłać tylko jedną pracę.

•

Na odwrocie pracy konkursowej należy zamieścić: imię i nazwisko
autora, nazwę szkoły, klasę oraz imię i nazwisko opiekuna.

•

Prace konkursowe wraz z kartą zgłoszenia udziału w konkursie należy
nadesłać do 30.04.2008r. na adres: Biblioteka Pedagogiczna CEN,

15 - 016 Białystok, ul. Złota 4 z dopiskiem: Konkurs „Nie taki diabeł
straszny … czytajmy lektury szkolne.”

5. Uwagi organizacyjne:

•

Komisję konkursową powołuje organizator konkursu.

•

Prace będą oceniane pod względem:

Ø zgodności z tematem konkursu;
Ø oryginalności artystycznej;
Ø atrakcyjności wizualnej.

•

Autorzy najlepszych prac zostaną nagrodzeni.

•

Wyróżnione prace zostaną wyeksponowane w budynku CEN oraz na
stronie www Biblioteki Pedagogicznej CEN.

CEN informuje

Aspekty 2(40)/2008

strona 23

•

Ogłoszenie wyników konkursu i wręczenie nagród nastąpi podczas
czerwcowej konferencji metodycznej adresowanej do nauczycieli
bibliotekarzy.

6. Kontakt:

Szczegółowych informacji udzielają:

pomysłodawca konkursu - Aniela Maciejczuk: email

maciejczuk@bialystok.edu.pl

;

organizatorzy - Olga Topolewska, Magdalena Kraszewska

tel. 085 7327 323; email

topolewska@cen.bialystok.p

Galeria na Złotej zaprasza

16 maja 2008 roku o godzinie 14.00 w Centrum Edukacji Nauczycieli przy
ul. Złotej 4 odbędzie się otwarcie wystawy prac plastycznych pani Anny But-
kiewicz – nauczycielki w Zespole Szkół Specjalnych nr 16 w Białymstoku.

Wystawa prac (fotografii i obrazów) jest częścią projektu Galeria na Złotej re-
alizowanego przez Bibliotekę Pedagogiczną.

Więcej informacji na temat Galerii oraz wystawy Pani Anny Butkiewicz można
znaleźć na stronie

http://biblioteka.bialystok.edu.pl/aktualnosci/Wystawy/wystawy.htm

CEN informuje

Aspekty 2(40)/2008

strona 16

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Aspekty 1(39)2008
Aspekty 3(41)2008
Aspekty 4(42)2008
Aspekty 1(39)2008
bsi egzam, BSI egzamin pytania 2008, Mniej wiecej do 40 pytania, to pytania jakie zebralem od roznyc
2008 #40
2008 Metody obliczeniowe 10 D 2008 11 28 20 51 40
Hakin9 40 (09 2008) PL
NOO odp 31-40 Kasia, STUDIA, WZR I st 2008-2011 zarządzanie jakością, NOO - nauka o organizacji
Neuropsychologia kliniczna, Instrukcja do egz 2008 09, W przypadku każdego z 40 podanych poniżej pyt
40 razorback (bolter) (2008)
40 41 4007 pol ed01 2008
40 43 407c pol ed01 2008
39 40 207 pol ed02 2008
39 40 308blsw pol ed02 2008

więcej podobnych podstron