Wstęp

Pomiar handlu wewnątrz-gałęziowego

Zakres handlu wewnątrz-gałęziowego

Wczesne wyjaśnienia handlu wewnątrz-gałęziowego z lat 60.

(S. Linder i R Vernon)

Funkcja popytu Dixita-Stiglitza

Rosnące przychody skali: Increasing returns to scale (IRS)

Î

Uproszczony model P. Krugmana (rozdz. 6 K&O)

HANDEL WEWNĄTRZ-GAŁĘZIOWY:

NOWA TEORIA HANDLU

 Charles van Marrewijk & JJM

Explanations for trade

Classical
2. Opportunity costs
3. Comparative advantage

Neo-classical
4. Production structure
5. Factor prices
6. Production volume
7. Factor abundance

1. The world economy

New trade
9. Imperfect competition
10. Intra-industry trade

Policy

8. Trade policy

11. Strategic trade policy

12. Int. trade organizations
13. Economic integration

17. Applied trade policy
modeling

Economic

geography

New interactions
14. Geographical economics
15. Multinationals
16. New goods, growth, and
development

Industrial

organization

International

business
Growth theory

Pa

rt

I

P

art

II

Par

t II

I

Pa

rt

I

V

18. Concluding remarks

Pomiar intra-industry trade: zmiany w czasie

 Charles van Marrewijk & JJM

Intra-industry trade (2-digits)

0

1

1961

1966

1971

1976

1981

1986

1991

1996

Japan

USA

Germany

Wzrastające znaczenie handlu wewnątrz-gałęziowego

Pomiar handlu wewnątrz-gałęziowego

 Charles van Marrewijk & JJM

i

i

i

i

i

Ex

Ex

GL

Im

Im

1

+

−

−

=

Indeks Grubel-Lloyd (GL) służący do
pomiaru intra-industry trade (IIT):

Table 10.1 International trade between The Philippines (RP) and Japan; 1998*

SITC

Exports

from RP

Imports

into RP

GL index

8

Miscellaneous manufactured articles

383,167 576,412

0.80

81

Prefabricated buildings

4,147

2,186

0.69

82

Furniture and parts thereof

42,332

6,155

0.25

83

Travel goods, handbags and similar containers

4,804

67

0.03

84

Articles of apparel and clothing accessories

115,627

3,255

0.05

85

Footwear

13,283

920

0.13

87

Prof. scientific & controlling instruments

24,091 175,018

0.24

88

Photographic apparatus

72,174 123,333

0.74

89

Miscellaneous manufactured articles

106,709 265,477

0.57

Pomiar handlu wewnątrz-gałęziowego

 Charles van Marrewijk & JJM

Table 10.2 Intra-industry trade, GL-index manufacturing sector 1995 (3-digit level, %)

Country

World

OECD 22

NAFTA

East Asia Dev.

Latin America

Australia

36.6

17.5

16.0

39.2

41.6

Bangladesh

10.0

3.5

1.7

3.4

8.0

Chile

25.7

10.1

11.5

3.6

47.8

France

83.5

86.7

62.7

38.7

22.9

Germany

75.3

80.1

61.2

36.2

22.8

Japan

42.3

47.6

45.7

36.1

7.0

Malaysia

60.4

48.5

57.9

75.0

10.4

Hong Kong

28.4

20.2

25.2

19.9

13.6

UK

85.4

84.0

72.5

46.6

38.6

USA

71.7

74.0

73.5

41.4

66.0

Source: NAPES website, http://napes.anu.edu.au/

Różny poziom handlu wewnątrz-gałęziowego w zależności od krajów

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

1992

1998

1992

1998

1992

1998

1992

1998

Procent

Źródło : WTO Secretariat based on UNSD, Comtrade database (SITC Rev.1).

Wykres I.2
Zakres handlu wewątzr-gałęziowego Polski z róznymi reionami, 1992 and 1998

Świat

UE 15

Niemcy

Byłe ZSRR

 JJ Michałek

Teoria nakładających się popytów (Overlapping-

demand hypothesis) Staffan Linder (1961)

0

I US
max

I GB
max

I US
min

I GB min

Dochód (I)
per capita

Jakość

Handel wewnątrz-gałęziowy

Q GB min

Q GB max

Q US min

Q US max

 JJ Michałek

Teoria cyklu życia produktu (Product cycle

theory)

Raymond Vernon, 1966

(wcześniej luka technologiczna Posnera)

V

IV

III

II

I

ilość

czas

Krajowa
konsumpcja

Eksport

krajowa
produkcja

 JJ Michałek

Fazy cyklu życia produktu

1.

Wczesna faza: niewielka skala produkcji w kraju zaawansowanym
technologicznie, liczne problemy technologiczne, powiązania
zwrotne z konsumentami;

2.

Usprawnienie technologii: wzrost skali produkcji, obniżka kosztów
jednostkowych, wzrost popytu na rynku krajowym i zagranicznym;

3.

Standaryzacja procesu produkcji: nie ma już błędów technolog.;
możliwość udostępnienia licencji i przeniesienia jej do innych
krajów;

4.

Stabilizacja popytu na wystandaryzowany produkt: popyt stopniowo
zaspakajany przez import;

5.

Schyłkowa faza: produkcja krajowa zanika: poszukiwania nowych
produktów

Funkcja popytu Dixita-Stiglitza (1):

założenia

Odzwierciedla tezę: ludzie lubią różnorodność towarów (love for variety)
- Funkcja

użyteczności D-S opiera się na założeniu CES między produktami:

- wszyscy konsumenci są tacy sami i mają takie same gusta o następującej funkcji

użyteczności

( )

∑

=

<

<

=

n

i

i

c

U

1

1

1

0

;

)

(

1

ρ

ρ

ρ

gdzie:
- c

i

: konsumpcja i-tego dobra (modelu) przez reprezentatywnego konsumenta.

- n: liczba (odmian) dóbr (początkowo konsumowanych)
- wszystkie dobra (danej gałęzi) są tak samo traktowane (CES)
-

ρ

: parametr odzwierciedlający efekt love for variety dla konsumentów

- dobra

zróżnicowane są wytwarzane przez jedna gałąź przemysłu krajowego.

 JJ Michałek

Funkcja Dixita-Stiglitza (2):

efekt „umiłowania różnorodności”

poziom użyteczności wzrasta gdy wzrasta liczba dóbr konsumowanych przez
Gdy

⇒

<1

ρ

produkty są niedoskonałymi substytutami

Przyjmujemy też, że

⇒

> 0

ρ

aby dobra były substytutami (a nie komplementarne)

Najprostsza ilustracja love for variety: przyjmijmy, że dobra są konsumowane w
równych ilościach czyli: c

i

=c dla wszystkich i Î

( )

( )

[ ]

∑

=

−













⋅

=

=

=

=

n

i

c

n

n

c

n

nc

c

U

1

1

1

1

1

1

)

(

2

ρ

ρ

ρ

ρ

ρ

ρ

gdzie:

nc: (claim on resources): by zwiększyć wymaga użycia dodatkowej ilości czynników

produkcji; tzn.: wzrost rozmiarów rynku (np. o 1) wymaga: proporcjonalnego
wzrostu użycia czynników













−1

1

ρ

n

: (love for variety): odzwierciedla korzyści z funkcjonowania dużego rynku:
czyli odzwierciedla efekty zewnętrzne lub rozmiary rynku

n: liczba odmian oraz:

⇒

>

−













⇒

<

<

0

1

1

1

0

ρ

ρ













−













−

>

+

1

1

1

1

)

1

(

ρ

ρ

n

n

 JJ Michałek

Funkcja Dixita-Stiglitza (3):

maksymalizacja użyteczności

Analizując zachowanie reprezentatywnego konsumenta maksymalizującego
użyteczność liczymy Lagrangian

(przy ograniczeniu budżetowym, gdzie I jest dochodem):

∑

=

=

n

i

i

i

I

c

p

1

( )













−

+













=

∑

∑

=













=

n

i

i

i

n

i

i

c

p

I

c

L

1

1

1

3

λ

ρ

ρ

Różniczkując L po c

i

i przyrównując do 0 otrzymujemy warunki konieczne

pierwszego rzędu maksymalizacji użyteczności (

λ

: mnożnik Langrange’a)

( )

j

j

n

j

j

p

c

c

⋅

=

⋅













−

−













=

∑

λ

ρ

ρ

ρ

1

1

1

1

4

dla

j=1,...,n.

 JJ Michałek

Dixit-Stiglitz (4): maksymalizacja

użyteczności: indeks cenowy

Obliczmy teraz stosunek tych warunków koniecznych dla dowolnego dobra j w
stosunku do dobra 1 (to wówczas pierwszy wyraz lewej strony równania redukuje
się, podobnie jak

λ

) i wtedy otrzymujemy:

( )

n

j

dla

c

p

p

c

p

p

c

c

j

j

j

j

,...,

1

lub

5

1

1

1

1

1

1

=

=

=

−

−

−

ε

ε

ρ

ρ

gdzie

(

)

1

1

1

>

−

≡

ρ

ε

jest

dodatnim

parametrem

Tak wyliczone c

j

(czyli popyt na dobro j) wstawiamy do równania ograniczania

budżetowego i otrzymujemy:

( )

[

]

∑

∑

∑

=

−

−

−

=

−

=

−

=

=

=

=

=

n

j

n

j

j

n

j

j

j

j

j

I

P

p

c

I

P

c

p

p

c

p

c

p

p

p

c

p

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

lub

6

ε

ε

ε

ε

ε

ε

ε

ε

gdzie:

( )

ε

ε

−

=

−













≡

∑

1

1

1

1

n

j

j

p

P

jest indeksem cen (exact price index).

 JJ Michałek

Dixit-Stiglitz (5): interpretacja

indeksu cenowego

Wstawmy do funkcji użyteczności (2) otrzymane funkcje popytu i zauważmy, że:

(

)

ε

ε

ρ

ε

ερ

−

−

=

−

=

−

1

1

1

oraz

( )

(

)

( )

ε

ε

ε

ε

ρ

ερ

ε

ρ

ρ

ε

ε

ρ

ρ

−

−

=

−

−

=

−

−

=

−

−

=













=













=













=













=

∑

∑

∑

∑

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

7

n

i

i

n

i

i

n

i

i

n

i

p

IP

p

IP

I

P

p

c

U

oraz używając definicję indeksu cenowego:

( )

ε

ε

−

=

−













≡

∑

1

1

1

1

n

j

j

p

P

Otrzymujemy:

( )

( )

P

I

P

IP

p

IP

U

n

i

i

=

=













=

−

−

−

−

=

−

−

∑

ε

ε

ε

ε

ε

ε

1

1

1

1

1

9

czyli:

( )

P

I

U

=

9

A więc indeks cen P reprezentuje dokładny poziom użyteczności wynikający z
konsumpcji dóbr przemysłowych.

 JJ Michałek

Dixit-Stiglitz (6): czynniki wpływające

na popyt na indywidualne dobro

Popyt na dobro j przy funkcji D-S (zmodyfikowane (6)) jest:

( )

[

]

I

P

p

c

j

j

1

10

−

−

=

ε

ε

A więc popyt na dobro j zależy od:

1. Poziomu dochodu I: wprost proporcjonalne
2. ceny dobra 1 od ceny p

1

.

- poziom P i I jest dany dla firmy (jako wielkości egzogeniczne

makroekonomiczne):

- przyjmując

[

]

ε

ε

γ

γ

−

−

⋅

=

⇒

≡

1

1

1

p

c

I

P

Î

- cenowa

elastyczność popytu jest stała i równa

1

>

ε

tzn:

-

(

)(

)

ε

=

∂

∂

−

1

1

1

1

c

p

p

c

Æ główna zaleta funkcji D-S

- ułatwia ustalanie cen w doskonałej konkurencji monopolistycznej jako

funkcję ceny danego dobra oraz innych wartości

ε

.

- Jeżeli

ε

jest wysokie to niewielkie wzrosty cen powodują duże spadki

popytu.

3. Parametru

ε

>1: odzwierciedla elastyczność popytu i substytucji między

dobrami (oba parametry powiązane ze sobą: główny punkt krytyki funkcji
D-S)
4. Indeksu cenowego P: wzrost średniego poziomu cen zwiększa popyt na
dane dobro (bo

0

1

>

−

ε

).

 JJ Michałek

Efekty popytowe: w zależności od ilości konsumowanych dóbr
(dochodu, cenowej elastyczności i indeksu cenowego)

 Charles van Marrewijk & JJM

a. N = 2

0

400

800

1200

1600

0.5

1

price

assumption

reality

c. N = 200

0

4

8

12

16

0.5

1

price

assumption

reality

Rosnące przychody skali (korzyści

skali): linearna funkcja kosztów

q

c

F

TC

⋅

+

=

TC: koszt całkowity produkcji (total cost)
F: koszt stały (fixed cost)
c: koszt krańcowy marginal cost (marginal cost)
AC: koszt przeciętny (average cost)

Î

c

q

F

q

TC

AC

+

=

=

Î

↓

⇒

↑

AC

q

AC

AC

1

q

1

q

2

AC

2

c

AC

Q

0

 JJ Michałek

Rosnące przychody skali (IRS): tylko jeden czynnik produkcji

 Charles van Marrewijk & JJM

0

3

6

9

0

1

2

3

4

5

output

labor input

total labor input

average labor input

i

i

mx

f

l

+

=

Jeżeli w funkcji produkcji systepiuje stały nakład siły rob. f przed
podjęciem prod. i koszt zmienny m Î występują IRS:

Konkurencja cenowa i „zerowe zyski”

 Charles van Marrewijk & JJM

• Dzięki korzyści skali jedna odmiana jest produkowana przez 1 firmę.

• Poszczególny producent ma siłę rynkową i stosuje cenę
konkurencyjną cenę monopolistyczną (określoną przez MR = MC),
traktujące ceny innych firm [ indeks cenowy P] jako dane).

• Ponieważ cenowa elastyczność popytu jest stała (równa

ε) to mark-up

producenta powyżej kosztu marginalnego jest również stały.

• Firmy wchodzą na rynek (z nowymi odmianami) jeżeli zyski są
dodanie; opuszczają rynek gdy są negatywne.

• Ilość odmian dobra (N) produkowanego jest więc określona przez
warunek zerowych zysków.

• W modelu Dixita-Stiglitza ilośc odmian (N) produkowanych jest
proporcjonalna do wielkości gospodarki, mierzonej liczebnością siły
roboczej.

Równowaga monopolistyczna z

możliwością wejścia na rynek

E

0

D=p(q)

q(B)

Q

B

p

c

p

B

MR

AC
MC

Cena = kosztowi przeciętnemu
Gdy

⇒

> AC

p

B

nowe firmy wchodzą na rynek

 JJ Michałek

International Trade & the World Economy;

 Charles van Marrewijk

Belgium

5 million laborers

10,000 varieties

produced, 10,000

consumed

Netherlands

7 million laborers

14,000 varieties

produced, 14,000

consumed

Belgium

5 million laborers

10,000 varieties

produced, 24,000

consumed

Netherlands

7 million laborers

14,000 varieties

produced, 24,000

consumed

a. Autarky

b. International trade

10,000 varieties;

7/12

th

of production

14,000 varieties;

5/12

th

of production

Explaining intra-industry trade

Wnioski z nowej teorii

 Charles van Marrewijk & JJM

• Zaobserwowanie handlu wewnątrz-gałęziowego było
zaskakujące (w świetle teorii H-O) i skłaniało do nowych
poszukiwań teoretycznych.

• Handel wewnątrz-gałęziowy mierzymy posługując się
indeksem Grubela-Lloyda .

• Krugman używa funkcji Dixit-Stiglitz (love for variety),
monopolistycznej konkurencji oraz korzyści skali dla
wyjaśnienia handlu wewnątrz-gałęziowego.

• Handel międzynarodowy poszerza rynek i zwiększa
dobrobyt poprzez obniżkę cen i zwiększenie liczby
dostępnych odmian dóbr (love-of-variety).