2012-03-12

1

K L A S A I

Pulpit i jego użytkowanie

Pliki i foldery

Opcje folderów. Okno dialogowe

i jego elementy

1

Pulpit

2

Pulpitem nazywamy obszar roboczy na ekranie monitora, w którym
pojawiają się okna, ikony, foldery i okna dialogowe. Oprócz pulpitu
podstawowymi elementami komunikacyjnymi systemu z użytkownikiem są
Start i Pasek zadań. Pulpit jest wydzielonym, nadrzędnym folderem,
którego elementy widoczne są na ekranie.

Plik, folder

3

Plik, jednostka zapisu i przechowywania danych w komputerze. Plik jest to
ciąg bitów danych, opatrzony nazwą i atrybutami. Dane są zapisane w
odpowiednim formacie, zależnie od zawartości pliku. Nazwa z reguły składa
się z głównej części nazwy i rozszerzenia (oddzielonego kropką). Podział ten
jest

charakterystyczny

dla

systemu

MS-DOS

(gdzie

musiał

być

konsekwentnie przestrzegany), w innych systemach operacyjnych (np.
Windows, Linux) nazwa może składać się z wielu części.

Katalog (ang. directory, katalog) – logiczna struktura organizacji danych na
nośnikach danych. Katalog może zawierać pliki i kolejne katalogi. Można
powiedzieć, że katalog to pojemnik na pliki (lub inne katalogi), pozwalający
je katalogować, zamiast składować bezpośrednio w katalogu głównym
systemu plików.

Wykonać ćwiczenie

otwieranie plików za pomocą….

Plik

4

Pełna nazwa pliku składa się z dwóch członów:

Plik, folder

5

Każdy plik może posiadać określone atrybuty:
DOS i Windows:
W systemie DOS istnieje 6 atrybutów pliku:
Tylko do odczytu – chroni pliki przed zmianą, usunięciem czy
przeniesieniem;
Ukryty – ukrywa pliki w widoku katalogu je zawierającym;
Systemowy – przydzielony dla plików wykorzystywanych przez system
operacyjny i należących do tego systemu;
Archiwalny – atrybut pliku archiwalnego (określa czy dany plik został
zmodyfikowany od momentu jego ostatniej archiwizacji, zazwyczaj jest
nadawany każdemu plikowi zaraz po jego utworzeniu lub zmodyfikowaniu);
Katalog – oznacza, że plik jest katalogiem
Volume – oznacza, że jest to tylko etykieta wolumenu
Dodatkowo, w systemach Windows obsługujących partycje NTFS używane są
atrybuty:

Plik, folder

6

Szyfrowany – oznacza, że podczas zapisu zawartość pliku jest szyfrowana, a
podczas odczytu deszyfrowana w sposób niewidoczny dla użytkownika.
Zabezpiecza to przed nieautoryzowanym dostępem do danych w nim
zawartych;
Skompresowany – oznacza, że podczas zapisu, zawartość pliku jest
kompresowana i tak zapisywana na zewnętrznym nośniku pamięci, a podczas
odczytu dekompresowana w sposób niewidoczny dla użytkownika. Taki plik
potrzebuje mniej miejsca do zapiania jego zawartości;
Offline – oznacza, że zawartość pliku może nie być dostępna w systemie
plików i znajdować się w innym miejscu (na przykład na taśmie )
Tymczasowy – oznacza, że w miarę możliwości, system operacyjny powinien
przechowywać plik w pamięci zamiast na dysku, dzięki czemu dostęp do pliku
będzie znacznie szybszy.
W systemie plików NTFS istnieją listy uprawnień (

Access Control List

), dzięki

którym dla każdego pliku można zdefiniować indywidualnie uprawnienia
dotyczące każdego użytkownika i grupy w systemie

2012-03-12

2

Wyświetlanie i znajdowanie plików w folderze

7

• Po otwarciu folderu i wyświetleniu plików, można zmienić typ ikon z
mniejszych na większe (lub odwrotnie), a także zmienić układ ikon, co
umożliwi wyświetlenie różnych informacji dotyczących poszczególnych
plików.
•Jeśli konieczne jest znalezienie określonego pliku, często wiadomo tylko, ze
znajduje sie w folderze Dokumenty lub Obrazy. Niestety zlokalizowanie
potrzebnego pliku może oznaczać przeglądanie bardzo wielu plików i
podfolderów, co nie jest łatwym zadaniem. Aby oszczędzić sobie czasu i
wysiłku, można skorzystać z pola wyszukiwania, aby znaleźć określony plik;(
znaki blankietowe:
•*(gwiazdka)-zastępuje dowolny ciąg znaków
•?(znak zapytania) –znajduje jeden znak).

Przykładowe rozszerzenia nazw plików

8

Zapoznaj się z dokumentem
Rozszerzenia plików i odpowiadające ich programy.pdf

Okna systemu Windows.

Panel zadań

K L A S A I

9

OKNA

Ten

element

interfejsu

użytkownika

jest

tak

charakterystyczny dla systemów firmy Microsoft, że
to od niego pochodzi nazwa Windows. Wyjaśnijmy,
dlaczego.

Aby dlaczego okienka są tak ważne, należy krótko

wspomnieć o funkcji, jaką spełnia każdy system
operacyjny oraz przypomnieć po krótce historię
systemów operacyjnych DOS i Windows.

System operacyjny zarządza czterema typami operacji:

10

Uruchamianiem,

nadzorem

i

zakończeniem

procesów

aplikacji. Zadaniem systemu operacyjnego jest wczytanie
aplikacji do pamięci i jej uruchomienie.

Alokacją pamięci. Zadaniem systemu jest przydzielenie
aplikacji potrzebnej jej ilości pamięci i zwolnienie obszarów
pamięci dłużej nieużywanych.

Operacjami wejścia-wyjścia (I/O) plików. System plików
(ang. File System) jest podstawową częścią każdego systemu
operacyjnego

—

funkcjonalność

starszych

systemów

operacyjnych właściwie sprowadzała się do obsługi pamięci
masowych.

Urządzeniami wejścia-wyjścia. Ważnym zadaniem systemu
operacyjnego jest komunikacja się z urządzeniami wejścia-
wyjścia, takimi jak: karta graficzna, klawiatura czy mysz.

11

Historia

Historia DOS-u (ang. Disk Operating System) rozpoczęła się w

1981 roku. Mało wtedy znana firma Microsoft wykupiła od
Seattle Computer Products program, który zmodyfikowała
tak, aby mógł on pracować na komputerach IBM PC i
nazywała go MS DOS. Przez następne kilka lat produkt ten
będzie rozwijany i modernizowany, ale najważniejsza
zasada jego działania nie ulegnie zmianie — systemy
operacyjne oparte na DOS-ie pozwalały na równoczesną
pracę

z

jedynym

komputerem,

tylko

jednemu

użytkownikowi, który mógł uruchomić dokładnie jeden
program.

12

2012-03-12

3

Historia

Zasada ta została złamana w sierpniu 1995 roku, wraz z
premierą

systemu

Windows

95.

System

umożliwiał

jednoczesne uruchamiania dowolnej liczby aplikacji, z
których każda mogła być uruchamiana w oddzielnym oknie —
Windows - przełączając się pomiędzy oknami użytkownik
mógł kontrolować prace każdej z aplikacji.

Na monitorze

wyświetlane były prostokątne obszary –okna, w których
widoczne

były

wszystkie

niezbędne

informacje.

Do

wydawania poleceń zastosowano mysz. Interfejs graficzny
okazał się tak wygodny, że jest stosowany w większości
współczesnych

systemów

operacyjnych.

13

Historia

We wrześniu 2001 r., wraz z premierą Windows XP,
systemu umożliwiającego przełączanie się pomiędzy
oknami użytkowników roku, firma Microsoft złamała
ostanie ograniczenie, ograniczenie liczby jednocześnie
pracujących z komputerem osób. W Windows XP
możemy uruchamiać dowolnie wiele programów —
nie są one wyświetlane na całym obszarze ekranu, lecz
w oknach, które zajmują jedynie jego część.

14

Elementy okien

Wszystkie

okna,

niezależnie

od

różnorodnej

zawartości

posiadają

pewne

elementy

wspólne.

Jednym z takich elementów są ramki otaczające te
okna.

Na

ramkach

umieszczonych

jest

kilka

elementów:

15

Elementy okien

Pasek tytułowy
Pasek tytułowy zawiera ikonę menu systemowego,

nazwę okna lub wyświetlonego w nim programu
oraz przyciski umożliwiające określenie wielkości i
zamknięcie okna. Pasek tytułowy umożliwia:

przywrócenie oryginalnego rozmiaru okna —
wystarczy kliknąć go dwa razy;

przesunięcie okna w dowolne miejsce — w tym
celu należy umieścić wskaźnik myszy na pasku
tytułowym i przeciągnąć okno.

16

Na pasku tytułowym umieszczone są dodatkowo

trzy przyciski:

Przycisk Minimalizuj

Po kliknięciu przycisku Minimalizuj okno znika z ekranu i jest

reprezentowane przez ikonę na pasku zadań systemu. Aby
powtórnie wyświetlić okno, kliknij odpowiednią ikonę wyświetloną
na pasku zadań.

Przycisk Maksymalizuj

Kliknięcie przycisku Maksymalizuj sprawia, że okno zajmuje cały

obszar. Gdy okno zajmuje cały obszar ekranu, przycisk Maksymalizuj
zastępowany jest przyciskiem Przywróć. Kliknięcie przycisku
Przywróć spowoduje przywrócenie poprzednich rozmiarów okna.
Przycisk ten reprezentowany jest przez dwa malutkie okna i jest
umieszczony pomiędzy przyciskami Minimalizuj oraz Zamknij.

17

Elementy okien

Przycisk Zamknij

Kliknięcie przycisku Zamknij powoduje zamknięcie
okna, jednocześnie znika także przycisk
reprezentujący okno na pasku zadań. Jeśli przed
zamknięciem okna pracowałeś nad jakimś
dokumentem i zapomniałeś go zapisać, to teraz
będziesz miał okazję, żeby to zrobić.

18

2012-03-12

4

Elementy okien

Ramka oraz uchwyt zmiany wielkości
Bardzo ważnym narzędziem jest ramka otaczająca

okno. Przeciągając ją, można, bowiem dowolnie
zmieniać wielkość okna. Większość okien ma także,
umieszczony w prawym dolnym rogu, specjalny
uchwyt zmiany wielkości, który jest na tyle duży, iż
z łatwością można umieścić na nim wskaźnik
myszy.

19

Elementy okien

Paski narzędzi
Niektóre okna oprócz menu głównego posiadają także

paski narzędzi. Paski te, wyświetlane poniżej menu
głównego, pozwalają na szybkie wywołanie
najczęściej używanych poleceń danego programu.
Aby wykonać polecenie, wystarczy kliknąć
odpowiadający mu przycisk paska narzędzi.

20

Elementy okien

Pasek stanu
Pasek stanu wyświetlany wzdłuż dolnej krawędzi

okna prezentuje informacje o stanie programu.
Uchwyt zmiany wielkości znajdujący się w
prawym dolnym wierzchołku okna jest widoczny
wyłącznie wtedy, gdy wyświetlisz pasek stanu.
Aby wyświetlić lub ukryć pasek stanu, wybierz z
menu opcję Widok |Pasek stanu.

21

Okno Mój komputer z widocznym paskiem stanu

22

Menu

Większość programów ma menu główne wyświetlone poniżej

górnej krawędzi okna. Każda z opcji tego menu zawiera
kolejne podmenu; aby je otworzyć, wystarczy kliknąć daną
opcję. Jeśli wolisz posługiwać się klawiaturą, a nie myszką, to
każde z tych menu możesz otworzyć wciskając klawisz Alt i
nacisnąć podkreśloną literę z nazwy odpowiedniej opcji
menu głównego. Dla przykładu, naciśnięcie kombinacji
klawiszy Alt+P spowoduje wyświetlenie menu
odpowiadającego opcji Plik. Opcję z rozwiniętego menu
można także wybrać, posługując się przyciskami strzałek.
Kiedy już zaznaczysz odpowiednią opcję, wybierz ją,
naciskając klawisz Enter.

23

PANEL ZADAŃ

Panel zadań włączony jest domyślnie. Aby go wyłączyć,

wykonuje się następujące czynności:

Panel Sterowania -> Opcje Folderów

Na zakładce Ogólne w oknie dialogowym Opcje Folderów,
zaznacz pole wyboru Użyj klasycznych folderów systemu
Windows.

24

2012-03-12

5

25

W przeciwieństwie do pasków Eksploratora, panel zadań
nie ma przycisku Zamknij. Jeżeli chcemy go włączyć tylko
czasem, należy to zrobić w oknie dialogowym Opcje
folderów. Inne rozwiązanie: klikając na znajdujący się na
pasku narzędzi przycisk Foldery. Klikając ten przycisk
zastępujemy pasek zadań paskiem Foldery, w którym
widoczne jest drzewo zasobów komputera. Ponowne
kliknięcie przycisku Foldery z powrotem włącza panel
zadań.

Na samym dole panelu zadań znajduje się sekcja, która
odgrywa rolę miniaturowego okna dialogowego
właściwości- oferuje ona informacje na temat wybranego
aktualnie elementu lub elementów.

26

Okna dialogowe. Opcje folderów.

K L A S A I

27

Okna dialogowe

W oknie dialogowym komputer komunikuje nam coś
lub też oczekuje na nasze zlecenie. Przeznaczeniem
okna

dialogowego

jest

komunikacja

pomiędzy

komputerem a użytkownikiem.

28

Co to jest Dialogowe okno?

Windows i inne systemy operacyjne wykorzystujące
graficzny interfejs posługują się specjalnymi oknami do
przyjmowania wydawanych przez użytkownika poleceń.
Okna te nazywane są polami lub oknami dialogowymi. W
większości z nich znajdują się opcje wybierane jednym
kliknięciem myszy - pozwala to na zaoszczędzenie czasu i
wysiłku

użytkownika,

który

w

przeciwnym

razie

musiałby wprowadzać wszystkie wartości i polecenia za
pomocą klawiatury; okna dialogowe pojawiają się po
wybraniu niektórych funkcji menu, takich jak: "Zapisz",
"Drukuj", "Otwórz", "Akapit".

29

Okna dialogowe są specyficznym rodzajem okien

w systemie Windows, mają one na celu uzyskanie od
użytkownika pewnych informacji zwykle informacje są
wprowadzane przy pomocy kontrolek umieszczonych na
oknie dialogowym

Istnieją dwa typy okien dialogowych:



modalne (modal), które muszą być zamknięte przez
użytkownika przed dalszą pracą z aplikacją, zazwyczaj
zamknięcie okna dialogowego następuje po
naciśnieciu przycisku OK albo Cancel



niemodalne (modeless), które nie przeszkadzają w
normalnej pracy z aplikacją

30

2012-03-12

6

Okna dialogowe możemy tworzyć na dwa sposoby:
pierwszym

i

zarazem

łatwiejszym

jest

skorzystanie

z

"kreatora

dialogów".

Jest

to

specjalny program który pozwala na utworzenie
okna

dialogowego.

Większość

tego

typu

programów

działa

w

trybie

wizualnym

-

wprowadzane zmiany są od razu widoczne na
ekranie. Drugim nieco trudniejszym sposobem
deklarowania okien jest własnoręczne pisanie
całego "kodu" okna.

31

OPCJE FOLDERÓW

32

W przeciwieństwie do wcześniejszych wersji systemu

Windows, w Windows XP użytkownik ma możliwość
dostosowania folderu do typu przechowywanego w nim
plików. W tym celu należy:

1. Zaznaczyć wybrany folder.

2. Kliknąć prawym przyciskiem myszy i z menu

kontekstowego wybrać opcję Właściwości.

3. Wybrać zakładkę Dostosowywanie.

4. Rozwinąć listę dostępnych typów folderów i wybrać typ

odpowiadający przechowywanym w folderze plikom.

33

34

Przeglądanie folderów różnego typu za pomocą
wbudowanych

narzędzi

systemu

Windows

wywoła odpowiednią dla danego typu danych
akcję. I tak, przeglądanie folderu typu Obrazy,
spowoduje

uruchomienie

wbudowanej

przeglądarki

plików

graficznych,

otwarcie

folderu typu Muzyka, spowoduje uruchomienie
programu odtwarzającego dźwięk i muzykę itd.

Opcje folderów

35

Pasek zadań

Pasek zadań to znajdujący się na dole okna aplikacji obszar, w

którym

wyświetlane

są

różnorodne

komunikaty.

Systemowy pasek zadań domyślnie zawiera: znajdujący się
w lewym rogu przycisk Start oraz umieszczony w prawym
rogu zegar. Po prawej stronie zegara wyświetlane są ikony
załadowanych, ale w danej chwili nieaktywnych aplikacji
(takich jak sterowniki karty graficznej, myszki itp.). W
systemie Windows XP pasek zadań domyślnie nie zawiera,
znanego z wcześniejszych wersji systemów Windows,
paska

szybkiego uruchamiania

(ang.

Quick

Launch).

Nowymi cechami paska zadań systemu Windows XP są
również: grupowanie ikon kilkakrotnie uruchomionych
aplikacji oraz ukrywanie ikon aplikacji nieaktywnych.
Kolejno skonfigurujemy wymienione cechy paska zadań.

36

2012-03-12

7

Pasek szybkiego uruchamiania

Aby wyświetlić pasek szybkiego uruchamiania należy:
1. Ustawić kursor myszki na przycisku Start albo na pasku zadań tak,

aby nie wskazywał żadnego umieszczonego na nim elementu.

2. Nacisnąć prawy przycisk myszki. Wybrać opcję Właściwości.

Zostanie wyświetlone okno Właściwości paska zadań i menu Start.

3. Jeżeli jest to konieczne, wybrać opcję Pasek zadań.
4. Zaznaczyć opcję Pokaż pasek Szybkiego uruchamiania.
5. Nacisnąć przycisk OK. Po lewej stronie paska zadań zostanie

wyświetlony pasek Szybkiego uruchamiania.

37

Własny folder na pasku zadań

Dzięki temu, że ikony umieszczone na pasku zadań są

łatwo dostępne, użytkownik szybko i wygodnie może
np. uruchomić dany program, czy otworzyć dany
folder. Tak więc, jeżeli np. często jesteśmy zmuszeni
przeglądać folder Moje dokumenty, a na pulpicie mamy
twórczy

nieład

związany

z

kilkunastoma

uruchomionymi programami i mnóstwem „na szybko”
robionych notatek, dobrym rozwiązaniem będzie
umieszczenie ikony Moje dokumenty na pasku zadań.
W tym celu należy:

38

Własny folder na pasku zadań

1.Ustawić kursor myszki na pasku zadań tak, aby nie

wskazywał żadnego umieszczonego na nim elementu.

2.Z menu kontekstowego wybrać opcję Paski narzędzi.
3.Wybrać opcję Nowy pasek narzędzi.... Zostanie

wyświetlone okno pokazane na rysunku poniżej:

39

4. Wybrać folder, który chcemy dodać do paska zadań (w tym

przypadku jest to folder Moje dokumenty). Po naciśnięciu
przycisku OK nawy folder pojawi się na pasku zadań.

40

Dostosowywanie powiadomień

Windows XP ukrywa na pasku zadań ikony tych aplikacji, które zostały

uruchomione, ale są nieaktywne. Jeżeli chcemy, żeby ikona programu,
który jest często przez nas używany nie została ukryta, musimy zmienić
domyślną konfiguracje paska zadań. W tym celu:

1. Ustaw kursor myszki na pasku zadań tak, aby nie wskazywał żadnego

umieszczonego na nim elementu.

2. Naciśnij prawy przycisk myszki.
3. Wybierz opcje Właściwości. Zostanie wyświetlone okno Właściwości paska

zadań i menu Start.

4. Jeżeli jest to konieczne, wybierz opcję Pasek zadań.
5. Wybierz opcję Dostosuj. Zostanie wyświetlone okno Dostosowywanie

powiadomień.

6. Zmień wartość opcji Zachowanie dla ulubionej aplikacji na Zawsze

widoczny.

7. Naciśnij przycisk OK. Okno Dostosowywanie powiadomień zostanie

zamknięte.

8. Naciśnij przycisk OK. Od tej chwili zawsze na pasku zadań znajdować się

będzie skrót do załadowanej aplikacji.

41

Dostosowywanie powiadomień

Każdy element paska
może zostać
indywidualnie
skonfigurowany

42

2012-03-12

8

W poprzednich wersjach systemu Windows jednoczesne
zminimalizowanie

kilku

lub

kilkunastu

programów

powodowało, że ikony na pasku zdań trzeba było
„przewijać” aż do wyświetlenia ikony tej aplikacji, którą
chcieliśmy przywrócić na pulpit. Windows XP chroni nas
przed

tą

niedogodnością,

grupując

wielokrotnie

uruchomione aplikacje i wyświetlając je jako jedną ikoną z
cyfrą informująca nas o faktycznej liczbie uruchomianych
aplikacji. Po wybraniu takiej ikony grupy, zostanie ona
rozwinięta i będziemy mogli wybrać aplikacje, którą chcemy
przywrócić na pulpit. Możemy również, jednym klikniecie
myszki zamknąć wszystkie uruchomione aplikacje z danej
grupy.

43

Konfiguracja paska zadań za pomocą edycji rejestru

systemowego

Jak widzieliśmy, za pomocą narzędzi graficznych
możemy dostosować prawie każdy element paska
zadań do naszych potrzeb i upodobań. Jednak niektóre
właściwości paska zadań mogą zostać zmienione
jedynie poprzez modyfikacje wpisów w rejestrze
systemowym.

Do edycji rejestru służy Edytor rejestru, graficzny
program, który możemy uruchomić wpisując w polu
Uruchom... menu Start nazwę regedit.

44

Rejestr systemu Windows XP to hierarchiczna baza danych
przechowująca informacje o każdym, najdrobniejszym aspekcie
konfiguracji systemu. Rejestr składa się z pięciu gałęzi, każda
z nich zawiera

setki kluczy, podkluczy i wartości. W rejestrze

przechowywane są m.in. dane o uprawnieniach poszczególnych
użytkowników,

zainstalowanych

programach,

czy

konfiguracji

komputera. Ryzyko modyfikowania rejestru systemowego wiąże się z
dwoma rzeczami: po pierwsze, przypadkowe usunięcie niektórych
wartości (nie mówiąc o podkluczach czy kluczach) może skończyć się
nieodwracalną awarią systemu i utratą wszystkich danych. Po drugie,
zmiany w rejestrze są natychmiast uwzględniane przez system
operacyjny. Innymi słowy, przypadkowe odebranie bieżącemu
użytkownikowi, tj. sobie, prawa do logowania się do komputera
zostanie natychmiast przez system uwzględnione i możemy mieć
poważne problemy z ponownym załogowaniem się do własnego
komputera.

45

Ćwiczenie : Szybkie uruchamianie

Ćwiczenie polega na wyświetleniu, znanego z wcześniejszych wersji systemu,

paska Szybkiego uruchamiania oraz umieszczaniu na nim skrótu do
programu Mój kompter.

1. Ustaw kursor myszki na pasku zadań tak, aby nie wskazywał żadnego

umieszczonego na nim elementu.

2. Naciśnij prawy przycisk myszki.
3. Wybierz opcje Właściwości. Zostanie wyświetlone okno Właściwości

paska zadań i menu Start

.

4. Jeżeli jest to konieczne, wybierz opcję Pasek zadań.
5. Zaznacz opcję Pokaż pasek Szybkiego uruchamiania.
6. Naciśnij przycisk OK. Po lewej stronie paska zadań zostanie

wyświetlony pasek Szybkiego uruchamiania.

7. Kliknij prawym przyciskiem myszy na wcześniej

utworzonym na pulpicie skrócie do programu Mój komputer.

8. Trzymając wciśnięty prawy klawisz myszy przeciągnij ikonę na pasek

Szybkiego uruchamiania

.

9. Puść przycisk myszy. Gdy zostanie wyświetlone okno dialogowe, potwierdź

swoją decyzję wybierając opcję Utwórz skrót tutaj.

10. Na pasku Szybkiego uruchamiana pojawi się skrót do programu Mój

komputer

.

46

Ćwiczenie : Ikony na pasku zadań

Niektóre

aplikacje

(np.

popularny

Windows

Commander) można skonfigurować tak, aby ikona
nieaktywnego (np. zminimalizowanego) w danej
chwili programu pojawiała się na Paseku zadań.
Windows XP ukrywa takie ikony. Aby ikona programu
Windows Commander

zawsze była widoczna na

Paseku zadań:

Ustaw kursor myszki na pasku zadań tak, aby nie

wskazywał żadnego umieszczonego na nim elementu.

47