Dziecko nie jest miniaturą dorosłego

PROPORCJE CIAŁA

• głowa noworodka  1/4 dł. ciała

głowa dorosłego  1/8 dł. ciała

• obwód głowy noworodka: 34 cm

rocznego: 46 cm

• klatka piersiowa – noworodek 32-34 cm

intensywnie rośnie do 1 r. ż. potem równomiernie,

kształt klatki piersiowej beczkowaty, żebra ustawione pod kątem

rozwartym, potem dążą do kąta ostrego

PROPORCJE CIAŁA

• tułów do okresu dojrzewania potraja swe wymiary

• środkowy punkt ciężkości:

- zarodek – poniżej podbrodka

- wcześniak – pod pępkiem

- 6. latek pomiędzy pępkiem a spojeniem łonowym

- dorosły – na spojeniu łonowym

SKÓRA I TKANKA PODSKÓRNA

• warstwa rogowa i kolczysta są bardzo cienkie  skóra bardzo delikatna

• tkanka podskórna bardziej zbita niż u dorosłego

• termoregulacja jest dobra, zależna od ilości ciepła wymienianego przez

sploty naczyniówkowe skóry, regulowana przez niedojrzały centralny

ośrodek termoregulacyjny

SKÓRA I TKANKA PODSKÓRNA

• skóra dziecka jest głównym zbiornikiem wody – 80% wody

pozakomórkowej ustroju

• zawiera duże ilości chloru sodu

• zaburzenia gosp. wodno-elektrolitowej  zmiany uwodnienia  zmiany

elastyczności i napięcia skóry

MIĘŚNIE

• największy przybór masy w porównaniu z innymi narządami w okresie

rozwoju

• spadek ilości wody

• wzrost ilości białka i tłuszczu

• ilośd włókien mięśniowych jak u dorosłego, lecz grubośd mniejsza

KOŚCIEC

• masa kości wzrasta około 27 razy  przyrost na długośd jak i mineralizacja

– w okresie od urodzenia do pokwitania

• niejednakowy czas uwapnienia kości  obecnośd jąder kostnienia 

wiek kostny  ocena rozwoju dziecka  zaburzenia endokrynologiczne i

inne

• jądra kostnienia  przyczyna pomyłek w interpretacji rtg w kontekście

obecności cech urazu

KOŚCIEC

• kostnienie czaszki  wielkośd ciemienia tylnego i przedniego

• ciemię tylne po urodzeniu małe  wielkości opuszki palca

• ciemię przednie zarasta około 18 m.ż. ale czasem przed ukooczeniem 12

m.ż.

• wygodne „okno” do oceny mózgowia badaniem usg

UKŁAD ODDECHOWY

• dwa etapy rozwoju: płodowy i pozapłodowy

• płodowy:

- 4 tydzieo ż. pł. - okres embrionalny - oddzielnie oskrzeli pierwotnych

- 5-16 t. ż. pł. - okres pseudogruczołowy częśd nieoddechowa płuc 

podział na płaty  opłucna  płuca przypominją narząd gruczołowy

- 17-24 t. ż. pł. - okres kanalikowy  kanalizacja oskrzeli  wzrost sieci

naczyo  powstanie części oddechowej płuc

- 25-40 t. ż. pł. - okres woreczków końcowych  różnicowanie przestrzeni

oddechowej płuc

• 24-28 t. ż. pł.  produkcja surfaktantu

UKŁAD ODDECHOWY

• okres pozapłodowy: układ oddechowy należy w chwili urodzenia do

najmniej dojrzałych narządów

• zmiana parametrów w krążeniu płucnym:

1szy oddech  rozprężenie pęcherzyków płucnych  zmniejszenie oporu

płucnego  zwiększenie przepływu płucnego

• wynik zmian: krążenie wyskociśnieniowe i wysokooporowe 

niskociśnieniowe i niskoporowe

UKŁAD ODDECHOWY

• klatka piersiowa ma u noworodka kształt beczkowaty  żebra ustawione

poziomo

• słabo rozwinięte międzyżebrowe

• stopniowo klatka piersiowa przybiera kształt stożkowaty

• Liczba oddechów:

– noworodek 40/min – HR 120

– niemowlę 20-20/min – HR 100

– 3. latek 16-20/min – HR 80-90

UKŁAD ODDECHOWY

• noworodek ma słabo wykształcone zatoki szczękowe

• potem w pierwszych latach życia wykształcają się zatoki klinowe i sitowe

• 4-5 r. ż. – rozwój zatok czołowych

• trąbka Eustachiusza: szeroka, krótka, ustawiona poziomo  łatwe

przejście infekcji z nosogradzieli do ucha środkowego

UKŁAD ODDECHOWY

• krtao – wysoko osadzona, wąskie światło, słabo wykształcony nabłonek

• łatwo ulegająca obrzękowi luźna tkanka łączna w błonie podśluzowej

• tchawica i oskrzela krótkie i wąskie

• u noworodka czynna jest niewielka liczba pęcherzyków płucnych 

wzrasta z wiekiem

UKŁAD ODDECHOWY

• wymiana gazowa w płucach zależy od:

-

pojemności oddechowej

-

pojemności minutowej

-

oporu dróg oddechowych

-

objętości przestrzeni martwej

-

wielkości powierzchni dyfuzyjnej

-

właściwości błony granicznej

UKŁAD KRWIOTWÓRCZY

• Szpik dziecka wyłącznie czerwony  uczynnienie ognisk hemostazy

pozaszpikowej w wątrobie, śledzionie

• erytrocyty wytwarzane są w szpiku kostnym

• erytrocyt żyje 120 dni

• powstawanie krwinek reguluje erytropoetyna wytwarzana w tkance

nerkowej

AKCJA SERCA

WIEK

HR

AMPLITUDA

NOWORODEK

120

70 – 170

1 ROK

120

80 - 160

5 LAT

100

80 - 120

12 LAT

85 – 90

65 - 105

16 LAT

75 – 80

60 - 100

RR

NOWORODKI

80/40

6 – 12 M.Ż.

80/60

1 R.Ż.

96/66

2 R.Ż.

99/64

3 R.Ż.

100/67

4 R.Ż

99/65

5 – 6 R.Ż.

94/55

6 – 10 R.Ż.

100/55

13 – 14 R.Ż.

118/60

PRZEWÓD POKARMOWY

• cechuje się niedojrzałością

• pełna sprawnośd trawienia i wchłaniania w okresie przedszkolnym 

koniecznośd przestrzegania zasad żywienia w różnych okresach

rozwojowych

PRZEWÓD POKARMOWY

• trawienie białka: w żołądku noworodka i małych niemowląt ograniczona

 niedostateczna kwasota soku żołądkowego

• do 3 r. ż . niedostateczne wydzielanie trypsyny – niezbędnej do aktywacji

enzymów trawiennych

• dobre trawienie białka dzięki wolniejszej perystaltyce jelit

PRZEWÓD POKARMOWY

• trawienie węglowodanów: duża powierzchnia chłonna jelit  dobre

przyswajanie cukrów prostych

• amylaza  niedobór  zła tolerancja skrobii do kooca 1 r. ż.

PRZEWÓD POKARMOWY

• trawienie tłuszczów: u noworodków i małych niemowląt ułatwia 

zdolnośd do pinocytozy i obecnośd lipazy podjęzykowej

• aktywnośd lipazy trzustkowej około 5 r. ż. taka jak u dorosłych

• pinocytoza - sposób odżywiania się organizmów jednokomórkowych lub

wielokomórkowych pobieranie niewielkich cząsteczek pokarmu 

wytworzenie się wklęśnięcia w błonie komórkowej a następnie oblanie

dookoła pokarmu  tworzy się wodniczka pokarmowa, przybliżają się

lizosomy i za pomocą enzymów rozkładają pokarm wraz z całą wodniczką

w tym procesie następuje niewielki ubytek błony komórkowej

WĄTROBA

• noworodek – wystaje 3-4 cm spod łuku żebrowego

• około 18 m.ż – zmniejszenie wymiarów  wątroba „chowa” się pod łuk

żebrowy

• w wieku szkolnym ponownie 3 poniżej łuku żebrowego

• dojrzewanie  produkcja enzymów

STOLEC

• smółka – do 3-4 dnia po urodzeniu – ciemnooliwkowa, zielonkawa

• stolec w 1 dobie jałowy

• od 4 doby stolec żółtawy

• pokarm matki  pH kwaśny

• pokarm sztuczny  pH obojętne lub zasadowe

• stolec przy karmieniu sztucznym 4x > stolca przy karmieniu naturalnym

• karmienie może wywoład odruchową defekację

OKRESY ROZWOJU

• A - prenatalny (wewnątrzłonowy, śródmaciczny) trwa 38-42 tygodni

• B – postnatalny (pozamaciczny)

- noworodkowy – pierwsze 28 dni życia

- niemowlęcy – 1 r. ż.

- wczesnego dzieciostwa – poniemowlęcy 2-3 r. ż.

- przedszkolny – 4-6 r. ż.

- szkolny – 7-15 r. ż.

- młodzieoczy – 16-20 r. ż.

- dojrzałości – 20/25 – 40/50 r. ż.

- starzenia się – powyżej 40/50 r. ż.

UKŁAD KRĄŻENIA

• rozwój krążenia między 2-8 t. ż. pł.

• krążenie płodowe odbywa się przez łożysko  do płodu krew płynie przez

żyłę pępkową wraca do łożyska poprzez tętnice pępkowe

• cel tego krążenia:

- wymiana metabolitów na substraty energetyczne

- wymiana CO

2

na O

2

UKŁAD KRĄŻENIA

•

połączenia w układzie krążenia czynne w okresie życia płodowego 

nieczynne w życiu pozałonowym:

1.

przewód żylny Arantiusa – z ż. pępkowej do ż. próżnej dolnej

2.

otwór owalny – połączenie międzyprzedsionkowe

3.

przewód tętniczy Botalla – między aortą i tętnicą płucną

UKŁAD KRĄŻENIA

• w okresie życia płodowego większa pracę wykonuje komora prawa 

większa masa mięśniowa

• po urodzeniu  większa praca komory lewej  zwiększenie masy lewej

komory

• stosunek masy komory lewej do prawej:

- noworodek - 1:1

- 2 rok życia - 2:1

- okres dojrzewania - 3:1

• okres noworodkowy - przewaga komory lewej

• okres niemowlęcy - zmniejszająca się przewaga komory prawej

• około 1 roku życia - przewaga komory lewej

UKŁAD KRĄŻENIA

• serce noworodka: duże  wynik pracy w okresie płodowym  po

urodzeniu rośnie wolniej

kształt kulisty  koniuszek prawa komora

• serce niemowlęcia: wysoko ustawiona przepona  serce położone wyżej

bardziej poziomo i przyśrodkowo  koniuszek lewa komora

• po 2 r. ż.: wydłużenie sylwetki, zaostrzenie koniuszka  przesunięcie

koniuszka ku dołowi i w lewo, zaostrzenie i wydłużenie aorty  zmiana

kształtu szypuły naczyniowej

• w wieku szkolnym: serce lewokomorowe, widoczna talia serca i pieo

płucny

UKŁAD MOCZOWY

• nerki utrzymują homeostazę ustroju  wydalają koocowe produkty

przemiany materii  regulują gospodarkę kwasowo-zasadową

• budowa nerek u noworodka zakooczona, funkcjonalnie narząd niedojrzały,

ale nerki mogą regulowad homeostazę ustroju.

UKLAD NERWOWY

• mózg noworodka niedojrzały:

- funkcjonalnie

- morfologicznie

• rozwój  przyrost ilości neuronów oraz synaps i neurotansmiterów

• szczyty rozwoju  3, 7, 11, 15, r. ż.

• rozwój po urodzeniu  wpływ bodźców z otoczenia

• wyraz dojrzałości CUN u noworodka i niemowlęcia  ułożenie ciała 

zgięciowe (tułów wyprostowany, kooczyny lekko zgięte, w stawach

biodrowych, kolanowych i łokciowych)

• napięcie mm. zginaczy zmniejsza się po 6 m. ż.

UKŁAD DOKREWNY

• zróżnicowanie morfologiczne gruczołów wewnętrznego wydzielania w 6 t.

ż. pł.

• czynnośd hormonalna między 6-10 t. ż. pł.

• gruczoły dokrewne: szysznka, przysadka, nadnercza, tarczyca,

przytarczyce, gasica, trzustka, gonady

MECHANIZMY OBRONNE

• odporność nieswoista: ochrona przed różnymi antygenami

• u noworodków i niemowląt niedojrzała m.in. ze względu na:

- bariery anatomiczne  skóra  blony śluzowe w układzie oddechowym

i pokarmowym

- fagocytoza  niedojrzale makrofagii

- układ dopełniacza  frakcja C

3

u noworodka

- wykształcenie się czynników tkankowych do 3 r. ż.

MECHANIZMY OBRONNE

• odpornośd na znane antygeny

• komórkowa: grasica, węzły chłonne, śledziona

• humoralna: zależy od:

- stanu immunologicznego matki (przebyte

zakażenia, szczepienia)

- wieku płodowego noworodka

- stanu łożyska

• 2-5 m. ż. stan fizjologicznego niedoboru immunologicznego

• wartości prawie jak u dorosłego około 12 r. ż.

ROZWÓJ PSYCHOMOTORYCZNY

KRYTERIA OCENY

• postawa ciała - unoszenie głowy w pozycji na brzuchu, trzymanie głowy

w pozycji pionowej

• siadanie, stanie, chodzenie

• lokomocja – przewracanie z boku na plecy, powrót z pleców na bok, na

brzuch, pełzanie, raczkowanie

• motoryka rąk – chwytanie przedmiotów

ROZWÓJ PSYCHOMOTORYCZNY

KRYTERIA OCENY

• procesy poznawcze  reakcja na dźwięk, śledzenie przedmiotów,

odróżnianie znajomych głosów, skupiane uwagi

• mowa  wydawanie dźwięków, gruchanie, wymawianie głosek,

gaworzenie, powtarzanie głosów, dźwięków, sylab

• dojrzałośd społeczna  zatrzymywanie wzroku na twarzy ludzkiej

• samodzielnośd  np. otwieranie ust na widok łyżeczki