Kształcenie ruchowe – ćwiczenia nr 3 (6.03.12r.)

Waloski Dawid F4

1

Kształtowanie zdolności koordynacyjnych

Cechy motoryczne – zdolności motoryczne



Pojęcie „cecha” oznacza utrwalone właściwości organizmu człowieka, które indywidualizują jego czynności
ruchowe



Zdolności motoryczne warunkują stan gotowości organizmu do efektywnego wykonywania różnego typu
zadań



Ogólnie – kompleksy predyspozycji zintegrowane wspólnym podłożem biologicznym o ruchowym
ukształtowane prze czynniki genetyczne (tzw. predyspozycje) i środowiskowe oraz pozostające we
wzajemnych interakcjach

Koordynacja zdolności do:



Wykonywania złożonych aktów ruchowych



Przestawiania się z jednych złożonych ruchów na inne



Szybkiej realizacji nowych zadań ruchowych odpowiednio do nieoczekiwanie powstającej sytuacji

Koordynacja jest określana przez wiele zdolności tzn. osobnych elementów:

Wyznaczają one możliwości organizmu w zakresie wykonywania dokładnych i precyzyjnych ruchów zmieniających się
warunkach zewnętrznych (zmiany płaszczyzn, kierunku, osi ruchu). Podstawowym czynnikiem integrującym ten typ
zdolności jest ich podłoże biologiczne i funkcje centralnego układu nerwowego oraz narządów zmysłu, a szczególnie
zdolności neuronów do zapamiętywania informacji i ich odtwarzania w procesie sterowania ruchami

Zdolności koordynacyjne:



Różnicowanie kinestetyczne’



Równowaga



Szybkość reagowania



Dostosowanie i przestawianie



Orientacja



Sprzężenie (łączenie ruchów)



Rytmizacja



Zdolność wysokiej częstotliwości ruchów

Zdolność różnicowania – warunkuje wysoką ekonomię i dokładność wykonywania ruchów. Jej podstawę stanowi
precyzyjne postrzeganie siły, czasu i przestrzeni w trakcie wykonywania czynności motorycznej dla
najkorzystniejszego rozwiązanie całego zadania ruchowego. Istotne jest właściwe dozowanie impulsów sterujących
umożliwiających optymalny przebieg czynności ruchowej (

np. regulowanie napięć i rozluźnień mięśniowych).

Dominująca

rola przypada w niej przyjęciu i ocenie oraz przetwarzaniu informacji o kątowej pozycji w stawach (komponenty
przestrzenne) o stanie napięcia zaangażowanych mięśni (komponenty siłowe) oraz prędkości ruchów (komponenty
czasowe)

Zdolność równowagi:



Umożliwia utrzymanie pozycji ciała w równowadze (równowaga statyczna) oraz zachowanie lub odzyskanie
tego stanu (równowaga dynamiczna) w czasie czynności ruchowej albo po jej wykonaniu



Zachowanie równowagi jest podstawowym założeniem każdego cyklu ruchowego



Inny obszar związany z ta zdolnością dotyczy czynności zapewniającej równowagę obiektów

(piłki, przyborów

gimnastycznych, roweru),

określonej pojęciem balansowania (względnie żonglowania)



U jej podstaw leżą głównie informacje pochodzące z analizatorów dotykowych, kinestetycznych ( czucia
głębokiego), optycznych i przedsionkowych

Kształcenie ruchowe – ćwiczenia nr 3 (6.03.12r.)

Waloski Dawid F4

2



W równowadze statycznej lub w czasie bardzo powolnych ruchów główną role spełnia analizator
kinestetyczny, natomiast w dynamicznej (lokomocyjnej i obrotowej) przedsionkowy – funkcję błędnika

Równowaga statyczna – zdolność utrzymania ciała na małej płaszczyźnie podporu lub sytuacji gdy, przeniesiemy
względem punktu podporu środek ciała ;

Zdolność dostosowania:



Powala na wdrożenia optymalnego programu działań orz jego zmienianie i przestawianie w przypadku
dostrzeżenia lub przewidywania zmiany sytuacji



Zmiany nieznaczne (względnie oczekiwane) wymagają jedynie dostosowania parametrów czasowo –
przestrzenno- siłowych struktury ruchu, przy zachowaniu planowanego i realizowanego programu działań



Zmiany znaczne mogą doprowadzić do przerwania czynności oraz wdrożenia zupełnie nowego działania



U podstaw tej zdolności leżą przed wszystkim procesy przyswajania i przetwarzania informacji optycznych,
często też akustycznych, dodatkowych oraz kinestetycznych



Duży zasób doświadczeń pozwala na zastosowanie wielu alternatywnych programów działania

Zdolność orientacji:



Umożliwia określenie pozycji ciała oraz jej zmian w trakcie ruchu całego ciała (a nie jego części) w przestrzeni
i w trakcie ruchu całego ciała (a nie jego części) w przestrzeni i czasie w odniesieniu do ustalonego pola
działania (

np. boiska, ringu, przyrządu)

lub poruszającego się obiektu

(przeciwnik, piłka)



Łączy w sobie postrzeganie i działanie motoryczne



Łączy się nierozerwalnie z postrzeganiem czasowym parametrówo ruchu i ich zmian



Zależna jest od różnego rodzaju informacji, ale dominującą rolę odgrywają w niej informacje wizualne
(wzrokowe)

Zdolność sprzężenia:



Zapewnia celową organizację ruchów części ciała, prowadząc do integracji przestrzennych, czasowych i
dynamicznych parametrów ruchu oraz podporządkowania zadaniu ruchowemu realizowanemu przez całe
ciało (

np. łączenie krążenia ramion z ruchami lokomocyjnymi)



Zdolność sprzężania odgrywa dominującą rolę w koordynacyjnie złożonych czynnościach

( gimnastyka,

łyżwiarstwo figurowe, ZGS

), gdzie organizacja częściowa ruchów musi często uwzględniać współudział

przyborów

(piłka, skakanka)

lub przeciwnika

Zdolność rytmizacji:



Pozwala na uchwycenie, odtworzenie i realizowanie dynamicznych zmian ruchu w uporządkowanym,
powtarzającym się cyklu



Wyraża się w dostosowaniu ruchów do podanego rytmu (zewnętrznego) lub przyjęciu celowego rytmu
własnego (wewnętrznego)



Uzewnętrzni a się w czasie (

zwolnienie lub przyspieszenie

) sile (

napięcie i rozluźnienie

), formie (

skłon, wyprost,

obrót

) i przestrzeni (

zakres i kierunek ruchu

)



Podstawowa rola polega na przetwarzaniu informacji akustycznych i wizualnych, ważne także informacje
kinestetyczne i dotykowe (

sporty walki

)



Zdolność rytmizacji wyraża się nie tylko w dostosowaniu do narzuconego rytmu, a także w inicjowaniu i
zmianie własnego rytmu ruchu

Zdolność wysokiej częstotliwości ruchów (maksymalne tempo):



Umożliwia wykonywanie maksymalnej ilości ruchów w założonym czasie całym ciałem, bądź wybraną jego
częścią bez obciążenia

Kształcenie ruchowe – ćwiczenia nr 3 (6.03.12r.)

Waloski Dawid F4

3



Zależy od sprawności ośrodków nerwowych zawiadujących antagonistycznymi grupami mięśni
prowadzącymi do szybkiego przechodzenia ze stanu pobudzenia w hamowanie i odwrotnie



Bazuje na funkcjach centralnego układu nerwowego, co sugeruje jej głównie koordynacyjny charakter

Wymienione zdolności występują w różnych powiązaniach strukturalnych, w obrębie trzech kompleksów:

1. Motorycznego uczenia się
2. Sterowania o regulacji ruchem
3. Adaptacji motorycznej

(kompleksy zdolności koordynacyjnych według Blumego)



Rytm kształtuje się do ok. 11 roku życia (dziewczyny)

Rozwój zdolności koordynacyjnych w ontogenezie:



Różnicowanie kinestetyczne: rozwija się najintensywniej od 7 do 11 roku życia, a po 12-13 roku pojawia się
nieznacznie



Równowaga: okres progresywnego rozwoju jest długi i trwa do 17 roku życia



Szybkość reagowania: okres rozwoju kończy się pomiędzy 12 – 13 rokiem życia

(szybkość reakcji prostych, b o

szybkość reakcji złożonych rozwija się nadal osiągając najwyższy poziom w wieku 17-20 lat)



Dostosowanie i przestawianie: najdynamiczniej rozwija się od 7 do 11 roku u dziewczyn, a u chłopców do ok
16 roku życia



Orientacja: dynamicznie rozwija się do 14-15 roku życia. W okresie pokwitania słabnie



Rytmizacja: największa dynamika rozwoju u dziewcząt 7-11 lat, a u chłopców 13 rok życia



Zdolność wysokiej częstotliwości ruchów: jej rozwój trwa do 16-17 roku życia. W trakcie dojrzewania tempo
jej przyrostu maleje

Metody kształtowania zdolności koordynacyjnych:



Podstawową metoda kształcenia sprawności koordynacyjnych jest celowo ukierunkowana zmienność
ćwiczeń ( sposób oraz warunki ich wykonania)

Kształcenie ruchowe – ćwiczenia nr 3 (6.03.12r.)

Waloski Dawid F4

4



Ćwiczenia koordynacyjne w treningu musze spełniać przynajmniej jedno z następujących kryteriów (

nowość,

nietypowość, złożoność, trudność)



W treningu koordynacyjnym należy łączyć ćwiczenia już opanowane z nowymi



Szybkość wykonywania ćwiczeń powinna wzrastać wraz z poprawą techniki wykonywanych elementów
ruchowych



Trening koordynacyjny powinien być realizowany metoda powtórzeniową z dostatecznie długimi przerwami
wypoczynkowymi