Co jakiœ czas nadchodz¹ do Redakcji EdW

pytania dotycz¹ce sposobu wykorzystania

projektów p³ytek drukowanych, których setki

dostêpne s¹ w Elportalu. S¹ to projekty p³ytek

w formacie PCB Autotrax. Mo¿na je otwo-

rzyæ i wydrukowaæ za pomoc¹ darmowego

obecnie pakietu Autotrax, który bez proble-

mu mo¿na œci¹gn¹æ ze strony producenta,

firmy Altium:

http://www.altium.com/Community/Sup-

port/Downloads/

W tym starym, kilkunastoletnim pakiecie

zawartych jest kilka programów-narzêdzi,

spoœród których najwa¿niejsze s¹ dwa:

TRAXEDIT, s³u¿¹cy do tworzenia i edycji

projektów p³ytek, oraz TRAXPLOT, s³u¿¹cy

do robienia rozmaitych wydruków. Aby

wydrukowaæ p³ytki z plików PCB pobranych

z Elportalu, wystarczy wykorzystaæ program

TRAXPLOT. Problem w tym, ¿e s¹ to archa-

iczne programy przeznaczone do pracy w œro-

dowisku MS-DOS, a nie Windows, wiêc m³o-

dzi wspó³czeœni elektronicy, po pierwsze

mog¹ byæ zaskoczeni zupe³nie nieznanym

sobie sposobem obs³ugi programu, a po dru-

gie, aby uzyskaæ potrzebne wydruki, trzeba

mieæ trochê wiedzy, ¿eby skonfigurowaæ pro-

gram. Po trzecie, najwa¿niejsze: ten bardzo

stary DOS-owy program przeznaczony by³ do

wspó³pracy z drukarkami i ploterami sprzed

lat i po prostu nie chce z dzisiejszymi drukar-

kami, zw³aszcza pod Windows XP.

Od pewnego czasu planujemy publikacjê

w EdW materia³u, u³atwiaj¹cego Czytelnikom

skorzystanie z plików PCB. Wstêpne próby

i „przymiarki”, miêdzy innymi w postaci

artyku³u Przywracanie œwietnoœci Autotraxa

w EdW 10/2004 str. 26 pokaza³y, ¿e nie powi-

nien to byæ sposób zbyt trudny, poniewa¿ nie

mo¿na wymagaæ od ka¿dego, chc¹cego tylko

i wy³¹cznie wydrukowaæ p³ytki, ¿eby wnika³

w tajniki ich projektowania, nazewnictwa

i obs³ugi programów DOS-owych. Zamiast

obszernego artyku³u opisuj¹cego rozmaite

opcje i sposób konfiguracji, przede wszystkim

potrzebne jest proste narzêdzie, niewymaga-

j¹ce ¿adnej wiedzy ani umiejêtnoœci.

I po licznych próbach takie narzêdzie

powsta³o. Jest dostêpne w postaci pliku

AUTOTRAX.ZIP, który nale¿y rozpakowaæ i co

bardzo wa¿ne – umieœciæ wprost na dysku C:\.

Po takim rozpakowaniu narzêdzie jest goto-

we do pracy. ¯adna instalacja nie jest potrzebna.

Uwaga! Dla prawid³owego dzia³ania

NIEZBÊDNE jest umieszczenie katalogu

\AUTOTRAX\ wprost na dysku C:\

Umieszczenie go w innym miejscu unie-

mo¿liwi pracê.

Rysunek 1 pokazuje prawid³owe umiesz-

czenie plików na dysku C:\, natomiast rysu-

nek 2 prezentuje komplet uzyskanych wydru-

ków (tu pomniejszonych ok. 50%). Obs³uga na-

rzêdzia jest nies³ychanie prosta. Wystarczy za-

stosowaæ siê do zamieszczonych dalej wskazó-

wek, które zawarte s¹ te¿ w pliku Czytaj.htm,

umieszczonym w przygotowanym pakiecie.

Oto szczegó³owy opis:

Wydruki z plików PCB krok

po kroku

Uwaga – opisany sposób dotyczy wy³¹cznie

plików p³ytek drukowanych w formacie

Autotrax

PCB,

pochodz¹cych

z

www.elportal.pl. Opisany sposób dzia³a

tak¿e pod Windows XP.

Jednak do plików

Protel PCB oraz EAGLE .BRD potrzebne

s¹ inne narzêdzia.

1 - Nale¿y upewniæ siê, ¿e pakiet zosta³

rozpakowany do katalogu C:\Autotrax,

64

Projektowanie

Elektronika dla Wszystkich

W

W

W

W

yy

yy

dd

dd

rr

rr

uu

uu

kk

kk

ii

ii

zz

zz

pp

pp

ll

ll

ii

ii

kk

kk

óó

óó

w

w

w

w

AA

AA

uu

uu

tt

tt

oo

oo

tt

tt

rr

rr

aa

aa

xx

xx

PP

PP

CC

CC

BB

BB

prosto, ³atwo i przyjemnie

Rys. 1

Rys. 2

w którym powinno siê pojawiæ piêæ podkata-

logów B1 ... B5, przyk³adowy plik PCB.PCB

oraz piêæ skrótów do programów MS-DOS –

patrz rysunek 1. Skróty te mo¿na œmia³o sko-

piowaæ na pulpit lub do paska zadañ.

2 – Plik p³ytk xxx.ZIP œci¹gniêty z Elportalu

nale¿y rozpakowaæ, a uzyskany plik xxx.PCB

umieœciæ w katalogu C:\Autotrax\

3 - Zmieniæ nazwê pliku p³ytki na PCB.PCB

Wczeœniej nale¿y skasowaæ istniej¹cy tam

plik PCB.PCB. Oznacza to, ¿e zawsze two-

rzone s¹ wydruki z pliku o nazwie PCB.PCB,

a przed wydrukowaniem nastêpnej p³ytki

poprzednia jest kasowana. Jeœliby tym sposo-

bem drukowane mia³y byæ nie tylko p³ytki

z Elportalu, ale te¿ projektowane na w³asnym

komputerze, zawsze nale¿y poddaæ obróbce

kopiê pliku .PCB, ¿eby przypadkiem nie

zniszczyæ pracowicie stworzonego orygina³u.

4 - Uruchomiæ (klikn¹æ podwójnie) jeden ze

skrótów, ¿eby utworzyæ potrzebny plik obrazka.

Przede wszystkim bêdzie to B1_Sciezki_Bot-

tomLayer

5 - Po otwarciu okna programu DOS (a w

przypadku du¿ych plików odczekaniu, a¿

skoñczy siê wczytywanie) nacisn¹æ kolejno

trzy klawisze:

Esc (Escape) – wyjœcie do g³ównego menu

D – polecenie Drukuj – otworzy okno jak na

rysunku 3.

Y – zatwierdzenie drukowania

Czasem program po chwili zatrzymuje siê

z komunikatem Zatrzymaæ? (ABORT

PROCESS). Wtedy wystarczy naciskaæ kla-

wisz Enter lub klikn¹æ myszk¹ na No_Nie.

Proces tworzenia plików mo¿e trwaæ od 1

sekundy do nawet kilkudziesiêciu sekund –

zale¿y to od komputera i wielkoœci p³ytki.

6 - Po wygenerowaniu pliku – patrz rysunek 4,

nale¿y zakoñczyæ pracê programu DOS

i wróciæ do Windows, naciskaj¹c kolejno kla-

wisze:

Esc (Escape) – wyjœcie

do g³ównego menu

F – przejœcie do menu

File_Plik

Q – Quit_Wyjœcie

Y – zatwierdzenie wyj-

œcia

Gdyby Ci siê coœ

„popl¹ta³o” po omy³ko-

wym naciœniêciu jakie-

goœ niew³aœciwego kla-

wisza i nie wiedzia³byœ

co zrobiæ, zawsze mo-

¿esz wróciæ do Win-

dows, naciskaj¹c kombi-

nacjê klawiszy Alt+Tab,

a

potem

brutalnie

„z zewn¹trz” zamkn¹æ

DOS-owy program za

pomoc¹

Mened¿era

zadañ Windows. Naciœ-

niesz wtedy nieœmiertel-

n¹ kombinacjê klawiszy

Ctrl+Alt+Del i po

wybraniu

programu

TRAXPLOT

zakoñ-

czysz jego dzia³anie, jak

pokazuje rysunek 5.

7 - Nale¿y zmieniæ

nazwê pliku PCB.RCK, który pojawi³ siê

w katalogu C:\AUTOTRAX\

Najproœciej mo¿na by³oby to zrobiæ, po prostu

dopisuj¹c kropkê i rozszerzenie PCX, czyli

zmieniaj¹c PCB.RCK na PCB.RCK.PCX

Warto jednak zmieniæ nazwê na odpowiadaj¹-

c¹ treœci, na przyk³ad: PCB.RCK na Nazwa-

Urzadzenia_StronaLutowania.PCX

W ka¿dym razie uzyskany plik powinien uzy-

skaæ rozszerzenie .PCX

8 - W przypadku p³ytek jednostronnych

wystarczy tylko ten jeden plik. W przypadku

p³ytek dwustronnych oraz posiadaj¹cych

zwory trzeba te¿ wygenerowaæ obraz œcie¿ek

(zwor) od strony elementów, wykorzystuj¹c

skrót

B2_Sciezki_zwory_TopLayer.

Mo¿na te¿ z u¿yciem skrótu

B3_Opis_nadruk_TopOverlay stworzyæ war-

stwê opisu, a potem j¹ wydrukowaæ na papie-

rze samoprzylepnym i nakleiæ na p³ytkê.

Do wiercenia otworów mo¿na wykorzy-

staæ jeden z dostêpnych szablonów Do_Wier-

cenia....

Takie kolejne wydruki robi siê, powtarza-

j¹c kroki 4...7 - wtedy na bie¿¹co trze-

ba koniecznie zmieniaæ nazwy kolejno gene-

rowanych plików, pojawiaj¹cych siê w katalo-

gu C:\AUTOTRAX\. Ka¿dy z nich ma mieæ

rozszerzenie .PCX

9 - Utworzone pliki w formacie PCX mo¿na

bez problemu otworzyæ licznymi programami

65

Elektronika dla Wszystkich

Projektowanie

Rys. 5

Rys. 3

Rys. 4

Modernizacja wzmacniacza CB CT-747 do pracy w pasmach KF

Wykonanie wzmacniacza mocy KF od podstaw wi¹¿e siê z pracami mechanicznymi oraz koniecznoœci¹

zdobycia nadal trudno dostêpnych elementów (szczególnie odpowiednich rdzeni ferrytowych). Spowodowa-

³o to, ¿e dokonano przegl¹du wzmacniaczy CB pod k¹tem wykorzystania ich w pasmach krótkofalowych.

Do przeróbki wybrano wzmacniacz CTE 747 tani i ³atwo dostêpny szczególnie w przypadku wypalonych

tranzystorów w.cz. W artykule zosta³ zamieszczony opis przeróbek wzmacniacza oraz schemat elektryczny

uk³adu i rozmieszczenie podzespo³ów na p³ytce drukowanej z zaznaczeniem lokalizacji elementów, które

podlega³y wymianie.

Po przeróbkach uzyskano liniowy wzmacniacz pracuj¹cy w ca³ym zakresie KF z moc¹ 100W.

Zajrzyj koniecznie do interesuj¹cych materia³ów w czasopiœmie

Œwiat Radio 3/06

R

E

K

L

A

M

A

graficznymi i wydrukowaæ na dowolnej dru-

karce. Mo¿na je otworzyæ programami

komercyjnymi, takimi jak Photoshop, Corel-

Draw, itd., a tak¿e darmowymi, jak choæby

znakomity, ciesz¹cy siê zas³u¿on¹ popularno-

œci¹

IrfanView

(www.irfanview.com)

Uwaga 1. Wszystkie uzyskane rysunki

przedstawione s¹ tak, jakby by³y widoczne od

strony elementów. Dotyczy to tak¿e œcie¿ek

od strony lutowania. Jeœli w procesie produk-

cji p³ytki potrzebne s¹ wydruki z widokiem

w lustrzanym odbiciu lub negatywowe, naj³a-

twiej przetworzyæ je w programie graficznym.

Na przyk³ad w IrfanView lustrzane odbicie

uzyskuje siê poleceniem z menu Image

(w wersji angielskiej) albo jeszcze proœciej,

po naciœniêciu jednego klawisza albo H, albo

V (H – Horizontal flip, V – Vertical flip).

W menu Image jest te¿ polecenie Negative –

patrz rysunek 6.

Uwaga 2. Dla celów archiwalnych lub do

rozpowszechniania, warto uzyskane rysunki

zapisaæ pod nazw¹ odpowiadaj¹c¹ ich

treœci, najlepiej w jakimœ formacie popular-

niejszym ni¿ PCX. Warto je zapisaæ w forma-

cie PNG (rysunek 7), ostatecznie JPG, ale

w ¿adnym wypadku GIF

, poniewa¿ w for-

macie GIF nastêpuje automatyczna zmiana

skali (do rozdzielczoœci 72dpi), co potem

oznacza³oby ogromne trudnoœci przy uzyska-

niu skali wydruku dok³adnie równej 100%.

Postsctipt i PDF

Istnieje te¿ mo¿liwoœæ wygenerowania pli-

ków wektorowych w formacie Postscript

W tym celu wykonuje siê kroki 1...6. Tylko

krok 5 jest nieco inny:

5a - po otwarciu okna programu DOS (a w

przypadku du¿ych plików odczekaniu, a¿

skoñczy siê wczytywanie) nacisn¹æ kolejno

trzy klawisze:

Esc (Escape) – wyjœcie do g³ównego menu

P

– polecenie

PostScript

Y – zatwierdzenie drukowania

6 - Po utworzeniu pliku nale¿y standardowo

zakoñczyæ pracê programu DOS i wróciæ do

Windows, naciskaj¹c kolejno klawisze:

Esc (Escape) – wyjœcie do g³ównego menu

F – przejœcie do menu File_Plik

Q – Quit_Wyjœcie

Y – zatwierdzenie wyjœcia

7 - Nastêpnie nale¿y zmieniæ nazwê pliku,

który pojawi³ siê w katalogu C:\AUTOTRAX\

Najproœciej mo¿na by³oby to zrobiæ, po prostu

dopisuj¹c kropkê i „postscriptowe” rozszerze-

nie .PS, czyli zmieniaj¹c PCB.

S

CK na

PCB.SCK

.PS

Nale¿y jednak zmieniæ nazwê

na odpowiadaj¹c¹ treœci, na przyk³ad:

PCB.

S

CK na NazwaUrzadzenia_StronaLu-

towania

.PS

8 - W razie potrzeby wygenerowaæ dodatko-

we warstwy za pomoc¹ kolejnych skrótów,

nie zapominaj¹c o zmianie nazwy pliku przed

utworzeniem nastêpnego.

9 - pliki postscriptowe

.PS

mo¿na przetworzyæ na popular-

ny format PDF takimi komer-

cyjnymi programami jak Core-

lDraw czy Adobe Acrobat

Distiller lub w pe³ni darmo-

wym

Ghostscript + Ghostview

(http://www.cs.wisc.edu/~ghost/).

Pliki PDF otwiera siê popularn¹

darmow¹ przegl¹dark¹

Acrobat

Reader

(http://www.adobe.com/pro-

ducts/acrobat/readstep2_allver-

sions.html) i mo¿na je wydruko-

waæ na dowolnej drukarce.

Uwaga 3. Samo generowanie

plików postscriptowych trwa

znacznie krócej ni¿ bitmapo-

wych plików PCX o du¿ej roz-

dzielczoœci, jednak konwersja do plików PDF

i wydruk mog¹ okazaæ siê bardziej k³opotliwe

ni¿ uzyskanie i wydrukowanie plików PCX.

Pocz¹tkuj¹cym nale¿y zaleciæ wykorzystanie

plików PCX o odpowiedniej rozdzielczoœci,

a daj¹cy szersze mo¿liwoœci postscript pozo-

stawiæ bardziej zaawansowanym.

Uwaga 4. Podane wskazówki wystarcz¹

zarówno pocz¹tkuj¹cym, jak te¿ osobom

znaj¹cym PostScript. Natomiast osoby docie-

kliwe, które chc¹ poszerzyæ swoj¹ wiedzê,

znajd¹ mnóstwo dalszych informacji, szcze-

gó³ów i wskazówek w nowym cyklu, który

pojawi siê w Elektronice dla Wszystkich

pocz¹wszy od numeru 4/2006. Natomiast

niniejszy artyku³ w postaci pliku PDF mo¿na

œci¹gn¹æ z dzia³u Warsztat Kopalni skarbów

Elportalu (www.elportal.pl).

Zakoñczenie

Opisany sposób robienia na dowolnej drukar-

ce wydruków p³ytek PCB opiera siê na pro-

gramie TRAXPLOT.EXE, wchodz¹cym

w sk³ad pakietu Autotrax 1.61 firmy Altium.

Osoby dociekliwe, zamiast stosowaæ to goto-

we narzêdzie, mog¹ wykorzystaæ dalsze po¿y-

teczne mo¿liwoœci, jakie daje TRAXPLOT

i skonfigurowaæ program TRAXPLOT.EXE

wed³ug w³asnych upodobañ. Trzeba jednak

dok³adniej poznaæ zasady dzia³ania, konfigu-

racji i wykorzystania programu. Zostan¹ sze-

roko omówione w nastêpnym numerze EdW

w nowym cyklu zatytu³owanym Druga m³o-

doϾ Autotraxa.

Piotr Górecki

66

Projektowanie

Elektronika dla Wszystkich

Rys. 7

Rys. 6