63

ROZPORZÑDZENIE MINISTRA GOSPODARKI

1)

z dnia 7 stycznia 2008 r.

w sprawie wymagaƒ, którym powinny odpowiadaç liczniki energii elektrycznej czynnej pràdu przemiennego,

oraz szczegó∏owego zakresu sprawdzeƒ wykonywanych podczas prawnej kontroli metrologicznej

tych przyrzàdów pomiarowych

2)

Na podstawie art. 9a ustawy z dnia 11 maja 2001 r.

— Prawo o miarach (Dz. U. z 2004 r. Nr 243, poz. 2441,
z póên. zm.

3)

) zarzàdza si´, co nast´puje:

Rozdzia∏ 1

Przepisy ogólne

§ 1. Rozporzàdzenie okreÊla:

1) wymagania w zakresie konstrukcji, wykonania, ma-

teria∏ów i charakterystyk metrologicznych, a tak˝e
miejsc umieszczania cech legalizacji i zabezpiecza-
jàcych liczników energii elektrycznej czynnej pràdu
przemiennego, jednofazowych i trójfazowych, in-
dukcyjnych oraz statycznych, zwanych dalej „licz-
nikami”, wprowadzonych do obrotu lub u˝ytkowa-
nia w wyniku oceny zgodnoÊci;

2)

szczegó∏owy zakres sprawdzeƒ wykonywanych

podczas legalizacji pierwotnej i ponownej liczni-
ków;

3) sposoby i metody przeprowadzania sprawdzeƒ,

o których mowa w pkt 2;

4) zakres informacji, jakie powinna zawieraç instruk-

cja obs∏ugi liczników.

§ 2. 1. Przepisy rozporzàdzenia stosuje si´ do licz-

ników wprowadzonych do obrotu lub u˝ytkowania:

1) na podstawie decyzji zatwierdzenia typu wyda-

nych do dnia 7 stycznia 2007 r.;

2) w wyniku oceny zgodnoÊci.

2. Podczas legalizacji liczników, o których mowa

w ust. 1 pkt 1, klas dok∏adnoÊci 0,5; 1 i 2 stosuje si´ od-
powiednio wymagania odpowiadajàce klasom C, B i A.

§ 3. Ilekroç w rozporzàdzeniu jest mowa o:

1) b∏´dzie wskazania licznika — nale˝y przez to rozu-

mieç b∏àd licznika w warunkach odniesienia;

2) pràdzie bazowym

I

b

— nale˝y przez to rozumieç

wartoÊç pràdu, dla której sà ustalane istotne cechy
licznika;

3) pràdzie minimalnym

I

min

— nale˝y przez to rozu-

mieç wartoÊç pràdu, powy˝ej której b∏àd licznika
w warunkach odniesienia nie przekracza b∏´dów
granicznych dopuszczalnych;

4) pràdzie maksymalnym

I

max

— nale˝y przez to ro-

zumieç najwy˝szà wartoÊç pràdu, przy której b∏àd
licznika w warunkach odniesienia nie przekracza
b∏´dów granicznych dopuszczalnych;

5) wspó∏czynniku zawartoÊci harmonicznych — nale-

˝y przez to rozumieç stosunek wartoÊci skutecznej
harmonicznych, otrzymanej po oddzieleniu prze-
biegu podstawowego niesinusoidalnej wielkoÊci
zmiennej, do wartoÊci skutecznej wielkoÊci niesi-
nusoidalnej, wyra˝ony w procentach;

6) urzàdzeniu wskazujàcym — nale˝y przez to rozu-

mieç cz´Êç licznika prezentujàcà lub rejestrujàcà
i prezentujàcà jego wskazania;

7) sta∏ej licznika — nale˝y przez to rozumieç stosunek

liczby obrotów wirnika licznika indukcyjnego albo
liczby impulsów licznika statycznego do odpowia-
dajàcej jej energii elektrycznej, wyra˝ony w obro-
tach albo impulsach na kilowatogodzin´ lub me-
gawatogodzin´ albo w watogodzinach na obrót
lub impuls;

———————

1)

Minister Gospodarki kieruje dzia∏em administracji rzàdo-
wej — gospodarka, na podstawie § 1 ust. 2 rozporzàdze-
nia Prezesa Rady Ministrów z dnia 16 listopada 2007 r.
w sprawie szczegó∏owego zakresu dzia∏ania Ministra
Gospodarki (Dz. U. Nr 216, poz. 1593).

2)

Niniejsze rozporzàdzenie zosta∏o notyfikowane Komisji
Europejskiej w dniu 20 wrzeÊnia 2007 r., pod numerem
2007/0521/PL, zgodnie z § 4 rozporzàdzenia Rady Mini-
strów z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie sposobu funk-
cjonowania krajowego systemu notyfikacji norm i aktów
prawnych (Dz. U. Nr 239, poz. 2039 oraz z 2004 r. Nr 65,
poz. 597), które wdra˝a dyrektyw´ 98/34/WE z dnia
22 czerwca 1998 r. ustanawiajàcà procedur´ udzielania
informacji w zakresie norm i przepisów technicznych
(Dz. Urz. WE L 204 z 21.07.1998, z póên. zm.; Dz. Urz. UE
Polskie wydanie specjalne, rozdz. 13, t. 20, str. 337).

3)

Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zosta∏y
og∏oszone w Dz. U. z 2005 r. Nr 163, poz. 1362 i Nr 180,
poz. 1494, z 2006 r. Nr 170, poz. 1217 i Nr 249, poz. 1834
oraz z 2007 r. Nr 176, poz. 1238.

8) przek∏adni licznika — nale˝y przez to rozumieç sto-

sunek liczby obrotów wirnika lub liczby impulsów
do odpowiadajàcej jej zmiany wskazania urzàdze-
nia wskazujàcego;

9) warunkach odniesienia — nale˝y przez to rozu-

mieç warunki przewidziane do sprawdzania liczni-
ka oraz wzajemnego porównywania wyników po-
miarów;

10) znamionowych warunkach u˝ytkowania — nale˝y

przez to rozumieç warunki u˝ytkowania licznika,
w których jego charakterystyki metrologiczne sà
zawarte w okreÊlonych granicach, a b∏´dy wska-
zaƒ nie przekraczajà b∏´dów granicznych dopusz-
czalnych.

Rozdzia∏ 2

Wymagania w zakresie konstrukcji, wykonania,

materia∏ów oraz miejsc umieszczania cech legalizacji
i zabezpieczajàcych oraz zakres informacji zawartych

w instrukcji obs∏ugi liczników

§ 4. Konstrukcja i wykonanie licznika oraz urzàdzeƒ

dodatkowych, a tak˝e materia∏y stosowane do ich wy-
tworzenia powinny zapewniç:

1) wytrzyma∏oÊç i trwa∏oÊç w przewidywanym przez

producenta okresie w znamionowych warunkach
u˝ytkowania;

2) zabezpieczenie licznika w sposób uniemo˝liwiajà-

cy ingerencj´ do jego wn´trza oraz przypadkowe
lub celowe zafa∏szowanie wskazaƒ.

§ 5. Na liczniku, o którym mowa w § 2 ust. 1 pkt 2,

powinny byç umieszczone w sposób trwa∏y i czytelny:

1) nazwa lub znak producenta;

2) oznakowanie zgodnoÊci, w rozumieniu art. 5 pkt 3

ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny
zgodnoÊci (Dz. U. z 2004 r. Nr 204, poz. 2087, z póên.
zm.

4)

), dodatkowe oznakowanie metrologiczne oraz

numer jednostki notyfikowanej, o której mowa
w art. 22 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o syste-
mie oceny zgodnoÊci;

3) numer certyfikatu badania typu WE albo certyfika-

tu badania projektu WE, o których mowa w przepi-
sach ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie
oceny zgodnoÊci;

4) numer fabryczny; jeÊli numer jest umieszczony na

tabliczce przymocowanej do obudowy licznika, to
powinien równie˝ byç umieszczony na podstawie
licznika lub przechowywany w nieulotnej pami´ci
licznika;

5) rok produkcji licznika;

6) oznaczenie typu licznika;

7) klasa dok∏adnoÊci licznika;

8) liczba faz i liczba przewodów sieci, do jakiej licznik

jest przeznaczony, w postaci napisu o treÊci:

a) jednofazowy dwuprzewodowy,
b) trójfazowy trójprzewodowy,

c) trójfazowy czteroprzewodowy albo

d) odpowiedniego symbolu graficznego okreÊlo-

nego w normie PN-EN 62053-52:2006 (U);

9) wartoÊci nominalne napi´cia i cz´stotliwoÊci;

10) wartoÊci pràdu minimalnego, bazowego i maksy-

malnego;

11) zakres temperatur u˝ytkowania oraz temperatura

nominalna, je˝eli jest ró˝na od 23 °C;

12) sta∏a licznika;

13) schemat sposobu przy∏àczenia licznika do sieci lub

jego numer;

14) znak

— je˝eli licznik zosta∏ wykonany w II kla-

sie ochronnoÊci.

§ 6. 1. Licznik powinien byç instalowany i stosowa-

ny zgodnie z instrukcjà obs∏ugi.

2. Instrukcja obs∏ugi licznika powinna zawieraç

w szczególnoÊci:

1) dane techniczne i charakterystyk´ metrologicznà;

2) sk∏ad wyposa˝enia i jego opis;

3) opis konstrukcji i dzia∏ania licznika;

4) opis wykonywania pomiarów;

5) szczegó∏owy opis instalacji licznika;

6) opis wersji oraz trybów pracy, je˝eli wynika to

z konstrukcji i wykonania licznika;

7) informacje o przyczynach b∏´dów i opis komunika-

tów o b∏´dach;

8) opis sposobu w∏aÊciwego stosowania licznika;

9) szczegó∏owy opis dopuszczalnych warunków oto-

czenia i miejsca u˝ytkowania licznika oraz mo˝li-
wych przeszkód i zaburzeƒ, z uwzgl´dnieniem ich
wp∏ywu na wykonywane pomiary.

§ 7. Cech´ legalizacyjnà i cechy zabezpieczajàce

nale˝y na∏o˝yç w miejscach wskazanych przez produ-
centa w sposób zapewniajàcy spe∏nienie wymagania
okreÊlonego w § 4 pkt 2.

Rozdzia∏ 3

Wymagania w zakresie charakterystyk

metrologicznych

§ 8. 1. B∏´dy graniczne dopuszczalne wskazaƒ licz-

nika, o którym mowa w § 2 ust. 1 pkt 1, podczas lega-
lizacji pierwotnej i ponownej, oraz o którym mowa
w § 2 ust. 1 pkt 2, podczas legalizacji ponownej, okreÊ-
la za∏àcznik nr 1 do rozporzàdzenia.

2. Je˝eli b∏´dy sà jednakowego znaku dla wszyst-

kich wybranych do sprawdzenia licznika wartoÊci
wielkoÊci mierzonej, to ich wartoÊç bezwzgl´dna nie
powinna przekraczaç po∏owy wartoÊci b∏´dów gra-
nicznych dopuszczalnych wskazaƒ.

Dziennik Ustaw Nr 11

— 542 —

Poz. 63

———————

4)

Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zosta∏y
og∏oszone w Dz. U. z 2005 r. Nr 64, poz. 565 i Nr 267,
poz. 2258, z 2006 r. Nr 170, poz. 1217, Nr 235, poz. 1700
i Nr 249, poz. 1832 i 1834 oraz z 2007 r. Nr 21, poz. 124
i Nr 192, poz. 1381.

3. Ró˝nica mi´dzy wartoÊcià b∏´du wskazaƒ licznika

obcià˝onego jednostronnie a wartoÊcià b∏´du wskazaƒ
licznika obcià˝onego symetrycznie, przy pràdzie bazo-
wym i wspó∏czynniku mocy równym jednoÊci, wyra˝o-
na w procentach, nie mo˝e przekraczaç 2,5 %, 1,5 %
i 1 %, odpowiednio dla klas dok∏adnoÊci A, B i C.

4. Bezwzgl´dna wartoÊç ró˝nicy b∏´du wskazania

licznika indukcyjnego, wielotaryfowego, z liczyd∏ami
mechanicznie obcià˝ajàcymi jego wirnik, wyznaczone-
go dla poszczególnych taryf, i b∏´du wskazania przy ta-
ryfie podstawowej, wyznaczanych przy obcià˝eniu sy-
metrycznym równym 10 % wartoÊci pràdu bazowego
i wspó∏czynniku mocy równym jednoÊci podczas lega-
lizacji nie powinna przekraczaç 0,5 wartoÊci b∏´du gra-
nicznego dopuszczalnego w tym punkcie obcià˝enia.

§ 9. Licznik, przy otwartych torach pràdowych i do-

wolnym napi´ciu w przedziale:

1) od 80 % do 110 % napi´cia nominalnego — dla

licznika indukcyjnego albo

2) od 80 % do 115 % napi´cia nominalnego — dla

licznika statycznego

— nie powinien wykazywaç biegu ja∏owego przez na-
liczanie energii.

§ 10. WartoÊç pràdu rozruchu licznika, okreÊlajàca

jego czu∏oÊç, przy obcià˝eniu symetrycznym, napi´ciu
nominalnym i wspó∏czynniku mocy równym jednoÊci,
nie powinna przekraczaç wartoÊci okreÊlonych w za-
∏àczniku nr 2 do rozporzàdzenia.

§ 11. Przek∏adnia licznika powinna byç równa war-

toÊci sta∏ej licznika, z uwzgl´dnieniem niepewnoÊci
wyznaczenia przek∏adni, która nie powinna przekra-
czaç:

1) ± 2 % — dla licznika klasy dok∏adnoÊci A;

2) ± 1 % — dla licznika klasy dok∏adnoÊci B;

3) ± 0,5 % — dla licznika klasy dok∏adnoÊci C.

Rozdzia∏ 4

Szczegó∏owy zakres badaƒ i sprawdzeƒ

oraz sposoby i metody ich przeprowadzania

§ 12. 1. Podczas legalizacji pierwotnej i legalizacji

ponownej licznika nale˝y dokonaç:

1) ogl´dzin zewn´trznych licznika;

2) sprawdzeƒ potwierdzajàcych spe∏nienie wymaga-

nej charakterystyki metrologicznej licznika.

2. Podczas ogl´dzin zewn´trznych licznika nale˝y

sprawdziç, czy:

1) licznik jest zgodny z decyzjà zatwierdzenia typu,

certyfikatem badania typu WE albo certyfikatem
badania projektu WE;

2) os∏ona licznika, skrzynka zaciskowa oraz mecha-

nizm licznika nie sà uszkodzone;

3) obudowa i wn´trze licznika sà czyste;

4) po∏àczenia elektryczne licznika sà zgodne ze sche-

matem umieszczonym na os∏onie skrzynki zacis-
kowej lub tabliczce znamionowej;

5) po∏àczenia os∏ony i skrzynki zaciskowej z podsta-

wà licznika sà szczelne i uniemo˝liwiajà ingerencj´
do wn´trza licznika bez naruszenia cech, o których
mowa w § 7.

3. Podczas sprawdzenia licznika nale˝y skontrolo-

waç:

1) funkcjonowanie mechanizmu licznika;

2) czy obwody napi´ciowe poszczególnych syste-

mów nie majà przerw;

3) czy kierunek wirowania tarczy licznika jest zgodny

z oznaczeniami na tabliczce znamionowej — w przy-
padku licznika indukcyjnego;

4) wytrzyma∏oÊç elektrycznà izolacji licznika — tylko

podczas legalizacji pierwotnej;

5) pràd rozruchu licznika;

6) bieg ja∏owy licznika;

7) przek∏adni´ licznika;

8) b∏´dy wskazaƒ licznika w warunkach odniesienia

okreÊlonych w za∏àczniku nr 4 do rozporzàdzenia.

§ 13. 1. Do sprawdzenia wytrzyma∏oÊci elektrycz-

nej izolacji licznika nale˝y stosowaç urzàdzenie majà-
ce êród∏o napi´cia probierczego o mocy pozornej nie
mniejszej ni˝ 500 VA.

2. Sprawdzenie wytrzyma∏oÊci elektrycznej izolacji

licznika nale˝y przeprowadzaç przy wartoÊci skutecz-
nej napi´cia probierczego oraz miejscu doprowadze-
nia tego napi´cia, okreÊlonych w za∏àczniku nr 3 do
rozporzàdzenia.

3. Podczas sprawdzenia, o którym mowa w ust. 2,

izolacja elektryczna sprawdzanego licznika powinna
wytrzymaç przez okres jednej minuty, bez przebicia
i przeskoku iskry, napi´cie probiercze sinusoidalne
o cz´stotliwoÊci 45 ÷ 65 Hz oraz wartoÊci skutecznej
okreÊlonej w za∏àczniku nr 3 do rozporzàdzenia.

4. Napi´cie probiercze powinno byç zwi´kszane

p∏ynnie od zera do wartoÊci skutecznej okreÊlonej
w za∏àczniku nr 3 do rozporzàdzenia.

§ 14. 1. Podczas sprawdzania pràdu rozruchu licz-

nika tarcza licznika indukcyjnego powinna wykonaç
p∏ynnie co najmniej jeden obrót, a licznik statyczny
powinien wyemitowaç co najmniej dwa impulsy.

2. W przypadku licznika indukcyjnego sprawdzenia

pràdu rozruchu nale˝y dokonaç podczas obrotu jedne-
go b´benka liczyd∏a.

3. W przypadku licznika indukcyjnego wielotaryfo-

wego sprawdzenia pràdu rozruchu nale˝y dokonaç ko-
lejno przy pracy poszczególnych liczyde∏.

4. W przypadku korzystania z przek∏adników nale-

˝y zastosowaç przek∏adnik pràdowy o zakresie pomia-
rowym pozwalajàcym na wykonanie pomiaru z mo˝li-
wie najwi´kszà dok∏adnoÊcià.

Dziennik Ustaw Nr 11

— 543 —

Poz. 63

§ 15. 1. Podczas sprawdzania biegu ja∏owego licz-

nika nale˝y do obwodów napi´ciowych licznika, przy
otwartych obwodach pràdowych, przy∏o˝yç kolejno
napi´cie równe:

1) 80 % wartoÊci napi´cia nominalnego oraz

2) 110 % wartoÊci napi´cia nominalnego — dla liczni-

ka indukcyjnego albo

3) 115 % napi´cia nominalnego — dla licznika sta-

tycznego.

2. Podczas sprawdzania, o którym mowa w ust. 1,

wirnik licznika indukcyjnego nie powinien wykonaç
pe∏nego obrotu; barwny znak na tarczy licznika powi-
nien ustawiç si´ w wyci´ciu tabliczki znamionowej.

3. W przypadku licznika indukcyjnego niskoobroto-

wego o sta∏ej licznika poni˝ej 500 obrotów na kilowa-
togodzin´ czas sprawdzania biegu ja∏owego powinien
wynosiç co najmniej 10 minut.

4. Sprawdzania biegu ja∏owego licznika indukcyj-

nego powinno si´ dokonywaç przy stanie wskazaƒ
liczyd∏a, przy którym obraca si´ tylko jeden b´benek.

5. W przypadku indukcyjnego licznika wielotaryfo-

wego sprawdzenia biegu ja∏owego nale˝y dokonaç
przy pracy liczyd∏a podstawowego, o ile licznik spe∏nia
we wszystkich taryfach wymagania, o których mowa
w § 11.

6. Podczas sprawdzania, o którym mowa w ust. 1,

wyjÊcie kontrolne licznika statycznego nie powinno
wytworzyç wi´cej impulsów ni˝ jeden.

7. Sprawdzanie biegu ja∏owego licznika statyczne-

go nale˝y przeprowadzaç przez okres równy co naj-
mniej

∆t:

480 x 10

6

1)

∆t ≥ ——————— [min] — dla licznika klasy do-

C · m · U

n

. I

max

k∏adnoÊci A,

600 x 10

6

2)

∆t ≥ ——————— [min] — dla licznika klasy do-

C · m · U

n

. I

max

k∏adnoÊci B,

gdzie:
C

— sta∏a licznika,

m — liczba elementów pomiarowych,
U

n

— napi´cie nominalne wyra˝one w woltach,

I

max

— pràd maksymalny wyra˝ony w amperach.

8. Sprawdzanie biegu ja∏owego licznika statyczne-

go klasy C nale˝y przeprowadzaç przez czas dwudzie-
stokrotnie d∏u˝szy ni˝ czas up∏ywajàcy mi´dzy dwoma
impulsami, gdy w torach pràdowych p∏ynie pràd
o wartoÊci równej pràdowi rozruchu licznika.

§ 16. 1. Sprawdzenie przek∏adni licznika obejmuje

ustalenie z uwzgl´dnieniem niepewnoÊci jej wyzna-
czenia, czy jej wartoÊç jest zgodna ze sta∏à licznika po-
danà na tabliczce znamionowej licznika.

2. Je˝eli licznik posiada liczyd∏o mechaniczne, czas

sprawdzania przek∏adni licznika przy maksymalnym
obcià˝eniu licznika powinien byç tak dobrany, aby:

1) zapewniç odczytanie wskazania zu˝ytej energii

z b∏´dem nieprzekraczajàcym b∏´dów granicznych
dopuszczalnych licznika w tym punkcie obcià˝e-
nia;

2) ostatni b´benek liczyd∏a wykona∏ co najmniej pó∏

obrotu.

3. Je˝eli licznik posiada wyÊwietlacz elektroniczny,

czas sprawdzania przek∏adni licznika przy maksymal-
nym obcià˝eniu licznika powinien byç tak dobrany,
aby b∏àd wskazania zu˝ytej energii, wynikajàcy z roz-
dzielczoÊci wyÊwietlacza, nie przekracza∏ b∏´dów gra-
nicznych dopuszczalnych licznika w tym punkcie ob-
cià˝enia.

§ 17. 1. B∏´dy wskazaƒ licznika, w zale˝noÊci od ro-

dzaju licznika, nale˝y wyznaczyç w punktach obcià˝e-
nia okreÊlonych w za∏àczniku nr 1 do rozporzàdzenia.

2. Je˝eli nie jest mo˝liwe wyznaczenie b∏´dów

wskazaƒ licznika w punktach obcià˝enia okreÊlonych
w za∏àczniku nr 1 do rozporzàdzenia, dopuszcza si´
przyj´cie punktów obcià˝enia ró˝niàcych si´ o ± 5 %
od tych punktów obcià˝enia.

3. W liczniku indukcyjnym z liczyd∏ami b´benko-

wymi pomiaru b∏´dów wskazaƒ licznika powinno si´
dokonywaç przy takim stanie liczyd∏a, aby w czasie
pomiaru obraca∏y si´ najwy˝ej dwa b´benki.

4. W celu osiàgni´cia równowagi termicznej przed

pomiarem b∏´dów wskazaƒ licznika nale˝y dokonaç
pó∏godzinnego obcià˝enia obwodów napi´ciowych
licznika napi´ciem nominalnym.

5. Dok∏adnoÊç wskazaƒ licznika nale˝y sprawdzaç

w warunkach odniesienia i przy symetrii napi´ç okreÊ-
lonych w za∏àczniku nr 4 do rozporzàdzenia.

§ 18. 1. Podczas sprawdzania na licznik powinna

byç za∏o˝ona os∏ona.

2. Je˝eli wynika to z konstrukcji licznika i nie wp∏y-

nie niekorzystnie na pomiar, dopuszcza si´ przeprowa-
dzenie sprawdzenia b∏´du wskazaƒ bez os∏ony.

3. W przypadku sprawdzania b∏´du wskazaƒ liczni-

ka z wykorzystaniem przyrzàdów wskazówkowych po-
miary powinny byç wykonywane powy˝ej 1/3 d∏ugo-
Êci ich podzia∏ki. W przypadku watomierzy zasada ta
obowiàzuje, gdy napi´cie oraz pràd sà w fazie.

§ 19. 1. B∏´dy wskazaƒ licznika wyznacza si´ me-

todà:

1) mocy i czasu, polegajàcà na obliczeniu czasu

trwania

N obrotów (impulsów) i porównaniu go

z czasem zmierzonym przy znanej, sta∏ej podczas
pomiaru, mocy obcià˝enia licznika, albo

2) licznika kontrolnego, polegajàcà na obliczeniu licz-

by impulsów (obrotów tarczy) licznika kontrolne-
go

N

kn

odpowiadajàcych impulsom (obrotom tar-

czy) licznika badanego i porównaniu jej ze zmie-
rzonà liczbà takich impulsów (obrotów tarczy) licz-
nika kontrolnego

N

k

.

Dziennik Ustaw Nr 11

— 544 —

Poz. 63

2. Wyznaczania b∏´dów wskazaƒ licznika dokonuje

si´ za pomocà urzàdzenia do sprawdzania licznika
energii elektrycznej, które powinno spe∏niaç wymaga-
nia okreÊlone w normie PN-IEC 736:1998.

§ 20. B∏´dy wskazaƒ licznika indukcyjnego, wyzna-

czane metodà mocy i czasu, okreÊla si´ przez pomiar
czasu

t, w którym tarcza przy danym obcià˝eniu mo-

cà

P wykonuje N obrotów, nast´pnie wyliczenie war-

toÊci nominalnej czasu

t

n

, w którym tarcza licznika po-

winna wykonaç

N obrotów przy obcià˝eniu P, gdyby

licznik wskazywa∏ bezb∏´dnie, i obliczeniu b∏´du wska-
zania wed∏ug wzoru:

t

n

– t

δ

= ——– · 100 %

t

§ 21. B∏àd wskazania licznika statycznego, wyzna-

czany metodà mocy i czasu, okreÊla si´ przez pomiar
czasu

t, w którym licznik przy danym obcià˝eniu mo-

cà

P wyemituje N impulsów, nast´pnie wyliczenie

wartoÊci nominalnej czasu

t

n

, w którym licznik powi-

nien wyemitowaç

N impulsów przy obcià˝eniu P, gdy-

by licznik wskazywa∏ bezb∏´dnie, i obliczeniu b∏´du
wskazania wed∏ug wzoru, o którym mowa w § 20.

§ 22. 1. Stosujàc podczas sprawdzania metod´

mocy i czasu, wartoÊç nominalnà czasu

t

n

, oznaczajà-

cà wartoÊç liczbowà czasu trwania

N obrotów lub im-

pulsów wyra˝onà w sekundach, nale˝y wyznaczyç
zgodnie z wzorem:

3600 · 10

3

t

n

= ——–—— ·

N

C · P

gdzie:
N — liczba obrotów lub liczba impulsów,
C — wartoÊç liczbowa sta∏ej licznika wyra˝onej

w obrotach na kilowatogodzin´ lub w impul-
sach na kilowatogodzin´,

P — wartoÊç liczbowa mocy licznika wyra˝onej

w watach.

2. W przypadku sprawdzania licznika przek∏adniko-

wego przy obliczeniach powinno si´ uwzgl´dniç war-
toÊci

C i P dotyczàce tej samej strony przek∏adników.

§ 23. 1. Podczas sprawdzania b∏´du wskazaƒ liczni-

ka metodà mocy i czasu powinno si´ stosowaç urzà-
dzenie do pomiaru czasu, sterowane przez urzàdzenie
z g∏owicà fotoelektrycznà lub przez elektryczne wyj-
Êcie impulsowe licznika.

2. Przy sprawdzaniu b∏´du wskazaƒ licznika klasy

dok∏adnoÊci A i B dopuszcza si´ wykonanie pomiarów
czasu urzàdzeniem do pomiaru czasu sterowanym
r´cznie. W takim wypadku czas pomiaru nie mo˝e byç
krótszy ni˝ 50 sekund.

§ 24. 1. W przypadku licznika statycznego, sprawdza-

nego metodà mocy i czasu, przy wyborze liczby impul-
sów

N powinno si´ uwzgl´dniaç zalecenia producenta,

a w razie ich braku nale˝y przyjàç

N ≥ 10 impulsów.

2. Podczas sprawdzania b∏´du wskazaƒ licznika

metodà mocy i czasu nale˝y zapewniç sta∏oÊç obcià˝e-
nia licznika w czasie trwania pomiaru.

§ 25. 1. Stosujàc podczas sprawdzania b∏´du wska-

zaƒ licznika metod´ licznika kontrolnego, b∏´dy wska-
zaƒ licznika nale˝y obliczyç wed∏ug wzoru:

N

kn

–

N

k

δ

= ———— · 100 %

N

k

gdzie:
N

k

— zmierzona liczba impulsów (obrotów tarczy)

licznika kontrolnego,

N

kn

— liczba impulsów (obrotów tarczy) licznika kon-

trolnego, obliczona wed∏ug wzoru:

C

k

· U

wk

· I

wk

N

kn

= —————— ·

N

C

b

· U

b

· I

b

gdzie:

N

— wybrana liczba impulsów (obrotów

tarczy) licznika badanego,

C

k

—

wartoÊç sta∏ej licznika kontrolnego
wyra˝ona w obrotach na kilowatogo-
dzin´ lub w impulsach na kilowatogo-
dzin´,

U

wk

— wartoÊç napi´cia na wejÊciu licznika

kontrolnego wyra˝ona w woltach,

I

wk

— wartoÊç nat´˝enia pràdu na wejÊciu

licznika kontrolnego wyra˝ona w am-
perach,

C

b

— wartoÊç sta∏ej licznika badanego wyra-

˝ona w obrotach na kilowatogodzin´
lub w impulsach na kilowatogodzin´,

U

b

— wartoÊç napi´cia na wejÊciu licznika

badanego wyra˝ona w woltach,

I

b

— wartoÊç nat´˝enia pràdu na wejÊciu

licznika badanego wyra˝ona w ampe-
rach.

2. W przypadku licznika statycznego przy wyborze

liczby impulsów

N powinno si´ uwzgl´dniaç zalece-

nia producenta, a w razie ich braku nale˝y przyjàç

N ≥ 10 impulsów.

Rozdzia∏ 5

Przepis koƒcowy

§ 26. Rozporzàdzenie wchodzi w ˝ycie po up∏ywie

14 dni od dnia og∏oszenia.

5)

Minister Gospodarki:

W. Pawlak

———————

5)

Niniejsze rozporzàdzenie by∏o poprzedzone rozporzàdze-
niem Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Spo∏ecznej
z dnia 10 lutego 2004 r. w sprawie wymagaƒ metrologicz-
nych, którym powinny odpowiadaç liczniki energii elek-
trycznej czynnej pràdu przemiennego, klasy dok∏adnoÊci
0,2; 0,5; 1 i 2 (Dz. U. Nr 35, poz. 315), które utraci∏o moc
z dniem 1 stycznia 2008 r. na podstawie art. 12 pkt 3
ustawy z dnia 15 grudnia 2006 r. o zmianie ustawy
o systemie zgodnoÊci oraz o zmianie niektórych innych
ustaw (Dz. U. Nr 249, poz. 1834).

Dziennik Ustaw Nr 11

— 545 —

Poz. 63

Dziennik Ustaw Nr 11

— 546 —

Poz. 63

Za∏àczniki do rozporzàdzenia Ministra Gospodarki
z dnia 7 stycznia 2008 r. (poz. 63)

Za∏àcznik nr 1

B¸¢DY GRANICZNE DOPUSZCZALNE WSKAZA¡ LICZNIKA W ZALE˚NOÂCI OD RODZAJU LICZNIKA

ORAZ PUNKTY OBCIÑ˚ENIA LICZNIKA

1. B∏´dy graniczne dopuszczalne wskazaƒ oraz punkty obcià˝enia licznika indukcyjnego okreÊla poni˝sza tabela.

Rodzaj licznika

i obcià˝enia

Punkt obcià˝enia

B∏´dy graniczne dopuszczalne

wskazaƒ licznika

wyra˝one w % dla klas dok∏adnoÊci

0,5

I

b

3)

0,5

(indukcyjny)

± 0,8

± 1,0

pràd

obcià˝enia

wspó∏czynnik

mocy cos

ϕ

C

B

A

2

1)

2

2)

Liczniki

jednofazowe

0,1

I

b

1

± 0,5

± 1,0

± 2,0

± 3,0

± 2,0

I

b

1

± 0,5

± 1,0

± 2,0

± 2,5

—

I

b

0,5

(indukcyjny)

± 0,8

± 1,0

± 2,0

± 2,5

I

max

1

± 0,5

± 1,0

± 2,0

± 2,5

Liczniki trójfazowe

obcià˝one

symetrycznie

0,1

I

b

1

± 0,5

± 1,0

± 2,0

± 2,5

0,5

I

b

3)

1

± 0,5

± 1,0

± 2,0

—

I

b

1

± 0,5

± 1,0

± 2,0

± 2,5

I

max

1

± 0,5

± 1,0

± 2,0

± 2,5

I

b

0,5

(indukcyjny)

± 0,8

± 1,0

± 2,0

± 2,5

I

b

0,5

(indukcyjny)

± 1,5

± 2,0

± 3,0

± 3,5

Liczniki trójfazowe

przy obcià˝eniu

tylko jednej fazy

I

b

1

± 1,5

± 2,0

± 3,0

± 3,5

1)

Dotyczy liczników do pomiarów poÊrednich i pó∏poÊrednich, o których mowa w § 2 ust. 1 pkt 1 rozporzàdzenia.

2)

Dotyczy liczników do pomiarów bezpoÊrednich, o których mowa w § 2 ust. 1 pkt 1 rozporzàdzenia.

3)

Dodatkowy punkt kontrolny do pomiarów dla liczników do pomiarów poÊrednich i pó∏poÊrednich.

Dziennik Ustaw Nr 11

— 547 —

Poz. 63

2. B∏´dy graniczne dopuszczalne wskazaƒ oraz punkty obcià˝enia licznika statycznego okreÊla poni˝sza tabela.

Rodzaj licznika

i obcià˝enia

Punkt obcià˝enia

B∏´dy graniczne dopuszczalne

wskazaƒ licznika

wyra˝one w % dla klas dok∏adnoÊci

0,5

I

b

1)

0,5

(indukcyjny)

± 0,5

± 1,0

pràd

obcià˝enia

wspó∏czynnik

mocy cos

ϕ

C

B

A

Liczniki

jednofazowe

0,1

I

b

1

± 0,5

± 1,0

± 2,0

± 2,0

I

b

1

± 0,5

± 1,0

± 2,0

I

b

0,5

(indukcyjny)

± 0,5

± 1,0

± 2,0

I

max

1

± 0,5

± 1,0

± 2,0

Liczniki trójfazowe

obcià˝one

symetrycznie

0,1

I

b

1

± 0,5

± 1,0

± 2,0

0,5

I

b

1)

1

± 0,5

± 1,0

± 2,0

I

b

1

± 0,5

± 1,0

± 2,0

I

max

1

± 0,5

± 1,0

± 2,0

I

b

0,5

(indukcyjny)

± 0,5

± 1,0

± 2,0

I

b

0,5

(indukcyjny)

± 1,0

± 2,0

± 3,0

Liczniki trójfazowe

przy obcià˝eniu

tylko jednej fazy

I

b

1

± 1,0

± 2,0

± 3,0

1)

Dodatkowy punkt kontrolny dla liczników do pomiarów poÊrednich i pó∏poÊrednich.

Dziennik Ustaw Nr 11

— 548 —

Poz. 63

Za∏àcznik nr 2

WARTOÂå PRÑDU ROZRUCHU LICZNIKA

Rodzaj licznika

WartoÊç pràdu rozruchu w zale˝noÊci

od rodzaju licznika i klasy dok∏adnoÊci

wyra˝ona w % wartoÊci pràdu bazowego

C

B

A

Statyczny

0,4

0,4

0,5

Indukcyjny, jednotaryfowy bez dodatkowych urzàdzeƒ
obcià˝ajàcych mechanicznie ruch obrotowy wirnika

0,4

0,4

0,5

Indukcyjny z dodatkowymi urzàdzeniami obcià˝ajàcymi
mechanicznie ruch obrotowy wirnika (np. liczyd∏o
wielotaryfowe, urzàdzenie do blokady ruchu wstecznego itp.)

0,4

0,4

0,5

Za∏àcznik nr 3

WARTOÂå SKUTECZNA NAPI¢CIA PROBIERCZEGO ORAZ MIEJSCE DOPROWADZENIA TEGO NAPI¢CIA

WartoÊç skuteczna

napi´cia probierczego

Miejsce doprowadzenia napi´cia probierczego

2 kV

Mi´dzy zwartymi ze sobà wszystkimi torami pràdowymi i napi´ciowymi, a tak˝e
torami pomocniczymi, których napi´cie nominalne przekracza 40 V, a metalowà
obudowà licznika

*

. Podczas tego badania tory pomocnicze, których napi´cie

nominalne nie przekracza 40 V, powinny byç po∏àczone z obudowà licznika.

600 V

Mi´dzy roz∏àczonymi torami pràdowymi i napi´ciowymi licznika, które w normalnej
eksploatacji sà ze sobà po∏àczone (tylko liczniki indukcyjne).

4 kV

Mi´dzy zwartymi ze sobà wszystkimi torami pràdowymi i napi´ciowymi, a tak˝e
torami pomocniczymi, których napi´cie nominalne przekracza 40 V, a obudowà
licznika w izolacji II klasy ochronnoÊci.

*

Gdy obudowa licznika wykonana jest ca∏kowicie lub cz´Êciowo z materia∏u izolacyjnego, drugi biegun stano-
wi p∏yta metalowa, na której opiera si´ podstawa licznika.

Dziennik Ustaw Nr 11

— 549 —

Poz. 63

Za∏àcznik nr 4

WARUNKI ODNIESIENIA LICZNIKÓW ORAZ SYMETRIA NAPI¢å

1. Warunki odniesienia w zakresie: temperatury otoczenia, pozycji pracy, napi´cia oraz cz´stotliwoÊci, prze-

widziane do sprawdzania liczników, okreÊla poni˝sza tabela.

WielkoÊç

wp∏ywajàca

WartoÊç

odniesienia

Dopuszczalne odchylenie od wartoÊci odniesienia

liczniki statyczne
klas dok∏adnoÊci

liczniki indukcyjne

klas dok∏adnoÊci

C

B

A

C

B

A

Temperatura otoczenia

23 °C

± 2 °C

± 2 °C

± 2 °C

± 1 °C

± 2 °C

± 2 °C

Pozycja pracy

pionowa

nie ma istotnego wp∏ywu

± 0,5°

± 0,5°

± 0,5°

Napi´cie

nominalne

± 1,0 %

± 1,0 %

± 1,0 %

± 0,5 %

± 1,0 %

± 1,0 %

Cz´stotliwoÊç

nominalna

± 0,3 %

± 0,3 %

± 0,5 %

± 0,2 %

± 0,3 %

± 0,5 %

2. WartoÊç indukcji zewn´trznego pola magnetycz-

nego nie powinna przekraczaç:

1) 0,05 mT — dla liczników statycznych klasy dok∏ad-

noÊci C;

2) wartoÊci powodujàcej b∏àd dodatkowy wskazaƒ

licznika:

a) ± 0,2 % — dla liczników statycznych klasy do-

k∏adnoÊci C,

b) ± 0,2 % — dla liczników statycznych klasy do-

k∏adnoÊci A i B oraz dla liczników indukcyjnych
klasy dok∏adnoÊci B,

c) ± 0,3 % — dla liczników indukcyjnych klasy do-

k∏adnoÊci A.

3. ZawartoÊç harmonicznych w napi´ciu i pràdzie

nie powinna przekraczaç:

1) 2 % — dla liczników klasy dok∏adnoÊci C;

2) 3 % — dla liczników klasy dok∏adnoÊci B;

3) 5 % — dla liczników indukcyjnych bezpoÊrednich

klasy dok∏adnoÊci A.

4. Symetri´ napi´ç i pràdów dla liczników trójfazo-

wych okreÊla poni˝sza tabela.

Symetria napi´ç i pràdów

Liczniki trójfazowe

liczniki statyczne
klas dok∏adnoÊci

liczniki indukcyjne

klas dok∏adnoÊci

C

B

A

C

B

A

WartoÊci poszczególnych napi´ç fazowych lub
przewodowych nie powinny ró˝niç si´ od wartoÊci
Êredniej odpowiednich napi´ç o wi´cej ni˝

± 1 %

± 1 %

± 1 %

± 0,5 %

± 1 %

± 1,5 %

WartoÊci pràdów w poszczególnych przewodach
nie powinny ró˝niç si´ od Êredniej wartoÊci tych
pràdów o wi´cej ni˝

± 2 %

± 2 %

± 2 %

± 2 %

± 2 %

± 2 %

Przesuni´cia fazowe poszczególnych pràdów
wzgl´dem odpowiednich napi´ç fazowych,
niezale˝nie od wspó∏czynnika mocy, nie powinny
ró˝niç si´ mi´dzy sobà o wi´cej ni˝

2°

2°

2°

2°

2°

2°