Cukrzyca ci

ęż

arnych

to stan nietolerancji w

ę

glowodanów prowadz

ą

cy do hiperglikemii o ró

ż

nym nasileniu, który pojawia si

ę

lub zostaje po

raz pierwszy rozpoznany w czasie ci

ąż

y.

wg. WHO 1999

Wyst

ę

puje u ok. 3-5% ci

ęż

arnych i jest najcz

ę

stszym powikłaniem metabolicznym ci

ąż

y.

Wi

ę

kszo

ść

pacjentek z cukrzyc

ą

w ci

ąż

y wymaga jedynie leczenia diet

ą

oraz kontroli glikemii.

Zachowanie prawidłowego profilu glikemii zmniejsza do minimum ryzyko powikła

ń

.

Algorytm diagnostyczny cukrzycy ci

ęż

arnych

Wst

ę

pne oznaczenie st

ęż

enia glukozy na czczo na pocz

ą

tku ci

ąż

y, przy pierwszej wizycie

- glukoza 100 – 125 mg/dl (5,6 – 6,9 mmol/l) – warto

ść

nieprawidłowa - nale

ż

y wykona

ć

OGTT

- glukoza > 125 mg/dl – nale

ż

y powtórzy

ć

badanie na czczo i je

ś

li wynik jest nieprawidłowy rozpoznajemy

cukrzyc

ę

Test przesiewowy obci

ąż

enia 50 g glukozy – GCT (glucose challenge test)

glukoza po 1 h > 200 mg/dl (11,1 mmolo/l) - GDM

glukoza po 1 h > 140 mg/dl (7,8 mmol/l) – OGTT zgodnie z kryteriami WHO

Warunki wykonania testu:

- 24 – 28 tydzie

ń

ci

ąż

y

- pacjentka nie musi by

ć

na czczo

- jednorazowy pomiar glukozy po 1 godzinie

Test diagnostyczny obci

ąż

enia 75 g glukozy – OGTT(oral glucose tolerance test)

- wykonywany na czczo
- 8 – 14 godzin od ostatniego posiłku
- przez trzy dni przed wykonaniem testu nie nale

ż

y ogranicza

ć

spo

ż

ycia w

ę

glowodanów

(nie mniej ni

ż

150 g/d przy zwykłej aktywno

ś

ci fizycznej)

- 75 g glukozy rozpu

ś

ci

ć

w 250 – 300 ml wody i wypi

ć

w ci

ą

gu 5 min

- w trakcie badania pacjentka powinna siedzie

ć

, nie powinna przyjmowa

ć

po

ż

ywienia ani pali

ć

- krew pobiera si

ę

na czczo i 2 godziny po wypiciu roztworu glukozy

Kryteria WHO rozpoznania cukrzycy ci

ęż

arnych

glukoza na czczo > 126 mg/dl (6,9 mmol/l)
glukoza po 1 h > 180 mg/dl
glukoza po 2 h > 140 mg/dl (7,8 mmol/l)

Leczenie cukrzycy w ci

ąż

y:

1) dieta
2) wysiłek fizyczny
3) insulinoterapia

Na czym polega prawidłowa dieta i kontrola glikemii?

Prawidłowa dieta kobiety w ci

ąż

y powikłanej cukrzyc

ą

powinna składa

ć

si

ę

z sze

ś

ciu posiłków na dob

ę

: trzech

głównych i trzech przek

ą

sek. Ka

ż

dy z tych posiłków powinien zawiera

ć

odpowiedni

ą

ilo

ść

wymienników

w

ę

glowodanowych (jednostek chlebowych).

Wymiennik w

ę

glowodanowy (jednostka chlebowa) to ilo

ść

wagowa danego produktu, która zawiera 10-12 g

w

ę

glowodanów

Rozkład posiłków:

19 – 21 wymienników w

ę

glowodanowych na dob

ę

1.

ś

niadanie

4 – 5 jednostek

2. drugie

ś

niadanie

2 – 3 jednostek

3. obiad

5 jednostek

4. podwieczorek

2 – 3 jednostek

5. kolacja

3 – 4 jednostek

6. przed snem

1 – 2 jednostki

<= jest to jeden z najwa

ż

niejszych posiłków !!!

Szczególnie wa

ż

ny jest posiłek przed snem (ok. 21.00 - 22.00). Ma on zapobiega

ć

nocnej hipoglikemii, czyli

obni

ż

eniu poziomu cukru we krwi podczas godzin nocnych.

Zapotrzebowanie energetyczne na dob

ę

BMI

kcal/kg mc.

< 19,8

35 – 40

19,8 – 29

30 – 32

> 20

24 - 25

Aby leczenie diet

ą

mo

ż

na było uzna

ć

za efektywne nale

ż

y zachowa

ć

prawidłowy profil glikemii.

Jak i kiedy mierzy

ć

poziom glikemii?

Poziom glikemii oznaczamy na czczo ( bezpo

ś

rednio po przebudzeniu) i po głównych posiłkach (

ś

niadaniu, obiedzie

i kolacji).

Prawidłowe warto

ś

ci glikemii:

Na czczo < 90 mg/dl

1 godz. po głównym posiłku <120 mg/dl.

Niekiedy zaleca si

ę

pomiar nocny ( ok. godziny 3.00)>60 mg/dl

Nale

ż

y pami

ę

ta

ć

,

ż

e zapotrzebowanie na insulin

ę

zmienia si

ę

w ci

ą

gu doby, dlatego cz

ę

sto po spo

ż

yciu

identycznego posiłku rano i wieczorem poziomy glikemii b

ę

d

ą

si

ę

ró

ż

ni

ć

.

Jak komponowa

ć

posiłki?

Dzienne zapotrzebowanie na składniki od

ż

ywcze powinno by

ć

pokryte przez:

40 – 50 % w

ę

glowodanów

30 % białka
20 – 30 % tłuszcze

Do minimum nale

ż

y ograniczy

ć

:

- cukry proste (cukier, miód, d

ż

emy, słodycze,)

- pełne mleko,

ś

mietana, lody, tłuste sery, słodzone koktajle mleczne

- owoce kandyzowane, suszone, winogrona, banany
- słodkie soki, syropy, słodzone płyny
- jogurty owocowe, serki homogenizowane słodzone
- pieczywo słodzone np. chałka
- majonez
- tłuste mi

ę

sa i w

ę

dliny (wieprzowina, salami, boczek, słonina, smalec, salceson, podroby, g

ę

si i kaczki)

- napoje alkoholowe

Wskazane produkty i techniki przyrz

ą

dzania potraw:

- chleby gruboziarniste, razowe, chrupkie, makarony razowe
- surowe warzywa, owoce
- chude przetwory mleczne
- chude w

ę

dliny i mi

ę

sa

- soki owocowe rozcie

ń

czone wod

ą

- potrawy

•

gotowanie w wodzie

•

na parze na grillu lub ro

ż

nie

•

pieczenie w pergaminie lub w folii

•

duszenie bez obsma

ż

ania

Wysiłek fizyczny

- poprawia utylizacj

ę

glukozy, zmniejsza insulinooporno

ść

tkanek i zwi

ę

ksza ich wra

ż

liwo

ść

na insulin

ę

- o ile nie ma przeciwwskaza

ń

, zaleca si

ę

specjalne zestawy

ć

wicze

ń

gimnastycznych o umiarkowanym nasileniu

Insulinoterapia

- chore na cukrzyc

ę

typu 2 w okresie ci

ąż

y powinny by

ć

leczone insulin

ą

- insulinoterapia konieczna jest u ok 10 – 40 % kobiet chorych na cukrzyc

ę

ci

ąż

ow

ą

- najcz

ę

stsz

ą

metod

ą

jest intensywna podskórna insulinoterapia

dr n. med. Joanna Jacko – ginekolog-poło

ż

nik

Beata Michalska – ginekolog-poło

ż

nik

Na podstawie: Wytyczne PTD 2011, Kompendium cukrzycy pod redakcj

ą

prof. Sieradzkiego (2009), Diabetologia

pod redakcj

ą

prof. K. Strojek (2008)