

DIETA CZY ŻYWIENIE

PRAWIDŁOWE



WADY ŻYWIENIOWE



NAWYKI ŻYWIENIOWE



PRAWIDŁOWE ŻYWIENIE –

TO DOSTARCZENIE

WSZYSTKICH SKŁADNIKÓW POKARMOWYCH,

ZARÓWNO NIEZBĘDNYCH-CZYLI BUDULCOWYCH,

JAK TEŻ I ENERGETYCZNYCH, KTÓRE ZAPEWNIA

UZYSKANIE NAJBARDZIEJ POŻĄDANEGO WZROSTU I

ROZWOJU, PEŁNI ZDROWIA ORAZ WYSOKIEJ

WARTOŚCI BIOLOGICZNEJ POTOMSTWA.

PRAWIDŁOWE ŻYWIENIE MUSI CHRONIĆ NAS

PRZED WYSTĄPIENIEM NIEDOBORÓW I NADMIARÓW

POKARMOWYCH, A JEGO CELEM POWINNO BYĆ

UTRZYMANIE NORMALNEGO CIĘŻARU CIAŁA (MASY

CIAŁA)



DIETA

- TO SPOSÓB ŻYWIENIA, POLEGAJĄCY

RÓWNIEŻ NA ZAPEWNIENIU DOWOZU

SKŁADNIKÓW POKARMOWYCH-ALE DLA

USTROJU

CZŁOWIEKA CHOREGO!!!!

CHOROBA ZMIENIA m.in:



Przemianę materii



Czynności określonych narządów



Zaburza przyjmowanie pokarmów, ich

trawienie i zużytkowanie



A więc żywienie chorych czyli żywienie

dietetyczne musi odbiegać od tzw.

prawidłowego żywienia ludzi zdrowych!!!



WIĘC CO BĘDZIEMY NAZYWAĆ DIETĄ??????

A więc DIETĄ nazywać będziemy taki sposób

żywienia, który ma na celu zapewnienie

dowozu wszystkich niezbędnych składników

pokarmowych z jednoczesnym dostosowaniem

ich podaży (ilości oraz jakości) do możliwości

zmienionego przez chorobę organizmu,

utrzymanie dobrego stanu odżywienia,

prawidłowego ciężaru lub wyrównanie i

uzupełnienie istniejących niedoborów, a także

odciążenie czynności tych narządów, których

funkcja została upośledzona w wyniku choroby

– przez odpowiedni dobór pokarmów i

zapewnienie w ten sposób optymalnych

warunków do procesów odnowy.

Trudno wyraźnie odgraniczyć żywienie

podstawowe (prawidłowe) od żywienia

dietetycznego.

Współczesna koncepcja dietetyki zakłada, iż dieta

powinna być jak najbardziej zbliżona do żywienia

podstawowego (prawidłowego).

Zgodnie z tendencjami współczesnej dietetyki,

przyjmuje się, że w żywieniu prawidłowym, czyli

podstawowym, stosowana jest tzw. DIETA

PODSTAWOWA, która odznacza się tym, że

zawiera wszystkie składniki pokarmowe w ilości

zalecanej dla ludzi zdrowych-zależnie od wieku,

płci i aktywności ruchowej. Jest to w pewnym

sensie dieta FIZJOLOGICZNA, którą należy

stosować u ludzi zdrowych.

Bezpieczna żywność i prawidłowe żywienie należą do

najważniejszych czynników środowiskowych człowieka,

wpływających korzystnie na stan jego zdrowia. Jest to

czynnik determinujący jego prawidłowy rozwój fizyczny,

dobre samopoczucie psychiczne, właściwą wydajność w

pracy, czy zdolność względnie łatwego przyswajania

sobie zdobywanych wiadomości. Prawidłowe żywienie

jest, więc czynnikiem środowiskowym w istotny sposób

oddziaływującym na zdrowie człowieka jako jednostki,

a tym samym na prawidłowe zachowanie ciągłości

populacji ludzkiej.
Wadliwe żywienie, w zależności od jego charakteru,

wywołuje wiele różnych schorzeń, bądź ułatwia

powstawanie innych, stanowiąc tło dla ich szybszego

rozwoju.

Prawidłowe żywienie

to dostarczanie

organizmowi wszystkich niezbędnych

składników pokarmowych w odpowiedniej

ilości i odpowiednim stosunku, przy

uwzględnieniu liczby posiłków i ich rozłożenia

w ciągu dnia. Zawartość ilościowa

poszczególnych produktów w racji

pokarmowej powinna zależeć od wieku, płci

oraz wykonywanej pracy. Niestety, zbyt

często obserwuje się nieprawidłowe stosunki

ilościowe, jak i jakościowe w żywieniu ludzi.

Niedożywienie ilościowe

, to zbyt niska podaż

energii, pokarmowej, która wystarcza na pokrycie

spoczynkowej przemiany materii, natomiast jest

zbyt mała na dodatkowe wydatkowanie związane

z aktywnością fizyczną i umysłowa. Prowadzi to

do powstawania deficytu energetycznego w

organizmie. Proces len w początkowym okresie

nie zawsze powoduje objawy chorobowe, w

związku z wyzwoleniem się mechanizmu

adaptacyjnego, polegającego na obniżeniu tempa

spoczynkowej przemiany materii. Wyrazem

zewnętrznym takiego stanu jest ubytek masy

ciała. Niedobory kaloryczne przeciągające się w

czasie stanowią przyczynę niedożywienia ludzi.

Znacznie groźniejsze jest

niedożywienie jakościowe.

Przewlekle

niedobory niektórych składników

odżywczych stanowią zagrożenie dla

zdrowia człowieka. Skutki zdrowotne

zbyt niskiej podaży niektórych

składników z żywnością, to m.in.:

•niedokrwistość z niedoboru żelaza,

obserwowana szczególnie w populacji dzieci,

młodzieży (głównie żeńskiej) i kobiet ciężarnych

na skutek niedostatecznego spożycia produktów

dostarczających żelazo, witaminę B12 oraz

folianów

•wole endemiczne - spowodowane zbyt niską

zawartością jodu w glebie i wodzie, a tym

samym małej jego zawartości w żywności

produkowanej na terenach, gdzie jest jego

niedobór, ponadto przyczyną tego jest nie

stosowanie w żywieniu soli kuchennej

jodowanej, która pozwala zapobiegać

niedoborom

•przewlekłe zaparcia - spowodowane zbyt

małą podażą błonnika pokarmowego w

dziennej racji pokarmowej

•subkliniczne stany niedoboru witamin -

głównie witaminy C (szczególnie sezonowej na

skutek małego spożycia warzyw i owoców, czy

niedobory witamin antyoksydacyjnych

obserwowane np. u osób z nadwagą i otyłością

•zaburzenia gospodarki lipidowej na skutek

niskiego spożycia jedno- i wielonienasyconych

kwasów tłuszczowych przy zbyt dużej ilości

tłuszczów nasyconych.

Szczególnie niebezpieczne są

niedobory

żywieniowe u dzieci

. Należy pamiętać, iż im

większy dynamizm cechuje organizm, tym

bardziej precyzyjnie muszą zostać

zbilansowane straty ponoszone przez ustrój w

związku z jego podstawowymi funkcjami

życiowymi. Duży stopień niedożywienia w

okresie płodowym i pourodzeniowym może

zahamować rozwój fizyczny i intelektualny

dziecka. Niedobory bialkowo-kaloryczne u

dzieci prowadzą do zmniejszenia wzrostu i

ciężaru ciała, ale również niskiego poziomu

inteligencji i opóźnienia w rozwoju umysłowym

w stosunku do prawidłowego odżywiania

rówieśników.

W

ady żywieniowe są nie tylko

spowodowane niedoborami

pokarmowymi, lecz także

nadmiernym spożyciem.

Nadkonsumpcja

sprowadza się do

spożywania większej ilości

pożywienia, aniżeli wynika to z

fizjologicznego zapotrzebowania

organizmu. Dotyczy to szczególnie:

•zbyt dużej ilości energii pobieranej z

pożywieniem.
•zbyt wysokiej ilości energii w pożywieniu

pochodzącej z tłuszczów, kosztem energii z

węglowodanów,
•nadmiaru tłuszczów zwierzęcych o wysokiej

zawartości nasyconych kwasów tłuszczowych,

cholesterolu w pożywieniu przy jednoczesnym

niskim spożyciu jedno- i wielonienasyconych

kwasów tłuszczowych.
•nadmiaru w pożywieniu łatwo przyswajalnych

cukrów prostych,
•wysokiego spożycia chlorku sodu, czyli soli

kuchennej.

Wymienione wady w żywieniu, szczególnie

związane z nadkonsumpcją, sprzyjają

powstawaniu chorób, które obecnie stanowią

główne przyczyny zachorowalności i

umieralności populacji polskiej.

Należą do nich:

•miażdżyca, a na jej podłożu choroba

niedokrwienna serca, nadciśnienie tętnicze i

udar mózgu,

•otyłość,

•cukrzyca insulinoniezależna,

•próchnica zębów,

•kamica pęcherzyka żółciowego,
•oraz inne choroby, których częstość

występowania nie jest duża.

Cztery z dziesięciu podstawowych przyczyn

zgonów w Polsce należy wiązać z

wadliwym żywieniem,

dotyczy to:

• choroby niedokrwiennej serca i zawału

serca,
•udarów mózgowych
•niektórych rodzajów nowotworów
• cukrzycy insulinoniezaleźnej. Wśród

nowotworów, w których powstawaniu

żywienie odgrywa najprawdopodobniej

istotną rolę rozpoznajemy raka jelita

grubego, sutka, trzustki, przełyku i

prawdopodobnie innych.

Leczenie chorób powstających na tle

wadliwego żywienia, (o których była

mowa powyżej) pochłania znaczne kwoty

z nakładów na ochronę zdrowia. Szacuje

się, iż w Polsce leczenie tych chorób -

bez nowotworów - pochłania około 33-

40% ogółu nakładów.

Związek pomiędzy składem

pożywienia a rozwojem chorób na tle

wadliwego żywienia stwarza

równocześnie wielka szansę na

odwrócenie niekorzystnych tendencji.

Dowiedziono, bowiem w typach

badań, w skali narodów, że za

pomocą obniżenia spożycia

niewłaściwych składników pożywienia

i zwiększenia pożądanych można

obniżyć częstość występowania zmian

chorobowych i tym samym

zapobiegać przedwczesnym zgonom.

Przyczyny wad żywieniowych

Do pierwotnych, tzw. zewnątrzpochodnych

przyczyn wad można zaliczyć:



-uwarunkowania gospodarczo-ekonomiczne



- uwarunkowania kulturowo-religijne



- warunki klimatyczne



- nawyki żywieniowe



- brak wiedzy



- niedobory jakościowe (jest przyczyną braku

niezbędnych pierwiastków lub witamin),



- zły stosunek składników odżywczych

(czynnik rozwoju takich chorób jak:

miażdżyca, cukrzyca, itp),



- nieregularne przyjmowanie posiłków,



- niedobór lub nadmiar pokarmu (spadek lub

wzrost masy ciała).



- trawienne i metaboliczne ( niefunkcjonalna

postać składnika odżywczego, zaburzenia

trawienia, wchłaniania, przyswajania)



- patologiczne i funkcjonalne (choroby

degeneracyjne, zakaźne, toksyczne)



wartości zapotrzebowania dorosłych mężczyzn,

odznaczających się znaczną aktywnością fizyczną



- dużej ilości dostarczanej energii oraz relacji

pomiędzy tymi zmiennymi, wskazującej na

ponaddopuszczalny udział energii z tłuszczu w

ogólnej ilości energii



- przewagi tłuszczu pochodzenia zwierzęcego, a

zbyt małej podaży tłuszczów roślinnych, z czego

wynika niezadowalająca struktura kwasów

tłuszczowych



- dużego i przekraczającego wartość

dopuszczalną spożycia cholesterolu



- małego spożycia węglowodanów, zwłaszcza

złożonych, przy relatywnie dużym spożyciu

cukru i niezbyt dużym spożyciu błonnika



- niewielkiego spożycia większości składników

mineralnych i witamin



- dużego spożycia sodu (głównie w postaci soli

kuchennej), które przekracza trzykrotnie przyjęte

wartości normatywne



Zwiększona podaż cukru, słodyczy, pieczywa

białego oraz cukierniczego (drożdżówki,

słodkie bułeczki, itp.) powoduje zmniejszenie

spożycia bardziej wartościowych produktów,

jak mleko, sery, oraz co za tym idzie może

powodować niedobory białka, witamin i

składników mineralnych.



Nowoczesna technologia przygotowywania

potraw coraz częściej odbiega od tradycyjnych

metod. A więc za dużo w naszej kuchni znajduje

zastosowanie smażenie, zwłaszcza w głębokim

tłuszczu, dodawanie śmietany (co najmniej 18%)



Kilkakrotne smażenie na tym samym tłuszczu(co

powoduje pojawienie się szkodliwych dla zdrowia

substancji rakotwórczych)



Smażenie na smalcu lub tez margarynie



Smażenie na maśle



Niska kultura spożywania posiłków(pośpiech,

1 , 2 posiłki w ciągu dnia, zapychanie się tzw.

Podjadaczami



Zapominanie o gotowaniu na parze, w

wodzie, w folii, pergaminie, rękawie, w małej

ilości tłuszczu itp