2



DIETA CZY ŻYWIENIE

PRAWIDŁOWE



WADY ŻYWIENIOWE



NAWYKI ŻYWIENIOWE



PRAWIDŁOWE ŻYWIENIE –

TO DOSTARCZENIE

WSZYSTKICH SKŁADNIKÓW POKARMOWYCH,
ZARÓWNO NIEZBĘDNYCH-CZYLI BUDULCOWYCH,
JAK TEŻ I ENERGETYCZNYCH, KTÓRE ZAPEWNIA
UZYSKANIE NAJBARDZIEJ POŻĄDANEGO
WZROSTU I ROZWOJU, PEŁNI ZDROWIA ORAZ
WYSOKIEJ WARTOŚCI BIOLOGICZNEJ POTOMSTWA.

PRAWIDŁOWE ŻYWIENIE MUSI CHRONIĆ

NAS PRZED WYSTĄPIENIEM NIEDOBORÓW I
NADMIARÓW POKARMOWYCH, A JEGO
CELEM POWINNO BYĆ UTRZYMANIE
NORMALNEGO CIĘŻARU CIAŁA (MASY CIAŁA)

RÓŻNICA POMIĘDZY DIETĄ A
PRAWIDŁOWYM ŻYWIENIEM



DIETA

- TO SPOSÓB ŻYWIENIA, POLEGAJĄCY

RÓWNIEŻ NA ZAPEWNIENIU DOWOZU
SKŁADNIKÓW POKARMOWYCH-ALE DLA
USTROJU

CZŁOWIEKA CHOREGO!!!!

CHOROBA ZMIENIA m.in:



Przemianę materii



Czynności określonych narządów



Zaburza przyjmowanie pokarmów, ich
trawienie i zużytkowanie



A więc żywienie chorych czyli żywienie
dietetyczne musi odbiegać od tzw.
prawidłowego żywienia ludzi zdrowych!!!



WIĘC CO BĘDZIEMY NAZYWAĆ DIETĄ??????

A więc DIETĄ nazywać będziemy taki sposób

żywienia, który ma na celu zapewnienie dowozu
wszystkich niezbędnych składników
pokarmowych z jednoczesnym dostosowaniem
ich podaży (ilości oraz jakości) do możliwości
zmienionego przez chorobę organizmu,
utrzymanie dobrego stanu odżywienia,
prawidłowego ciężaru lub wyrównanie i
uzupełnienie istniejących niedoborów, a także
odciążenie czynności tych narządów, których
funkcja została upośledzona w wyniku choroby –
przez odpowiedni dobór pokarmów i
zapewnienie w ten sposób optymalnych
warunków do procesów odnowy.

Trudno wyraźnie odgraniczyć żywienie podstawowe

(prawidłowe) od żywienia dietetycznego.

Współczesna koncepcja dietetyki zakłada, iż dieta

powinna być jak najbardziej zbliżona do żywienia
podstawowego (prawidłowego).

Zgodnie z tendencjami współczesnej dietetyki,

przyjmuje się, że w żywieniu prawidłowym, czyli
podstawowym, stosowana jest tzw. DIETA
PODSTAWOWA, która odznacza się tym, że zawiera
wszystkie składniki pokarmowe w ilości zalecanej
dla ludzi zdrowych-zależnie od wieku, płci i
aktywności ruchowej. Jest to w pewnym sensie
dieta FIZJOLOGICZNA, którą należy stosować u ludzi
zdrowych.

Bezpieczna żywność i prawidłowe żywienie należą do
najważniejszych czynników środowiskowych człowieka,
wpływających korzystnie na stan jego zdrowia. Jest to
czynnik determinujący jego prawidłowy rozwój fizyczny,
dobre samopoczucie psychiczne, właściwą wydajność w
pracy, czy zdolność względnie łatwego przyswajania
sobie zdobywanych wiadomości. Prawidłowe żywienie
jest, więc czynnikiem środowiskowym w istotny sposób
oddziaływującym na zdrowie człowieka jako jednostki, a
tym samym na prawidłowe zachowanie ciągłości
populacji ludzkiej.
Wadliwe żywienie, w zależności od jego charakteru,
wywołuje wiele różnych schorzeń, bądź ułatwia
powstawanie innych, stanowiąc tło dla ich szybszego
rozwoju.

Prawidłowe żywienie

to dostarczanie

organizmowi wszystkich niezbędnych
składników pokarmowych w odpowiedniej
ilości i odpowiednim stosunku, przy
uwzględnieniu liczby posiłków i ich rozłożenia
w ciągu dnia. Zawartość ilościowa
poszczególnych produktów w racji
pokarmowej powinna zależeć od wieku, płci
oraz wykonywanej pracy. Niestety, zbyt często
obserwuje się nieprawidłowe stosunki
ilościowe, jak i jakościowe w żywieniu ludzi.

Niedożywienie ilościowe

, to zbyt niska podaż

energii, pokarmowej, która wystarcza na pokrycie
spoczynkowej przemiany materii, natomiast jest
zbyt mała na dodatkowe wydatkowanie związane
z aktywnością fizyczną i umysłowa. Prowadzi to do
powstawania deficytu energetycznego w
organizmie. Proces len w początkowym okresie nie
zawsze powoduje objawy chorobowe, w związku z
wyzwoleniem się mechanizmu adaptacyjnego,
polegającego na obniżeniu tempa spoczynkowej
przemiany materii. Wyrazem zewnętrznym
takiego stanu jest ubytek masy ciała. Niedobory
kaloryczne przeciągające się w czasie stanowią
przyczynę niedożywienia ludzi.

Znacznie groźniejsze jest

niedożywienie jakościowe.

Przewlekle

niedobory niektórych składników
odżywczych stanowią zagrożenie dla
zdrowia człowieka. Skutki zdrowotne zbyt
niskiej podaży niektórych składników z
żywnością, to m.in.:

•niedokrwistość z niedoboru żelaza,
obserwowana szczególnie w populacji dzieci,
młodzieży (głównie żeńskiej) i kobiet ciężarnych
na skutek niedostatecznego spożycia produktów
dostarczających żelazo, witaminę B12 oraz
folianów

•wole endemiczne - spowodowane zbyt niską
zawartością jodu w glebie i wodzie, a tym
samym małej jego zawartości w żywności
produkowanej na terenach, gdzie jest jego
niedobór, ponadto przyczyną tego jest nie
stosowanie w żywieniu soli kuchennej
jodowanej, która pozwala zapobiegać
niedoborom

•przewlekłe zaparcia - spowodowane zbyt małą
podażą błonnika pokarmowego w dziennej racji
pokarmowej

•subkliniczne stany niedoboru witamin -
głównie witaminy C (szczególnie sezonowej na
skutek małego spożycia warzyw i owoców, czy
niedobory witamin antyoksydacyjnych
obserwowane np. u osób z nadwagą i otyłością

•zaburzenia gospodarki lipidowej na skutek
niskiego spożycia jedno- i wielonienasyconych
kwasów tłuszczowych przy zbyt dużej ilości
tłuszczów nasyconych.

Szczególnie niebezpieczne są

niedobory

żywieniowe u dzieci

. Należy pamiętać, iż im

większy dynamizm cechuje organizm, tym
bardziej precyzyjnie muszą zostać
zbilansowane straty ponoszone przez ustrój w
związku z jego podstawowymi funkcjami
życiowymi. Duży stopień niedożywienia w
okresie płodowym i pourodzeniowym może
zahamować rozwój fizyczny i intelektualny
dziecka. Niedobory bialkowo-kaloryczne u
dzieci prowadzą do zmniejszenia wzrostu i
ciężaru ciała, ale również niskiego poziomu
inteligencji i opóźnienia w rozwoju umysłowym
w stosunku do prawidłowego odżywiania
rówieśników.

W

ady żywieniowe są nie tylko

spowodowane niedoborami
pokarmowymi, lecz także
nadmiernym spożyciem.

Nadkonsumpcja

sprowadza się do

spożywania większej ilości
pożywienia, aniżeli wynika to z
fizjologicznego zapotrzebowania
organizmu. Dotyczy to szczególnie:

•zbyt dużej ilości energii pobieranej z
pożywieniem.

•zbyt wysokiej ilości energii w pożywieniu
pochodzącej z tłuszczów, kosztem energii z
węglowodanów,

•nadmiaru tłuszczów zwierzęcych o wysokiej
zawartości nasyconych kwasów tłuszczowych,
cholesterolu w pożywieniu przy jednoczesnym
niskim spożyciu jedno- i wielonienasyconych
kwasów tłuszczowych.

•nadmiaru w pożywieniu łatwo przyswajalnych
cukrów prostych,

•wysokiego spożycia chlorku sodu, czyli soli
kuchennej.

Wymienione wady w żywieniu, szczególnie
związane z nadkonsumpcją, sprzyjają
powstawaniu chorób, które obecnie stanowią
główne przyczyny zachorowalności i
umieralności populacji polskiej.

Należą do nich:

•miażdżyca, a na jej podłożu choroba
niedokrwienna serca, nadciśnienie tętnicze i
udar mózgu,

•otyłość,

•cukrzyca insulinoniezależna,

•próchnica zębów,

•kamica pęcherzyka żółciowego,

•oraz inne choroby, których częstość
występowania nie jest duża.

Cztery z dziesięciu podstawowych przyczyn
zgonów w Polsce należy wiązać z
wadliwym żywieniem,

dotyczy to:

• choroby niedokrwiennej serca i zawału
serca,

•udarów mózgowych

•niektórych rodzajów nowotworów

• cukrzycy insulinoniezaleźnej. Wśród
nowotworów, w których powstawaniu
żywienie odgrywa najprawdopodobniej
istotną rolę rozpoznajemy raka jelita
grubego, sutka, trzustki, przełyku i
prawdopodobnie innych.

Leczenie chorób powstających na tle
wadliwego żywienia, (o których była
mowa powyżej) pochłania znaczne kwoty
z nakładów na ochronę zdrowia. Szacuje
się, iż w Polsce leczenie tych chorób -
bez nowotworów - pochłania około 33-
40% ogółu nakładów.

Związek pomiędzy składem
pożywienia a rozwojem chorób na tle
wadliwego żywienia stwarza
równocześnie wielka szansę na
odwrócenie niekorzystnych tendencji.
Dowiedziono, bowiem w typach
badań, w skali narodów, że za pomocą
obniżenia spożycia niewłaściwych
składników pożywienia i zwiększenia
pożądanych można obniżyć częstość
występowania zmian chorobowych i
tym samym zapobiegać
przedwczesnym zgonom.

Przyczyny wad żywieniowych

Do pierwotnych, tzw. zewnątrzpochodnych

przyczyn wad można zaliczyć:



-uwarunkowania gospodarczo-ekonomiczne



- uwarunkowania kulturowo-religijne



- warunki klimatyczne



- nawyki żywieniowe



- brak wiedzy

WADY I NAWYKI
ŻYWIENIOWE



- niedobory jakościowe (jest przyczyną
braku niezbędnych pierwiastków lub
witamin),



- zły stosunek składników odżywczych
(czynnik rozwoju takich chorób jak:
miażdżyca, cukrzyca, itp),



- nieregularne przyjmowanie posiłków,



- niedobór lub nadmiar pokarmu (spadek lub
wzrost masy ciała).

Pozostałe Przyczyny wad pierwotnych:



- trawienne i metaboliczne ( niefunkcjonalna
postać składnika odżywczego, zaburzenia
trawienia, wchłaniania, przyswajania)



- patologiczne i funkcjonalne (choroby
degeneracyjne, zakaźne, toksyczne)

Do wtórnych, wewnątrzpochodnych
przyczyn zaliczamy przyczyny:



wartości zapotrzebowania dorosłych
mężczyzn, odznaczających się znaczną
aktywnością fizyczną



- dużej ilości dostarczanej energii oraz relacji
pomiędzy tymi zmiennymi, wskazującej na
ponaddopuszczalny udział energii z tłuszczu w
ogólnej ilości energii



- przewagi tłuszczu pochodzenia zwierzęcego,
a zbyt małej podaży tłuszczów roślinnych, z
czego wynika niezadowalająca struktura
kwasów tłuszczowych

Wadliwość żywienia Polaków
najczęściej sprowadza się do:



- dużego i przekraczającego wartość
dopuszczalną spożycia cholesterolu



- małego spożycia węglowodanów, zwłaszcza
złożonych, przy relatywnie dużym spożyciu
cukru i niezbyt dużym spożyciu błonnika



- niewielkiego spożycia większości składników
mineralnych i witamin



- dużego spożycia sodu (głównie w postaci
soli kuchennej), które przekracza trzykrotnie
przyjęte wartości normatywne



Zwiększona podaż cukru, słodyczy,
pieczywa białego oraz cukierniczego
(drożdżówki, słodkie bułeczki, itp.)
powoduje zmniejszenie spożycia bardziej
wartościowych produktów, jak mleko, sery,
oraz co za tym idzie może powodować
niedobory białka, witamin i składników
mineralnych.

A PONADTO;



Nowoczesna technologia przygotowywania
potraw coraz częściej odbiega od
tradycyjnych metod. A więc za dużo w
naszej kuchni znajduje zastosowanie
smażenie, zwłaszcza w głębokim tłuszczu,
dodawanie śmietany (co najmniej 18%)



Kilkakrotne smażenie na tym samym
tłuszczu(co powoduje pojawienie się
szkodliwych dla zdrowia substancji
rakotwórczych)



Smażenie na smalcu lub tez margarynie



Smażenie na maśle



Niska kultura spożywania
posiłków(pośpiech, 1 , 2 posiłki w ciągu
dnia, zapychanie się tzw. Podjadaczami



Zapominanie o gotowaniu na parze, w
wodzie, w folii, pergaminie, rękawie, w
małej ilości tłuszczu itp