1

oprac. Justyna Kowalczyk

Ontologia

Wykład 6 – 18. XI. 2008r.

Dr Adam Bastek

1.

Parmenidejskie drogi poznania

Próba rozstrzygnięcia sporu o podmiot domyślny

perspektywa semantyki (znaki słowne i do czego się one odnoszą) formalnej i
propozycja

Ernsta Tugendhata

charakterystyka paradygmatu lingwinistycznego w świetle „Traktatu logiczno –
filozoficznego”

Ludwiga Josefa Johanna Wittgensteina

argumentacja Ernsta Tugendhata

:podmiot domyślny Parmenidejskich dróg

poznania,

możliwość krytyki rozstrzygnięć Ernsta Tugendhata:

•

ontologia Parmenidesa : egzystencjalna czy nieegzystencjalna
interpretacja przedmiotu myślenia?

•

konkretyzacja problematycznych fragmentów poematu dydaktycznego,

•

konfrontacja z Heideggerowską „Die ontologische Differenz”

2.

Paradygmat lingwistyczny w świetle „Traktatu logiczno – filozoficznego” Ludwiga Josefa Johanna
Wittgensteina

•

patrz tabelka z wykładu drugiego,

•

Tezy traktatu Ludwiga Wittgensteina

1. Świat jest wszystkim, co jest faktem.

1.1. Świat jest ogółem faktów, nie rzeczy.

4.001. Język jest to ogół zdań.

4.01. Zdanie jest obrazem rzeczywistości.

4.05. Rzeczywistość porównuje się ze zdaniem.

5.6. Granicę mego języka oznaczają granicę mego świata.

5.61. Logika wypełnia świat; granice świata są też jej granicami,

7. o czym nie można mówić, o tym trzeba milczeć.

[ filozofowie mówią o tym o czym powinni milczeć]

Język

Świat

•

„Tak więc granice wytycza się tylko w języku, a co poza nią, będzie po prostu
niedorzecznością”,

•

„Książka dotyczy problemów filozoficznych i pokazuję – jak sądzę – że płyną one z
niezrozumienia logiki naszego języka”,

•

„Pytania i tezy filozofów biorą się przeważnie z niezrozumienia logiki naszego
języka”,

•

„ Co się w ogóle da powiedzieć, da się jasno powiedzieć”,

Jego tezy są niedorzeczne jak sam twierdzi, ale wnoszą one pewną jasność.

Filozofowie nie powinni generować żadnych tez powinni oni wytyczać granicę, rozjaśniać myśli.

•

„Celem filozofii jest logiczne rozjaśnienie myśli”

Porównanie jednego z drugim
Ż

eby móc uchwycić różnicę pomiędzy językiem a światem trzeba być

„poza tym”, trzeba być na „zewnątrz”
Ś

wiat to ogół faktów.

Językiem formułujemy zdania.

2

3.

Semantyka formalna Ernsta Tugendhata

w oparciu o Ernsta Tugendhata „Bycie i Nic” w: „Bycie, Prawda, Rozprawy
filozoficzne” Oficyna Naukowa. Warszawa 1949r.

Zamiast ontologii – semantyka formalna:

•

zamiast analizy bytu i zamiast analizy przedmiotu świadomości –
analiza formalnej struktury zadania ontologicznego.

•

do czego odnoszą się słowa pierwszego i drugiego zdania:

•

ż

e jest i nie może nie być,

•

ż

e nie jest i nie może być,

•

Interpretacja Ernsta Tugendhata:

Parmenidejska bogini mówi o pierwszej, że jest
trafna (prawdziwa) a o drugiej, że jest błędna,

Pierwszej nie uzasadnia, uzasadnia tylko drugą stąd
pierwsza trafna i oczywista a druga błędna i
nieoczywista,

4.

Próba konkretyzacji wg

Hermanna Dielsa

–

sprawdzenie

:

a.

Pierwsza trafna i oczywista

że jest i nie może nie być

Jest trafna i oczywista OK.

b.

Druga błędna i nieoczywista

że nie jest i nie może być

Jest błędna i nieoczywista, nie wymaga uzasadnienia i dlatego jest błędna,

5.

Ernst Tugendhat :

Podmiotem domyślnym musi być „coś neutralnego co do bycia i nie bycia”

Parmenides nie zakłada od razu, że

ONO

jest „neutralnym bytem” lecz dopiero

poprzez obalenie drugiej drogi do takiej konkluzji dochodzi,

neutralne co do bycia i nie bycia –

WSZYSTKO

wszystko – to, co jest + to co, nie jest

wszystko – to co nie jest = to, co jest

obalenie drugiej drogi

ze względu na to jest

nieoczywista

6.

Próba konkretyzacji wg Ernsta Tugendhata –

sprawdzenie

:

a.

Druga droga błędna i nieoczywista

że [ to, co jest + to, co nie jest ] nie jest i nie

może być

jest błędna i nieoczywista {OK.}

b.

Pierwsza droga jest trafna i oczywista

że [ to, co jest + to, co nie jest] jest i nie

może nie być

to, co nie jest – to znaczy powiedzieć coś błędnego,

pierwsza droga jest uzasadniona

nie jest ani trafne ani oczywiste !

7.

Interpretacja Ernsta Tugendhata –

podsumowanie

:

zarzut wobec translacji

interpretacji Diels-Kranz –

trafna

kryterium rozstrzygnięcia o prawidłowości konkretyzacji –

trafne

3

teza o neutralności podmiotu w obu zadaniach, pozwalającej na „podwójne ujęcie” –

trafna

rozstrzygnięcie o neutralności podmiotu „co do bycia i niebycia ” –

nie do przyjęcia

8.

Neutralność podmiotu, ale nie do bycia i niebycia, lecz co do bytu i bycia.

od strony bytu

Można o czymś pomyśleć jednorazowo, że coś

jest. Możemy również pomyśleć o jakimś
bycie lub o jako takim.

od strony bycia

Od strony bycia na „jest”

Myśleć o tym co jest z 2 stron

byt na tym

co jest (na bycie)

różnią się między sobą tym co jest a jest.

na tym co

jest

Coś co się opiera na swojej podstawie nie musi być swoją podstawą.
Byt opiera się na bycie ale nie jest tym samym.
Zauważmy że możemy myśleć od strony bycia i od strony bytu

jest to

naturalne

, ale co do bytu i

bycia jest

ź

le ukierunkowane

, dostrzegamy wszędzie tylko byt, a nie dostrzegamy bycia.

9.

Neutralny podmiot oby zdań ( co do bytu i bycia) –

konkretyzacja

I.

Trafne i oczywiste: że [to, co jest] jest i nie może nie być

jest trafna i oczywista {OK.}

II.

Błędna i nieoczywista: że [to, co jest] nie jest i nie może być

jest błędne i nieoczywiste, wymaga uzasadnienia dlaczego jest

błędne {OK.}

Myślimy zawsze coś będącego.
O byciu że go nie ma

jest to błędne myślenie, bo nie będzie tego nie jesteśmy w stanie wskazać

i to jest nieoczywiste.

Uzasadnienie bogini:
„ Ani bowiem nie znaleźć tego, co nie jest (to przecież niemożliwe) ani nie wskazać”


Ś

miertelny za każdym razem wskazuje będące:

I.

będący byt ( to, co jest) dwoistość będącego

II.

będące bycie ( to, co jest)

To, co jest

Jest