Ś

ląskie Techniczne Zakłady Naukowe

Warsztaty Szkolne

Montaż elektryczny

Zajęcia nr 5

Temat:

Łączenie tablicy mieszkaniowej w układzie TN-S

Sieć TN-S jest siecią z przewodami fazowymi L1, L2 i L3, przewodem neutralnym N i
przewodem ochronnym PE oraz uziemionym punktem zerowym. Ze względu na przepisy
przeciwporażeniowe układ TN-S jest stosowany we wszystkich nowo wykonywanych
instalacjach. W starszych instalacjach można jeszcze spotkać system TN-C, w którym mamy
do czynienia z przewodem neutralno-ochronnym PEN.

Rys. A.1. Sieć w układzie TN-C Rys. A.2. Sieć w układzie TN-S

kW h

20A

5

6A

6A

10A

20A

5

4

4

5

5

I >

∆

50A

50A

100A

wlz1

wlz2

Tablica obwodowa

Tablica
mieszkaniowa

Instalacje odbiorcze

Rozdzielnica główna

budynku

S

ie

ć

Z

E

P

rz

y

łą

c

z

e

Z

łą

c

z

e

In

s

ta

la

c

ja

w

b

u

d

y

n

k

u

W

e

w

n

ę

tr

z

n

e

l

in

ie

z

a

s

ila

ją

c

e

(

w

lz

)

Rys. A.3. Schemat instalacji wewnątrz budynku mieszkalnego

Ś

ląskie Techniczne Zakłady Naukowe

Warsztaty Szkolne

Montaż elektryczny

Zasilanie elektryczne w mieszkaniach jest przeprowadzone poprzez licznik energii,
zamontowany wewnątrz lub na zewnątrz mieszkania. Licznik ten jest połączony z głównym
bezpiecznikiem obwodów i zaplombowany przez Zakład Energetyczny (ZE). Bezpiecznik ten
i licznik są własnością ZE i nie wolno samowolnie podejmować przy nich prac. W celu ich
demontażu albo wezwać pracowników ZE albo uzyskać zgodę ZE na samodzielne wykonanie
prac. Po wykonaniu naprawy urządzenia te podlegają zaplombowaniu przez pracownika ZE.

Tablice mieszkaniowe są konstruowane w zależności od potrzeb mieszkania w oparciu o
gotowe typowe konstrukcje. Obecnie odchodzi się od tablic starego typu z bezpiecznikami z
wkładkami topikowymi na rzecz tablic z samoczynnymi wyłącznikami nadmiarowo-
prądowymi (nadprądowymi) mocowanymi do szyny typu omega.
Tablica w układzie TN-S jest zasilana 5 (zasilanie 3-fazowe - przewody L1, L2, L3, N, PE)
lub 3 (zasilanie1-fazowe – przewody L, N, PE) przewodami.

Do łączenia instalacji elektrycznej należy stosować przewody o kolorach izolacji
odpowiadających normom, tzn.:

• Dla przewodów fazowych:

czarny,

brązowy

i

czerwony

(L1, L2, L3)

• Dla przewodów neutralnych:

niebieski

(N)

• Dla przewodów ochronnych:

ż

ó

ł

t

o

-

z

i

e

l

o

n

y

(PE)

Jeżeli zasilanie jest poprowadzone przez wyłącznik różnicowo-prądowy - co jest obecnie
normą - przez wyłącznik przeprowadzamy przewody fazowe i neutralny, natomiast przewód
ochronny omija wyłącznik.

Tablice mieszkaniowe zasilają takie grupy odbiorów, jak oświetlenie, kontakty do
podłączania sprzętu RTV i AGD, pralki, lodówki, ogrzewanie wody, kuchenki elektryczne
czy grzejniki. Ilość i rodzaj grup odbiorów zależy od indywidualnych potrzeba danego
gospodarstwa domowego.
Tradycyjnie instalację rozdzielano na oświetlenie, gniazda w łazience (osobny obwód ze
względu na pralki stanowiące odbiory wysokoprądowe), gniazda w pozostałej części
mieszkania. Coraz częściej - ze względu na coraz powszechniejsze urządzenia typu kuchenki
elektryczne, mikrofalówki, czajniki elektryczne - wydziela się osobne obwody instalacyjne
dla kuchni. Szacując moce pobierane z każdego obwodu oblicza się maksymalny prąd
pobierany przez dany obwód. Na podstawie wartości prądu dobiera się grubość przewodów w
danym obwodzie. Grubość przewodów musi pozwolić na przepływ prądu o większej wartości
niż wynika to z mocy zakładanych odbiorników. Przykładowe wartości prądów
przedstawiono w tabeli:

Tabela 1.

OBWÓD

PRZEKRÓJ PRZEWODU Cu [mm

2

]

WARTOŚĆ PRĄDU [A]

oświetlenie

1,5

14

gniazdka 16A, ogrzewanie wody,
sprzęt RTV, zmywarka do naczyń

2,5

20

pralka

4

20

kuchenka elektryczna

4 lub 6

32

Z kolei każdy obwód musi być zabezpieczony bezpiecznikiem lub wyłącznikiem
nadprądowym o znamionowej wartości prądu mniejszej niż wartość prądu dopuszczalna dla
grubości przewodów zastosowanych w danym obwodzie.

Ś

ląskie Techniczne Zakłady Naukowe

Warsztaty Szkolne

Montaż elektryczny

Rys. A.4. Tablica mieszkaniowa z gniazdami na

bezpieczniki topikowe

Rys. A.5. Licznik energii elektrycznej

Rys. A.6. Tablica mieszkaniowa z miejscem na

licznik energii elektrycznej

Rys. A.7. Tablica mieszkaniowa z wyłącznikiem

różnicowo-prądowym i wyłącznikami typu „S”

Ś

ląskie Techniczne Zakłady Naukowe

Warsztaty Szkolne

Montaż elektryczny

Rys. A.8. Układ zasilania mieszkania.
1-obwody oświetlenia, 2-gniazda (kontakty),
3-zasilanie

pralek,

4-zasilanie

kuchenki

elektrycznej, 5-wyłączniki nadprądowe,
6-listwa łączeniowa przewodów ochronnych,
7-zabezpieczenie główne.

Rys. 1.68. Schemat instalacji elektrycznej
dużego mieszkania. Pominięto wyłącznik
różnicowo-prądowy.

Poszczególne obwody zbiegają się w tablicy mieszkaniowej. Tam też są umieszczone
zabezpieczenia poszczególnych obwodów. Tablica może dodatkowo zawierać bezpiecznik
różnicowo-prądowy i licznik energii elektrycznej. Tablica mieszkaniowa jest zasilana z
przyłącza lub tablic obwodowych za pośrednictwem zabezpieczenia głównego. Wartość
prądowa tego zabezpieczenia powinna być większa od największego zabezpieczenia
zastosowanego w obwodach zasilanych z tablicy mieszkaniowej. Ponieważ jednoczesne
włączenie wszystkich odbiorów w mieszkaniu jest mało prawdopodobne, wartość
zabezpieczenia głównego może być mniejsza od sumy zabezpieczeń poszczególnych
obwodów. I tak np. w bloku mieszkalnym z lat 70-tych XX w. 3 obwody: 10A, 10A i 16A są
zabezpieczone zabezpieczeniem głównym 32A.
Przewody zasilające tablicę mieszkaniową są dobrane co do grubości na prądy zgodne z
prądem zabezpieczenia głównego.
Dobierając zabezpieczenia musimy pamiętać, że każde z nich ma określoną zwłokę w
zadziałaniu. Im dalej od odbioru, tym zwłoka może być dłuższa. Dlatego zabezpieczenie
główne powinno mieć zwłokę większą od zabezpieczeń stosowanych w tablicy
mieszkaniowej. (Wyłącznik typu „C” jako główny, wyłączniki typu „B” na tablicy).

Ś

ląskie Techniczne Zakłady Naukowe

Warsztaty Szkolne

Montaż elektryczny

Rys.

A.9.Grzebień

rozdzielczy

Rys. A.10. Szyna łączeniowa

Rys. A.11. Montaż wyłączników
nadprądowych typu

„S” na

listwie typu omega

Przed przystąpieniem do montażu tablicy mieszkaniowej należy odłączyć zasilanie i
sprawdzić próbnikiem, czy zostało ono odłączone. Tablicę montujemy w odpowiednim
miejscu. Jej rozmiar dobieramy do potrzeb mieszkania. Na szynie typu omega mocujemy
wyłącznik różnicowo-prądowy i wyłączniki nadprądowe typu „S”.
Na wejścia wyłączników nadprądowych włączamy „grzebień” pozwalający połączyć
wszystkie wejścia równolegle. Do grzebienia podłączamy fazowy przewód zasilający.
Przewód ten wcześniej wyprowadzamy z wyjścia licznika energii i prowadzimy przez
wyłącznik różnicowo-prądowy. Z wyjść poszczególnych zabezpieczeń wyprowadzamy
przewody zasilające poszczególne obwody.
Na tablicy montujemy szyny łączeniowe przewodu neutralnego i przewodu ochronnego.
Do szyny łączeniowej przewodu neutralnego doprowadzamy z licznika energii przewód
neutralny. Przechodzi on po drodze przez wyłącznik różnicowo-prądowy. Z szyny tej
wyprowadzamy przewody neutralne idące do poszczególnych obwodów.
Do szyny łączeniowej przewodu ochronnego doprowadzamy przewód ochronny idący z
przyłącza lub tablicy obwodowej. Przewód ten omija licznik i wyłącznik różnicowo-prądowy.
Z szyny tej wyprowadzamy przewody ochronne idące do poszczególnych obwodów.
Zamykamy tablicę. Większość tablic zapewnia maskownice pozwalające zakryć
niewykorzystane miejsce na tablicy. Opisujemy poszczególne pola tablicy.
Załączamy zasilanie i sprawdzamy poprawność wykonanych połączeń.

Rys. A.12. Podłączenie ogranicznika przepięć, wyłącznika różnicowo-prądowego i wyłączników nadprądowych.

Na zdjęciu nie pokazano szyn łączeniowych

Ś

ląskie Techniczne Zakłady Naukowe

Warsztaty Szkolne

Montaż elektryczny

Materiały dydaktyczne wyłącznie do użytku uczniów klas elektrycznych i elektronicznych
Ś

ląskich Technicznych Zakładów Naukowych w Katowicach.

Niniejsze materiały stanowią ilustrację do wprowadzeń teoretycznych przeprowadzonych na
warsztatach szkolnych według podręcznika podanego w literaturze.

Zamieszczone ilustracje są chronione prawami autorskimi autorów podręcznika.



Literatura:
E.Musiał „Instalacje i urządzenia elektroenergetyczne” WSiP Warszawa 1998
G.Bartodziej, E.Kałuża „Aparaty i urządzenia elektryczne” WSiP Warszawa 1997
„Montaż elektrycznej tablicy rozdzielczej” Porady Castoramy 2001