Ś
ląskie Techniczne Zakłady Naukowe
Warsztaty Szkolne
MontaŜ elektryczny
Zajęcia nr 5
Temat:
Łączenie tablicy mieszkaniowej w układzie TN-S
Sieć TN-S jest siecią z przewodami fazowymi L1, L2 i L3, przewodem neutralnym N i
przewodem ochronnym PE oraz uziemionym punktem zerowym. Ze względu na przepisy
przeciwporaŜeniowe układ TN-S jest stosowany we wszystkich nowo wykonywanych
instalacjach. W starszych instalacjach moŜna jeszcze spotkać system TN-C, w którym mamy
do czynienia z przewodem neutralno-ochronnym PEN.
Rys. A.1. Sieć w układzie TN-C Rys. A.2. Sieć w układzie TN-S
kW h
20A
5
6A
6A
10A
20A
5
4
4
5
5
I >
∆
50A
50A
100A
wlz1
wlz2
Tablica obwodowa
Tablica
mieszkaniowa
Instalacje odbiorcze
Rozdzielnica główna
budynku
S
ie
ć
Z
E
P
rz
y
łą
c
z
e
Z
łą
c
z
e
In
s
ta
la
c
ja
w
b
u
d
y
n
k
u
W
e
w
n
ę
tr
z
n
e
l
in
ie
z
a
s
ila
ją
c
e
(
w
lz
)
Rys. A.3. Schemat instalacji wewnątrz budynku mieszkalnego
Ś
ląskie Techniczne Zakłady Naukowe
Warsztaty Szkolne
MontaŜ elektryczny
Zasilanie elektryczne w mieszkaniach jest przeprowadzone poprzez licznik energii,
zamontowany wewnątrz lub na zewnątrz mieszkania. Licznik ten jest połączony z głównym
bezpiecznikiem obwodów i zaplombowany przez Zakład Energetyczny (ZE). Bezpiecznik ten
i licznik są własnością ZE i nie wolno samowolnie podejmować przy nich prac. W celu ich
demontaŜu albo wezwać pracowników ZE albo uzyskać zgodę ZE na samodzielne wykonanie
prac. Po wykonaniu naprawy urządzenia te podlegają zaplombowaniu przez pracownika ZE.
Tablice mieszkaniowe są konstruowane w zaleŜności od potrzeb mieszkania w oparciu o
gotowe typowe konstrukcje. Obecnie odchodzi się od tablic starego typu z bezpiecznikami z
wkładkami topikowymi na rzecz tablic z samoczynnymi wyłącznikami nadmiarowo-
prądowymi (nadprądowymi) mocowanymi do szyny typu omega.
Tablica w układzie TN-S jest zasilana 5 (zasilanie 3-fazowe - przewody L1, L2, L3, N, PE)
lub 3 (zasilanie1-fazowe – przewody L, N, PE) przewodami.
Do łączenia instalacji elektrycznej naleŜy stosować przewody o kolorach izolacji
odpowiadających normom, tzn.:
• Dla przewodów fazowych:
czarny,
brązowy
i
czerwony
(L1, L2, L3)
• Dla przewodów neutralnych:
niebieski
(N)
• Dla przewodów ochronnych:
Ŝ
ó
ł
t
o
-
z
i
e
l
o
n
y
(PE)
JeŜeli zasilanie jest poprowadzone przez wyłącznik róŜnicowo-prądowy - co jest obecnie
normą - przez wyłącznik przeprowadzamy przewody fazowe i neutralny, natomiast przewód
ochronny omija wyłącznik.
Tablice mieszkaniowe zasilają takie grupy odbiorów, jak oświetlenie, kontakty do
podłączania sprzętu RTV i AGD, pralki, lodówki, ogrzewanie wody, kuchenki elektryczne
czy grzejniki. Ilość i rodzaj grup odbiorów zaleŜy od indywidualnych potrzeba danego
gospodarstwa domowego.
Tradycyjnie instalację rozdzielano na oświetlenie, gniazda w łazience (osobny obwód ze
względu na pralki stanowiące odbiory wysokoprądowe), gniazda w pozostałej części
mieszkania. Coraz częściej - ze względu na coraz powszechniejsze urządzenia typu kuchenki
elektryczne, mikrofalówki, czajniki elektryczne - wydziela się osobne obwody instalacyjne
dla kuchni. Szacując moce pobierane z kaŜdego obwodu oblicza się maksymalny prąd
pobierany przez dany obwód. Na podstawie wartości prądu dobiera się grubość przewodów w
danym obwodzie. Grubość przewodów musi pozwolić na przepływ prądu o większej wartości
niŜ wynika to z mocy zakładanych odbiorników. Przykładowe wartości prądów
przedstawiono w tabeli:
Tabela 1.
OBWÓD
PRZEKRÓJ PRZEWODU Cu [mm
2
]
WARTOŚĆ PRĄDU [A]
oświetlenie
1,5
14
gniazdka 16A, ogrzewanie wody,
sprzęt RTV, zmywarka do naczyń
2,5
20
pralka
4
20
kuchenka elektryczna
4 lub 6
32
Z kolei kaŜdy obwód musi być zabezpieczony bezpiecznikiem lub wyłącznikiem
nadprądowym o znamionowej wartości prądu mniejszej niŜ wartość prądu dopuszczalna dla
grubości przewodów zastosowanych w danym obwodzie.
Ś
ląskie Techniczne Zakłady Naukowe
Warsztaty Szkolne
MontaŜ elektryczny
Rys. A.4. Tablica mieszkaniowa z gniazdami na
bezpieczniki topikowe
Rys. A.5. Licznik energii elektrycznej
Rys. A.6. Tablica mieszkaniowa z miejscem na
licznik energii elektrycznej
Rys. A.7. Tablica mieszkaniowa z wyłącznikiem
róŜnicowo-prądowym i wyłącznikami typu „S”
Ś
ląskie Techniczne Zakłady Naukowe
Warsztaty Szkolne
MontaŜ elektryczny
Rys. A.8. Układ zasilania mieszkania.
1-obwody oświetlenia, 2-gniazda (kontakty),
3-zasilanie
pralek,
4-zasilanie
kuchenki
elektrycznej, 5-wyłączniki nadprądowe,
6-listwa łączeniowa przewodów ochronnych,
7-zabezpieczenie główne.
Rys. 1.68. Schemat instalacji elektrycznej
duŜego mieszkania. Pominięto wyłącznik
róŜnicowo-prądowy.
Poszczególne obwody zbiegają się w tablicy mieszkaniowej. Tam teŜ są umieszczone
zabezpieczenia poszczególnych obwodów. Tablica moŜe dodatkowo zawierać bezpiecznik
róŜnicowo-prądowy i licznik energii elektrycznej. Tablica mieszkaniowa jest zasilana z
przyłącza lub tablic obwodowych za pośrednictwem zabezpieczenia głównego. Wartość
prądowa tego zabezpieczenia powinna być większa od największego zabezpieczenia
zastosowanego w obwodach zasilanych z tablicy mieszkaniowej. PoniewaŜ jednoczesne
włączenie wszystkich odbiorów w mieszkaniu jest mało prawdopodobne, wartość
zabezpieczenia głównego moŜe być mniejsza od sumy zabezpieczeń poszczególnych
obwodów. I tak np. w bloku mieszkalnym z lat 70-tych XX w. 3 obwody: 10A, 10A i 16A są
zabezpieczone zabezpieczeniem głównym 32A.
Przewody zasilające tablicę mieszkaniową są dobrane co do grubości na prądy zgodne z
prądem zabezpieczenia głównego.
Dobierając zabezpieczenia musimy pamiętać, Ŝe kaŜde z nich ma określoną zwłokę w
zadziałaniu. Im dalej od odbioru, tym zwłoka moŜe być dłuŜsza. Dlatego zabezpieczenie
główne powinno mieć zwłokę większą od zabezpieczeń stosowanych w tablicy
mieszkaniowej. (Wyłącznik typu „C” jako główny, wyłączniki typu „B” na tablicy).
Ś
ląskie Techniczne Zakłady Naukowe
Warsztaty Szkolne
MontaŜ elektryczny
Rys.
A.9.Grzebień
rozdzielczy
Rys. A.10. Szyna łączeniowa
Rys. A.11. MontaŜ wyłączników
nadprądowych typu
„S” na
listwie typu omega
Przed przystąpieniem do montaŜu tablicy mieszkaniowej naleŜy odłączyć zasilanie i
sprawdzić próbnikiem, czy zostało ono odłączone. Tablicę montujemy w odpowiednim
miejscu. Jej rozmiar dobieramy do potrzeb mieszkania. Na szynie typu omega mocujemy
wyłącznik róŜnicowo-prądowy i wyłączniki nadprądowe typu „S”.
Na wejścia wyłączników nadprądowych włączamy „grzebień” pozwalający połączyć
wszystkie wejścia równolegle. Do grzebienia podłączamy fazowy przewód zasilający.
Przewód ten wcześniej wyprowadzamy z wyjścia licznika energii i prowadzimy przez
wyłącznik róŜnicowo-prądowy. Z wyjść poszczególnych zabezpieczeń wyprowadzamy
przewody zasilające poszczególne obwody.
Na tablicy montujemy szyny łączeniowe przewodu neutralnego i przewodu ochronnego.
Do szyny łączeniowej przewodu neutralnego doprowadzamy z licznika energii przewód
neutralny. Przechodzi on po drodze przez wyłącznik róŜnicowo-prądowy. Z szyny tej
wyprowadzamy przewody neutralne idące do poszczególnych obwodów.
Do szyny łączeniowej przewodu ochronnego doprowadzamy przewód ochronny idący z
przyłącza lub tablicy obwodowej. Przewód ten omija licznik i wyłącznik róŜnicowo-prądowy.
Z szyny tej wyprowadzamy przewody ochronne idące do poszczególnych obwodów.
Zamykamy tablicę. Większość tablic zapewnia maskownice pozwalające zakryć
niewykorzystane miejsce na tablicy. Opisujemy poszczególne pola tablicy.
Załączamy zasilanie i sprawdzamy poprawność wykonanych połączeń.
Rys. A.12. Podłączenie ogranicznika przepięć, wyłącznika róŜnicowo-prądowego i wyłączników nadprądowych.
Na zdjęciu nie pokazano szyn łączeniowych
Ś
ląskie Techniczne Zakłady Naukowe
Warsztaty Szkolne
MontaŜ elektryczny
Materiały dydaktyczne wyłącznie do uŜytku uczniów klas elektrycznych i elektronicznych
Ś
ląskich Technicznych Zakładów Naukowych w Katowicach.
Niniejsze materiały stanowią ilustrację do wprowadzeń teoretycznych przeprowadzonych na
warsztatach szkolnych według podręcznika podanego w literaturze.
Zamieszczone ilustracje są chronione prawami autorskimi autorów podręcznika.
Literatura:
E.Musiał „Instalacje i urządzenia elektroenergetyczne” WSiP Warszawa 1998
G.Bartodziej, E.KałuŜa „Aparaty i urządzenia elektryczne” WSiP Warszawa 1997
„MontaŜ elektrycznej tablicy rozdzielczej” Porady Castoramy 2001