22.10.2012r.

Immunologia (3W)

Zapalenie wątroby. Wirusowe zapalenie wątroby.

Zapalenie wątroby (hepatitis) jest to schorzenie występujące dośd często wywołane przez wiele
czynników etiologicznych tj. Alkohol, leki, różnorodne substancje chemiczne występujące w
środowisku człowieka oraz przez wiele drobnoustrojów.
Wirusowe zapalenie wątroby jest wywołane przez szereg niespokrewnionych ze sobą wirusów.
Ogólnie można je podzielid na wirusy hepatotropowe. Znamy 5 typów: A, B, C, D, E
Wirusowe zapalenie wątroby może byd wywołane przez wirus cytomegalii, wirusy z grupy herpes
(opryszczki) i wirus Epstein-Barra.

Rozpoznanie wirusowego zapalenia wątroby polega na:

Wywiadzie,

Badaniu fizykalnym,

Oznaczenia poziomu enzymów wątrobowych

Wykonaniu testów serologicznych.

Ogólnie można powiedzied, że wirusy wywołujące wirusowe zapalenie wątroby (WZW) typu A i E
szerzą się droga pokarmową, przebieg choroby jest lżejszy z mniejsza śmiertelnością, a następstwa po
przechorowaniu są typu czynnościowego.
Typy wirusów BCD przenoszą się droga parenteralną (przerwanie ciągłości tkanek), a także droga
seksualna (przebieg na ogół cięższy, z większa śmiertelnością, a u części ozdrowieoców występują
następstwa o charakterze organicznym tj. przewlekle zapalenie wątroby, marskośd wątroby,
pierwotny rak wątroby.

Wirusowe zapalenie wątroby jest to grupa chorób zakaźnych wywołanych przez wirusy
hepatotropowe, których wspólna cecha jest powodowanie zapalenia wątroby. We wszystkich typach
zapalenia objawy mogą byd podobne, mogą występowad, jako zakażenia pełnoobjawowe,
skąpoobjawowe jak i bezobjawowe.
Objawy uszkodzenia wątroby są poprzedzane objawami prodromalnymi tj. dyspepsja, czy objawami
rzekomo-grypowymi. Przy zaburzeniach czynności wątroby dochodzi do:

Objawu żółtaczki

Podwyższonej temperatury ciała

Utraty apetytu, nudności

Ogólnego niedomagania i osłabienia

Podwyższonego stężenia enzymów wątrobowych.

WZW typu B
Do wystąpienia objawów chorobowych dochodzi u 40-50% zakażonych. U 2-3% chorych w ostrym
okresie choroby dochodzi do tzw. Galopującego zapalenia wątroby, które w wysokim odsetku kooczy
się zgonem. U kilkunastu procent następnie dochodzi do wystąpienia przewlekłych następstw
zakażenia. Około 10% osób, które przechorowały WZW typu B staja się nosicielami wirusa. W Polsce
żyje około 300 000 nosicieli.
Wirus wirusowego zapalenia wątroby typu B składa się z części powierzchniowej i rdzeniowej.
Wyróżniamy następnie postacie antygenów i przeciwciał związanych z WZW:
-Antygen HBsAg jest to antygen powierzchniowy występuje samodzielnie we krwi osoby zakażonej.
Pojawia się on w surowicy w okresie wylegania choroby na 2-8tygodni przed objawami żółtaczki lub
uszkodzenia wątroby. Następnie występuje w okresie ostrym choroby i zanika w okresie

rekonwalescencji. U kilkunastu procent chorych występuje latami w przypadku przewlekłego
bezobjawowego nosicielstwa oraz u osób z przewlekłymi postaciami zapalenia wątroby.
Jest to najpewniejszy wskaźnik zakażenia wirusem typu B.
-przeciwciało antyHBs - jest to przeciwciała dla antygenu powierzchniowego. Pojawia się ono po
zniknięciu tego antygenu z krwi. Są to przeciwciała ochronne świadczące o odporności, pojawiają się
po przechorowaniu lub po szczepieniu przeciwko WZW typu B.
Drogami szerzenia jest głównie droga parenteralna związana z wykonywaniem zabiegów
medycznych, leczniczych, diagnostycznych oraz zabiegami pozamedycznymi:

wśród osób uzależnionych

podczas tatuowania

przekłuwania uszu

zabiegów rytualnych

u fryzjera czy kosmetyczki narzędziami niewysterylizowanymi lub źle wysterylizowanymi.

droga przetoczenia zakażonej krwi lub preparatów krwiopochodnych

kontakt seksualny, szczególnie homoseksualny

Zakażenie może przenosid się też z matki na dziecko (akcja porodowa)

Drogami zakażenia jest naruszenie ciągłości tkanek skory i błon śluzowych. Do zakażenia wystarczy
wprowadzenie 0,00004 ml krwi.
Okres wylegania jest różny waha się od 15-180 dni. Wydalanie wirusa i okres zaraźliwości wynosi
kilka tygodni przed wystąpieniem objawów chorobowych i ma miejsce w ostrym okresie choroby, a
nawet przez lata w przypadku przewlekania się choroby.
Odpornośd po przechorowaniu nie jest jednoznaczna określane przeciwciała anty HBs maja
znaczenie ochronne. Szczepienia przeciw WZW typu B stosowane zazwyczaj u osób z grupy ryzyka,
pracownicy służby zdrowia, osoby z otoczenia chorych i nosicieli, osoby przed planowanymi
zabiegami operacyjnymi.
Przyjmuje się, że około 60% zakażeo w zakładach służby zdrowia. Rocznie 4-6 tys. nowych
zachorowao. Nie notuje się sezonowości ani okresowości.
Unieszkodliwienie źródła zakażenia polega na eliminacji wśród grup ryzyka osób zakażonych wirusem
typu B. W tym celu oznacza się antygen HBs u krwiodawców, dawców tkanek, chorych na wirusowe
zapalenie wątroby, ozdrowieoców, osoby ze stycznością z chorym na wirusowe zapalenie wątroby,
ciężarne, personel i pacjentów ośrodków dializ. Chorych na WZW należy hospitalizowad. Nadzorem
lekarskim obejmuje się osoby z otoczenia chorych celem szybkiego wykrycia objawów.
Przecięcie dróg szerzenia się choroby polega na aseptycznym postepowaniu przy naruszeniu ciągłości
tkanek, zabiegów medycznych, pozamedycznych stosowanie zasady 1 partnera seksualnego, a także
szczepienia noworodków zaraz po urodzeniu.
Zwiększenie uodpornienia polega na podaniu czynnej szczepionki zawierającej małe dawki antygenu
HBs - jest to uodpornienie czynne lub uodpornienie bierne polega na podaniu immunoglobuliny
antyHBs. Uodpornienie bierne stosuje się u osób po ekspozycji na zakażenie wirusem typu B głównie
pracownikom służby zdrowia, który ulegli zakażeniu podczas pracy z krwią.

WZW typu A
Wirusowe zapalenie wątroby typu A nazwane choroba 'brudnych rak'. Jest to schorzenie występujące
tam gdzie są złe warunki sanitarno-higieniczna. Mieszkaocy krajów biednych gdzie występuje WZW
typu A zarażają się wirusem najczęściej we wczesnym dzieciostwie, kiedy objawy są łagodne,
natomiast podróżujący przebywający w tym środowisku, jeżeli zachorują w wieku dorosłym
przechodzą chorobę o wiele ciężej. Małe dzieci podczas choroby nie mają żółtaczki, ale stanowią
główne źródło infekcji dla dorosłych, u których występują klasyczne objawy:

Nudności

Wymioty

ciemne zabarwienie moczu

żółtaczka skóry i oczu.

Stwierdza się go w hepatocytach, żółci i kale ludzi zakażonych. Wirusemia trwa krótko (kilka dni), a
następnie występuje żółtaczka lub podwyższenie enzymów wątrobowych. Wirus jest wrażliwy na
czynniki zewnętrzne, zwłaszcza na środki dezynfekcyjne zawierające czynny chlor.
Rezerwuarem zarazka jest człowiek.
Źródłem zakażenia jest człowiek wydalający wirusa z kałem, u którego wiremia trwa krótko.
Niebezpieczne są osoby zakażone we wczesnym, bezobjawowym okresie choroby, kiedy same nie
zdają sobie z tego sprawy.
Drogi zakażenia to droga pokarmowa poprzez zakażone przez kał chorego środki spożywcze i woda
oraz rzadziej kontakt bezpośredni. Wrota zakażenia stanowi przewód pokarmowy.
Okres wylęgania wynosi 15 do 50 dni najczęściej 28-30 dni.
Wydalanie zarazka i okres zaraźliwości - wirusa HAV stwierdza się w kale na 6 dni przed
wystąpieniem żółtaczki i praktycznie przestaje się go wykrywad w okresie żółtaczkowym, co ma
ogromne znaczenie w zapobieganiu zakażeniom dla otoczenia.
Odpornośd populacji - po przechorowaniu powstaje trwała odpornośd.
Przecięcie dróg szerzenia polega na stosowaniu zasad higieny przy produkcji i przygotowaniu
środków spożywczych oraz dostarczaniu zdrowej, czystej wody. Zwiększenie odporności polega na
podaniu normalnej gamma-globuliny ludzkiej dzieciom do 14 lat w razie kontaktu z chorym na WZW
A, lub profilaktycznym szczepieniu przeciwko WZW A.

WZW typu C
Wywołane przez wirus HCV. Wirus HCV jest zdolny do wywołania nosicielstwa. Wykazuje dużą
wrażliwośd na środki i metody dezynfekcyjne. Wirus Hepatitis C został odkryty dopiero w 1989 roku.
Szacuje się ze w Polsce zakażonych jest do 1,5% populacji. Genotypem dominującym w Polsce jest 1B
(ok. 80% przypadków zakażeo), przy którym skutecznośd leczenia wynosi 56-57%. HCV to bardzo
poważny problem medyczny i społeczny. Szacuje się, że w Polsce jest prawie 700 000 zakażonych
wirusem HCV, wykryto dotychczas zaledwie pomiędzy 20 a 50 tys. zakażonych, co stanowi bardzo
niewielki odsetek wykrywalności. Przyczyna leży po stronie bezobjawowości zakażenia, które nawet
do 20–30 lat może się nie ujawniad.
Nieleczone przewlekłe zakażenie HCV prowadzid może do marskości i raka pierwotnego tego
narządu.
Wiedza społeczeostwa o HCV jest bardzo niska. W obliczu braku szczepionki przeciw HCV leczenie
jest jedyną formą przeciwdziałania szerzeniu się epidemii – zmniejszenie rezerwuaru HCV w
populacji. Leczenie jest bardzo drogie długotrwałe, związane głównie z podawaniem interferonu,
trwa kilka miesięcy/lat, a skutecznośd leczenia wczesnej, niezaawansowanej postaci choroby ocenia
się na 50%.
Większośd (96%) zakażonych nie jest świadoma swojego stanu, ponieważ zazwyczaj przewlekła
infekcja jest skąpoobjawowa lub bezobjawowa i trwa latam. Choroba często kooczy się marskością i
rakiem wątroby, poprzedzonymi poważnymi komplikacjami, uniemożliwiającymi normalne
funkcjonowanie.
Źródło zakażenia stanowią ludzie chorzy na WZW i nosiciele. HCV przenosi się podczas kontaktu krwi
własnej z krwią nosiciela. Potencjalnie zakaźny jest każdy materiał zawierający krew. Do zakażenia
HCV najczęściej dochodzi podczas zabiegów medycznych:

Operacji, zabiegów chirurgicznych, badao (np. bronchoskopia)

Zabiegów stomatologicznych;

Zastrzyków;

Pobierania krwi bez zmiany rękawiczek przez pielęgniarkę;

Dializ

Przyjmowania produktów krwiopochodnych i przeszczepiania

Można się też zakazid podczas:

Manikiuru, pedikiuru;

Wizyty u fryzjera (zranienie brzytwą, żyletką, nożyczkami);

Akupunktury

Używania tych samych przyborów kosmetycznych przez członków rodziny

Robienia tatuaży

Przekłuwania uszu lub kolczykowania ciała

Bójki, (jeśli doszło do kontaktu z krwią)

Uprawiania sportów kontaktowych (boks, piłka nożna, koszykówka), jeśli doszło do
uszkodzenia ciała;

Stosunek seksualny (prawdopodobieostwo zakażenia jest bardzo niskie i wynosi około 1%)

Używania dożylnie narkotyków

Podczas ciąży i porodu

Udzielania pierwszej pomocy ofiarom wypadków bez zachowania należytego zabezpieczenia;

Pracy z chorymi na HCV, bez zachowania należytego bezpieczeostwa przy kontakcie z krwią;

Pracy z materiałem zakaźnym (np. w laboratorium) bez zachowania zasad bezpieczeostwa.

Zakażenie HCV nie jest zaliczane do chorób przenoszonych drogą płciową. Ryzyko zakażenia przez
kontakty seksualne jednak istnieje, chociaż jest znikome.
Wirus HCV nie przenosi się przez:

Kichanie i kaszel

Trzymanie za ręce

Całowanie się;

Używanie tej samej toalety, wanny, prysznica;

Spożywanie żywności przygotowywanej przez osobę zakażona HCV, (jeżeli żywnośd nie miała
kontaktu z krwią tej osoby)

Trzymanie kogoś w objęciach, przytulanie

Pływanie w tym samym zbiorniku wodnym

Zabawa z dziedmi, sport, (jeśli nie dochodzi do uszkodzeo ciała).

Diagnostyka - test oznaczenia przeciwciał anty-HCV.