II Rok 

Paweł Rucki 

II Rok 

Wykłady z POZ

POZ – Wykłady z II roku 

Wykład 1 

Zawarte zagadnienia: 

• Podstawowe pojęcia POZ; Świadczenia Pielęgniarskie 

Treść wykładu: 

Główne szczeble POZ: 
0) Samoopieka 
1) Szczebel podstawowy ‐ przychodnia ogólna: 

a) Przychodnia dla dorosłych 
b) Przychodnia dla dzieci 
c) Stomatologiczna 
d) Ginekologiczna 

2) Poziom konsultacyjno‐referencyjny: 

a) Specjalistyczne lecznictwo otwarte 
b) Ambulatorium szpitalne 

3) Poziom referencyjny: 

a) Szpital 

4) Wysoki poziom referencyjny: 

a) Szpitale kliniczne 
b) Instytuty naukowe. 

 
Różnice pomiędzy tradycyjnym a nowoczesnym POZ: 
Cecha 

Tradycyjny POZ 

Nowoczesny POZ 

Ukierunkowanie działań 

Choroba 
Leczenie 
Porada 
Personel 

Zdrowie 
Prewencja 
Opieka 
Pacjent 

Rodzaj świadczeń 

Epizodyczne 
Fragmentaryczne 
Biomedyczne 

Ciągłe 
Skoordynowane 
Całościowe 

Typ struktury 

Hierarchiczna 
Biurokratyczna 
Podzielona 
Biomedyczna 

Zdecentralizowana 
Elastyczna 
Zintegrowana 
Całościowa 

Personel 

Specjaliści 
Indywidualizacja 

Lekarze rodzinni 
Praca zespołowa 

 
Zespół opieki podstawowej to:  
Pielęgniarka POZ, Położna POZ, Lekarz POZ, Pracownik Socjalny, Pielęgniarka Opieki Domowej Długoterminowej. 
 
Pielęgniarka POZ – pielęgniarka, która ukończyła 
szkolenie specjalistyczne / kurs kwalifikacyjny w 
dziedzinie piel.: 
• Rodzinnego, 
• Środowiskowego, 
• Środowiskowo‐Rodzinnego, 
• Przewlekle chorych i niepełnosprawnych, 
• Opieki długoterminowej, 

• W ochronie zdrowia pracujących, 
• Środowiska nauczania i wychowania. 
 
Położna POZ – kurs kwalifikacyjny lub szkolenie spec.: 

• Pielęgniarstwa rodzinnego, 
• Pielęgniarstwa środowiskowego.

Lekarz POZ – to lekarz: 

a. Posiadający  specjalizację  co  najmniej  I  stopnia  w  dziedzinie  medycyny  ogólnej,  chorób  wewnętrznych, 

pediatrii; lub 

b. Posiadający tytuł specjalisty rodzinnego, specjalizacji w medycynie rodzinnej. 

 
Lekarz, Pielęgniarka, Położna POZ – udzielają świadczeń w ramach POZ, którym Fundusz zawarł umowę o udzielanie 
świadczeń opieki zdrowotnej albo wykonuje zawód u świadczeniobiorcy. 
 
Świadczenia POZ 

Lekarza, 

Pielęgniarki, 

Położnej, 

Pielęgniarki Szkolnej, 

Nocna, świąteczna wyjazdowa opieka lekarska i pielęgniarska, 

Transport sanitarny w POZ. 

Świadczenia  POZ  ukierunkowane  są  na  promocję  i  profilaktykę  zdrowotną,  diagnostykę  schorzeń,  leczenie, 
zapobieganie lub ograniczenie niepełnosprawności, usprawnianie oraz pielęgnację i edukację zdrowotną. 
 
Świadczenia: 

• Badanie i porada lekarska, 
• Diagnostyka i leczenie, 
• Kierowanie na leczenie specjalistyczne,  

szpitalne, uzdrowiskowe i do opieki długoterminowej, 

• Opieka zdrowotna nad dziećmi i młodzieżą, 
• Orzekanie i opiniowanie o stanie zdrowia, 
• Szczepienia ochronne określone w kalendarzu szczepień, 
• Opieka nad niepełnosprawnymi,  
• Promocja zdrowia i profilaktyka chorób, 
• Świadczenia związane z zadaniami piel. rodzinnej, 
• Świadczenia związane z zadaniami poł. rodzinnej, 
• Świadczenia związane z zadaniami piel. szkolnej. 

 
Pielęgniarka środowiskowa / rodzinna planuje i realizuje kompleksową opiekę pielęgniarską nad jednostką rodzinną  
i społeczną w środowisku zamieszkania i uwzględnieniem miejsca wykonywania świadczeń. 

Liczba świadczeniobiorców objętych opieką nie powinna przekroczyć 2750 osób. 

Zadania pielęgniarki w POZ: 

• Rozpoznawanie zagrożeń, 
• Prowadzenie poradnictwa, 
• Monitorowanie rozwoju dziecka, 
Zgodnie z odrębnymi przepisami: 
• Realizacja programów zdrowia,  
• Organizacja grup wsparcia, 
• Profilaktyka wieku dziecięcego, 
• Prowadzenie profilaktyki u podopiecznych z grupą ryzyka. 

Świadczenia diagnostyczne: 

• Prowadzenie wywiadów środowiskowych, 
• Wykonywanie badania fizykalnego, 
• Pomiar parametrów życiowych, ich ocena i interpretacja, 
• Wykonywanie testów diagnostycznych poza laboratorium w oparciu o zestawy i aparaturę, 
• Ocena stanu ogólnego, 
• Ocena jakości życia, 
• Ocena wydolności pielęgnacyjno‐opiekuńczej rodziny, 
• Ocena i monitorowanie bólu, 
• Pobieranie materiału do badań diagnostycznych. 

Świadczenia pielęgnacyjne: 

• Realizacja opieki pielęgnacyjnej u świadczeniobiorców w różnych stanach zdrowia i choroby, 

FG 

Świadczenia POZ udzielane są 

świadczeniobiorcy, którzy dokonali wyboru 

lekarza. 

Lekarz POZ wybrany przez świadczeniobiorcę 

planuje i realizuje kompleksową opiekę. 

Lekarz musi odbywać swoje wizyty domowe. 

E D  

• Wykonywanie zabiegów pielęgnacyjnych, 
• Przygotowanie i aktywizowanie do samoopieki  

i samopielęgnacji. 

Świadczenia lecznicze: 

• Ustalenie diety w żywieniu przewlekle chorych, 
• Dobór techniki karmienia w zależności  

od stanu zdrowia chorego, 

• Wykonywanie zabiegów z zastosowaniem ciepła i zimna, 
• Cewnikowanie pęcherza i kobiet, 
• Płukanie pęcherza, 
• Wykonywanie wlewów doodbytniczych, 
• Doraźna modyfikacja dawki leków p/bólowych  

w uzgodnieniu z lekarzem, 

• Wykonywanie inhalacji, 

Świadczenia rehabilitacyjne – rehabilitacja przyłóżkowa. 
 
Nocna  świąteczna  ambulatoryjna  opieka  pielęgniarska  i  lekarska  –  to  świadczenie  opieki  zdrowotnej,  udzielania 
odpowiednio  przez  lekarza  POZ  lub  pielęgniarkę  POZ  w  formie  porad  w  warunkach  ambulatoryjnych  w  przypadku 
nagłego zachorowania lub nagłego pogorszenia stanu zdrowia od poniedziałku do piątku 18

00

 – 8

00

. 

Wyjazdowa  opieka  lekarska  /  pielęgniarska  –  opieka  udzielana  w  domu  świadczeniobiorcy  przez  odpowiednio 
lekarza POZ lub pielęgniarkę w formie porad ambulatoryjnych. 

Transport sanitarny – przewiezienie pacjenta z jednego miejsca do drugiego, wynikające ze wskazań medycznych do 
najbliższego  świadczeniodawcy  udzielającego  świadczenia  we  własnym  zakresie,  i  z  powrotem  na  zasadach 
określonych w odrębnych przepisach. 

Wykład 2 

Zawarte zagadnienia: 

• Proces pielęgnowania w praktyce pielęgniarki rodzinnej. 

Treść wykładu: 

Proces pielęgnowania  
w praktyce pielęgniarki rodzinnej: 

I.

Stawianie  poszerzonej 

diagnozy  pielęgniarskiej

  pacjenta  i  członków  rodziny  w  zdrowiu,  chorobie, 

niepełnosprawności  i  z  uwzględnieniem  wszystkich  rozpoznanych  uwarunkowań  środowiskowych  odbywa 
się na podstawie zgromadzonych danych. 

II.

Planowanie działań

 adekwatnych do zaistniałych problemów przy aktywnym współudziale pacjenta, rodziny, 

(a  także  innych  profesjonalistów  i  instytucji),  które  zmierzają  do  utrzymania  i  wzmacniania  zdrowia, 
eliminowania bądź minimalizowania skutków występujących czynników ryzyka rozwoju chorób, choroby czy 
też niepełnosprawności. 

III.

Realizacja przyjętych ustaleń

, które pozostają w znacznej mierze poza możliwościami bezpośredniego udziału 

pielęgniarki  i  zależą  od  aktywności  samego  pacjenta,  jego  rodziny,  a  także  występujących  uwarunkowań 
środowiskowych. 

IV.

Ocena  efektów  ukierunkowanej  działalności  pacjenta,  rodziny  podczas  kolejnych,  często  kilku  odwiedzin 
pielęgniarki.  Dokonywana  ocena  dot.  stopnia  realizacji  ustalonych  działań  i  efektów  osiągniętych  przez 
rodzinę i jej poszczególnych członków. 

 
Piel. rodzinna realizując 4‐stopniowy proces pielęgnowania, musi przez cały czas prowadzić działalność edukacyjną, 
doradczą  i  konsultacyjną  z  uwzględnieniem  oczekiwań  i  potrzeb  rodziny  oraz  jej  członków,  jak  też  specyficznych 
uwarunkowań środowiska. 

[

ORGANIZACJA I DOSTĘPNOŚĆ 

ŚWIADCZEŃ PIELĘGNIARSKICH, 
REALIZACJA OPIEKI NAD 
PACJENTAMI NASTĘPUJE OD 
PONIEDZIAŁKU DO PIĄTKU. W 
STANACH NAGŁYCH – OPIEKA 

ŚWIĄTECZNA.

] 

Standardy zadaniowe 

Standard 1 – Gromadzenie danych i diagnoza 

Zbieranie danych o rodzinie i poszczególnych członkach 
z wykorzystaniem wszystkich możliwości. 

Techniki zbierania danych: 

werbalne (wywiad, rozmowa, dyskusja) 

pozawerbalne: 

o

obserwacja, lustracja terenu, 

o

analiza danych. 

 
Rodzaj danych: 

subiektywne

 (jakościowe – np. samoocena zdrowia), 

obiektywne

 (ilościowe). 

Zakres

 gromadzenia danych: 

a. gromadzenie danych może obejmować 

całość sytuacji

 zdrowotnej wszystkich członków rodziny oraz jej 

ogólnej oceny; 

b. gromadzenie danych może być od razu ukierunkowane na 

wybrany problem

 zdrowotny. 

 

Charakter

 danych obejmuje zasoby ludzkie i rzeczowe człowieka, rodziny, środowiska: 

a.

ograniczające

 możliwości pacjenta, 

b. stanowiąc 

potencjał

, jaki może być wykorzystany na rzecz promocji. 

 
Wynik standardu: 

1. Pełne dane o pacjencie i środowisku, które obejmuje. 
2. Sytuacja zdrowotna rodziny. 
3. Pogłębiona  analiza  stanu  poszczególnych  członków  rodziny  z  uwzględnieniem  konkretnych  problemów 

pielęgnacyjnych lub konkretnych zagrożeń. 

4. Istniejące zagrożenia zdrowia (np. alkohol). 
5. Poziom  sprawności  fizycznej  poszczególnych  osób,  sygnalizujący  możliwość  lub  deficyt  samoopieki  wraz  ze 

wskazaniem źródła deficytu. 

6. Identyfikacja głównych ograniczeń funkcjonalnych, samodzielności i aktywności życiowej członków rodziny. 
7. Nie leczone, niepokojące objawy w stanie zdrowia poszczególnych osób na skumulowane czynniki. 
8. Funkcjonowanie  w  środowisku  lokalnym,  źródła  i  formy  wspierające  promocję  zdrowia  i  jego  ochronę  lub 

zabezpieczające rodzinę w chorobie. 

9. Istnienie  lub  brak  środowisk  wspierających,  osamotnienie,  niemożność  uzyskania  pomocy  przez 

poszczególne osoby lub przez całą rodzinę. 

10. Potencjał  i  ograniczenia  opiekuńczo‐pielęgnacyjne,  wydolność  rodziny  w  radzeniu  sobie  z  problemami 

zdrowia. 

11. Samoocena, zagrożenia, stan zdrowia. 

 
Wnioski na podstawie zgromadzonych danych, które obejmują odpowiedź na pytanie: 

Czy  pacjent  (środowisko)  znajduje  się  w  takiej  sytuacji  zdrowotnej,  w  której  potrzebne  /  pomocne  / 
niezbędne jest działanie pielęgniarki? 

a. pozytywnie  działających,  oczekiwanych  i  opartych  na  partnerstwie  działań  w  zakresie  promocji 

zdrowia; 

b. rozpoznanych i określonych wczesnych objawów choroby; 
c. rozpoznawanych i określonych stanów zdrowia wymagających pielęgnowania, doradztwa i wsparcia 

w związku z chorobą i niepełnosprawnością; 

d. rozpoznanych i określonych możliwości w zakresie samoopieki, samopielęgnacji oraz radzenia sobie z 

problemami wynikającymi z choroby; 

Źródła danych: 

• pacjent, 
• rodzina pacjenta, 
• inni zorientowani, 
• członkowie zespołu środowiskowego, 
• pracownicy socjalni, 
• bezpośredni pomiar i badania, 
• dokumenty medyczne, 
• wiedza i doświadczenie pielęgniarki. 

e. rozpoznanego i określonego opiekuńczo‐pielęgnacyjnej wydolności rodziny; 
f. niezbędny zakres i rodzaj wsparcia z uwzględnieniem istniejących w środowisku źródeł wsparcia. 

Standard 2 – Planowanie opieki 

Ustalanie  celów  związanych  z  sytuacją  zdrowotną  rodziny  i  poszczególnych  jej  członków  w  porozumieniu  i  przy 
współpracy / akceptacji wszystkich członków rodziny. 

Cele pielęgnowania wynikają z rozpoznawania i mogą obejmować:  

promocję zdrowia

 rodziny, edukację, poprawę warunków sprzyjających zdrowiu; 

ograniczenie

, eliminowanie 

czynników ryzyka

 występujących w rodzinie; 

profilaktykę

 chorób w stosunku do wybranych członków rodziny; 

zgłoszenie się do lekarza tych osób, u których stwierdzono ubytek w stanie zdrowia, w celu zdiagnozowania 
zagrożeń i wczesnych objawów choroby; 

wspieranie działań terapeutycznych

 lekarza prowadzącego leczenie (↑ motywacji, edukacja); 

wskazanie konkretnego 

planu opieki

 pielęgniarskiej w sytuacji sprawności, opieki terminalnej; 

przygotowanie

  osoby  wymagającej  pielęgnowania  oraz  innych  członków  rodziny, 

do  samoopieki

  i  do 

pielęgnowania  osoby  chorej,  przygotowanie  do  w  miarę  samodzielnego  i  aktywnego  życia  z  chorobą   
i niepełnosprawnością, z problemami wynikającymi z sytuacji choroby; 

zwiększenie wspierania wydolności opiekuńczo‐pielęgnacyjnej rodziny (jeśli potrzeba); 

nauczenie pacjenta minimalizowania stresu; 

dostarczenie  rodzinie  wsparcia  w  radzeniu  sobie  z  kryzysem  i  /  lub  niepełnosprawnością  w  rodzinie  
z uwzględnieniem odpowiedniego rodzaju i źródła wsparcia. 

 
Dokumentowanie przyjętych celów: 

konkretyzacja celów i ich hierarchii przy współudziale i akceptacji ze strony rodziny; 

konkretyzacja zadań służących realizacji celu z uszeregowaniem ich kolejności; 

wskazanie osób realizujących i współuczestniczących w realizacji zadań; 

konkretyzacja  zasobów  materialnych  i  osobowych  rodziny  a  także  zasobów  informacyjnych  i  usług,  które 
mogą i powinny być dostarczone rodzinie, dla zapewnienia warunków do realizacji przyjętych zadań i celów. 

 
Standardy wyniku: 

1. Lista celów jakie mają być osiągnięte. 
2. Plan realizacji konkretnych zadań z uwzględnieniem: realizatorów, zasobów, czasu. 
3. Metody i techniki szczegółowe (w tym edukacja rodziny i poszczególnych jej członków). 
4. Akceptacja przez poszczególnych członków planu działania. 

Standard 3 – Realizacja poszczególnych zadań 

Bieżąca  kontrola  i  ocena  realizacji  poszczególnych  zadań  w  kontekście  osiągania  wyznaczonego  celu,  ewentualna 
modyfikacja  zadań  uzgodniona  z  rodziną  i  poszczególnymi  jej  członkami;  dokumentowanie  wykonania  zadań,  ich 
modyfikację i stopień. 

Standardy procesu: 

pomaganie w uzyskiwaniu przez poszczególnych członków rodziny samodzielności, 

zwiększenie przywracania optymalnego poziomu zdrowia, 

bezpośrednia pomoc świadczona przez pielęgniarkę  w formie: 

o

zabiegów wynikających z terapii i zleceń lekarskich, 

o

zabiegów wynikających ze szczegółowego rozpoznania pielęgniarskiego, 

o

zabezpieczenie odżywiania, 

o

zabezpieczenie poczucia bezpieczeństwa w czynnościach codziennego życia, 

o

zabezpieczenie i nadzór nad zażywaniem leków zleconych przez lekarza, 

przekazywanie wiedzy i umiejętności w samoop. I samopiel., a szczególnie: 

o

przekazywanie  wiedzy  o  zdrowiu,  sposobach  i  warunkach  jego  utrzymania  i  czynnikach  jego 
zagrożenia, 

o

uczenie samooceny objawów, 

o

uczenie konkretnych czynności opiekuńczych i pielęgnacyjnych, 

o

wskazanie źródła uzyskania pomocy z zewnątrz w formie jaka jest potrzebna, 

o

w czynnościach codziennego życia, 

o

w likwidacji przyczyn i ograniczenia stresu, radzenie sobie z nim, 

o

w różnych sytuacjach kryzysowych – dostarczenie wsparcia społecznego, 

pomoc w utrzymaniu aktywności fizycznej: 

o

umotywowanie do zwiększenia, zachowania lub przywracania aktywności fizycznej, 

o

umotywowanie do wzmocnienia, zachowania lub przywracania aktywności społecznej, 

o

ochrona  przed  izolacją  społeczną  przez  pomoc  w  likwidowaniu  barier  ograniczających  kontakty 
społeczne i rozwój indywidualny, 

o

wzmocnienie  lub  inspirowanie  integracji  społecznej  z  grupami  samopomocy,  systemami 
wspierającymi oraz osobami znaczącymi i środowiskiem społecznym. 

 
Standardy wyniku: 

1. Pełna realizacja planu opieki: 

a. bezpośrednia pomoc świadczona przez pielęgniarkę, 
b. opieka nad tym członkiem rodziny, któremu jest ona potrzebna, 
c. wzmocnienie opiekuńczo‐pielęgnacyjnych możliwości rodziny, 
d. pomoc  w  ograniczeniu  barier  utrudniających  aktywność  fizyczną  i  psychiczną  poszczególnych 

członków rodziny, 

e. umiejętność rodziny i wszystkich jej członków w radzeniu sobie w trudnych sytuacjach. 

2. Osiągnięte przez rodzinę i poszczególnych jej członków: 

a. zmiany  w  zachowaniu  zdrowotnych  postawach,  sprzyjających  i  zwiększających  potencjał  zdrowia, 

zwiększenie potencjału zdrowia, 

b. ograniczenie czynników zagrożenia zdrowia, 
c. optymalny poziom samoopieki i samopielęgnacji, 
d. ograniczenie ewentualnego deficytu opieki poszczególnych osób, 
e. znaczną  poprawę  u  poszczególnych  członków  rodziny  z  zakresu  samodzielnego,  aktywnego  życia  

w sytuacji choroby i niepełnej sprawności, 

f. subiektywną poprawę sytuacji zdrowotnej lub samooceny zdrowia przez rodzinę i poszczególnych jej 

członków. 

3. Pełna dokumentacja realizacji planu opieki. 

Standard 4 – Ocena wyników opieki 

Ocena wyników realizacji zadań, osiągnięcia celów; weryfikacja zastosowanej metody i dokumentacja. 

• Zgromadzenie danych porównawczych z danymi wyjściowymi. 
• Nanoszenie nowych do dokumentacji. 

Standardy wyniku: 

1. Ocena sytuacji zdrowia rodziny: 

a. wzmacnianie zdrowia, 
b. zgłoszenie się do lekarza członków rodziny, 
c. poprawa zdrowia, zmniejszenie dolegliwości, 
d. ograniczenie nawrotu choroby lub jej powikłań u chorych członków rodziny, 
e. likwidacja następstw choroby, niepełnej sprawności w sensie fizycznym i społecznym, 

f. wzmocnimy możliwości pacjenta w zakresie samoopieki i samopielęgnacji, a także radzenia sobie ze 

stresem, 

g. zapewnienie opieki zgodnie z kulturą. 

2. Pozytywna  ocena  działań  przez  rodzinę  i  poszczególnych  jej  członków  całości  działań  opiekuńczo‐

pielęgnacyjnych świadczonych przez pielęgniarkę. 

3. Wysoki poziom współdziałania rodziny i poszczególnych jej członków z pielęgniarką oraz lekarzem. 

Diagnoza pielęgniarska 

Służąca do pracy z rodziną, tzn.: 

promocji zdrowia, 

profilaktykę chorób lub wczesne wykrywanie czynników, ich ryzyka i objawów, 

pomoc w opiece lub przygotowuje do opieki nad człowiekiem chorym, 

pomoc  w  sytuacji  niewydolności  opiekuńczo‐pielęgnacyjnej,  cel  diagnozy  w  przypadku  choroby  członka 
rodziny: pomoc osobie chorej i członkom rodziny w opiece i pielęgnacji. 

 
Pielęgniarka gromadzi dane dot. osoby chorej: 

1. Funkcjonowanie  fizyczne  osoby  chorej  wraz  z  poszczególnymi  parametrami  życiowymi  wyznaczającymi 

niezbędną pomoc, konkretną pielęgnację. 

2. Stan psychiczny: 

a. pojmowanie własnej sytuacji przez osobę chorą, 
b. świadomość osób, czasu i miejsca, możliwości komunikowania stanów, 
c. reakcja na chorobę, 
d. subiektywne znaczenie choroby. 

3. Funkcjonowanie społeczne. 

 
Grupa danych dot. rodziny ‐ pielęgniarka ocenia aktualny: 
• deficyt opieki i pielęgnowania osoby chorej, 
• deficyt wiedzy i umiejętności członków rodziny. 
 

Wykład 3 

Zawarte zagadnienia: 

• Dokumentowanie danych 

Treść wykładu: 

Dokumentację dzieli się na 

karty wejść w środowisko rodzinne

: 

• wewnętrzna – karta indywidualnej piel., wizyty patronażowe, 
• zewnętrzna. 

Genogram 

Jest  zespołem  znaków  graficznych  dokumentujących  najważniejsze  cechy  funkcjonowania  rodziny,  problemy 
zdrowotne poszczególnych jej członków wskazujące możliwość interwencji pielęgniarskiej. 

[znaki graficzne na kartce] 

Zadania pielęgniarki rodzinnej: 
a. zapewnienie prawidłowego wykonania pielęgnacji, 
b. zapewnienie kontaktu z osobą chorą i poprawa jej komfortu
 

psychicznego, 

c. zapewnienie osobie chorej poprawy jakości życia  
 

i zwiększenia szansy rozwoju, 

d. zwiększenie samopielęgnacji. 

Wykład 4 

Zawarte zagadnienia: 

• Opieka nad pacjentem geriatrycznym w środowisku 

domowym 

Treść wykładu: 

Charakterystyka procesu starzenia: 

1. Zmiany somatyczne związane z procesem starzenia: 

Starzenie  się  jest  procesem  fizjologicznym,  w 
przebiegu  którego  dochodzi  do  określonych  zmian 
anatomicznych  i  funkcjonalnych.  Stopniowo,  wraz  z 
zaawansowaniem procesów starości następuje zmniejszenie: 

a. przemiany materii o około  

~ 50%; 

b. objętości wyrzutowej serca 

↑ 20%; 

c. pojemności życiowej płuc 

↑ 40%; 

d. filtracji nerek   

 

~ 50%; 

e. przewodzenia impulsów nerwowych. 

• Wygląd – przygarbienie, skóra sucha; 
• Narządy zmysłu ‐ ↓ wzrok, słuch, dotyk, smak, powonienie; 
• Czynności narządów: 

o

zwężenie naczyń krwionośnych (odkładanie się złogów), 

o

↑ RR , 

o

↓ czynność płuc, 

o

↓ wydolności nerek i pęcherza moczowego, 

o

Upośledzenie wytwarzania soków trawiennych, 

o

↓ aktywności wydzielniczej przysadki mózgowej 
i innych gruczołów dokrewnych; 

• Problemy somatyczne: 

o

niestabilność postawy i ograniczenie ruchów, 

o

zaburzenia snu, 

o

zaburzenia mowy, wzroku, słuchu, 

o

cukrzyca, 

o

objawy chorobowe ze strony: 

ukł. oddechowego: kaszel, astma, 
POChP, 

ukł. krążenia: ChNS, HA, udar, 

ukł. pokarmowego: zaparcia, 

ukł. moczowo‐płciowego: kamica, zapalenie pęcherza, 

narządu ruchu, 

ukł. nerwowego: zaburzenia pamięci, choroba Parkinsona, choroba Alzhaimera. 
 

2. Zmiany psychiczne związane z procesem starzenia: 

a. osłabienie pamięci (szczególnie tej świeżej), 
b. retrospektywna postawa i zmiana zakresu zainteresowań, 
c. elastyczność i upór, 
d. sprawność intelektualna. 

Wraz z wiekiem zmniejsza się: 

• zdolność do zapamiętywania i koncentracji, 

Objawy uważane za cechy starości: 

spowolnienie psychoruchowe, 

zaburzenia pamięci, 

choroby somatyczne, 

utrata zainteresowań, 

niechęć do kontaktów towarzyskich, 

pogorszenie apetytu, 

zaburzenia snu, 

małomówność. 

Czynniki hamujące proces starzenia: 

•

aktywność ruchowa, 

•

racjonalny tryb życia, 

•

racjonalne żywienie,  

•

zachowanie odp. masy ciała, 

•

odnowa biologiczna, 

•

leczenie uzdrowiskowe, 

•

farmakoterapia, 

•

stos. zabezp. ort., 

•

rehabilitacja, 

•

psychoterapia. 

• czas reakcji. 

 
Charakterystyczne zmiany osobowości u ludzi w podeszłym wieku: 

• ↓ zdolność do sterowania uczuciami, 
• Reakcje nieadekwatne do wielkości bodźca, np. nagłe wybuchy płaczu lub złości, które znikają same 

równie szybko jak się pojawiają, 

• Osłabienie zainteresowań i kontaktów międzyludzkich, 
• Obniżenie intensywności przeżyć objawiające się stępieniem, zobojętnieniem bądź zdystansowaniem 

emocjonalnym. 

Problemy opieki nad seniorem 

Czynniki, które mogą prowadzić do wystąpienia problemów u 
ludzi starszych: 

1. Fizjologiczne postępujące z wiekiem procesy 

osłabienia sprawności i zdrowia, określone często 
jako stan zdrowia, a wywołujące konieczność działań 
pielęgnacyjnych i terapeutycznych: 

a. Analiza  skoncentrowana  na  występowaniu 

chorób  szczególnie  prowadzących  do  utraty 
sprawności fizycznej. 

b. Poziom  sprawności  w  instrumentalnych 

czynnościach życia codziennego i osobistego, 
w  analizie  których  wykorzystywana  jest 
specjalna skala oceny ADL. 

2. Sytuacja  opiekuńcza  oznaczająca  poziom  równowagi 

między potrzebą korzystania z pomocy innych osób a 
faktycznie  udzieloną  pomocą,  głównie  w  czyn. 
codziennych. 

3. Sytuacja  bytowa  wyznaczona  przez  fakt  zakończenia  aktywności  zawodowej  i  pobierania  emerytury  oraz 

realną możliwość korzystania z różnych form pomocy społecznej i źródeł wsparcia materialnego. 

4. Sytuacja emocjonalna człowieka starszego: 

a. gorsze samopoczucie, 
b. depresja, 
c. izolacja społeczna, 
d. pogorszenie sytuacji bytowej jako pochodna ↑ wydatków na leki i opiekę. 

5. Relacje z innymi osobami, które mogą ulegać zaburzeniom z uwagi na: 

a. Zmianę swojego usytuowania w rodzinie na odczuwalną zależność: 

i. wyraźnie: 

1. agresja wobec opiekunów, 
2. chęć podporządkowania sobie rodziny, 
3. postawa roszczeniowa; 

ii. źródłem zaburzonych relacji mogą też być reakcje dzieci i wnuków świadczących pomoc, gdy: 

1. z różnych powodów nie chcą lub nie mogą zaakceptować siebie w roli pomagających 

lub też, 

2. gdy opieka obciąża emocjonalnie, jest zbyt wciągnięta w czasie ograniczającego ich 

normalną społecznie wymaganą aktywność. 

Urazy w wieku starszym 

Przyczyny upadków: 

Skala ADL – skala obejmuje nie tylko 
niepełnosprawność, ale przede wszystkim zależność 
w zakresie: 
 
I czynności instrumentalnych: 

1. generalne sprzątanie, 
2. robienie zakupów, 

3. korzystanie ze środków transportu, 

4. gotowanie. 

 

II czynności osobistych: 

1. kąpanie się, 

2. ubieranie i rozbieranie się, 

3. korzystanie z toalety, 
4. korzystanie z łóżka, przemieszczanie, 

5. samodzielne jedzenie. 

 

6.  

 
Reha
obej

 
Rolą

 
Akty
 

Zak

Usta
zakr

Pielę

• zaburze
• zaburze
• omdleni
• zaburze
• zaburze
• zaburze
• choroby
• zaburze
• wypadki
• przemoc

abilitacja osó
jmuje sferę: 

• psychicz
• fizyczną,
• społeczn

ą pielęgniark

• tworzen
• aktywiza
• wspiera

ywizacja jest 

kres i chara

alenie zakres

resie lub całk

ęgniarka gro

1. Czy rodz

przez lek

2. Czy wyst

nia równowa
nia narządu 

ia, 

nia sercowo‐
nia neurolog
nia metaboli

y napadowe, 

nia poznawc
i, 

c. 

ób w starszy

zną, 

, 

ną, 

i w rehabilita

nie atmosfery

acja w zakres

nie procesu 

najskuteczn

kter pomoc

su czynności 

kowicie spocz

omadzi dane

zinie potrzeb

karza terapii

tępują trudn

agi i chodu, 

zmysłów, 

‐naczyniowe

giczne, 

iczne, 

cze, 

m wieku 

acji osób sta

y bezpieczeń

sie samoopie

rehabilitacji.

niejszą formą

cy rodzinie

codziennych

zywa na rod

e, na podstaw

bna jest pom

? 

ności w pode

e, 

rszych jest:

ństwa, 

eki, 

. 

ą zapobiegan

e 

h, z którymi n

zinie. 

wie których 

oc i wsparcie

ejmowaniu d

nia procesom

nie radzi sob

może stwier

e w związku 

ziałań w celu

Do zadań pi

• reg
• kon
• akty

oso
zorg

• zao

się 

m inwolucyjny

bie starszy czł

rdzić: 

z występow

u…? 

ielęgniarki śr

ularna kontr

ntrola zażywa

ywowanie ro

obą starszą, w

ganizowanie

patrzenie w 

(chodzik, ba

ym układu ru

łowiek, który

aniem trudn

rodowiskowe

rola stanu og

anych środkó

odziny w zak
w przypadku 

e pomocy do

sprzęt ułatw

lkonik, kule)

uchu, OUN i 

ych realizacj

ności w realiz

ej należą m.i

gólnego, 

ów farmakol

resie opieki 

osób samot

mowej lub st

wiający porus

. 

układu krąże

a w jakimś 

zacji zalecane

n.: 

og., 

nad 

tnych 

tałej, 

szanie 

enia. 

  

ej 

Znac

Pom

Wy

Zaw

•
•

Tre

Rod

Odw

czenie pielęg

1. Nauczan

wykonyw

2. Zabezpie

niezbęd
niespraw
podobni
samotni

3. Pomoc w

moc udzielan

1. Wsparci
2. Doradzt

stosowa

3. Nauczen
4. Przekaza
5. W sytua

a.
b.
c.
d.
e.

ykład 5 

warte zag

Odwiedziny 
Poradnictwo

eść wykła

dzaje odwie

wiedziny socj

gniarki: 

nie rodziny u

waniu prosty
eczenie wyko

ne) w czasie 

wności człon

ie jak w stos

e; 

w terapii i za

na rodzinie: 

e informacyj

wo w spraw

anych w rodz

nie podst. za

anie umiejęt

cji problemó
Obserwacja 
Pozyskiwani
Pomoc w ak
Pomoc w re
Poszukiwani
współpraca 

gadnienia

profilaktycz

o i doradztwo

adu: 

edzin: 

jalne – nie n

dzielania po

ych czynnośc

onywania cz

nieobecnoś

ków rodziny

unku do czło

pobieganie p

jne, konsulta
ie dawanych

zinach i wyra

biegów pielę

tności korzys

ów emocjona

i pomoc w o

ie wsparcia e

kceptacji roli 

alizacji roli o

ie szerszego 

profesjonaln

: 

ne 
o 

należą do fun

omocy przy 

ci; 

ynności (jeśl
ci lub w przy

y, zapewniają

owieka miesz

powikłaniom

acyjne, dorad

h środków lec
aźnie prefero

ęgnacyjnych;

stania ze sprz

alnych ważny

określeniu ist

emocjonalne

opiekuna i w

opiekuna, np

wsparcia dla

na, organizac

nkcji pielęgni

li to 

ypadku 

ąc opiekę 

zkającego 

m. 

dztwo, przek

czniczych i p

owanych prze

; 

zętu, udogod

ymi element

tniejącego p

ego dla senio

wsparcie emo

. wzmacnian

a rodziny, w 
cje pozarząd

arki, ale moż

kazywanie po

pielęgnacyjny

ez starsze os

dnień, środkó

tami wsparci

roblemu, 

ora, 

ocjonalne głó

nie lub przeka

ramach któr

owe, lokalne

że ona rozpo

Objawy uw

sp

za

ch

ut

nie

po

za

ma

odst. wiedzy

ych (samo lec

soby; 

ów do pielęg
ia rodziny m

ównego opie
azanie umiej

rego powinn
e grupy samo

oznać warun

ważane za cech

owolnienie ps

burzenia pam

oroby somaty

rata zainteres

echęć do kont

ogorszenie ape

burzenia snu,

ałomówność. 

y o chorobie;

czenie) trady

gnacji osoby 

ogą być: 

ekuna, 

jętności, 

a znajdować

opomocy, wo

 

ki socjalne (w

hy starości: 

sychoruchowe

mięci, 

yczne, 

sowań, 

taktów towar

etytu, 

 

ycyjnie 

chorej; 

ć się m.in. 

olontariusze

w domu, szko

e, 

zyskich, 

. 

ole). 

Wizyta patronażowa 

Pielęgniarka wchodząc do domu na 

patronaż

 w okresie niemowlęcym zbiera wiadomości dot. żywienia, piel. skóry, 

błon śluzowych, rozwoju psychomotorycznego: 

• przeznaczając wystarczającą ilość czasu na wizytę w środowisku, 
• nawiązanie i utrzymanie poprawnych kontaktów z rodziną opartych na wzajemnym szacunku i akceptacji, 
• okazanie empatii, 
• właściwej ekspresji uczuć przez członków rodziny, 
• umiejętne wysłuchanie rodziców, rodzeństwa, 
• umiejętne  zadawanie  pytań  koniecznych  do  zdiagnozowania  poziomu  opieki  i  ewentualnie  występujących 

trudności, 

• zdiagnozowanie struktury rodziny, więzi panujących w rodzinie, sytuacji materialnej rodziny, 
• określenie  relacji  między  rodzinami  w  związku  z  powiększeniem  się  rodziny  i  koniecznością  zapewnienia 

opieki dziecku, 

• określenie relacji między ojcem a dzieckiem, między matką a dzieckiem i ewentualnie rodzeństwem, 
• w uzasadnionych sytuacjach przygotowanie rodziców do odpowiedzialnego rodzicielstwa, 
• dyskretne obserwowanie rodziców w roli ojca i matki, 
• zrewidowanie poczucia akceptacji roli rodzica, 
• zachęcenie rodziców i ewentualnie rodzeństwa do werbalizowania uczuć, odczuć, problemów, wątpliwości, 
• pomoc rodzicom w rozpoznawaniu sytuacji wymagających interwencji z ich strony bądź profesjonalistów, 
• udzielenie stosownych do potrzeb i sytuacji wyjaśnień / informacji w zakresie: 

o

żywienia dziecka, 

o

kąpieli, 

o

werandowania, 

o

sadzania dziecka, 

o

oceniania rozwoju psychomotorycznego, 

o

dobierania zabawek, 

o

urządzania pokoju / kącika dziecka, 

o

odbywania wizyt kontrolnych u lekarza – pediatry, 

o

wykonywania szczepień ochronnych zgodnie z „kalendarzem szczepień”, 

o

pielęgnowania pępka, 

o

kontroli wagi, temperatury, 

o

obserwacji dziecka, 

o

pielęgnacji skóry, twarzy, 

o

dobierania odpowiednich ubranek, pościeli, 

o

układanie dziecka w łóżeczku, wózeczku,  

o

unikania niebezpieczeństw grożących dziecku, 

o

i wielu innych zgodnych z potrzebami. 

• dokonywanie  ocen  rozwoju  psychomotorycznego  dziecka,  zgodnie  z  zakresem  badań  i  częstotliwości 

określonej w wytycznych MZ i IMiDz, 

• informowanie rodziców o wynikach oceny rozwoju w odniesieniu do określonych norm, 
• omawianie wszystkich odrębności związanych z pielęgnowaniem dziecka chorego a szczególnie: 

o

zapewnienie właściwego pomieszczenia o odp. temp. i wilgotności powietrza, 

o

obserwowania i dokumentowania określonych parametrów, 

o

rozpoznania niepokoju u dziecka, dreszczy, gorączki i ewentualnie drgawek, 

o

właściwego pielęgnowania dziecka chorego, stosownie do potrzeb wynikających z przebiegu choroby 
(nacieranie, oklepywanie), 

o

realizowanie koniecznych działań profilaktycznych, 

o

wskazania  różnych  możliwości  uzyskania  pomocy  w  sytuacjach  pojawiających  się  trudności 
związanych z zabezpieczeniem opieki nad dzieckiem, 

o

uzyskanie zasiłku z Pomocy Społecznej, 

o

uzyskanie porady specjalistycznej, 

o

uzyskanie innych form pomocy; 

• monitorowanie  umiejętności  rodziców  w  zakresie  sprawowania  opieki  nad  dzieckiem  z  częstotliwości 

adekwatną do potrzeb, 

• kształtowanie  samodzielnej  i  kreatywnej  postawy  rodziców  w  zakresie  sprawowania  opieki  nad  dzieckiem 

oraz podejmowania działań prewencyjnych. 

Poradnictwo dla kobiet karmiących piersią: 

W sytuacjach braku wiedzy kobiety na temat karmienia piersią, niechęci lub wątpliwości dot. zasadności karmienia 
piersią wyjaśnienie i omówienie: 

→ fizjologii laktacji, 
→ składu pokarmu kobiecego, 
→ zalet karmienia piersią dla dziecka, matki i rodziny, 
→ motywowanie i przygotowanie kobiet niechętnych do karmienia piersią, 
→ dokonywanie  oceny  karmienia  piersią  dziecka  przez  kobietę  podczas  każdych  odwiedzin  i  stosownie  do 

rozpoznanych problemów, udzielanie porad, które mogą dot. potrzeby: 

o

omówienia i pokazania pozycji do karmienia wygodnych dla matki, 

o

udzielanie instruktażu kobiecie w zakresie przygotowania piersi do karmienia, 

o

omówienie zasad pielęgnowania piersi, 

o

pokazanie kobiecie prawidłowego przystawiania dziecka do piersi, 

o

omówienie zasad opróżniania piersi, 

o

w uzasadnionych wypadkach pokazania sposobu wybudzania i przygotowania dziecka do karmienia 
jak też postępowania po nakarmieniu, 

o

omówienie zasad odżywiania się kobiety karmiącej i przyjmowania płynów, 

o

omówienie i przeanalizowanie z kobietą postępowania w sytuacji niedoboru pokarmu, nadmiaru lub 
zastoju; 

→ przeanalizowanie i omówienie sposobów postępowania kobiety w sytuacji: 

o

nietolerancji dziecka na pokarm, 

o

pracy kobiety karmiącej poza domem, 

o

w czasie choroby kobiety, 

o

konieczności przyjmowania leków, 

o

konieczności odstawienia dziecka od piersi, 

o

w sytuacji wklęsłych brodawek sutkowych lub brodawek, które nie stawiają się, 

o

bolesności brodawek sutkowych; 

→ motywowanie kobiet do karmienia piersią dziecka z wadami (np. zespół Downa, rozszczepienie podniebienia 

/ wargi, wadami serca) i omówienie sposobów postępowania w zakresie karmienia. 

Działania profilaktyczne – zapewnienie bezpieczeństwa 

Zapobieganie wypadkom: 

1. Rozpoznanie środowiska pacjenta w zakresie ryzyka upadków: 

a. powierzchnia podłogi: 
b. schody, progi, 
c. ustawienie mebli, 
d. urządzenie łazienki, 
e. oświetlenie, 

Oce

Wsp

Wsp
któr

To  k
pom
potr

f.

2. Edukacja

czasu jeg

3. Dokonan
4. Trenowa
5. Zorganiz
6. Sprawdz
7. Nauczen
8. Poinstru
9. Edukacja
10. Aranżacj
11. Poinform

postępo

12. Zabezpie

przedmi

13. Zapewn
14. Edukacja

konieczn

na bezpiecze

Analiza d

Ocena p

Rozpozn

Ocena s
pacjenta

Ocena w

Analiza p

Ocena m

Ustaleni

Opracow

Poinform
zdrowot

parcie społ

parcie społec

re jej potrzeb

każdy  rodzaj

magających  p

rzebującej). 

ład w mieszk

a  rodziny  w 

go trwania –

nie oceny ak

anie umiejęt

zowanie sprz
zenie, czy urz

nie pacjenta 

uowanie pacj

a rodziny w z

ja najbliższeg

mowanie pac

owaniu w prz

eczenie  dla 

iotów. 

ienie pacjen

a  pacjenta 

ności porusz

eństwa zdro

dokumentac

poziomu wyk

nanie zagroże

ytuacji ekon

a i jego rodzi

wsparcia emo

powiązań i o

mechanizmów

ia wspólne z 

wanie planu 
mowanie  pa

tnej, adminis

łeczne 

czne określo
bują, bez wzg

j  kontaktu  i

podjąć  decyz

‐

‐

‐

‐

kaniu. 

zakresie  um

– jako podsta
ktywności i sa

tności siadan

zętu i urządz

ządzenie wy

właściwego 

jenta o konie
zakresie czyn

go otoczenia

cjenta i jego 

zypadku ich w

pacjentów 

towi możliw

z  poważny

ania ☺. 

owotnego jed

cji pacjenta w

kształcenia i o

enia zdrowia

omicznej i je
ny. 

ocjonalnego 

oddziaływani

w obronnych

podopieczn

działania. 

acjenta  /  r

stracja lokaln

ne jest jako 

ględu na to c

interpersona

zję  umożliwi

‐ asystowanie

‐ aktywizowanie

‐ zachęcanie

‐ mobilizowanie

miejętności  o

awowego wa

amodzielnoś

nia i wstawan

eń wspomag
korzystywan

upadania, a

eczności nos
nników zwię

a pacjenta w

rodziny o ry

wystąpienia.

pozostający

wości bezpośr

ymi  zaburze

dnostki: 

w zakresie wc

ogólnej wied

a związane ze

ej wpływ na 

i więzi w ob

a środowisk

h jednostki i 

ym priorytet

rodziny  o  m

na). 

wszelkiego r

czy tego ocze

alnego  (pora

ającą  rozwią

organizacji  w

arunku regen

ści pacjenta w

nia z wózka, 

gających sam

ne przez pacj

by zminimali

zenia odpow

kszających ry

 celu zapewn

yzyku wystąp

 

ych  w  łóżku

redniego prz

eniami  funkc

cześniejszych

dzy na temat

e stylem życi

zabezpiecze

rębie rodziny
a zewnętrzn

jej otoczenia

tów w działa

możliwości 

rodzaju pom

ekują czy też

adnictwa,  do

ązanie  sytua

WSPARCI

wypoczynku 

neracji sił fizy

w zakresie po

przechodzen

moobsługę i p

enta jest spr

izować uszko

wiednich oku

yzyko upadk

nienia max b

pienia reakcji

  w  bezpośr

ywołania op

cji  poruszan

h lub aktualn

t uwarunkow

ia i odżywian

nie podstaw

y. 

ego. 

a. 

niach na rze

korzystania 

moc, jaka jest

 nie. 

oradztwa),  k

cji  kryzysow

IE

z  właściwym

ycznych i psy

oruszania się

nie z wózka n

poruszanie s

rawne i używ

odzenia ciała

ularów, właśc
ku oraz ich m

bezpieczeńst

i niepożądan

rednim  zasię

piekunów. 

nia  się  i  je

nych problem

wań zdrowia 

nia. 

wowych potrz

ecz obniżenia

z  pomocy 

t dostarczana

który  skutku

wej,  krytyczn

‐ motywow

‐ doradzan

‐ podtrzym

m  doborem 

ychicznych. 

ę. 
np. na łóżko…

ię pacjenta n

wane we wła

a. 

ciwie dopaso

minimalizację

wa. 

nych stosowa

ęgu  wszystk

ego  opiekun

mów zdrowo

zeb oraz kon

a zagrożeń be

instytucjon

a przez innyc

je  dostarcze

ej  (z  punktu

wanie

nie

mywanie

‐ info

‐ pou

‐ nau

‐ wyc

metod  rekre

… 
niepełnospr.

ściwy sposób

owanego obu

. 

anych leków 

kich  niezbęd

nów  w  zak

otnych. 

ndycja psychi

ezp. zdrowia

nalnej  (socja

ch ludzi osob

eniem  inform

u  widzenia  o

ormowanie

czanie

czanie

chowywanie

eacji, 

b. 

uwia 

oraz 

nych 

resie 

iczna 

a. 

alnej, 

bom, 

macji 

osoby 

 

 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
Wsp

Wsp
potr
będą
wsp
podw

Wsp
pole
post
nogi

Wsp
osob
potr

Wsp

char
„pom

Siec
wsp

Orga

parcie inform

zrozumi

sensu w

dzielenie

parcie  emoc

rzebującej 

ących odzwi

ieranej.  Ce

wyższenie sa

parcie  instr
egający na pr

tępowanie  w

i). 

parcie  rzeczo

bie  potrzeb

rzebujących 

parcie  społe

rakteryzujące

mocową” wo

ci  wsparcia  –

arcia mierzo
• liczbą ko
• odległoś
• szybkość
• łatwość 

anizowanie w

1. Określen
2. Dokonan

mogłyby

3. Podanie
4. Wskazan
5. Koordyn
6. Mobilizo

macyjne – po

enie sytuacji

wydarzeń stre

e się doświa

cjonalne  – 

emocji 

erciedleniem

elem  wspar

amooceny.  

rumentalne 

rzekazywani
w  konkretny

owe  (mater

ującej  w  fo
(leki, ubranie

eczne

  o  wy

e  się  istnien

obec osób zn

–  działają  n

ona jest najcz

ontaktów (w

ścią terytoria

ć reakcji jej c

podejmowa

wsparcia w 

nie zapotrze

nie rozeznan

y udzielić ws

e nazw podm

nie osób, z kt

nowanie udz

owanie rodzi

olega na wym

i trudnej, po

esowych i ich

dczeniem ży

polega  na

podtrzymują

m pozytywne

rcia  emocj

–  to  swe

u informacji,

ych  wypadk

rialne)  –  rod

ormie  rzeczy

e). 

ymiarze  stru

niem  więzi  in

najdujących s

a  rzecz  dob

zęściej: 

ielkość sieci)

alną (gęstość

członków, 

nia kontaktó

praktyce pie
bowania na 

nia i zidentyf

parcia. 

miotów, siedz

tórymi należ
ielonego wsp

iny / pacjent

mianie inform

łożenia życio

h przyczyn; 

yciowym. 

a  przekazyw

ących, 

us

ego nastawie

onalnego  j

ego  rodzaju

, sposobów 

kach  (np.  b

dzaj  pomocy

y  i  środków

ukturalnym 

nterpersona

się w trudne

bra  swoich  c

), 

ć), 

ów. 

lęgniarskiej:

rodzaj / rodz

fikowanie w

ziby, adresu, 

ży nawiązać k

parcia przez 

ta do radzeni

Udzielen
zaniesien
uzgodnie
do oczek

macji, które u

owego i prob

waniu  osobi

pokajających

enia do osob

est  równie

u  instruktaż

ułatwiającyc

bandażowani

y  świadczon

w  ekonomicz

to  wszystki

lnych,  konta

j sytuacji. 

członków  lub

 

zaje i zakres 

szystkich po

telefonu. 

kontakt. 

różne podm

ia sobie z wła

ie pacjentow

nie podania i

enie terminu

kiwań i możli

ułatwiają: 

blemu; 

ie 

h, 

by 

eż 

ż, 

ch 

ie 

ny 

znych  jak  r

e  i  realnie 

aktów  społec

b  osób,  dla 

wskazanego

dmiotów dz

mioty. 

asnymi prob

‐ rodzin

‐ przyjac

‐ sąsied

‐ znajom

wi pomocy w

i wypożyczen

 wizyty u psy

wości środo

również  bez

istniejące 

cznych,  przy

których  są 

o i oczekiwan

iałających w

blemami przy

naturalne

a,

ciele,

zi,

mi.

w uzyskaniu w

nie sprzętu d

ychologa, a w

wiskowych.

 

zpośrednia  p

i  dostępne 

ynależności, 

dostępne.  D

nego wsparci

w społecznoś

y uzyskiwany

‐ PCK,

‐ MOPS

‐ szkoła

‐ Caritas

‐ POZ.

wsparcia np. 

do rehabilitac

więc stosowa

pomoc  na  r

sieci  społe

pełniące  fun

Dostępność 

ia pacjenta.

ci lokalnej, k

ym wsparciu.

sztuczne

,

,

s,

cji, 
anej 

rzecz 

eczne 

nkcję 

sieci 

które 

. 

Wykład 6 

Zawarte zagadnienia: 

• Działania profilaktyczne w praktyce pielęgniarki rodzinnej. 

Treść wykładu: 

Aktywność fizyczna 

Poradnictwo w zakresie aktywności fizycznej: 
• Rozpoznanie potrzeb w zakresie aktywności fizycznej i czynników ryzyka rodziny, jako podstawa do planowania z 

rodziną działań w tym zakresie. 

• Budowanie wiedzy rodziny o korzyściach płynących z aktywności fizycznej. 
• Edukacja rodziny w zakresie umiejętności organizacji wypoczynku z właściwym doborem metod rekreacji, czasu 

jego trwania – jako podstawowe warunki regeneracji sił fizycznych i psychicznych. 

• Pomoc  rodzinie  w  doborze  form  rekreacji  zależnie  od  zainteresowań  poszczególnych  jej  członków  i  zakresu 

aktywności i sprawności fizycznej, jak również wieku, płci i wydolności fizycznej. 

• Uświadomienie rodziców odnośnie korzyści płynących ze wspólnych zajęć rekreacyjnych i ćwiczeń. 
• Motywowanie rodziny i poszczególnych jej członków do wyboru takich działań, które miałyby istotny wpływ na 

modyfikowanie wzorów zachowań i stylu życia. 

• Wskazanie dostępnych opracowań i poradników dot. metod i form aktywności fizycznej. 
• Nauczenie rodziny podstawowych technik monitorowania parametrów życiowych w okresie aktywności fiz. 
• Edukacja w zakresie zagrożeń zdrowotnych wynikających z niewłaściwie dobranych form aktywności fiz. 
• Edukacja  w  zakresie  podstawowych  grup  ćwiczeń  indywidualnych:  oddechowych,  interwałowych  (szybko, 

wolno), kształtujące sylwetkę. 

• Edukacja  w  zakresie  podstawowych  metod  oceny  sprawności  i  wydolności  fizycznej  organizmu  (np.  indeks 

sprawności fizycznej wg K. Zuchory, test min. siły mięśniowej Krausa‐Webera). 

• Edukacja  rodziny  w  zakresie  dbałości  o  zachowanie  prawidłowych  relacji  pomiedzy  aktywnością  życiową  a 

sposobem żywienia. 

 
Ćwiczenia bierne: 

• Wyjaśnienie pacjentowi / opiekunom celu i przebiegu ćwiczeń. 
• Zaplanowanie czasu wykonywania ćwiczeń (integracja z różnymi rodzajami aktywności pacjenta). 
• Ocena zakresu ruchów w poszczególnych stawach. 
• Ustalenie indywidualnego programu ćwiczeń, zależnie od stanu ogólnego i chorób współistniejących. 
• Przygotowanie pacjenta do ćwiczeń: 

o

ułożenie w wygodnej pozycji – na plecach lub brzuchu, na łóżku lub stole do ćwiczeń, 

o

zapewnienie intymności i przyjemnego nastroju, 

o

odsłonięcie lub zdjęcie odzieży z ćwiczonego odcinka ciała, 

o

informowanie pacjenta o zamierzonych działaniach. 

• Motywowanie i zachęcanie pacjenta do aktywnego współudziału w wykonywaniu ćwiczeń. 
• Wykonywanie ćwiczeń przez 15‐30 min., kilka razy dziennie, zgodnie z techniką zabiegów rehabilitacyjnych. 
• Obserwacja wystąpienia i umiejscowienia dyskomfortu lub bólu podczas ćwiczeń. 
• Kontrolowanie tętna, obserwacja zachowania pacjenta w trakcie zabiegu. 
• Przygotowanie prostych instrukcji opisowych ćwiczeń dla rodziny kontynuującej ćwiczenia. 
• Nadzór i wspieranie rodziny w zakresie wykonywania ćwiczeń biernych u pacjenta. 
• Stopniowe wprowadzanie (o ile to możliwe) ćwiczeń czynno‐biernych. 

 
Ćwiczenia ogólno usprawniające: 

• Zaplanowanie z pacjentem harmonogramu oraz zakresu ćwiczeń (dobór rodzaju intensywności ćwicz.) 

• Opracowanie indywidualnego zestawu ćwiczeń. 
• Przygotowanie pacjenta i otoczenia do wykonywania ćwiczeń. 
• Objaśnienie i pokazanie pacjentowi kolejnych ćwiczeń. 
• Dostarczenie pacjentowi ulotek informacyjnych z danymi ćwiczeniami. 
• Asystowanie i pomoc w trakcie wykonywania ćwiczeń. 
• Poinformowanie o zgłaszaniu wszelkich dolegliwości występujących w trakcie i po ćwiczeniach. 
• Monitorowanie parametrów życiowych pomiędzy poszczególnymi etapami ćwiczeń. 
• Stopniowe rozszerzanie ćwiczeń. 
• Zapewnienie higieny osobistej po ćwiczeniach. 
• Zapewnienie wypoczynku po ćwiczeniach. 

 
Uruchamianie pacjenta w warunkach domowych: 

• Rehabilitacja przyłóżkowa jako wstęp do uruchomienia. 
• Zaplanowanie z lekarzem programu pionizacji. 
• Monitorowanie stanu ogólnego pacjenta. 
• Siadanie w łóżku (1). 
• Siadanie ze spuszczonymi kończynami dolnymi (2) + kontrola parametrów przed i po. 
• Ciągłe ćwiczenia ogólnousprawniające w łóżku. 
• Ćwiczenia stymulujące i wspomagające funkcję równowagi. 
• Próba pionizacji (2 osoby podtrzymują), później pomoce (balkonik…) + kontrola parametrów przed i po. 
• Próba stania z zamkniętymi oczami – stymulacja narządu równowagi. 
• Wykorzystanie lustra do nauki właściwej pozycji siedzącej, stojącej i chodzenia. 
• Nauka samodzielnego transferu: łóżko‐krzesło / wózek / sanitariat. 
• Angażowanie rodziny do asystowania. 
• Dokumentowanie informacji dotyczących: 

o

zastosowanych ćwiczeń (rodzaj, czas, miejsce, intensywność), 

o

reakcji pacjenta, 

o

parametrów życiowych, 

o

osiągnięć, 

o

wniosków, zaleceń dot. dalszej rehabilitacji. 

 

Rozwój dziecka 

Monitorowanie rozwoju dziecka 

• określenie docelowej populacji dla badań przesiewowych; 
• zaplanowanie  haromonogramu  wizyt  u  rodzin  z  dziećmi  objętymi  programem,  przeprowadzenie  badań  na 

terenie zakładu opieki zdrowotnej lub sprawującej opiekę nad dzieckiem; 

• przeanalizowanie informacji dot. stanu zdrowia dzieci w oparciu o dostępną dokumentację med.; 
• zaprojektowanie  scenariusza  badań  na  terenie  zakładu  /  placówki  /  wizyt  domowych  dla  zwiększenia 

wydajności własnej pracy w oparciu o wytyczne. 

W czasie badań dzieci: 

• Informowanie rodziców o celu i zakresie badania określonych przez IMiDz dla okresów przełomowych. 
• Gromadzenie informacji o nawykach zdrowotnych dziecka / rodziny. 
• Wyjaśnienie rodzicom wątpliwości dot. stanu zdrowia / rozwoju / zachowania. 
• Odpowiedź na pytania dot. utrzymania / wzmacniania / zachowania zdrowia dzieci. 
• Wskazanie na stałą konieczność kontrolowania stanu zdrowia dziecka. 
• Zapewnienie intymności w czasie badań. 
• W uzasadnionych przypadkach – skierowanie na konsultację lekarską / inną zgodnie z potrzebą. 

• Przypominanie o obowiązkowych szczepieniach. 
• Dokumentacja wyników badań zgodnie z IMiDz (karta zdrowia / bilansowa). 
• Wykorzystanie czasu na edukację zdrowotną / profilaktykę / promocję. 

Wsparcie rodzin z dziećmi z wadami wrodzonymi: 

• Stworzenie atmosfery zaufania / partnerstwa z rodziną. 
• Wspomaganie rozwoju zaufania między członkami rodziny: 

o

okazywanie empatii i autentyczności, 

o

respektowanie prywatności rodziny, 

o

obserwacja reakcji rodziny / opiekunów na fakt niepełnosprawności, 

• Gromadzenie i aktualizacja informacji o chorobie dziecka z możliwych źródeł. 
• Zachęcanie rodziny do wyrażania odczuć / emocji. 
• Ocena wiedzy rodziców / dziecka na temat choroby i sposobów radzenia sobie z nią. 
• Zidentyfikowanie zasad współpracy w rodzinie / więzi rodzinnych. 
• Ocena poziomu wydolności pielęgnacyjno‐opiekuńczej rodziców / rodzeństwa. 
• Identyfikacja problemów pielęgnacyjnych dziecka i rodziców związanych z opieką. 
• Udzielanie niezbędnych informacji uzupełniających ich wiedzę, szczególnie w zakresie: 

o

istoty choroby i jej przyczyny, 

o

sposobów eliminowania bądź min. czynników / sytuacji zaostrzających chorobę, 

o

postępowanie ze sprzętem koniecznym do sprawowania opieki nad dzieckiem, 

o

podawania leków i reakcji niepożądanych, 

o

wykonywania koniecznych zabiegów i czynności pielęgnacyjno‐opiekuńczych, 

o

stworzenia życzliwej atmosfery, 

o

kontaktowania się z lekarzem prowadzącym / specjalistą, 

o

wsparcia ze strony służb społecznych / instytucji / organizacji, 

o

obserwacji wyglądu / zachowania / reakcji na chorobę, 

o

pomiaru parametrów życiowych, 

• Zapewnienie opieki stosownie do możliwości środowiska. 
• Zapewnienie wsparcia emocjonalnego dziecku i  rodzinie: 

o

odpowiednie urządzenie pokoju, 

o

wietrzenie pomieszczeń i utrzymanie odpowiedniej temp. ciała, otoczenia… 

o

zapewnienie ciszy i spokoju / komfortu / wypoczynku, 

o

zapewnienie odpowiedniego sprzętu pielęgnacyjnego, 

o

możliwość kontaktu z rówieśnikami (o ile nie ma przeciwwskazań), 

o

możliwość kontynuowania nauki, 

o

właściwego poziomu aktywności fizycznej, 

o

zapewnienie warunków do zabawy. 

• Omówienie sposobów kontrolowania emocji. 
• Obdarzenie dziecka i rodziny życzliwością… 
• Wzmacnianie korzystnych dla zdrowia zachowań / eliminowanie nieprawidłowych. 
• Wskazanie sposobów radzenia sobie ze stresem. 
• Okazywanie szacunku i zrozumienia w stosunku do negatywnych emocji. 
• Kształtowanie pozytywnych reakcji na chorobę. 
• Stosowanie psychoterapii elementarnej. 
• Doradzanie rodzinie jak ograniczyć skutki choroby dziecka. 
• Stałe monitorowanie poziomu opieki sprawowanej przez rodzinę nad chorym człowiekiem 

Wykład 7 

Zawarte zagadnienia: 

• Modyfikacja zachowań zdrowotnych pacjenta. 

Treść wykładu: 

Zachowania zdrowotne 

Zachowania zdrowotne powstają w toku socjalizacji / naśladowania / modelowania. Należą do nich także zachowania 
dotyczące odpowiedzialności za własne zdrowie jak i dbałość o zasady zdrowotne środowiska. Modyfikacja zachowań 
pacjentów reprezentujących zachowania antyzdrowotne ma dotyczyć osób zdrowych zagrożonych chorobą, jak i 
doświadczających choroby. Należy: 

1. Dokonać  oceny  zachowania  pacjenta  celem  ustalenia  /  uświadomienia  mu  znaczenia  dla  zdrowia 

zidentyfikowanych zachowań antyzdrowotnych / doświadczeń życiowych pacjenta. 

2. Analiza wraz z pacjentem możliwości zmiany zachowań i korzyści jakie można w ten sposób osiągnąć. 
3. Motywacja pacjenta do podjęcia decyzji o zmianie zachowań. 
4. Wskazanie zachowań alternatywnych nie zagrażających zdrowiu. 
5. Przygotowanie planu działania mającego ułatwić zmianę zachowań. 
6. Stymulowanie pacjenta do konsekwentnego przestrzegania założonego planu. 
7. Uczenie pacjenta odpierania presji otoczenia dla zachowań antyzdrowotnych. 
8. Ćwiczenie postaw asertywnych. 
9. Wykorzystanie roli autorytetu / lidera dla podtrzymania motywacji. 
10. Wskazanie instytucji / organizacji oferujących wsparcie. 
11. Monitorowanie / doradzanie / ocenianie uzyskanych efektów w zakresie zmiany zachowań. 
12. Wspieranie pacjenta w utrzymaniu zachowań zdrowotnych i wypracowaniu nawyków zdrowotnych. 
13. Wzmocnienie kontroli pacjenta nad jego własnym postępowaniem. 

Przygotowanie mieszkania do opieki 

Przygotowanie środowiska zamieszkania dla chorego wymagającego opieki. 

Zapewnienie choremu opieki w warunkach domowych wymaga właściwego przygotowania środowiska zamieszkania 
jeszcze  przed  pojawieniem  się  chorego  w  domu.  Ważny  jest  nie  tylko  odpowiedni  pokój,  wydzielone  miejsce  w 
mieszkaniu, ale również sposób ustawienia mebli, wyposażenie w sprzęt, a także wydolność opiekuńcza rodziny. 

• Ocena stopnia sprawności chorego. 
• Ocena warunków mieszkaniowych chorego. 
• Ocena więzi w rodzinie, wydolności opiekuńczej i możliwość uzyskania wsparcia przez chorego i rodzinę. 
• Ustalenie z rodziną i chorym urządzenia miejsca / pokoju, aby zapewnić: 

o

odp. temp. i wilgotność powietrza, oświetlenia, ciszy i spokoju, intymności… 

o

odp. łóżko i materac, barierki boczne, sprzęt pomocniczy / ułatwiający funkcjonowanie, 

• Możliwość zakupu / wyposażenia w sprzęt ułatwiający życie, a szczególnie: 

o

sprzętu do mycia chorego w łóżku / wannie / pozycji siedzącej na krześle, 

o

zabezpieczenie basenów / kaczek / worków / pampersów… 

o

sprzętu do przygotowania posiłków i karmienia chorego, 

o

sprzętu ułatwiającego przemieszczanie chorego. 

• Ustalenie z rodziną planu prac koniecznych przed przyjazdem chorego do domu. 
• Wskazanie instytucji wsparcia. 
• Zabezpieczenie odpowiedniej dokumentacji niezbędnej do pielęgnowania chorego. 
• Ustalenie zakresu działań personelu pomocniczego. 
• Ustalenie z rodziną sposobu przygotowania / nauki opieki nieprofesjonalnej. 
• Omówienie możliwości kontaktu z lekarzem / pielęgniarką / innymi profesjonalistami. 

• Ustalenia dnia / godziny / sposobu transportu chorego do domu. 

Samoopieka, samopielęgnacja 

Przygotowanie pacjenta do  samoopieki i samopielęgnacji w POZ. 

Przygotowanie  chorego  do  samoop.  i  samopiel.  to  jedna  z  ważniejszych  procedur  postępowania  pielęgniarskiego. 
Wymaga  ona  ogromnej  wiedzy  profesjonalnej  od  pielęgniarki  i  umiejętnego  motywowania  chorego  do  radzenia 
sobie w sytuacjach choroby. 

• Ocena poziomu wiedzy i umiejętności, a także wydolności i chęci pacjenta w zakresie samoop. i samopiel. 

przy użyciu wybranego testu.  

• Motywowanie pacjenta do samoop.  

W oparciu o zidentyfikowane zapotrzebowanie w dziedzinie pomocy, omówienie: 

• istoty schorzenia, 
• przebiegu choroby, 
• rokowanie / następstwa, 
• łagodzenie skutków / likwidacja następstw, 
• objawów możliwych do wystąpienia, 
• celowości badań i pomiarów, 
• zasad przyjmowania leków / objawów niepożądanych, 
• zasad odżywiania się, 
• możliwości zakupu sprzętu niezbędnego do pomiarów, 
• sposobów dystansowania się od problemów związanych z chorobą, 
• nauczenie pacjenta na jego prośbę: 

o

sposobu poruszania się, 

o

przygotowania posiłków, 

o

dawkowania leków / wykonywania wstrzyknięć, 

o

wykonywanie pomiarów / testów, 

o

interpretacja wyników / ich dokumentacja, 

o

sposobów unikania / ograniczenia wysiłku fiz., 

o

zachowanie się w sytuacji pogorszenia się stanu zdrowia, 

o

praktyczne i teoretyczne posługiwanie się sprzętem, 

o

sposobów eliminowania / ograniczania skutków nałogów, 

o

unikanie czynników zaostrzających chorobę, 

o

wykonywanie zabiegów higienicznych przy ograniczonej sprawności, 

o

stosowania środków pielęgnacyjnych / innych czynności; 

• omówienie z pacjentem: 

o

sposobów zapewnienia mu bezpieczeństwa, 

o

samooceny własnego stanu zdrowia, 

o

kontaktu z osobami / instytucjami wsparcia – przekazanie telefonów, 

o

wypożyczenie / kupno sprzętu ułatwiającego codzienne funkcjonowanie, 

o

możliwości uzyskania różnych form wsparcia w środowisku lokalnym, 

• przywrócenia aktywności społecznej (w miarę możliwości), 
• monitorowanie i doradzanie pacjentowi w sprawach związanych z samoop. i samopiel. 

Terapia rodzinna 

• Nawiązanie kontaktu z rodziną i zbudowanie zaufania w relacjach z rodziną. 
• Prowadzenie rozmów w atmosferze cierpliwości / akceptacji / empatii. 
• Zdiagnozowanie struktury rodziny / rodzajów więzi / sposobu komunikacji. 

• Motywowanie rodziny do otwartego komunikowania problemów / wyrażania uczuć. 
• Zachęcenie rodziny do rozmów i przepracowanie własnych problemów / poglądów / oczekiwań. 
• Wyjaśnienie związku problemu członka rodziny z funkcjonowaniem całej rodziny. 
• Wzbudzenie nadziei na rozwiązanie problemów występujących w rodzinie. 
• Skłanianie członków rodziny do różnych form psychoterapii. 
• Skłanianie do zmiany zachowań antyzdrowotnych na prozdrowotne. 
• Wskazanie metod / sposobów rozwiązania problemów oraz przykładów z otoczenia / literatury. 
• Angażowanie całej rodziny do rozwiązania problemów / kształtowania prawidłowych relacji. 
• Motywowanie rodziny do modyfikacji patologicznych sekwencji zdarzeń. 
• Sugerowanie / doradzanie aby samodzielnie rozwiązali problem. 
• Wskazanie możliwości uzyskania wsparcia, zależnie od potrzeby. 
• Stosowanie metod psychoterapii. 
• Dostarczenie danych kontaktowych instytucji wsparcia rodziny. 
• Koordynowanie działań realizowanych na rzecz rodziny. 
• Utrzymanie stałej współpracy z innymi profesjonalistami stosownie do potrzeb rodziny. 

Wykład 8 

Zawarte zagadnienia: 

• Diagnoza pielęgniarska nad przewlekle chorym w środowisku domowym 

Treść wykładu: 

Następstwa braku aktywności ruchowej 

1) W układzie kostno‐stawowym: 

a) odwapnienie kości, 
b) mniejsza ilość płynu stawowego, 
c) mniejszy zakres ruchu w stawach, 
d) szybkie zmiany destrukcyjne w chrząstkach stawowych, 
e) wzrost podatności na uszkodzenia mechaniczne więzadeł  

i torebek stawowych. 

2) W układzie mięśniowym: 

a) zaniki mięśniowe, 
b) zmniejszenie siły, masy i elastyczności mięśni. 

3) W układzie krążenia: 

a) zwolnienie przepływu krwi, 
b) ortostatyczne obniżenie RR, 
c) zmniejszenie: 

i) objętości krwi krążącej, 
ii) pojemności wyrzutowej, 
iii) objętości minutowej serca oraz poboru tlenu. 

4) W układzie pokarmowym: 

a) zmniejszenie perystaltyki jelit, 
b) osłabienie funkcji wątroby, 
c) obniżenie tolerancji glukozy, 
d) zaburzenia przemiany materii. 

5) W układzie moczowym: 

a) wzrost wydalania wapnia przez nerki, 
b) skłonność do infekcji dróg moczowych. 

Psychiczne  następstwa  ograniczenia 
aktywności ruchowej: 

• rozdrażnienie, 
• skłonność do płaczu, 
• niepokój, 
• depresja, 
• lęk, 
• labilność uczuciowa, 
• załamanie nerwowe, 
• halucynacje, 
• agresja. 

Społeczne  następstwa  ograniczenia 
aktywności ruchowej: 

• ograniczenie kontaktów 

towarzyskich, 

• izolacja, 
• ograniczenie dopływu 

bodźców ze środowiska zew., 

• konieczność korzystania  

z pomocy innych osób. 

6) W układzie nerwowym: 

a) zaburzenia termoregulacji, 
b) ograniczenie sprawności wykonywania ruchów, 
c) zaburzenia czucia głębokiego, 
d) spowolnienie płynności mowy, 
e) obniżenie aktywności intelektualnej, 
f) zaburzenie pamięci wczesnej. 

Diagnoza indywidualna 

Gromadzenie danych do diagnozy indywidualnego przypadku obejmuje dane dotyczące: 

1) biologicznego funkcjonowania organizmu podopiecznego: 

 
a) skóra: 

i) stan higieny, 
ii) zmiany (charakter, predyspozycje, skłonność do zmian), 

 

b) słuch: 

i) zaburzenia (przytępienie, głuchota), 
ii) dotychczasowy sposób kontaktowania się z otoczeniem, 

 

c) wzrok: 

i) zaburzenia (krótkowzroczność, niedowidzenie, ślepota), 
ii) zakres samodzielności i niezależności podopiecznego, 

 

d) narząd ruchu: 

i) ograniczenia i dysfunkcja (porażenia, niedowłady, przykurcze), 
ii) zachowana sprawność, 
iii) zakres samodzielności i niezależności podopiecznego, 

 

e) układ oddechowy: 

i) występowanie objawów / dolegliwości, takich jak kaszel, zaleganie… 

 

f) układ nerwowy: 

i) stan emocjonalny (apatia, depresja), 
ii) występowanie drżeń i ruchów mimowolnych, 
iii) występowanie bólu (cecha, charakter), 
iv) bezsenność, sen przerywany, trudności w zasypianiu, 

 

g) układ sercowo‐naczyniowy: 

i) tętno (wartość, cechy), 
ii) RR, 
iii) zabarwienie skóry (części dystalne), 
iv) obrzęk, duszności, 

 

h) układ pokarmowy: 

i) stan odżywienia (niedożywienie, wyniszczenie, nadwaga), 
ii) stan uzębienia, 
iii) przyjmowanie pokarmów, stolce (charakter, rodzaj zaburzeń), 

 

2)

3)

4)

Diag

Diag
wyd

Cele

1)
2)

Oce

1)
2)
3)
4)

5)

6)
7)

Diag

Zgro

i) układ m

i) wyd
ii) wyd

 

Funkcjonow
a) postrzeg
b) sposób r
c) reakcja e
d) strategie

 

Funkcjonow
a) utrata lu
b) ogranicz

 

Informacje o
a) wiedzę p
b) świadom
c) nastawie
d) przestrz
e) utrzyma

gnoza rodz

gnoza  ta  um

dolności fizyc

• gwarant
• stanowi 

e diagnozy ro

Określenie o
Rozpoznanie
aby ułatwić j

na wydolno

W jakim zak
Czy rodzina 
Jaka jest stru
Sprawność f
rodziny. 
Funkcjonow
poszczególn
Sytuacja byt
Więź emocjo
działań opie

gnoza społe

omadzone da

• jaki jest 

kogo w ś

oczowy: 

dzielanie moc
dalanie (poliu

wania psychic

ganie własne

reagowania 

emocjonalna

e zmagania s

wanie społecz

ub zmiana ró

zenia i utrud

określające: 
pacjenta o ch

mość następs

enie do zmia

eganie zalec

anie zachowa

zinna 

ożliwia  pielę

cznej i psycho

tuje pomoc w

oparcie i św

odzinnej: 

osoby spośró

e funkcji i dz

jej pełnienie

ści opiekuńc

resie rodzina
została przyg

uktura rodzin

fizyczna / psy

wanie społecz

ych osób w r

towa rodziny

onalna i mot

kuńczych. 

eczności lo

ane umożliw

potencjał op

środowisku m

czu (nadmiar

uria, dysuria,

cznego podo

ej choroby, 

na chorobę (

a wywołana 

się z chorobą

zne: 

ól społecznyc

niania w utrz

horobie, 
stw choroby

an w stylu ży

ceń, 

ań niekorzyst

ęgniarce  stw

ofizyczne ora

w przebiegu 

wiadczy usług

ód członków 

ziałań rodzin

e opieki nad s

czej rodziny:

a / opiekuno

gotowana do
ny (liczba osó

ychiczna / zd

zne – dyspoz

rodzinie. 

y. 

tywowanie d

okalnej 

wiają pielęgni

piekuńczy sp

można włącz

r, niedobór),

, nietrzyman

opiecznego, 

(zaprzeczeni

chorobą, 

ą (walka / rez

ch, 

zymaniu pra

, 
cia spowodo

tnych dla zdr

wierdzenie  w

az wydolność

leczenia i pie

gi. 

rodziny, któ

y, które wym

swoim chory

 

owie posiada

o aktywnego

ób i wiek)?

drowie członk

ycyjność cza

do podejmow

arce wniosk

ołeczności lo

zyć w opiekę

, 

ie). 

tzn.: 

e / pomięcie

zygnacja / ul

widłowych r

owany choro

rowia. 

  jakim  zakre

ć funkcjonaln

elęgnacji oso

ra może opie

magają wspa
ym człowieki

ją wystarcza

o włączenia s

ków 

asowa 

wania 

owanie: 

okalnej, 

ę oraz realiza

e / wyolbrzym

eganie). 

relacji ze środ

obą, 

esie  rodzina,

ną: 

oby chorej, 

ekować się c

arcia ze stron

em. 

ającą wiedzę 

się w proces 

ację jakiś dzia

mienie / akce

dowiskiem. 

  ze  względu

chorym. 

ny pielęgniar

na temat ist

przywracani

ałań 

eptacja), 

  na  swoją  st

rki lub środo

toty choroby

ia zdrowia pa

trukturę,  po

owiska lokaln

y? 

acjentowi?

ziom 

nego, 

Powikłania unieruchomienia 

Odleżyny 

czynniki ryzyka powstania odleżyn: 

zaburzenia czucia, 

nieprawidłowa ruchomość / ograniczenie ruchów, 

nietrzymanie moczu i kału – stałe przebywanie w warunkach wilgotnych, 

zaburzenia odżywiania prowadzące do wyniszczenia / otyłości / odwodnienia, 

schorzenia skóry (alergie, wypryski), 

czynniki zwiększające zapotrzebowanie na tlen: 

gorączka, 

zaburzenia przemiany materii (np. cukrzyca). 
 

Przykurcze 

czynniki sprzyjające przykurczom: 

niewłaściwe ułożenie przy postępowaniu pielęgnacyjnym, 

zaburzenia napięcia mięśniowego, 

bóle i zaburzenia czucia. 
 

Zapalenie płuc „z leżenia” / niedodma 

rozpoznanie: 

gorączka, 

powierzchowny oddech, 

dreszcze, 

zaburzone odkrztuszanie wydzieliny, 

przyspieszone tętno, 

suchy kaszel. 
 

Zakrzepy 

czynniki ryzyka: 

zaawansowany wiek chorego, 

otyłość, 

niedowład obwodowy lub ośrodkowy, 

przewlekła niewydolność żylna, 

palenie tytoniu, 

dieta bogato tłuszczowa, 

przebyty zabieg operacyjny. 
 

Zakrzepica 

objawy rozpoczynającej się zakrzepicy: 

ocieplenie / zaczerwienienie / obrzęk kończyny, 

ból podeszwy / łydki, 

błyszcząca, napięta skóra na kończynie. 

Gimnastyka oddechowa: 

Wykonywanie  serii  ćwiczeń  oddechowych  oraz 
ćwiczeń oddechowych z oporem, w optymalnej dla 
chorego  pozycji.  Zabieg  umożliwia  zarówno 
uzyskanie 

poprawy 

funkcjonowania 

układu 

oddechowego  jak  i  zapobieganie  powstawaniu 
powikłań ze strony tego układu, ma znaczenie dla 
chorego  z  ograniczoną  aktywnością  fizyczną  / 
unieruchomionego. 
 
Działanie: 
• ocena st. og. oraz ukł. odd., 
• nawiązanie dobrego kontaktu z chorym, 
• wyjaśnienie celu / przebiegu / korzyści, 
• motywowanie do czynnego udziału, 
• przygotowanie otoczenia, 
• udzielenie wyjaśnień i porad dot. każdego etapu, 
• podanie przed zabiegiem leków p/bólowych  

i rozszerzających oskrzela (jeśli konieczne), 

• ułożenie w wygodnej dla chorego pozycji, 
• nauka prawidłowego rytmu oddychania, 
• wybór techniki ćwiczeń (wg pacjenta), 
• monitorowanie parametrów życiowych w 

trakcie, 

• utrzymanie stałego kontaktu słownego, 
• ćwiczenia systematycznie / akceptowane przez 

pac. 

• stosowanie udogodnień ułatwiających ćwiczenie, 
• zapobieganie hiperwentylacji, 
• zapobieganie skutkom niepożądanym, 
• udokumentowanie przeprowadzenia zabiegu  

z zapisem reakcji pacjenta na wykonanie 
ćwiczenia.