2011-12-04

1

Akty prawne

dotyczące monitoringu wód

i

ód

i oceny stanu wód

dr Ewa Kmiecik

Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska

Katedra Hydrogeologii i Geologii Inżynierskiej

Kraków 2011

Woda...

nie jest produktem handlowym takim jak każdy inny,
ale raczej

dziedziczonym dobrem, które musi być chronione

,

bronione i traktowane jako takie...

(RDW, 2000)

Fakty



Woda — symbol życia. Pokrywa

75% powierzchni

naszej

planety. 97% zasobów wodnych Ziemi stanowią wody
słone w oceanach. Pozostałe tylko 3% stanowi woda
słodka, która w większości uwięziona jest w lodowcach
i śniegach (68.3% — pokrywa lodowa i lodowce;

31.4% —

wody podziemne

; 0.04% —inne, w tym 0.03% — rzeki

ody pod e

e

; 0 0 %

e,

y

0 03%

e

2%, bagna 11%, jeziora 87%).



http://www.youtube.com/watch?v=HW5eBfZhE4M&feat
ure=player_embedded

Wody podziemne. Fakty



Największy zbiornik wody słodkiej na świecie,

97% wody

słodkiej

dostępnej na ziemi (wyłączając lodowce oraz

pokrywy lodowe) to wody podziemne. Pozostałe

3%

stanowią wody powierzchniowe (jeziora, rzeki, tereny
podmokłe).



Z wód podziemnych korzysta

1 5 miliarda



Z wód podziemnych korzysta

1.5 miliarda

mieszkańców

Ziemi

.



W Polsce połowa mieszkańców kraju

korzysta na co dzień

z zasobów tych wód.



W Unii Europejskiej

75% mieszkańców

korzysta z wód

podziemnych.

Fakty



W Polsce zgodnie z aktualnymi przepisami prawnymi
naturalne wody mineralne, naturalne wody źródlane i
wody stołowe mogą być

produkowane wyłącznie z wód

podziemnych

.



Woda, jako jeden z nielicznych surowców naturalnych

nie

ma substytutu

Jest i pozostanie surowcem od którego

ma substytutu

. Jest i pozostanie surowcem, od którego

zależy rozwój cywilizacyjny ludzkości.



Jej zasoby

muszą pokrywać

nie tylko

potrzeby człowieka

,

lecz także część tych zasobów musi pozostać
nienaruszona z uwagi na

konieczność utrzymywania

ekosystemów lądowych zależnych od wody

.

Fakty



W Europie ponad

50% rocznego przepływu w rzekach

pochodzi z zasilania wodami podziemnymi

. W okresach

niskiego przepływu wzrasta do 90%.



Pogorszenie jakości wody podziemnej

będzie wpływać

niekorzystnie na powiązane z nią

wody powierzchniowe

i

ekosystemy lądowe

i

ekosystemy lądowe

.



Praktyka ostatnich 20 lat wskazuje, że

remediacja

zanieczyszczonych obszarów jest bardzo kosztowna i nie
zawsze skuteczna

. Najwłaściwszy kierunek to

zapobieganie zanieczyszczeniom zgodnie z postulatami
zawartymi w RDW (2000) i DWP (2006).

2011-12-04

2

Akty prawne dotyczące monitoringu

i oceny stanu wód

Prawo zewnętrzne – Dyrektywy Unii Europejskiej

http://eur-lex.europa.eu/pl/index.htm



Dyrektywa 2000/60/EC z 23.10.2000 ustalająca ramy
działań Wspólnoty w zakresie polityki wodnej –
tzw.

Ramowa dyrektywa wodna, RDW



Dyrektywa 2006/118/WE z dnia 12.12.2006 w sprawie

y

y

/

/

p

ochrony wód podziemnych przed zanieczyszczeniem
i pogorszeniem ich stanu –
tzw.

Dyrektywa dla wód podziemnych, DWP



Dyrektywa 2009/90/WE z 31.07.2009

ustanawiająca

specyfikacje techniczne w zakresie analizy

i monitorowania stanu chemicznego wód

Ramowa Dyrektywa Wodna — RDW

http://www.rdw.org.pl

Ramowa Dyrektywa Wodna — RDW

http://www.kzgw.gov.pl/

Ochrona wód podziemnych



http://ec.europa.eu/environment/water/index_en.htm

Ramowa Dyrektywa Wodna - RDW

Celem dyrektywy jest ustalenie ram dla działań na rzecz

ochrony śródlądowych wód powierzchniowych, wód

przejściowych, wód przybrzeżnych oraz wód podziemnych,

polegających na:



zapobieganiu

dalszemu pogarszaniu się ekosystemów

wodnych

oraz ochronie i poprawie stanu tych

ekosystemów wodnych;



i

ó

ż

k

t

i

d



propagowaniu

zrównoważonego korzystania z wody

opartego na długoterminowej ochronie dostępnych

zasobów wodnych;



dążeniu do większej

ochrony i poprawy stanu środowiska

wodnego (ograniczaniu zrzutów, emisji itp.);



zapewnianiu

ograniczenia zanieczyszczenia wód

podziemnych

i zapobieganiu ich dalszemu

zanieczyszczaniu;



dążeniu do zmniejszenia skutków powodzi i suszy, czyli

przyczynianiu się do

zapewnienia odpowiedniego

zaopatrzenia w dobrej jakości wodę

.

Ramowa Dyrektywa Wodna - RDW

Ostatecznym celem dyrektywy jest

osiągnięcie w środowisku

stężeń bliskich wartościom tłowym dla substancji

występujących naturalnie

i

bliskich zeru dla syntetycznych

substancji wytworzonych przez człowieka.
Osiągnięcie celów środowiskowych ma nastąpić do 2015

roku.

2011-12-04

3

Ramowa Dyrektywa Wodna - RDW

Dyrektywa wprowadza następujące pojęcia:

Część wód powierzchniowych

oznacza oddzielny i znaczący

element wód powierzchniowych taki jak: jezioro, zbiornik,

strumień, rzeka lub kanał, część strumienia, rzeki lub kanału,

wody przejściowe lub pas wód przybrzeżnych.

Część wód podziemnych

to określona objętość wód

podziemnych występująca w obrębie warstwy wodonośnej

podziemnych występująca w obrębie warstwy wodonośnej

lub zespołu warstw wodonośnych.
Wg RDW Państwa Członkowskie zapewniają opracowanie

programów monitoringu stanu wód, w celu ustanowienia

spójnego i kompleksowego przeglądu stanu wód na każdym

obszarze dorzecza.
Dla wód powierzchniowych programy takie obejmują

monitoring stanu ekologicznego i chemicznego

, w przypadku

wód podziemnych -

monitoring stanu chemicznego i

ilościowego

.

Ramowa Dyrektywa Wodna – RDW, zał. 2

Punkt 1. Wody powierzchniowe



1.1.

Charakterystyka typów części wód powierzchniowych



1.2.

Ekoregiony i typy części wód powierzchniowych



1.3.

Ustalenie warunków referencyjnych specyficznych

dla danego typu części wód powierzchniowych



1.4.

Identyfikacja oddziaływań antropogenicznych



1.4.

Identyfikacja oddziaływań antropogenicznych



1.5.

Ocena odziaływania (ocena podatności stanu części

wód powierzchniowych na powyżej określone
oddziaływania)

Ramowa Dyrektywa Wodna – RDW, zał. 2

Punkt 1. Wody podziemne



2.1.

Wstępna charakterystyka



2.2.

Dalsza charakterystyka



2.3.

Przegląd oddziaływania działalności człowieka na wody

podziemne



2.4.

Przegląd oddziaływań zmian poziomów wód



2.4.

Przegląd oddziaływań zmian poziomów wód

podziemnych



2.5.

Przegląd oddziaływań zanieczyszczenia na jakość wód

podziemnych

Ramowa Dyrektywa Wodna – RDW, zał. 2

Punkt 2. Wody podziemne

2.1. Wstępna charakterystyka



położenie i granice jednej części wód lub grupy części
wód podziemnych,



oddziaływania, na które podatna jest część wód lub części
wód podziemnych, w tym: rozproszone źródła

p

y

,

y

p

zanieczyszczeń, punktowe źródła zanieczyszczeń, pobór
wód, sztuczne odnawianie zasobów,



ogólną charakterystykę warstw leżących w zlewni,
z której zasilana jest część wód podziemnych.

Ramowa Dyrektywa Wodna – RDW, zał. 2

Punkt 2. Wody podziemne

2.2. Dalsza charakterystyka obejmująca m.in.:



charakterystykę geologiczną części wód podziemnych,
w tym zasięg i rodzaj jednostek geologicznych,



charakterystykę hydrogeologiczną części wód
podziemnych, w tym przewodności hydraulicznej,

p

y

,

y

p

y

j,

porowatości i spoistości,



charakterystykę osadów powierzchniowych oraz gleb
w zlewni, z której są zasilane zasoby wodne części wód
podziemnych, w tym miąższość, porowatość,
przewodność hydrauliczna oraz własności absorpcyjne
osadów i gleb.

Ramowa Dyrektywa Wodna – RDW, zał. 2

Punkt 2. Wody podziemne

2.3. Przegląd oddziaływania działalności człowieka na wody

podziemne:



położenie punktów, w których z JCWPd jest pobierana
woda, z wyjątkiem punktów poboru wody w ilości
mniejszej niż średnio 10 m

3

/dobę, lub punktów poboru

wody przeznaczonej do picia przez ludzi dostarczających
mniej niż średnio 10 m

3

/dobę lub wodę dla <50 osób,



średniorocznej wielkości poboru wód w tych punktach,



składu chemicznego wody pobieranej z JCWPd,



położenia punktów, w których bezpośrednio zrzuca się
wodę, wielkości zrzutów wody w tych punktach oraz
składu chemicznego zrzutów



użytkowania gruntów w zlewni

2011-12-04

4

Ramowa Dyrektywa Wodna – RDW, zał. 2

Punkt 2. Wody podziemne

2.4. Przegląd oddziaływań zmian poziomów wód podziemnych:



Państwa Członkowskie wyznaczą również te części wód
podziemnych, dla których zostaną określone niższe cele na
mocy art. 4, w tym, w rezultacie uwzględnienia wpływów
stanu części wód na:



wody powierzchniowe i powiązane ekosystemy lądowe,



regulację wód, ochronę przeciwpowodziową i osuszanie
terenu,



rozwój człowieka.

Ramowa Dyrektywa Wodna – RDW, zał. 5

Punkt 1. Stan wód powierzchniowych



1.1.

Elementy jakości dla klasyfikacji stanu ekologicznego



1.2.

Normatywne definicje klasyfikacji stanu

ekologicznego



1.3.

Monitoring stanu ekologicznego i stanu chemicznego

wód powierzchniowych



1.4.

Klasyfikacja i prezentacja stanu ekologicznego

Ramowa Dyrektywa Wodna – RDW, zał. 5

Punkt 2. Wody podziemne



2.1.

Stan ilościowy wód podziemnych



2.2.

Monitoring stanu ilościowego wód podziemnych



2.3.

Stan chemiczny wód podziemnych



2.4.

Monitoring stanu chemicznego wód podziemnych



2 5

Prezentacja stanu wód podziemnych



2.5.

Prezentacja stanu wód podziemnych

Ramowa Dyrektywa Wodna – RDW, zał. 5

Punkt 2. Wody podziemne



2.1. Stan ilościowy wód podziemnych

Dobry stan ilościowy wód podziemnych jest wówczas, gdy
poziom wód podziemnych w części wód podziemnych jest
taki, że zapewnia

nieprzekraczanie dostępnych zasobów

wód podziemnych

przy długoterminowej średniorocznej

wartości poboru wód.

Ramowa Dyrektywa Wodna – RDW, zał. 5

Punkt 2. Wody podziemne



2.2. Monitoring stanu ilościowego wód podziemnych

Sieć monitoringu projektowana jest w sposób
umożliwiający

wiarygodną ocenę stanu ilościowego

wszystkich części wód lub grup części wód podziemnych,
w tym ocenę dostępnych zasobów wód podziemnych.
Sieć obejmuje

liczbę reprezentatywnych punktów

monitoringu

wystarczającą do oszacowania poziomu wód

podziemnych

w każdej części wód lub grupie części wód

podziemnych, uwzględniając zmienności krótko-
i długoterminowe w zasilaniu części wód.

Częstotliwość monitoringu

jest

wystarczająca dla

dokonania oceny stanu ilościowego

każdej części wód lub

grupy części wód podziemnych.

Ramowa Dyrektywa Wodna – RDW, zał. 5

Punkt 2. Wody podziemne



2.2.4 Interpretacja i prezentacja stanu ilościowego wód
podziemnych

Państwa Członkowskie przedstawiają mapę obrazującą
wyniki oceny stanu ilościowego wód podziemnych za
pomocą kodu barwnego, zgodnie z następującym
systemem:

Stan dobry:

barwa zielona

Stan słaby:

barwa czerwona

2011-12-04

5

Ramowa Dyrektywa Wodna – RDW, zał. 5

Punkt 2. Wody podziemne



2.3. Stan chemiczny wód podziemnych

Dobry stan chemiczny wód podziemnych oznacza, że
skład chemiczny części wód podziemnych jest taki, że
stężenia zanieczyszczeń:



nie wykazują efektów intruzji wód słonych lub innych;



nie przekraczają norm jakości wody;



nie mogą spowodować zagrożenia dla stanu
ekologicznego środowiska;



zmiany w przewodności nie wykazują efektów intruzji
wód słonych lub innych (zanieczyszczonych).

Ramowa Dyrektywa Wodna – RDW, zał. 5

Punkt 2. Wody podziemne



2.3. Stan chemiczny wód podziemnych

Parametry do określania stanu chemicznego
wód podziemnych:



przewodność



stężenia zanieczyszczeń



stężenia zanieczyszczeń

Ramowa Dyrektywa Wodna – RDW, zał. 5

Punkt 2. Wody podziemne



2.3. Stan chemiczny wód podziemnych



Monitoring

diagnostyczny

(zawartość tlenu, pH,

przewodność, azotany, azot amonowy)



Monitoring

operacyjny



Identyfikacja

trendów

zanieczyszczeń



Identyfikacja

trendów

zanieczyszczeń

Przy ocenie stanu chemicznego, wyniki otrzymane
z poszczególnych punktów pomiarowych części wód
podziemnych

agregowane

są dla części wód jako całości.

Dyrektywa dla Wód Podziemnych – DWP

DYREKTYWA 2006/118/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO

I RADY z dnia 12 grudnia 2006 r. w sprawie ochrony wód

podziemnych przed zanieczyszczeniem i pogorszeniem ich

stanu ustanawia:



kryteria oceny

dobrego stanu chemicznego wód

podziemnych



kryteria

służące

identyfikacji i odwróceniu znaczących



kryteria

służące

identyfikacji i odwróceniu znaczących

i utrzymujących się trendów

wzrostowych



kryteria

służące definiowaniu początkowych punktów

odwrócenia takich trendów

Dyrektywa dla Wód Podziemnych – DWP

Normy jakości wód podziemnych wg DWP – zał. I

*Określenie „łącznie” oznacza sumaryczną zawartość poszczególnych pestycydów

wykrytych i zmierzonych ilościowo w ramach programu monitoringu, wraz z istotnymi

metabolitami, produktami rozpadu i reakcji.

Dyrektywa dla Wód Podziemnych – DWP

Minimalny wykaz zanieczyszczeń oraz wskaźników

zanieczyszczeń, do których Państwa członkowskie są

zobowiązane do rozważenia ustalenia wartości progowych

(zał. II)
Substancje lub jony lub wskaźniki, które mogą występować

zarówno w sposób naturalny

lub w wyniku

działalności

ludzkiej

:

j



arsen, kadm, ołów, rtęć, jony amonowe, jony chlorkowe,
jony siarczanowe.

Substancje syntetyczne

wytworzone przez człowieka:



trichloroeten, tetrachloroeten.

Parametry wskazujące

na

intruzję

wód słonych lub innych:



przewodność elektrolityczna właściwa

2011-12-04

6

Projekt BRIDGE — 2005-2006

6PR, Contract No 006538 (SSPI), www.wfd-bridge.net

Dyrektywa dla Wód Podziemnych – DWP

Procedura oceny trendów

Częstotliwość i miejsca monitoringu

dobiera się w sposób

wystarczający do:



uzyskania informacji niezbędnych do zapewnienia
możliwości

odróżnienia na odpowiednim poziomie

pewności i precyzji

takich

trendów wzrostowych

od

zmian

naturalnych

;

y

;



umożliwienia identyfikacji takich trendów wzrostowych

w czasie pozwalającym na zastosowanie środków

mających

na celu zapobieżenie lub co najmniej możliwie najdalej
idące złagodzenie istotnych dla środowiska niekorzystnych
zmian w jakości wód podziemnych;



uwzględnienia zmienności w czasie własności fizycznych
i chemicznych jednolitej części wód podziemnych

, w tym

warunków przepływu wód podziemnych, szybkości ich
zasilania oraz czasu przesączania przez glebę.

Dyrektywa dla Wód Podziemnych – DWP

Procedura oceny trendów



Stosuje się metody obserwacji i analizy zgodne z
międzynarodowymi zasadami kontroli jakości

, w tym,

o ile ma to znaczenie, metody Europejskiego Komitetu
Normalizacyjnego (CEN) lub krajowe metody
standaryzowane, aby zapewnić równorzędny poziom
jakości naukowej i porównywalności dostarczanych
danych.



Ocena opiera się na metodzie statystycznej

, takiej jak

analiza regresji, umożliwiającej dokonywanie analizy
trendu z wykorzystaniem szeregów czasowych
z poszczególnych punktów monitoringu.

Dyrektywa dla Wód Podziemnych – DWP

Procedura oceny trendów



W celu uniknięcia błędu systematycznego w identyfikacji
trendów,

wszelkie pomiary poniżej dolnej granicy zakresu

pomiarowego zastępuje się połową najwyższej wartości
dolnej granicy zakresu pomiarowego występującej w
szeregu czasowym

, z wyjątkiem wartości dla pestycydów

łącznie.



Przy określaniu znaczącego i utrzymującego się trendu
wzrostowego w stężeniach substancji, które występują
zarówno naturalnie, jak i w wyniku działalności
człowieka,

uwzględniane będą poziomy początkowe

oraz,

o ile takie dane będą dostępne,

dane zgromadzone przed

rozpoczęciem programu monitorowania

.

Dyrektywa dla Wód Podziemnych – DWP

Procedura oceny trendów



Punktem początkowym

inicjowania działań mających

odwrócić

znaczące i utrzymujące się trendy wzrostowe

jest stan, kiedy stężenie zanieczyszczenia osiąga

75%

wartości parametrów

norm jakości wód podziemnych

określonych w załączniku I DWD, i wartości progowych
ustalonych zgodnie z art. 3.



Należy określić

wcześniejszy punkt początkowy

inicjowania działań

, aby zapobiec istotnym dla

środowiska, niekorzystnym zmianom jakości wód
podziemnych lub przynajmniej złagodzić je w możliwie
największym stopniu, w sposób najefektywniejszy
z punktu widzenia kosztów.

Dyrektywa dla Wód Podziemnych – DWP

Procedura oceny trendów



Określenie innego punktu początkowego inicjowania
działań jest uzasadnione w sytuacji, gdy

próg

wykrywalności

nie pozwala na stwierdzenie istnienia

trendu przy poziomie 75% normatywnych wartości
parametrów, lub

szybkość nasilania się trendu i jego

odwracalny charakter

sprawiają, że przyjęcie

późniejszego punktu początkowego inicjowania działań
odwracających trend nadal umożliwia, przy
najefektywniejszym wykorzystaniu środków,
zapobieżenie istotnym dla środowiska niekorzystnym
zmianom jakości wód podziemnych lub przynajmniej ich
złagodzenie w możliwie największym stopniu.

2011-12-04

7

Dyrektywa 2009/90/WE z dnia 31 lipca 2009 r.



Art. 1. Przedmiot
Dyrektywa

ustanawia specyfikacje techniczne w zakresie

analizy

i monitorowania stanu chemicznego wód zgodnie

z art. 8 ust. 3 RDW (2000).
Ustanawia

minimalne kryteria w odniesieniu do metod

analizy

, które państwa członkowskie stosują w ramach

monitorowania stanu wód [ ] jak również zasady

monitorowania stanu wód […] jak również zasady
wykazywania

jakości wyników analiz

.



Art. 3. Metody analizy
Państwa członkowskie dbają o to, by

wszystkie metody

analizy, w tym metody laboratoryjne, polowe i on-line

,

stosowane do celów programów monitorowania stanu
chemicznego wód realizowanych zgodnie z RDW (2000),

były walidowane i dokumentowane zgodnie z normą EN
ISO/IEC-17025

lub innymi równorzędnymi normami

przyjętymi na poziomie międzynarodowym.

Dyrektywa 2009/90/WE z dnia 31 lipca 2009 r.



Granica wykrywalności

- sygnał wyjściowy lub wartość

stężenia, powyżej których można stwierdzić – z
określoną pewnością – że próbka różni się od próbki
ślepej nie zawierającej odnośnej substancji oznaczanej.



Granica oznaczalności

- oznacza określoną wielokrotność

granicy wykrywalności przy danym stężeniu substancji

granicy wykrywalności przy danym stężeniu substancji
oznaczanej, możliwą do wyznaczenia z akceptowalną
dokładnością i precyzją.



Niepewność pomiaru

- oznacza parametr nieujemny

charakteryzujący rozkład wartości ilościowych
przyporządkowanych wielkości mierzalnej na podstawie
wykorzystanych informacji.

Dyrektywa 2009/90/WE z dnia 31 lipca 2009 r.



Art. 4. Minimalne kryteria w zakresie metod analizy
Państwa członkowskie dbają o to, by w przypadku
wszystkich stosowanych metod analizy

minimalne

kryteria w zakresie wyników

opierały się na

niepewności

pomiaru równej 50%

lub mniejszej od tej wartości (k=2),

szacowanej na poziomie odpowiednich norm jakości
środowiska zaś

granica oznaczalności

była równa

środowiska, zaś

granica oznaczalności

była równa

wartości 30% odnośnych norm jakości środowiska

lub

mniejsza od tej wartości.

Jeśli dla danego parametru nie istnieje odpowiednia
norma jakości środowiska lub jeśli nie istnieje metoda
analizy spełniająca minimalne kryteria w zakresie
wyników określone w ust. 1, państwa członkowskie dbają
o to, by monitorowanie było prowadzone przy
wykorzystaniu

najlepszych dostępnych technik

niepociągających za sobą nadmiernych wydatków

.

Dyrektywa 2009/90/WE z dnia 31 lipca 2009 r.

Należy zapewnić

jakość i porównywalność wyników analiz

uzyskiwanych w laboratoriach wyznaczonych przez właściwe
organy państw członkowskich w celu prowadzenia

monitorowania stanu chemicznego wód

zgodnie z art. 8 RDW

(2000).

Dyrektywa 2009/90/WE z dnia 31 lipca 2009 r.

Zapewnienie i kontrola jakości

Państwa członkowskie dbają o to, by laboratoria lub
podmioty pracujące na zlecenie laboratoriów stosowały
praktyki

systemu zarządzania jakością

zgodnie z normą EN

ISO/IEC-17025 lub innymi równorzędnymi normami
przyjętymi na poziomie międzynarodowym

przyjętymi na poziomie międzynarodowym.

Państwa członkowskie dbają o to, by laboratoria lub
podmioty pracujące na zlecenie laboratoriów dowiodły swoich
kompetencji do analizowania odnośnych fizykochemicznych
lub chemicznych wielkości mierzalnych poprzez: uczestnictwo
w programach

badania biegłości

, analizę dostępnych

materiałów referencyjnych

reprezentatywnych dla zebranych

próbek.

Akty prawne dotyczące monitoringu

i oceny stanu wód

Rozporządzenia wydane na podstawie delegacji ustaw

http://isap.sejm.gov.pl



Rozporządzenie Ministra Środowiska z 23 lipca 2008 r.
w sprawie

kryteriów i sposobu oceny stanu wód

podziemnych

— Dz.U. 2008 nr 143 poz. 896

Ś



Rozporządzenie Ministra Środowiska z 20 sierpnia 2008 r.
w sprawie

sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części

wód powierzchniowych

— Dz.U. 2008 nr 162 poz. 1008



Rozporządzenia Ministra Środowiska z 13 maja 2009 r.
w sprawie

form i sposobu prowadzenia monitoringu

jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych
— Dz.U. 2009 nr 81 poz. 685

2011-12-04

8

RMŚ, 2008 — Dz.U. 2008 nr 143 poz. 896

Określa kryteria i sposób oceny stanu wód podziemnych:



Klasyfikację

elementów fizykochemicznych i ilościowych



Definicje klasyfikacji

stanu ilościowego i stanu

chemicznego



Sposób

interpretacji

wyników badań



Sposób

prezentacji

stanu wód podziemnych

ść

ś



Częstotliwość

dokonywania ocen jakości

poszczególnych elementów oraz stanu wód

RMŚ, 2008 - Klasyfikacja do oceny stanu wód

RMŚ, 2008 - Klasyfikacja do oceny stanu wód

RMŚ, 2008 - Klasyfikacja do oceny stanu wód

RMŚ, 2008 - Klasyfikacja do oceny stanu wód

RMŚ, 2008 - Klasyfikacja do oceny stanu wód



Klasa I – wody bardzo dobrej jakości

Wartości elementów fizykochemicznych są kształtowane

jedynie w efekcie naturalnych procesów zachodzących

w wodach podziemnych i mieszczą się w zakresie tła

hydrogeochemicznego.

Wartości elementów fizykochemicznych nie wskazują

na wpływ działalności człowieka.



Kl

II

d d b j j k ś i



Klasa II – wody dobrej jakości

Wartości niektórych elementów fizykochemicznych są

podwyższone w wyniku naturalnych procesów

zachodzących w wodach podziemnych. Wartości

elementów fizykochemicznych nie wskazują na wpływ

działalności człowieka lub jest to wpływ bardzo słaby.



Klasa III - wody zadowalającej jakości

Wartości niektórych elementów fizykochemicznych są
podwyższone w wyniku naturalnych procesów

zachodzących w wodach podziemnych lub słabego wływu

działalności człowieka.

2011-12-04

9

RMŚ, 2008 - Klasyfikacja do oceny stanu wód



Klasa IV - wody niezadowalającej jakości

Wartości elementów fizykochemicznych są podwyższone

w wyniku naturalnych procesów zachodzących w wodach

podziemnych oraz wyraźnego wpływu działalności

człowieka.



Klasa V - wody złej jakości

Wartości elementów fizykochemicznych potwierdzają

znaczący wpływ działalności człowieka.

RMŚ, 2008 – Definicje klasyfikacji stanu wód



Dobry

stan chemiczny wód podziemnych



Słaby

stan chemiczny wód podziemnych

RMŚ, 2008 – Dobry stan chemiczny wód



Skład chemiczny wód podziemnych jest taki, że:



Stężenia substancji zanieczyszczających

nie wykazują

efektów dopływu wód słonych

ani innych wód o jakości

zagrażającej zanieczyszczeniem wód podziemnych.



Stężenie substancji zanieczyszczających

nie przekraczają

standardów jakości

ustalonych dla wód podziemnych

w odrębnych przepisach.



Poziom stężenia substancji zanieczyszczających nie może

prowadzić do:



Nieosiągnięcia przez powiązane z nimi wody

powierzchniowe celów środowiskowych.



Obniżenia jakości chemicznej lub ekologicznej tych wód.



Powodowania znacznych szkód w ekosystemach

lądowych bezpośrednio zależnych od wód podziemnych.



Zmiany przewodności

nie wskazują na dopływ wód słonych

ani innych wód o jakości zagrażającej zanieczyszczeniem

wód podziemnych.

RMŚ, 2008 – Słaby stan chemiczny wód



Słabym stanem chemicznym

wód podziemnych jest stan,

w którym nie jest spełniony co najmniej jeden warunek
z defnicji dobrego stanu chemicznego.



Klasy jakości

I, II i III

oznaczają

dobry stan chemiczny

,

klasy

IV i V

–

słaby stan chemiczny

.



Wartościami progowymi

dla dobrego stanu chemicznego

wód podziemnych są wartości graniczne elementów

wód podziemnych są wartości graniczne elementów
fizykochemicznych określone dla

III klasy

jakości wód

podziemnych.

RMŚ, 2008 –

Ocena stanu chemicznego wód podziemnych

Ocenę stanu chemicznego

wód podziemnych prowadzi się dla

wód podziemnych występujących w jednolitych częściach

wód podziemnych, w odniesieniu do:



Punktu monitoringowego



Jednolitej części wód podziemnych

RMŚ, 2008 – Ocena stanu chemicznego wód

podziemnych w punkcie pomiarowym



Ocenę stanu chemicznego

w punkcie pomiarowym

prowadzi się ustalając klasę jakości przez

porównanie

wartości badanych elementów fizykochemicznych
z wartościami granicznymi

tych wskaźników określonymi

w RMŚ, 2008.



Przy określaniu klasy jakości wód podziemnych

dopuszcza

się przekroczenie wartości granicznych

elementów

ę p

g

y

fizykochemicznych

gdy jest ono spowodowane przez

naturalne procesy

, z zastrzeżeniem, że przekroczenie to

nie dotyczy elementów fizykochemicznych oznaczonych
symbolem (H) i mieści się w granicach przyjętych dla
bezpośrednio niższej klasy jakości.



W przypadku

większej liczby badań

prowadzonych w

ciągu roku, do porównań przyjmuje się

wartość średnią

stężeń

badanych wskaźników uzyskanych w danym

punkcie monitoringowym.

2011-12-04

10

RMŚ, 2008 – Ocena stanu chemicznego wód

podziemnych w jednolitej części wód



Ocenę stanu chemicznego w

jednolitej części wód

podziemnych

dokonuje się przez porównanie wartości

średnich arytmetycznych

stężeń badanych elementów

fizykochemicznych z punktów pomiarowych, które są
reprezentatywne dla JCWP

z wartościami granicznymi

tych wskaźników określonymi w RMŚ, 2008.



Jeżeli wartości

średnich arytmetycznych

stężeń badanych

y

y

y

ę

y

wskaźników fizykochemicznych nie przekraczają wartości
progowych podanych w załączniku do RMŚ, 2008,

stan

chemiczny

danej części wód uznaje się za

dobry

.

RMŚ, 2008 – Ocena stanu chemicznego wód

podziemnych w jednolitej części wód



Stan chemiczny JCWP uznaje się za dobry także
w przypadku, gdy w obszarze tej części

występują

przekroczenia

wartości progowych dla dobrego stanu

chemicznego w punktach pomiarowych, ale na podstawie
badań

ustalono przyczynę tych przekroczeń

i oceniono, że

te przekroczenia są

spowodowane przez zachodzące

naturalne procesy

lub

nie stanowią ryzyka nieosiągnięcia

celów środowiskowych, a w przypadku wody
przeznaczonej do spożycia – nieosiągnięcia odpowiedniej
jakości tej wody przez uzdatnianie.

RMŚ, 2008 – Ocena trendów zmian jakości wód



Jeżeli interpretacja wyników badań elementów
fizykochemicznych wskazuje na występowanie wyraźnej
tendencji do pogarszania się stanu chemicznego JCWP,

określa się tę tendencję, bazując na metodach
statystycznych stosowanych do serii pomiarowych
w punktach pomiarowych

, oraz

wyznacza się punkt

początkowy do jej odwrócenia

, za który uznaje się

osiągnięcie przez poszczególne elementy fizykochemiczne

75% wartości progowych

określonych dla dobrego stanu

chemicznego.

RMŚ, 2008 – Prezentacja stanu

Stan chemiczny JCWP prezentuje się na mapie stanu
chemicznego wód podziemnych w następujący sposób:



Stan dobry –

kolor zielony

.



Stan słaby –

kolor czerwony

.



Trendy zmian jakości wód w czasie – czarne punkty.



Odwrócenie trendu –

niebieskie punkty

.

Ocena stanu chemicznego wód podziemnych

Klasa IV

wody
niezadowalającej jakości

Klasa V

wody

złej jakości

słaby

stan

wód

słaby

stan

wód

Klasa III

wody

niskiej jakości

NON

wody
pozaklasowe

Klasa I

wody
bardzo dobrej jakości

wody
zadowalającej jakości

dobry

stan

wód

RDW 2000

RMŚ 2008

dobry

stan

wód

Klasa II

wody
dobrej jakości

Klasa Ia

wody
najwyższej jakości

Klasa Ib

wody
wysokiej jakości

wody
średniej jakości

PIOŚ 1995

DWP 2006

RMŚ, 2009 – Dz.U. 2009 nr 81 poz. 685

w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu
jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych

Wody powierzchniowe

:



rodzaje monitoringu i cele ich ustanowienia,



kryteria wyboru jednolitych części wód do monitorowania,

ó



rodzaje punktów pomiarowo-kontrolnych i kryteria ich
wyznaczania,



zakres i częstotliwość prowadzonych badań dla
poszczególnych elementów klasyfikacji stanu
ekologicznego i chemicznego jednolitych części wód,



zakres prowadzonych badań dla poszczególnych
elementów klasyfikacji potencjału ekologicznego i stanu
chemicznego sztucznych jednolitych części wód
powierzchniowych i silnie zmienionych jednolitych części
wód powierzchniowych.

2011-12-04

11

RMŚ, 2009 – Dz.U. 2009 nr 81 poz. 685

Wody podziemne

:



rodzaje monitoringu i cele ich ustanowienia,



kryteria wyboru jednolitych części wód do monitorowania,



kryteria wyznaczania punktów pomiarowych,



zakres i częstotliwość monitoringu,



metodyki referencyjne oraz warunki zapewnienia jakości
monitoringu.

RMŚ, 2009 – Wody podziemne

Formy monitoringu

jednolitych części wód podziemnych:



monitoring stanu

chemicznego

;



monitoring stanu

ilościowego

JCWPd.

Rodzaje

monitoringu stanu chemicznego JCWPd:



monitoring

diagnostyczny

,



monitoring

operacyjny

,



monitoring

badawczy

.

RMŚ, 2009 – Wody podziemne

Monitoring

diagnostyczny

:



uzupełnienie i sprawdzenie procedury

oceny wpływu

oddziaływań

wynikających z działalności człowieka;



ocena

długoterminowych zmian

wynikających zarówno

z warunków naturalnych, jak również oddziaływań
wynikających z działalności człowieka.

Monitoring

operacyjny

:



Ocena stanu chemicznego

wszystkich jednolitych części

wód podziemnych uznanych za zagrożone niespełnieniem
określonych dla nich celów środowiskowych;



Ocena długoterminowych tendencji

wzrostowych stężenia

wszelkich zanieczyszczeń spowodowanych
oddziaływaniami wynikającymi z działalności człowieka.

RMŚ, 2009 – Wody podziemne

Monitoring

badawczy

:



wyjaśnienie

przyczyn nieosiągnięcia celów

środowiskowych

określonych dla danej JCWPd, jeżeli wyjaśnienie tych
przyczyn jest niemożliwe na podstawie danych oraz
informacji uzyskanych w wyniku pomiarów
i badań prowadzonych w ramach monitoringu
diagnostycznego i operacyjnego stanu chemicznego JCWPd;

g

y

g

p

yj

g

g

;



wyjaśnienie przyczyn niespełnienia celów środowiskowych
przez daną JCWPd, jeżeli z monitoringu diagnostycznego
stanu chemicznego wynika, że

cele środowiskowe

wyznaczone dla danej części wód podziemnych nie zostaną
osiągnięte

, i gdy nie rozpoczęto realizacji monitoringu

operacyjnego stanu chemicznego dla tej JCWPd;



zidentyfikowanie zasięgu i stężeń zanieczyszczeń, jeżeli
nastąpiło

przypadkowe zanieczyszczenie

jednolitej części

wód podziemnych.

RMŚ, 2009 – Wody podziemne

Kryteria wyboru JCWPd do monitorowania:



monitoring diagnostyczny

stanu chemicznego jednolitych

części wód podziemnych prowadzi się dla jednolitych części
wód podziemnych, które dostarczają średniorocznie

powyżej 100 m

3

na dobę

wody przeznaczonej do spożycia;



monitoring operacyjny

stanu chemicznego jednolitych

części wód podziemnych prowadzi się dla jednolitych części

części wód podziemnych prowadzi się dla jednolitych części
wód podziemnych

uznanych za zagrożone niespełnieniem

określonych dla nich celów środowiskowych;



monitoring stanu ilościowego

jednolitych części wód

podziemnych prowadzi się dla jednolitych części wód
podziemnych, które dostarczają średniorocznie

powyżej

100 m

3

na dobę wody

przeznaczonej do spożycia.

RMŚ, 2009 – Wody podziemne

Zakres

monitoringu

diagnostycznego

:



określa załącznik nr 4 do rozporządzenia,



może ulec poszerzeniu o inne elementy fizykochemiczne
charakteryzujące rodzaj działalności człowieka mającej
wpływ na badane wody podziemne.

Mo ito i

di

o t

o

d i ię

ok

Monitoring diagnostyczny prowadzi się raz w roku z

następującą

częstotliwością:



co najmniej co 3 lata — dla wód podziemnych o zwierciadle
swobodnym;



co najmniej co 6 lat — dla wód podziemnych o zwierciadle
napiętym.

2011-12-04

12

RMŚ, 2009 – Wody podziemne

Zakres

monitoringu

operacyjnego

:



obejmuje wskaźniki pośród wymienionych w załączniku
nr 4 do rozporządzenia, charakteryzujące rodzaj
zidentyfikowanej działalności człowieka mającej wpływ na
badane wody podziemne oraz wskaźniki, których wartości
stwierdzone na podstawie monitoringu diagnostycznego
stanu chemicznego jednolitych części wód podziemnych są

g j

y

ę

p

y

ą

wyższe od wartości granicznych.

Monitoring operacyjny prowadzi się raz w roku z następującą

częstotliwością

:



co najmniej 2 razy w roku, z wyłączeniem roku, w którym
prowadzony jest monitoring diagnostyczny — dla wód
podziemnych o zwierciadle swobodnym;



co najmniej raz w roku, z wyłączeniem roku, w którym
prowadzony jest monitoring diagnostyczny — dla wód
podziemnych o zwierciadle napiętym.

RMŚ, 2009 – Wody podziemne

Zakres i częstość monitoringu badawczego

:



wynikają z uwarunkowań związanych z przyczyną podjęcia
decyzji o przeprowadzeniu monitoringu badawczego,



powinny być dostosowane do lokalnych warunków tak, aby
jego wyniki dostarczyły informacji o koniecznym programie
działań dla osiągnięcia celów środowiskowych lub
o szczególnych środkach zaradczych przeciwdziałających

o szczególnych środkach zaradczych przeciwdziałających
skutkom przypadkowego zanieczyszczenia w odniesieniu do
badanych JCWPd.

RMŚ, 2009 – Zał. 4

Jednolite części wód podziemnych wg PIG

W 2008 r. została

przeprowadzona

weryfikacja

przebiegu granic

JCWPd

wydzielonych w

2005 r. a w wyniku

tych prac powstał

tych prac powstał

nowy podział Polski

w zakresie JCWPd

- wydzielono 172

części oraz 3

subczęści.

www.psh.gov.pl

Jednolite części wód podziemnych wg PIG –

przykład charakterystyki

Stan środowiskowy wód podziemnych w Polsce

w roku hydrologicznym 2010



Jakość chemiczna



Stan zasobów



Położenie zwierciadła wody

Jakość chemiczna

94,56%

Stan zasobów

96,70%

Stan zasobów

96,70%

Położenie zwierciadła:
I kwartał

81,18%

II kwartał

80,76%

III kwartał

85,42%

IV kwartał

88,96%

2011-12-04

13

Ocena stanu chemicznego wód podziemnych

w układzie punktowym – monitoring

diagnostyczny i operacyjny, stan na 2009 r.

Jakość wód podziemnych 2009 –

ocena obszarowa

Stopień wykorzystania dostępnych do

zagospodarowanie zasobów wód podziemnych

Położenie średniego poziomu wód podziemnych

w IV kwartale roku hydrologicznego 2010