1

August Cieszkowski Agricultural University of Poznań

Faculty of Forestry

Pozyskiwanie drewna ćwiczenia

- SORTYMENTACJA SUROWCA DRZEWNEGO -

Mariusz Bembenek, PhD Piotr S. Mederski, PhD

- SUROWIEC DRZEWNY

–

Pomiar, odbiórka i cechowanie

PN-93

D-95000

2

I. Pomiar

1.1. Postanowienia ogólne
1.2. Pomiar surowca drzewnego w sztukach pojedynczo
1.3. Pomiar surowca drzewnego mierzonego w sztukach grupowo
1.4. Pomiar surowca drzewnego w stosach

II. Określanie miąższości

2.1. Zasady ogólne
2.2. Obliczanie miąższości według wzoru
2.3. Określanie miąższości na podstawie tablic
2.4. Określanie miąższości za pomocą urządzeń elektronicznych
2.5. Miąższość surowca mierzona w sztukach grupowo
2.6. Miąższość surowca drzewnego mierzonego w stosach na nasiębiernych środkach

zrywkowych

2.7. Miąższość drewna rozdrobnionego

III Cechowanie

3.1. Cechowanie drewna W, S1 w sztukach pojedynczo
3.2. Cechowanie surowca drzewnego, mierzonego w sztukach grupowo
3.3. Cechowanie surowca drzewnego, mierzonego w stosach

Zakres ćwiczeń,

13. 02. 2009

3

Postanowienia ogólne:

1.1. Postanowienia ogólne

1.2. Pomiar surowca drzewnego w

sztukach pojedynczo

1.3. Pomiar surowca drzewnego

mierzonego w sztukach
grupowo

1.4. Pomiar surowca drzewnego w

stosach

I.

Pomiar

- okrzesywanie,

drewno okrągłe i łupane powinno być okrzesane

z gałęzi i wystających sęków. Jakość dzielimy na:

bardzo dobrą - równo z powierzchnią drewna

dobrą - sęki do 3cm i sporadycznie dłuższe

dostateczną -sęki do 5cm i sporadycznie dłuższe

okrzesywanie zgrubne -

polega na częściowym odcięciu

cienkich części gałęzi

10 cm

4

Postanowienia ogólne:

1.1. Postanowienia ogólne

1.2. Pomiar surowca drzewnego w

sztukach pojedynczo

1.3. Pomiar surowca drzewnego

mierzonego w sztukach
grupowo

1.4. Pomiar surowca drzewnego w

stosach

I.

Pomiar

-

napływy korzeniowe,

w drewnie iglastym przeznaczonym do przetarcia

powinny być ścięte tak by zbliżały kształt do dalszej

części bez napływów

Uwaga: nie dotyczy:

nadmiaru na długości

pozyskania maszynowego

5

Postanowienia ogólne:

1.1. Postanowienia ogólne

1.2. Pomiar surowca drzewnego w

sztukach pojedynczo

1.3. Pomiar surowca drzewnego

mierzonego w sztukach
grupowo

1.4. Pomiar surowca drzewnego w

stosach

I.

Pomiar

-

przycięcie końców

końce sztuki drewna powinny być przycięte

prostopadle do jego podłużnej osi.

Dopuszczalne odchylenie nie większe niż

1/10 średnicy przycięcia.

Dopuszczalny jest również próg po ścince

Uwaga: nie dotyczy:

drewna grupy S1

6

Postanowienia ogólne:

1.1. Postanowienia ogólne

1.2. Pomiar surowca drzewnego w

sztukach pojedynczo

1.3. Pomiar surowca drzewnego

mierzonego w sztukach
grupowo

1.4. Pomiar surowca drzewnego w

stosach

I.

Pomiar

-

korowanie

Wyróżnia się 4 rodzaje korowania:

-korowanie na czerwono -

usunięcie korowiny i częściowo

łyka, dopuszcza się:

przecięcie włókien drzewnych do 5 mm,

pozostawienie korowiny do 20% powierzchni

-

korowanie na biało -usunięcie korowiny i łyka,

dopuszcza się:

powierzchniowe przecięcie włókien drzewnych

pozostawienie łyka z korowiną do 20%

powierzchni

-

korowanie pośrednie -zdjęcie korowiny i częściowo łyka,

dopuszcza się:

przecięcie włókien drzewnych do 5 mm,

pozostawienie korowiny do 5% powierzchni

-

łuszczenie –zdjęcie z powierzchni drewna całej korowiny

wraz z łykiem na początku okresu

wegetacyjnego,

dopuszcza się:

zbrunatniałe pozostałości miazgi.

7

Postanowienia ogólne:

1.1. Postanowienia ogólne

1.2. Pomiar surowca drzewnego w

sztukach pojedynczo

1.3. Pomiar surowca drzewnego

mierzonego w sztukach
grupowo

1.4. Pomiar surowca drzewnego w

stosach

I.

Pomiar

- przygotowanie do pomiaru

surowiec drzewny mierzony w sztukach pojedynczo

powinien być przygotowany w formie:

dłużyc,

kłód,

wyrzynków

surowiec drzewny mierzony w sztukach grupowo

-

ułożony w stosach na podkładkach,

-

końce dolne w jednym kierunku

-

płaszczyzna czół dolnych zbliżona do pionu

-

w stosie powinno znajdować się drewno:

-jednej grupy

-jednego rodzaju

-jednej klasy wymiarowej

surowiec drzewny mierzony w stosach regularnych

W ten sposób mierzone mogą być:

wyrzynki,

wałki,

szczapy.

płaszczyzny stosu – poziome

czoła stosu – równe i pionowe,

układane na podkładkach pomiędzy dwoma kołkami,

układane oddzielnie dla każdej grupy i rodzaju,

Uwaga:
1.

dopuszcza się ułożenie stosów
z różnych rodzajów drewna,
wówczas stos nosi nazwę
rodzaju drewna przeważającego

2.

Dopuszcza się również
układanie razem drewna grupy
S3a i M1

8

Postanowienia ogólne:

1.1. Postanowienia ogólne

1.2. Pomiar surowca drzewnego w

sztukach pojedynczo

1.3. Pomiar surowca drzewnego

mierzonego w sztukach
grupowo

1.4. Pomiar surowca drzewnego w

stosach

I.

Pomiar

- przygotowanie do pomiaru

surowiec drzewny mierzony w stosach regularnych

Stosy zwykły

Stosy krzyżowy

Stosy kombinowany

9

stosy

I.

Pomiar

Postanowienia ogólne:

1.1. Postanowienia ogólne

1.2. Pomiar surowca drzewnego w

sztukach pojedynczo

1.3. Pomiar surowca drzewnego

mierzonego w sztukach
grupowo

1.4. Pomiar surowca drzewnego w

stosach

10

Postanowienia ogólne:

1.1. Postanowienia ogólne

1.2. Pomiar surowca drzewnego w

sztukach pojedynczo

1.3. Pomiar surowca drzewnego

mierzonego w sztukach
grupowo

1.4. Pomiar surowca drzewnego w

stosach

I.

Pomiar

- przygotowanie do pomiaru

surowiec drzewny mierzony w stosach nieregularnych

(nieregularna wysokość)

W ten sposób mierzone mogą być:

kłody,

wyrzynki,

wałki,

czoła stosu – pionowe,

układane na podkładkach ,

układane

oddzielnie dla każdej grupy i rodzaju,

Uwaga:
1.

Stosuje się po zrywce
maszynami nasiębiernymi

11

Postanowienia ogólne:

1.1. Postanowienia ogólne

1.2. Pomiar surowca drzewnego w

sztukach pojedynczo

1.3. Pomiar surowca drzewnego

mierzonego w sztukach
grupowo

1.4. Pomiar surowca drzewnego w

stosach

I.

Pomiar

-

zasada ogólna

Elementami pomiaru są:

l

długość

d

średnica środkowa

d

g

średnica górna dla drewna iglastego do 8,9 m

d

g

d

ś

l

12

Postanowienia ogólne:

1.1. Postanowienia ogólne

1.2. Pomiar surowca drzewnego w

sztukach pojedynczo

1.3. Pomiar surowca drzewnego

mierzonego w sztukach
grupowo

1.4. Pomiar surowca drzewnego w

stosach

I.

Pomiar

-

pomiar długości

dokonujemy taśmą lub innym przyrządem

z dokładnością do 5 cm. Pomiar powinien być

dokonany wzdłuż najkrótszej linii łączącej

oba czoła lub rysy znacznika

13

Postanowienia ogólne:

1.1. Postanowienia ogólne

1.2. Pomiar surowca drzewnego w

sztukach pojedynczo

1.3. Pomiar surowca drzewnego

mierzonego w sztukach
grupowo

1.4. Pomiar surowca drzewnego w

stosach

I.

Pomiar

-

pomiar średnicy środkowej (d)

określa się na podstawie jednego

pomiaru

średnicomierzem,

prostopadle do osi podłużnej,

wykonujemy z dokładnością do 1mm

zaokrąglając do pełnych cm według

poniżej i 5 mm w dół

powyżej 5 mm w górę

średnicę rejestrujemy bez kory (bk),

dopuszcza zdjęcie kory

w miejscu pomiaru

drewno wielkowymiarowe (W)

należy dzielić według średnicy

środkowej na trzy klasy grubości

Uwaga:
1.

Jeśli pomiar wypada
na zniekształceniach,
wówczas dokonujemy
go w miejscu
ukształtowanym
regularnie powyżej i
poniżej

2. W przypadku

wystąpienia listwy
mrozowej lub
piorunowej pomiar
wykonujemy z
pominięciem wady

3.

Jeśli drewno jest
wyraźnie spłaszczone,
średnia z największej i
najmniejszej średnicy

W przypadku pomiaru średnicy drewna w korze należy stosować potrącenia:

Dopuszcza się obliczanie miąższości bez kory

poprzez odjęcie od miąższości w korze dla
partii dłużyc ustalonego udziału kory:

So, Md

8

Sw, Jd

8,5

Bk, Gb, Kl

10

Jw., Js, Lp, Ol, Os, Tp, Wz

6,3

Db, Rb

21,2

Brz

11,5

Rodzaj drewna

% udział

kory

1

do 24

2

od 25 do 34

3

35 i powyżej

Klasy

grubości

średnica środkowa (d)

(bk)

do 16

17-24

25-34

35-49

50 i pow

So, Md

1

2

2

3

4

Sw, Jd

2

2

3

Bk, Gb, Kl

1

2

2

Jw., Js, Lp, Ol, Os, Tp, Wz

3

3

4

Db, Rb

4

5

6

Brz

2

3

4

2

średnica środkowa drewna w korze (cm)

Rodzaj drewna

1
1
2
3

14

Postanowienia ogólne:

1.1. Postanowienia ogólne

1.2. Pomiar surowca drzewnego w

sztukach pojedynczo

1.3. Pomiar surowca drzewnego

mierzonego w sztukach
grupowo

1.4. Pomiar surowca drzewnego w

stosach

I.

Pomiar

-

pomiar średnicy dolnej (d

d

)

dokonujemy wk lub bk, za pomocą

przymiaru liniowego lub średnicomierza

na najmniejszej średnicy

-

pomiar średnicy górnej (d

g

)

dokonujemy bk, za pomocą

przymiaru liniowego lub średnicomierza

-

pomiar średnicy znamionowej (d

z

)

dokonujemy wk lub bk, za pomocą

średnicomierza w odległości 1m od czoła dolnego

sztuki drewna po najmniejszej średnicy

Drewno grupy S3b dzieli się według średnicy

znamionowej w korze na trzy klasy:

1

od 7 do 9

2

od 10 do 11

3

od 12 do 14

Klasy wymiarowe

średnica znamionowa (d)

(wk)

15

Postanowienia ogólne:

1.1. Postanowienia ogólne
1.2. Pomiar surowca drzewnego w

sztukach pojedynczo

1.3. Pomiar surowca drzewnego

mierzonego w sztukach
grupowo

1.4. Pomiar surowca drzewnego w

stosach

I.

Pomiar

-

pomiar średnicy dolnej (d

z

)

zgodnie z omówionymi zasadami

-

pomiar długości (l)

Zgodnie z omówionymi zasadami

- liczba sztuk (n)

Postanowienia ogólne:

1.1. Postanowienia ogólne
1.2. Pomiar surowca drzewnego w

sztukach pojedynczo

1.3. Pomiar surowca drzewnego

mierzonego w sztukach
grupowo

1.4. Pomiar surowca drzewnego w

stosach

16

I.

Pomiar

- stosy regularne

z dokładnością do 1 cm,

długość,

szerokość,

wysokość

W przypadku M2,
przyjmujemy
szacunkową
długość

Należy mierzyć
poziomo,
pomiędzy
kołkami

S2, S4, M2 należy mierzyć od miejsca styku
podkładki z pierwszą warstwą do górnej krawędzi
stosu
S3a i M1 należy mierzyć w połowie oszacowanej
długości

Postanowienia ogólne:

1.1. Postanowienia ogólne
1.2. Pomiar surowca drzewnego w

sztukach pojedynczo

1.3. Pomiar surowca drzewnego

mierzonego w sztukach
grupowo

1.4. Pomiar surowca drzewnego w

stosach

17

I.

Pomiar

- stosy regularne

s

l

h+5%

V = Vp*x

– (współczynnik)

mp w korze na m

3

bez

kory

m

3

bez kory na mp w

korze

sortyment

S

2

– So

1,0; 1,2

2,0; 2,4

3,0; 6,0

0,65

1,54

0,62

1,61

0,60

1,67

S

2

– Bk/Gb

1,0; 1,2

2,0; 2,5

2,6; 3,5

0,70

1,43

V = Vp*x*0,75

– (współczynnik)

M1, M2, S3a

+10%

Postanowienia ogólne:

1.1. Postanowienia ogólne
1.2. Pomiar surowca drzewnego w

sztukach pojedynczo

1.3. Pomiar surowca drzewnego

mierzonego w sztukach
grupowo

1.4. Pomiar surowca drzewnego w

stosach

18

I.

Pomiar

-

stosy nieregularne

z dokładnością do 1 cm,

długość, przyjmuje się długość zawartych w nim sztuk

szerokość, wzdłuż krawędzi dolnej po obu stronach stosu,

przyjmując średnią arytmetyczną tych pomiarów

wysokość określa się:

średnia przynajmniej 6 pomiarów (3 po jednej stronie)

odległości pomiędzy miejscami pomiaru do 1 m

w przypadku stosów o szerokości powyżej 6 m do 2 m ,

w tym przypadku z jednej strony stosu pomiar na metrach

parzystych, z drugiej na nieparzystych

19

2.1. Zasady ogólne

2.2. Obliczanie miąższości

według wzoru

2.3. Określanie miąższości na

podstawie tablic

2.4. Określanie miąższości za

pomocą urządzeń
elektronicznych

2.5. Miąższość surowca

mierzona w sztukach
grupowo

2.6. Miąższość surowca

drzewnego mierzonego w
stosach na nasiębiernych

II. Określanie miąższości

-

dokładność

surowiec mierzony w sztukach pojedynczo

z do setnych m

3

(0,01), za zgodą stron

do dziesiętnych m3 (0,1)

-

przeciętna miąższość

dopuszcza się w grupie S1, za zgodą stron

jako średnią arytmetyczną wszystkich pozyskanych

drzew na powierzchni, bądź jako próbę losową,

która powinna obejmować 15% pozyskanych sztuk

20

2.1. Zasady ogólne

2.2. Obliczanie miąższości

według wzoru

2.3. Określanie miąższości na

podstawie tablic

2.4. Określanie miąższości za

pomocą urządzeń
elektronicznych

2.5. Miąższość surowca

mierzona w sztukach
grupowo

2.6. Miąższość surowca

drzewnego mierzonego w
stosach na nasiębiernych

II. Określanie miąższości

-

Wzór Hubera

l

d

V









10000

4

2



- d-

średnica środkowa drewna (cm)

- l-

długość drewna (m)

-

π- 3,14

-

miąższość drewna (m

3

)

21

2.1. Zasady ogólne
2.2. Obliczanie miąższości

według wzoru

2.3. Określanie miąższości na

podstawie tablic

2.4. Określanie miąższości za

pomocą urządzeń
elektronicznych

2.5. Miąższość surowca

mierzona w sztukach
grupowo

2.6. Miąższość surowca

drzewnego mierzonego w
stosach na nasiębiernych

II. Określanie miąższości

-

drewno okrągłe

odczytuje się z tablic przyjmując średnicę d (środkową)

za za średnicę walca a długość sztuki za długość walca

-

drewno kłodowane iglaste

dla sztuk o długościach do 8,9 m, odczytuje się z tablic

przyjmując średnicę d

g

(górną) i długość sztuki

22

2.1. Zasady ogólne
2.2. Obliczanie miąższości

według wzoru

2.3. Określanie miąższości na

podstawie tablic

2.4. Określanie miąższości za

pomocą urządzeń
elektronicznych

2.5. Miąższość surowca

mierzona w sztukach
grupowo

2.6. Miąższość surowca

drzewnego mierzonego w
stosach na nasiębiernych

II. Określanie miąższości

-

Pomiar miąższości z wykorzystaniem elektronicznych urządzeń

pomiarowych dopuszczalny przy pozyskaniu

drewna W i S maszynami wielooperacyjnymi.

Należy uwzględnić odpowiednie potrącenia na korę

23

2.1. Zasady ogólne
2.2. Obliczanie miąższości

według wzoru

2.3. Określanie miąższości na

podstawie tablic

2.4. Określanie miąższości za

pomocą urządzeń
elektronicznych

2.5. Miąższość surowca

mierzona w sztukach
grupowo

2.6. Miąższość surowca

drzewnego mierzonego w
stosach na nasiębiernych

II. Określanie miąższości

dotyczy tylko drewna grupy S3b

Klasy

wymiarowe

Md, So

Jd, Sw

liściaste

miąższość 100 sztuk

1

1,6

2,2

1,5

2

3,6

4,4

3,5

3

6,0

6,8

5,7

24

2.1. Zasady ogólne
2.2. Obliczanie miąższości

według wzoru

2.3. Określanie miąższości na

podstawie tablic

2.4. Określanie miąższości za

pomocą urządzeń
elektronicznych

2.5. Miąższość surowca

mierzona w sztukach
grupowo

2.6. Miąższość surowca

drzewnego mierzonego w
stosach na nasiębiernych

II. Określanie miąższości

- elementy pomiaru:

Powierzchnia przekroju poprzecznego ładunku

długość ładunku

25

2.1. Zasady ogólne
2.2. Obliczanie miąższości

według wzoru

2.3. Określanie miąższości na

podstawie tablic

2.4. Określanie miąższości za

pomocą urządzeń
elektronicznych

2.5. Miąższość surowca

mierzona w sztukach
grupowo

2.6. Miąższość surowca

drzewnego mierzonego w
stosach na nasiębiernych

2.7. Miąższość drewna

rozdrobnionego

II. Określanie miąższości

- obliczenie:

oblicza się w m

3

, na podstawie

pomiarów wykonanych u odbiorcy

według wzoru:

x

h

s

l

V









- l-

długość w metrach

- s-

szerokość w metrach

- h-

wysokość w metrach

- x-

współczynnik zamienny

26

3.1. Cechowanie drewna W, S1

w sztukach pojedynczo

3.2. Cechowanie surowca

drzewnego, mierzonego w
sztukach grupowo

3.3. Cechowanie surowca

drzewnego, mierzonego w
stosach

III. Cechowanie

- na czole sztuki

znak jednostki administracyjnej

numer sztuki

w przypadku kontroli

– cechówkę kontrolną

lub brakarską

-

Drewno kłodowane

dopuszcza się za zgodą stron odstępstwa,

zgodnie z zarządzeniem nr 35 DGLP (dla całego stosu kłód

lub wyrzynków jeden numer ewidencyjny i cechówka)

27

3.1. Cechowanie drewna W, S1

w sztukach pojedynczo

3.2. Cechowanie surowca

drzewnego, mierzonego w
sztukach grupowo

3.3. Cechowanie surowca

drzewnego, mierzonego w
stosach

III. Cechowanie

-

na czole sztuki lub zaciosu powierzchni bocznej sztuki położonej

w górnej warstwie stosu lub zaciosie palika podpierającego stos

znak jednostki administracyjnej

numer stosu

w przypadku kontroli

– cechówkę kontrolną

lub brakarską

28

3.1. Cechowanie drewna W, S1

w sztukach pojedynczo

3.2. Cechowanie surowca

drzewnego, mierzonego w
sztukach grupowo

3.3. Cechowanie surowca

drzewnego, mierzonego w
stosach

III. Cechowanie

- na czole stosu

znak jednostki administracyjnej

numer stosu

w przypadku kontroli

– cechówkę kontrolną

lub brakarską

29

3.1. Cechowanie drewna W, S1

w sztukach pojedynczo

3.2. Cechowanie surowca

drzewnego, mierzonego w
sztukach grupowo

3.3. Cechowanie surowca

drzewnego, mierzonego w
stosach

III. Cechowanie

- cechowanie (plastik)

30

3.1. Cechowanie drewna W, S1

w sztukach pojedynczo

3.2. Cechowanie surowca

drzewnego, mierzonego w
sztukach grupowo

3.3. Cechowanie surowca

drzewnego, mierzonego w
stosach

III. Cechowanie

tradycyjne

31

3.1. Cechowanie drewna W, S1

w sztukach pojedynczo

3.2. Cechowanie surowca

drzewnego, mierzonego w
sztukach grupowo

3.3. Cechowanie surowca

drzewnego, mierzonego w
stosach

III. Cechowanie

- cechowanie (kod kreskowy)

32

3.1. Cechowanie drewna W, S1

w sztukach pojedynczo

3.2. Cechowanie surowca

drzewnego, mierzonego w
sztukach grupowo

3.3. Cechowanie surowca

drzewnego, mierzonego w
stosach

III. Cechowanie

- cechowanie (metal)

33

3.1. Cechowanie drewna W, S1

w sztukach pojedynczo

3.2. Cechowanie surowca

drzewnego, mierzonego w
sztukach grupowo

3.3. Cechowanie surowca

drzewnego, mierzonego w
stosach

III. Cechowanie

- cechowanie (drewno)

34

3.1. Cechowanie drewna W, S1

w sztukach pojedynczo

3.2. Cechowanie surowca

drzewnego, mierzonego w
sztukach grupowo

3.3. Cechowanie surowca

drzewnego, mierzonego w
stosach

III. Cechowanie

tradycyjne