Wietrzenie

Obejmuje wszelkie
niskotemperaturowe zmiany,
jakim ulegają na
powierzchni Ziemi minerały
i skały pod wpływem
czynników fizycznych lub
chemicznych

Czynniki wietrzenia
chemicznego:
atmosfera, hydrosfera,
biosfera,
antropopresja

kategorie wietrzenia -

w wyniku wietrzenia tworzą się:
-minerały chemicznie niezmienione
-minerały chemicznie zmienione
(nierozpuszczone i rozpuszczone)
-zwietrzelina rezydualna – eluwium.

Przemiany chemiczne:
-

Rozpuszczanie

-

Hydratacja

-

Hydroliza

-

Utlenianie

–

Karbonatyzacja

-

Dekarbonatyzacja

Parametr K

x

Perelmana –

współczynnik migracji wodnej
- oparty na porównaniu
przeciętnego chemizmu skał
regionu ze składem
chemicznych suchej masy
pozostałej po odparowaniu
wód rzecznych tego regionu

Transport
Koncentracja pierwiastków
-

Rozdzia

ł fizyczny – gęstościowy

(np. kasyteryt, wolframit, chromit,
monacyt (lantanowce, tor), cyrkon,
paltynowce, z

łoto)

-

Rozdzia

ł fizyczny – odporność na

ścieranie
-

Rozdzia

ł chemiczny –

rozpuszczanie i strącanie (rola
war. fiz-chem. i chem. pod

łoża.

Podział produktów wietrzenia wg
Goldschmidta 1937,
Rezystaty
Hydrolizaty
Oksydaty
Precipitaty
Ewaporaty.
+
Rankama i Sahama
Reduzaty
Biolity

Biosfera – gromadzi niektóre
pierwiastki, stymuluje wietrzenie.
Makroelementy (biofilne, jak C, H,
O, N, S, zwierzęce – Ca, P, F, Fe),
Si – skrzypy – mat. ścierne, i
mikroelementy (B, Mo, Mn, Co, Cu,
Se),
Hg – niektóre bakterie,
Rola siarki, Al jako trucizna.

Roczne cykle biogeochemiczne - nagromadzanie lub
deficyt pierwiastków w określonych środowiskach
czy poziomach glebowych. Do gleby dostają się
pierwiastki poprzez asymilacje z atmosfery.

Biogeochemiczne poszukiwania złóż (Cu, Zn, Pb,
Ni)
Niektóre rośliny są pierwiastkowymi endemitami –
geobotaniczne metody poszukiwania złóż – Armeria
maritima subsp. halleri (cynk, G. Śląsk), Eriogonum
ovalifolium (srebro, Am. Pn.).

Stężenie i koncentracja (więcej niż w otoczeniu).

Skały pochodzenia organicznego
- węgle (popiół „zewnętrzny” - z cząstek
mineralnych osadu i gleby, popiół „wewnętrzny” –
subst. zaasymilowane lub uformowane przez
rośliny),
- torf, węglowodory, wapienie, diatomity,
spongiolity i gezy

Skały organogeniczne
–

wapienie, siarka, baryt, celestyn, H

2

S, SO

x

w

okolicach Tarnobrzega
–

rudy darniowe – bakterie żelaziste,

–

miedz rodzima i siarczki miedzi - bakterie

–

cynk, ołów, miedz (słodkowodny glon

Spirogyra)

–

guano (ptasie, ssaków np. nietoperze – zapis

zmian środowiskowych C3 i C4 Sri Lanka)

–

antropogeniczne (wysypiska śmieci, odpady)