Białka osocza

Płyny fizjologiczne

WPROWADZENIE

Białka to wielkocząsteczkowe polipeptydy. Granica

oddzielająca duże polipeptydy od małych białek

przebiega zazwyczaj między masami cząsteczkowymi

8000 — 10 000.

Białka proste są zbudowane tylko z

aminokwasów. Białka złożone zawierają dodatkowe

związki nieamino-kwasowe, takie jak hern, pochodne

witamin, lipidy lub węglowodany

.

Osocze krwi

Zasadniczy, płynny składnik krwi, w którym są zawieszone

składniki morfotyczne (komórkowe). Stanowi ok. 55% objętości

krwi. Uzyskuje się je przez wirowanie próbki krwi. W uproszczeniu

można przyjąć że osocze krwi pozbawione fibrynogenu i

czynników krzepnięcia jest surowicą krwi.

Osocze krwi jest płynem słomkowej barwy, składający się przede

wszystkim z wody, transportujący cząsteczki niezbędne

komórkom

(elektrolity, białka, składniki odżywcze), ale również

produkty ich

przemiany materii. Mając zdolność krzepnięcia

odgrywa podstawową rolę w hemostazie. Białka osocza pełnią

różne funkcje: odpowiadają za równowagę kwasowo-zasadową,

ciśnienie osmotyczne, lepkość osocza, obronę organizmu, a w

przypadku głodu są źródłem aminokwasów dla komórek.

Skład osocza krwi

•

90% - woda

•

9% - związki organiczne

•

1% - związki nieorganiczne

•

białka

1.

albuminy

2.

globuliny

3.

Fibrynogen

•

I inne substancje odżywcze , hormony, gazy

oddechowe, elektrolity, witaminy oraz

azotowe produkty przemiany materii

Synteza białek osocza

Do białek osocza krwi zaliczamy: globuliny,

albuminy, białka ostrej fazy i fibrynogen. Białka

osocza syntetyzują komórki wątroby zwane

hepatocytami. Z wątroby są one wydzielane do

krwi

Grupa białek rozpuszczalnych w wodzie, obecnych w osoczu

krwi, produkowane przez wątrobę. Są głównymi białkami

występującymi w osoczu, stanowią 60% białka całkowitego. Można

je znaleźć również w mleku i białku jaja kurzego. Charakteryzują

się krótkim, gdyż zaledwie parodniowym okresem półtrwania

.

Prawidłowy poziom albuminy we krwi ludzkiej wynosi od 3,5 do 5,0
g/dL. Albuminy należą do małych białek, mają masę od 20-60 kDa, są
hydrofilowe i dzięki przewadze aminokwasów kwaśnych posiadają
ładunek ujemny co zapobiega przedostawaniu się tego białka z krwi do
moczu.

Albuminy

Pełnią kluczową rolę w utrzymaniu ciśnienia onkotycznego
niezbędnego do zachowania prawidłowych proporcji między
ilością wody zawartą we krwi a ilością wody w płynach
tkankowych. Rolą albumin jest także działanie buforujące pH,
transport niektórych hormonów, leków, kwasów tłuszczowych
i barwników żółciowych oraz wiązanie i transport dwutlenku
węgla.

Rola

albumin

Naruszenie poziomu albumin w osoczu zakłóca wszystkie procesy
związane z filtracją i przenikaniem wody przez ściany naczyń
krwionośnych, zakłóca więc powstawanie moczu, płynu
zewnątrzkomórkowego i chłonki.

Wzrost stężenia albumin wywołuje odwodnienie. Natomiast przyczyną
spadku stężenia mogą być: zmniejszona synteza albuminy,
niedożywienie, zaburzenia wchłaniania, choroby wątroby, zwiększona
utrata albuminy, zespół nerczycowy, choroby przewodu pokarmowego

,

oparzenia, krwawienia, wysięki, zwiększony katabolizm albuminy,
posocznica, wysoka gorączka, urazy, choroby nowotworowe,
przewodnienie

.

Są odpowiedzialne za mechanizmy odpornościowe oraz

wiążą tłuszcze i glukozę. Są białkami dobrze

rozpuszczalnymi w rozcieńczonych roztworach soli, nie

rozpuszczają się w czystej wodzie. Ulegają wytrąceniu

już przy 50% wysycenia roztworu siarczanem amonu.

Skład aminokwasowy globulin obejmuje zazwyczaj od

18 do 20 podstawowych aminokwasów. Globuliny są

rozpowszechnione w komórkach i tkankach wszystkich

organizmów. Stanowią one istotny składnik

cytoplazmy

wszystkich komórek. U roślin znaczne ilości globulin

nagromadzają się w nasionach, u zwierząt występują

one szczególnie obficie w płynach ustrojowych, takich

jak osocze krwi czy mleko, oraz tkance mięśniowej.

Globuliny

Klasyfikacja przeciwciał

Nazwa

Opis

Rysunek

IgA

Odgrywają rolę w

mechanizmach odpornościowych
w obrębie błon śluzowych
przewodu pokarmowego, dróg
oddechowych, układu moczowo-
płciowego, zapobiegają

kolonizacji patogenów

IgD

Odgrywają rolę jako
receptory na komórkach B
dla antygenów

.

IgE

Odpowiedzialne za reakcje
alergiczne typu
natychmiastowego.
Powodują uwalnianie
histaminy z mastocytów.
Odgrywają rolę w
zwalczaniu pasożytów.

Cd.

IgG

Podstawowa w
odporności klasa
immunoglobulin.

IgM

Wydzielane wcześnie w
przebiegu reakcji
immunologicznej.
Eliminują patogeny we

wczesnych stadiach
odporności zależnej od
limfocytów B, zanim
zostaną wyprodukowane
wystarczające ilości IgG

Podział globulin na podstawie

podziału elektroforetycznego

•

α-globuliny (alfa) na przykład:

1.

α1-antytrypsyna

2.

α2-globulina, czyli angiotensynogen

3.

α2-makroglobulina

•

β-globuliny (beta), m.in. odpowiedzialne za

transport kwasów tłuszczowych i hormonów
sterydowych

•

γ-globuliny (gamma), czyli immunoglobuliny

(przeciwciała)

I czynnik krzepnięcia - białko osocza krwi

wytwarzane w wątrobie, angażowane w
końcowej fazie procesu krzepnięcia i
przekształcane w białko fibrylarne - fibrynę
(włóknik) współtworzącą skrzep krwi.

Fibrynogen łącząc się z receptorami powoduje
agregacje aktywowanych trombocytów. Jest
zaliczany do białek ostrej fazy

Fibrynogen

Białka ostrej fazy

Białka ostrej fazy - grupa białek surowicy krwi,

uwalnianych przez wątrobę w wyniku reakcji na

zakażenie organizmu. Synteza ich wzrasta pod

wpływem interleukiny-6 (IL-6). Pobudzają fagocytozę,

ułatwiają eliminację patogenów. Modyfikują również

działanie innych białek odpornościowych, chronią

przed niszczącym wpływem enzymów osoczowych i

komórkowych, dostających się do krwi z

uszkodzonych narządów.

Białka ostrej fazy:

- alfa-antytrypsyna,

- kwaśna alfa1-glikoproteina,

- ceruloplazmina,

- haptoglobina,

-

fibrynogen.

Niedobór predysponuje do wystąpienia krwawień. Może być spowodowany

zmniejszoną syntezą (np. w przebiegu marskości wątroby, afibrynogenemii czy

hipofibrogenemii) bądź nadmiernym zużyciem (w zespole rozsianego

krzepnięcia wewnątrznaczyniowego DIC). Wartości podwyższone, którym

towarzyszy zwiększone ryzyko zakrzepicy, obserwowane są w ostrych stanach

zapalnych, chorobie wieńcowej, zespole nerczycowym ale także fizjologicznie

podczas ciąży. Wrodzony niedobór fibrynogenu zdarza się rzadko (1-

2/1.000.000).

W przypadku afibrynogenemii krew pozbawiona jest możliwości krzepnięcia,

możliwe są trudne do zahamowania krwotoki, jednakże u niektórych osób

objawy są zaskakująco skąpe. Afibrynogenemia i hipofibrynogenemia mogą

być diagnozowane już u noworodków (nadmierne krwawienia z pępowiny).

Często występują krwawienia z nosa i dziąseł oraz łatwe siniaczenie, natomiast

krwawienia dostawowe (w przeciwieństwie do hemofilii) są dość rzadkie.

Rola białek osocza

• Transportowa
• Udział w krzepnięciu
• Odpornościowa
• Rola receptorów dla antygenów

Gęsty żółty płyn, zaczyna się gromadzić w piersi jeszcze w czasie ciąży (u

człowieka już od około 20 tygodnia). W porównaniu do mleka właściwego

matki, siara jest szczególnie bogata w białka, z których większość jest mało

odżywcza, ale gra ważną rolę w dojrzewaniu przewodu pokarmowego młodych

ssaków.

Zawiera bardzo wysoki poziom przeciwciał IgA, do 5 mg/ml w pierwszych

dniach. Mała część tego jest wchłaniana, a większa część zamiast tego

pozostaje na powierzchni układu pokarmowego dziecka, działając jako 'płaszcz

odpornościowy', zapobiegając patogenom które mogą przyklejać się do ścianek

układu pokarmowego. Prostaglandyny obecne w siarze nie są trawione przez

żołądek dziecka, ale pozostają nietknięte i działają jako ochrona żołądka i

innych organów.
Siara jest wydzielana zarówno przez piersi kobiet, jak i wymiona samic ssaków

MLEKO

wydzielina gruczołów mlekowych samic ssaków służąca jako

pokarm dla młodych osobników. Mimo że przez wiele lat

stosowano mleko krowie oraz sztucznie przygotowywane

preparaty mleczne, najbardziej wartościowym i właściwym

pokarmem dla niemowląt jest mleko ludzkie

.

*Kazeina- to najważniejsze białko mleka Kazeina występuje w mleku w postaci miceli
tworzących roztwór koloidalny

. W skład każdej miceli wchodzi od 300 do 500 podjednostek. Są połączone

jonami wapniowymi, fosforanowymi i cytrynianowymi.
*Albuminy - są reprezentowane przez alfa-lakto-albuminę, β-lakto-globulinę i albuminę
serum, tzw. albuminę surowicy krwi. Białka te w mleku występują w rozproszeniu i są
bardzo trudne do wydzielenia w postaci skrzepu. Białka te nie zawierają fosforu,
natomiast bogate są w lizynę, a β-lakto-globulina ulega denaturacji podczas silnego
ogrzania, co ma niekorzystny wpływ na wydzielanie skrzepu przy pomocy
podpuszczki. α-lakto-albumina jest bardziej odporna na wysokie temperatury.
Pasteryzacja (80-90°C) nie powoduje jej koagulacji. W związku z tym zawsze pozostaje
ona w serwatce.
*Globuliny wysokocząsteczkowe (immunoglobuliny). W mleku normalnym jest ich
około 0,06%. W dużych ilościach występują w siarze. Obserwuje się je również u krów
z zapaleniem wymienia (mastitis). Mleko mastitisowe to mleko od krów z zapaleniem
wymienia. Produkowane są przez komórki plazmatyczne występujące w gruczołach
mlecznych

Białka mleka

Ślina - wydzielina gruczołów ślinowych, nazywanych śliniankami. W ciągu doby, w

zależności od spożywanego pokarmu, ślinianki uchodzące do jamy ustnej
produkują średnio 1,5 l śliny. W organizmie człowieka wyróżniamy trzy pary
dużych ślinianek :

•

przyuszne

•

Podżuchwowe

•

Podjęzykowe

Ślina wydzielana jest również przez wiele mniejszych gruczołów ślinowych

umieszczonych w całej jamie ustnej, do których należą: gruczoły policzkowe,
wargowe, podniebienne, językowe i trzonowe.

Wydzielanie śliny jest odruchowe i następuje po zadziałaniu bodźców. Najczęściej

dochodzi do jej wydzielania przy podrażnieniu receptorów smakowych przez
pokarm (wystarczy również samo wyobrażenie). Sygnał przekazywany jest do
rdzenia przedłużonego, do ośrodka odruchu i stamtąd przekazywany jest
odśrodkowym włóknom wydzielniczym, których zakończenia znajdują się na
twarzy i gardle, to one powodują wydzielanie śliny (to odruch bezwarunkowy). W
ślinie zawarty jest enzym który rozkłada cukry już w jamie ustnej. Ślinę możemy
podzielić na:

•

ślinę surowiczą zawierającą enzym amylazę ślinową (ptialinę) rozpoczynający

trawienie skrobi;

•

ślinę śluzową (dzięki mucynie ułatwia połykanie pokarmu).

Skład śliny:

•woda około 99%
•związki nieorganiczne:

*Na (kation sodu)
*K (kation potasu)
*Cl (anion chloru)
*kwas ortofosforowy V

•związki organiczne:

*mucyna - ułatwia połykanie pokarmu
*ptialina - rozkłada skrobię na maltozę i dekstrynę
*maltaza - rozkłada maltozę na glukozę
*lizozym - enzym bakteriobójczy

Skład śliny zależny jest od miejsca, w którym jest wydzielana np.
ślinianki przyuszne wydzielają ślinę ubogą w mucynę oraz od stanu
autonomicznego układu nerwowego