Żeby mogła krążyć
KREW
Żeby mogła krążyć
KREW
Wypełnia łożysko naczyniowe
Oddzielona śródbłonkiem
Stanowi 5 – 7% masy ciała
PŁYN, w którym pływają komórki
Składa się z OSOCZA (roztwór białek,
lipidów, elektrolitów) i elementów
morfotycznych: erytrocytów
leukocytów
trombocytów
HEMATOKRYT – jaki % objętości krwi
stanowią komórki
Hematokryt (liczba hematokrytowa, wskaźnik hematokrytowy) (oznacza się
skrótem Ht lub Hct) – stosunek objętości skoagulowanych erytrocytów do objętości
całej krwi
lub stosunek wszystkich elementów morfotycznych krwi do całej objętości.
Wyrażany jest zwykle w procentach lub w postaci ułamka (tzw. frakcji objętości).
Transport – tlen z płuc do tkanek
- CO2 z tkanek do płuc
- substancje odżywcze do tk.
- produkty metabolizmu do nerek
- hormony, witaminy
Magazyn (białka osocza)
Homeostaza (temperatura, pH, ciś. osmot.)
Obrona (leukocyty, przeciwciała, ukł.
dopełniacza)
Powstają w szpiku kostnym
Żyją we krwi do 4 miesięcy (stare usuwane z
obiegu przez śledzionę)
Przenoszą tlen z płuc do tkanek
Kształt dwuwklęsłego dysku, dzięki
białkom strukturalnym
Większy niż większość naczyń włosowatych
(musi się zwinąć, by przepłynąć)
Wypełniony prawie w całości
HEMOGLOBINĄ
Hemoglobina, oznaczana też skrótami Hb lub HGB – czerwony barwnik krwi,
białko zawarte w erytrocytach, którego zasadniczą funkcją jest przenoszenie
tlenu – przyłączanie go w płucach i uwalnianie w tkankach. Mutacje genu
hemoglobiny prowadzą do chorób dziedzicznych: anemii sierpowatej, talasemii
lub rzadkich chorób zwanych hemoglobinopatiami
.
Liczba - M: 4,5 – 5,6 K: 4 – 5 (mln/mm3)
Ht - M: 42 – 50 K: 36 – 45 (%)
Hb - M: 14 – 17,5 K: 12 – 15,5 (g/dl)
MCV to średnia objętość pojedynczej
krwinki.(mean cell volume) K: 81-99 fl, M: 80-94
fl(
femtolitr
) MCV
MCH to średnia masa hemoglobiny w krwince
(mean corpuscular hemoglobin) K: 27-31 pg, M: 27-
34 pg (
picogram
) MCH
MCHC to średnie stężenie hemoglobiny w krwince
(MCH concentration) 33-37 g/dl MCHC
Wizualizacja cząsteczki
hemoglobiny. Cztery
zasocjowane podjednostki, z
których każda zawiera cząsteczkę
hemu (zaznaczoną na zielono).
Nie pokazano grup bocznych
aminokwasów, a tylko
konformację łańcuchów
peptydowych – tzw. model
wstęgowy.
Cząsteczka białka (globiny), zbudowana z 4
łańcuchów peptydowych:
- 2
i 2
(w Hb A1)
- 2
i 2
(w Hb A2)
- 2
i 2
(w Hb F)
Połączona z 4 cząsteczkami hemu (każdy
połączony z jednym łańcuchem pept.)
HBA (Hb A1) prawidłowa hemoglobina dorosłych
– 97%
Hb A2 prawidłowa hemoglobina dorosłych;
stanowi około 1,5% – 3% hemoglobiny
Hb F hemoglobina płodowa; ma większe
powinowactwo do tlenu niż HbA, dzięki czemu
jest w stanie pobrać tlen z krwi matki przez
łożysko i uwolnić go w tkankach płodu. W życiu
pozamacicznym jest zastępowana, gdyż słabiej
uwalnia tlen w tkankach przy wyższym ciśnieniu
parcjalnym tlenu. (po 6 miesiącu życia). U
dorosłych do 0,5%- 2% .
1.
TRANSPORT TLENU z płuc do komórek.
2.
Transport niewielkiej ilości CO2 (6%) – tzw.
karbaminohemoglobina.
3.
Magazyn tlenu – na kilka sekund.
1 cząsteczka Hb wiąże 8 atomów tlenu:
(w cz. hemu 1 cz. Fe2+ łączy się z 1 cz. O2):
OKSYHEMOGLOBINA
% Hb utlenowanej zależy od:
- pO2 (
cisnienia parcjalnego tlenu
)
- pH i pCO2
( stężenia jonów wodorowych i ciśnienia parcjalnego
dwutlenku węgla
)
- temperatury
To funkcja wysycenia Hb tlenem (SaO2) w
zależności od prężności tlenu we krwi (pO2)
Efekt Bohra - zjawisko występujące w fizjologii, polegające na
zmniejszaniu powinowactwa hemoglobiny do tlenu w warunkach
obniżonego pH (wzrost stężenia jonów wodorowych, H
+
).
• Powoduje to, że tlen jest łatwiej oddawany przez hemoglobinę
(dysocjacja tlenu).
•Ułatwia to oddawanie tlenu w tkankach.
• Przeciwnie podwyższenie pH zwiększa powinowactwo wiązaniu
tlenu przez hemoglobinę i utrudnia oddawanie go w tkankach.
•W procesie tym bierze udział H
2
CO
3(kwas węglowy)
, który pod
wpływem anhydrazy węglanowej rozkłada się do jonu
wodorowęglanowego oraz kationu wodoru.
• Krzywa wysycenia hemoglobiny tlenem, ma kształt sigmoidalny.
Krzywa saturacji
hemoglobiny w zależności
od warunków.
Na zielono krzywa w
warunkach prawidłowych.
temp,
pCO2 i
pH – przesuwają krzywą w
lewo (wzrost powinowactwa tlenu do Hb ):
przy tej samej pO2 więcej Hb wysyconej tlenem
temp,
pCO2 i
pH – przesuwa krzywą w
prawo: mniej Hb wysyconej tlenem, ale także
łatwiej oddaje O2 w tkankach.
Methemoglobina – atom żelaza utleniony do
Fe3+
( trzy atomowa cząsteczka żelaza)
powoduje całkowitą
utratę zdolności wiązania tlenu przez Hb.
Karboksyhemoglobina – związana z tlenkiem
węgla (HbCO), który ma 200x większe
powinowactwo do Hb niż tlen i łączy się z nią
na wiele godzin.
Rozpad głównie w śledzionie.
Globina ulega hydrolizie, aminokwasy do
ponownego wykorzystania.
Fe uwolnione do surowicy do ponownego
wykorzystania w szpiku.
Hem
biliwerdyna
bilirubina
wydalana z
żółcią.
Biliwerdyna – organiczny związek chemiczny, zielonkawy barwnik żółciowy
zbudowany z dwóch pierścieni pirolowych i dwóch pirolidonowych połączonych
mostkami metinowymi =CH-. Produkt reakcji rozpadu pierścienia porfirynowego
hemu.
Bilirubina – pomarańczowoczerwony barwnik żółciowy ,produkt rozpadu
hemu hemoglobiny i innych hemoprotein. Wzrost stężenia bilirubiny we krwi
i tkankach może powodować zażółcenie skóry i białkówki oczu, czyli
żółtaczkę
Ponad 40 różnych antygenów o różnym
znaczeniu.
Układ grup głównych AB0
Układ grup Rh
Układ antygenów tkankowych HLA
Na błonie komórkowej erytrocytów obecne
substancje grupowe A, B, lub H, determinujące
4 grupy główne:
1.
A (antygen A w otoczce, przeciwciała anty-A
w surowicy)
2.
B (antygen B, przeciwciała anty-A)
3.
AB (antygeny A i B, bez przeciwciał)
4.
0 (substancja grupowa H bez własności
antygenowych, przeciwciała anty-A i anty-B)
1.
W otoczce antygen D – gr. Rh-dodatnia.
2.
Brak antygenu D – gr. Rh-ujemna.
Przetoczanie krwi Rh(+) pacjentowi Rh(-)
prowadzi do immunizacji (przeciwciała anty-
D).
Ponowne przetoczenie doprowadzi do
aglutynacji krwinek dawcy.
Aby uniknąć odczynu poprzetoczeniowego
spowodowanego niezgodnością grup dalszych.
Polega na inkubacji krwinek dawcy z surowicą
biorcy i krwinek biorcy z surowicą dawcy.
Wystąpienie aglutynacji (próba dodatnia)
wyklucza przetoczenie.
Na powierzchni leukocytów i trombocytów
Na ich podstawie identyfikowane są obce
komórki, które zostaną zlikwidowane
Zgodność w układzie HLA – bliźnięta
jednojajowe
Typowanie – dobieranie biorcy narządów
możliwie najmniej niezgodnego w ukł. HLA,
by uniknąć odrzutu przeszczepu
Granulocyty - obojętnochłonne 35 – 70 %
- kwasochłonne 0 – 8 %
- zasadochłonne 0 – 2 %
Limfocyty 20 – 45 %
Monocyty 2 – 7 %
Powstają w szpiku kostnym czerwonym
Ziarnistości obojętnochłonne (neutrofile)
kwasochłonne (eozynofile)
zasadochłonne (bazofile)
Zdolność - chemotaksji
(zdolność ruchu)
- fagocytozy (
pochłanianie, trawienie komórek drobnoustrojów
oraz martwych krwinek czerwonych przez część krwinek białych)
- diapedezy
(jest to proces przechodzenia leukocytów przez
śródbłonek naczyń z udziałem cząsteczek adhezyjnych do płynu śródmiąższowego
tkanek, w których wystąpiło zapalenie)
- degranulacji (enzymy, mediatory zap.)
- oddychania wybuchowego (w. rodniki)
(Oddychanie wybuchowe to tworzenie wolnych rodników tlenowych przy
udziale NADPH). Dinukleotyd nikotynoamidoadeninowy (NADH - forma
zredukowana, NAD
+
- forma utleniona) – organiczny związek chemiczny,
nukleotyd pełniący istotną rolę w procesach oddychania komórkowego.
Jądro pałkowate lub segmentowe (do 5 seg)
Pula wolno krążących
Pula przyścienna (ponad połowa puli
całkowitej), może być b. szybko zmobilizowana
(wysiłek, hormony nadnerczy)
Pula całkowita może się zwiększyć
kilkukrotnie w kilka godzin – z rezerwy
szpikowej (toksyny bakteryjne, interleukina
(
grupa cytokin biorąca udział w procesach układu odpornościowego i
krwiotwórczych
)
Obrona przed infekcją bakteryjną (fagocytoza)
Po ok. 7 godz. diapedeza (nie wracają) do
miejsc zakażenia (chemotaksja)
W ognisku – degranulacja i uwalnianie
enzymów, wolnych rodników (H2O2-
Nadtlenek
wodoru
, OH
- grupa hydroksylowa
)
Funkcjonują podobnie (chemotaksja,
diapedeza, fagocytoza)
Szczególnie aktywne w parazytozach (
Choroby
pasożytnicze
).
Uczestniczą w raekcjach nadwrażliwości (np.
anafilaksja)
Degranulują pod wpływem IgE-
Immunoglobuliny
typu E (IgE),
nazywane też reaginami lub atopinami odgrywają szczególną rolę w ochronie organizmu przed
pasożytami oraz zmianami alergicznymi. Zaburzenia z nimi związane mogą zwiastować
poważne choroby jak nowotwór gardła lub oskrz
eli.
Uwalniają histaminę,
Uwalniają leukotrieny
( lipidy związane z układem immunologicznym. Biorą udział w
mechanizmach odpornościowych i procesach zapalnych, m.in. związanych z astmą i
alergicznym nieżytem nos
a
),
Uwalniają heparynę (jak komórki tuczne)
Heparyna Jest naturalnym czynnikiem zapobiegającym krzepnięciu krwi w naczyniach
krwionośnych, działając hamująco na wszystkie jego etapy, głównie na fazę przejścia
protrombiny w trombinę i jej działanie na fibrynogen. Heparyna aktywuje antytrombinę –
osoczowy czynnik hamujący działanie trombiny. Obniża także poziom cholesterolu i lipidów,
poprzez aktywację lipazy lipoproteinowej . Wytwarzana przez komórki tuczne, makrofagi i
komórki śródbłonka naczyń, działa szybko, lecz krótkotrwale
.
Komórki tuczne to komórki tkanki
łącznej oraz błon śluzowych, mające okrągły lub owalny kształt
.
Powstają w układzie limfatycznym (szpik
czerwony, grasica, węzły chłonne, grudki
chłonne, śledziona)
3 grupy: - limfocyty T (thymus) – grasicozależne
70%
- limfocyty B (bone marrow) –
szpikozależne 15%
- l. NK (natural killer) – cytotoksyczne 15%
1.
L. T helper – uwalniają cytokiny (interleukiny,
interferon, TNF), które aktywują limfocyty B i
T
2.
L. T cytotoksyczne – niszczą komórki
zawierające antygen – tzw. Odporność
komórkowa
„Uczulone” limfocyty B (po ekspozycji
antygenu) migrują do węzłów chłonnych
Tam przekształcają się w komórki
plazmatyczne
Które produkują i uwalniają swoiste
przeciwciała (przeciwko temu antygenowi) –
tzw. odporność humoralna
Niszczą komórki z wirusami (jak T
cytotoksyczne) i nowotworowe
Za pomocą białek uszkadzających ich błonę
komórkową
Limfocyty NKT – komórki posiadające cechy zarówno
limfocytów T, jak i komórek NK
Dawniej do populacji limfocytów zaliczano również komórki NK.
Komórki te mimo tego, że posiadają morfologię i sposób
uśmiercania komórek podobny do limfocytów T, nie potrafią
swoiście rozpoznawać antygenów.
1.
Obca komórka/substancja zostaje
zfagocytowana
2.
Niektóre jej fragmenty (antygeny) uwolnione z
kom. fagocytarnej płyną chłonką do węzłów
chłonnych
3.
Antygen przyczepia się do błony kom.
makrofaga - komórki prezentującej antygen
limfocytom T helper
4.
Cytokiny makrofaga i T helper aktywują
limfocyty B, które przekształcają się w
komórki plazmatyczne i produkują swoiste
immunoglobuliny (przeciwciała)
5.
Antygen jest wiązany z przeciwciałem i jego
stężenie spada – zaczyna przeważać
działanie T supresor, które hamują
limfocyty B – spada miano przeciwciał
1.
Jeżeli ten sam antygen pojawi się ponownie,
zostaje związany z przeciwciałami na
powierzchni uprzednio uczulonych
limfocytów B (limfocyty B pamięci)
2.
Z tych limfocytów powstają przez podział
liczne komórki plazmatyczne, uwalniające
swoiste przeciwciała do chłonki
krwi
Powstają w szpiku kostnym czerwonym
Pozostają we krwi 8 – 72 godz. głównie w puli
przyściennej
Po przejściu do tkanek stają się makrofagami
tkankowymi, jako część układu siateczkowo-
śródbłonkowego
1.
Inicjacja (przez prezentowanie antygenu
limfocytom T i B) reakcji odpornościowej
komórkowej i humoralnej
2.
Usuwanie komórek drobnoustrojów
3.
Usuwanie własnych uszkodzonych tkanek
4.
Regulacja czynności fibroblastów i kom. tkanki
łącznej oraz angiogenezy-
proces tworzenia naczyń
włosowatych
(przez przekaźniki humoralne, np.
czynniki wzrostowe, interleukiny-
grupa cytokin
biorąca udział w procesach układu odpornościowego i krwiotwórczych
,
eikozanoidy-
produkty przemiany tłuszczowe
j.
Powstają w szpiku kostnym czerwonym, jako
oderwane fragmenty megakariocytów
Krążą we krwi 8 – 10 dni
Rozpad w śledzionie
Zlepiają się (agregacja) w miejscu uszkodzenia
śródbłonka naczyniowego, tworząc czop
płytkowy, będący szkieletem skrzepu.
Jest roztworem wielu substancji organicznych i
nieorganicznych
Składniki nieorganiczne osocza:
- kationy (Na+, K+, Ca2+, Mg2+, ...)
- aniony (Cl¯, HCO3¯, PO4²¯, SO4²¯, ...)
Składniki organiczne osocza:
- białka
-węglowodany
- lipidy
-produkty przemiany białek, hemu, ...
Na+ ~ 140 mmol/l
K+ ~ 4 mmol/l
Ca²+ ~ 2,5 mmol/l
Mg²+ ~ 1 mmol/l
Cl¯ ~ 103 mmol/l
HCO³¯ ~ 26 mmol/l
PO4³¯ ~ 1 mmol/l
SO4²¯ ~ 0,5 mmol/l
Albuminy 55% (wytwarzane w wątrobie,
wywierają ciśnienie osmotyczne, nośnik
hormonów, leków,...)
Globuliny 38% (
,
2,
,
) – białka
enzymatyczne, nośnikowe, odpornościowe..
Fibrynogen 7 % (wytwarzany w wątrobie, w
przebiegu procesów krzepnięcia aktywowany
przez trombinę do fibryny (włóknik),
tworzącej skrzep
Glukoza
Aminokwasy
Kwas mlekowy
Amoniak
mocznik
Bilirubina
Kwas moczowy
Kreatynina
Lipidy osocza
Cholesterol
Trójglicerydy
Fosfolipidy
Wolne kwasy tłuszczowe
Hormony sterydowe (nadnerczowe, płciowe)
Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach (A,
D, E, K)
