Scenariusz zdobył wyróżnienie w polsko- ukraińskim konkursie

materiałów dydaktycznych o współpracy „Poznajmy lepiej swoich sąsiadów”

organizowanym w ramach Programu „Przemiany w Regionie”- RITA

Autorka: Iryna Kranoszczykova

Temat: Okrągły stół; Członkostwo Polski w NATO

Cel:

Ukształtować w uczniach wyobrażenie o głównych następstwach członkostwa Polski

w NATO. Pokazać, jak wyglądał proces przystąpienia do NATO, jakie zmiany zaszły w

polskim społeczeństwie i jaką korzyść może odnieść Ukraina, zapoznając się z

doświadczeniem Polski. Uzupełnić wiedzę uczniów o NATO.

Ukształtować w uczniach umiejętności: samodzielnego wyszukiwania koniecznych

materiałów, wyrażania własnego punktu widzenia, odnoszenia się z szacunkiem do przekonań

innych oraz pracy w grupie.

Ukształtować postawy szacunku i tolerancji.

Forma zajęć: Gra z podziałem na role. Praca w grupach.

Przygotowanie do zajęć:

1. Tworzenie grup do pracy.

2. Rozdanie zadań grupom

3. Konsultacje grup z nauczycielem, przy wykonywaniu zadań.

Zadania grup:

1 grupa „Projektanci” – Przygotowują materiały poglądowe – mapy, tabele, plakaty (być

może w wersji multimedialnej).

2 grupa „Obserwatorzy międzynarodowi” – Przygotowują materiały o NATO.

3 grupa „Historycy” - Proces wstąpienia Polski do NATO.

4 grupa „Ekonomiści” - Ekonomiczne następstwa wstąpienia Polski do NATO.

5 grupa „Eksperci od spraw wojskowych” – Stan polskiej armii po wejściu Polski do

NATO.

6 grupa „Politolodzy” – Polityczny aspekt wejścia Polski do NATO.

7 grupa „Ukraińscy eksperci ds. wstąpienia Ukrainy do NATO” Droga Ukrainy do

NATO, wsparcie ze strony Polski.

Materiały

1. Mapa świata z oznaczeniem państw członkowskich NATO

2. Godło NATO

3. Flagi Polski i Ukrainy

4. Wystawa książek związanych z tematem.

5. Plakaty, tablice.

PRZEBIEG LEKCJI

1. Słowo wstępne nauczyciela

Po pierwszych demokratycznych wyborach parlamentarnych na początku lat 90-tych Polska

stosunkowo szybko osiągnęła konsensus w sprawie zapewnienia bezpieczeństwa i kierunków

modernizacji państwa. Wszystkie siły polityczne, od lewicy do prawicy, uznały

euroatlantycką integrację za jedyny i odpowiedni sposób zapewnienia bezpieczeństwa

gospodarczego i militarnego, oraz rozwoju społecznego. Zmieniały się rządy i koalicje, ale

ten kierunek polityki zewnętrznej i bezpieczeństwa narodowego pozostał bez zmian, co

odzwierciedlało opinię obywateli, która od początku procesu przemian w Polsce była

widoczna coraz wyraźniej. Doświadczenie Polski jest dla nas, Ukraińców, bardzo ważne. W

czasie, kiedy niektóre siły polityczne kategorycznie opowiadają się przeciw wejściu Ukrainy

do NATO, powinniśmy dzisiaj obiektywnie spojrzeć na to pozytywne doświadczenie naszego

zachodniego sąsiada. I wyciągnąć wnioski – czy Ukraina powinna dalej utrzymywać

północnoatlantycki wybór.

2. Ogłoszenie tematu lekcji

Plan zajęć:

1. Wojskowo – polityczny blok NATO

2. Proces wstąpienia Polski do NATO

3. Następstwa wejścia Polski do NATO

4. Wnioski, które może wyciągnąć Ukraina

3. Przeprowadzenie „okrągłego stołu”

Wystąpienia grup według planu. Przedstawiciele innych grup wystawiają oceny kolegom.

1. Wojskowo – polityczny blok NATO

„Obserwatorzy międzynarodowi”

(pokazem slajdów)

NATO – to międzynarodowa organizacja bezpieczeństwa i organizacja polityczna,

zjednoczona wspólnym systemem wartości, do których należy demokracja, wolność, rządy

prawa, rozwiązywanie problemów drogą pokojową, gospodarka rynkowa.

Dzisiaj NATO ma 26 krajów członkowskich:

Belgia, Bułgaria, Czechy, Dania, Estonia, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Islandia,

Kanada, Litwa, Luksemburg, Łotwa, Niemcy, Norwegia, Polska, Portugalia, Rumunia,

Słowacja, Słowenia, Stany Zjednoczone Ameryki, Turcja, Węgry, Wielka Brytania, Włochy.

Ideologia Organizacji Paktu Północnoatlantyckiego zawarta jest w Pakcie

Północnoatlantyckim, podpisanym w Waszyngtonie 4 kwietnia 1949 roku przez niezależne

państwa: dziesięć europejskich i dwa północnoamerykańskie, które wzięły na siebie

obowiązek zapewnienia wzajemnej obrony.

Zgodnie z Paktem kraje członkowskie przyjmują na siebie obowiązek utrzymania

i rozwoju swoich możliwości obronnych oraz indywidualnie bądź wspólnie zapewnić

podstawę dla wspólnego wojskowego planowania.

NATO zapewnia ramy dla konsultacji między krajami członkowskim, jeśli jeden z

nich podejrzewa, że jego bezpieczeństwo może być zagrożone. W art. 5 znajduje się

odwołanie do prawa do zapewnienia wspólnej obrony, jak jest to określone w Statucie ONZ.

Artykuł ten mówi, że zbrojny atak na jednego bądź kilku członków NATO uznawany jest za

atak na wszystkich członków.

Wstąpienie nowych członków do NATO, regulowane jest przez art. 10 (O utworzeniu

NATO), który mówi, że każdy kraj europejski, który jest w stanie wprowadzić w życie zasady

Paktu oraz sprzyjać bezpieczeństwu w regionie Północnoatlantyckim, może zostać

zaproszony do przystąpienia do organizacji.

2. Wstąpienie Polski do NATO

„Historycy”

Od 1990 roku, niezależnie od kierownictwa politycznego Polska aktywnie pokazywała

chęć zostania członkiem NATO. Pragnienie to miało duże wsparcie ze strony obywateli

państwa. Według danych Instytutu Helapa w 1993 roku 57% Polaków miało pozytywny

stosunek do członkostwa w NATO. Kilka dni przed przyjęciem Polski w skład Paktu w marcu

1999 roku 67% badanych wypowiadało się za tą decyzją.

W marcu 1998 roku Sejm jednogłośnie przyjął decyzję, że członkostwo w NATO jest

zadaniem priorytetowym polityki zewnętrznej państwa.

30 kwietnia 1998 amerykański Senat ratyfikował decyzję o rozszerzeniu NATO i przyjęciu do

niego Polski, Czech, Węgier. Podobne decyzje podjęły Kanada, Dania, Holandia i Norwegia.

Wstąpienie do NATO oznaczało dla państwa wykonanie ogromnej pracy: kontynuację

reform politycznych i obronnych, wyznaczonych w MAP, stabilizacja rozwoju państwa,

realizacja zasad państwa demokratycznego, udoskonalenie ustawodawstwa, uregulowanie

kwestii granicznych z sąsiednimi krajami, opracowanie planu reform i modernizacji Sił

Zbrojnych.

12 marca 1999 flaga polska, razem z węgierską i czeską, zostały uroczyście

wciągnięte na maszt przed Główną Siedzibą NATO w Brukseli.

3. Polska po wejściu do NATO

„Politolodzy”

Wstąpienie do Paktu w 1999 roku pomogło nawiązać bliższe kontakty ze sceną

polityczną państw zachodnich, co procentowało potem w procesie wejścia Polski w skład UE.

Wyższym politycznym interesem Polski w NATO jest niezależne wykorzystanie członkostwa

w organizacji dla wielu tych celów, które odpowiadają jej interesom narodowym.

Po pierwsze, udział w procesach podejmowania decyzji i wspólne formowanie działań

NATO, zgodnie z polską polityką zewnętrzną i polityką bezpieczeństwa, a także w celu

wzmocnienia NATO jak instytucji, która gwarantuje efektywne wykonanie zadań wspólnej

obrony oraz konsultacji z państwami członkowskimi.

Po drugie, kraje członkowskie wnoszą do organizacji swój materialny, polityczny, wojskowy

i intelektualny wkład, który wzmacnia wyżej wymienione funkcje.

Po trzecie, to oznacza wewnątrzpaństwowe wykonanie działań przystosowawczych w taki

sposób, aby wewnątrz kraju system związkowy NATO znajdywał partnerów, którzy

gwarantują sprawne i bezkolizyjne wykonanie zobowiązań i, na odwrót, będą formułować

zadania i informować NATO o polskich oczekiwaniach.

Polska jest pełnoprawnym uczestnik zachodzących zmian. Przedmiotem codziennej

działalności jest wpływ na formę ewolucyjnego rozwoju NATO, wpływ, który sprzyja

zwiększeniu adekwatności NATO do poziomu współczesnych zagrożeń i przy tym nie

rozmywa jego głównej funkcji określonych w Pakcie, którym jest sprawa obrony krajów

członkowskich. W warunkach dzisiejszych to powinno oznaczać uznanie za fakt, że wyżej

wymienione zadanie może mieć miejsce w dużych odległościach od granic państw

członkowskich (na tak zwanym terytorium paktu).

Polska wspiera ukierunkowaną na zapobieganie i pokonywanie wspólnych zagrożeń

politykę partnerstwa NATO z państwami, które do organizacji nie należą. W sposób

szczególny dotyczy to Rosji i Ukrainy - strategicznych partnerów NATO, położonych w

najbliższym sąsiedztwie.

„Ekonomiści”

Członkostwo w NATO było nadzwyczaj dobrą decyzją z punktu widzenia korzyści

i wartości. Widać to w postaci stosunkowo niedużych wydatków, które bezpośrednio

powiązane są z członkostwem w NATO (co roku ta suma wynosi około 2,5% budżetu

NATO). W ciągu lat 1999-2002 Polska wpłaciła do wspólnego budżetu około 102,5 milionów

euro. W zamian za to otrzymała możliwość aplikowania o środki z organizacji na programy

dotyczące modernizacji infrastruktury obronnej. Oprócz tego, Polska, jako kraj członkowski

bierze udział w procesach podejmowania decyzji, w sprawach kluczowych kierunków

inwestycji związkowych.

Zaletą ekonomiczną jest dla polskich przedsiębiorstw zwiększona możliwość

otrzymania zamówień publicznych, które finansuje NATO. Efektywna konstrukcja prawna i

administracyjna natowskich przetargów na realizację konkretnych inwestycyjnych projektów

sprzyja nawiązywaniu kontaktów międzynarodowych. Dzięki członkostwu w NATO Polska

otrzymała dostęp do specjalistycznych agencji, świadczących usługi niezbędne państwowej

sferze obronnej, po niższych, niż wolnorynkowe, cenach. Oprócz tego, polskie centra

naukowo-badawcze mają możliwość brania udziału w przygotowaniu i realizacji

międzynarodowych projektów.

NATO, będąc gwarantem bezpieczeństwa Polski, wzmacnia jej autorytet, jako

stabilnego, przewidywalnego i odpowiedzialnego państwa, które szanuje normy

międzynarodowe i standardy praw człowieka, demokracji oraz wolnego rynku. Dla

wszystkich potencjalnych inwestorów to znaczący faktor przy podejmowaniu decyzji o

długoterminowej obecności na polskim rynku. Dzisiaj w Polsce, Czechach i na Węgrzech

średnia pensja wynosi ponad 1100 dolarów, na Ukrainie, dla porównania – 280 USD.

W 1997 roku Polska sprzedała na światowym rynku zbrojeń towary o łącznej wartości

20 mln dolarów. W 1999 roku (rok wejścia do NATO) wielkość tego eksportu wzrosła do 67

mln, w 2001 ta cyfra wynosić będzie 93 mln, a w 2003 89 mln dolarów.

NATO inwestuje w lotnisko czy port na Morzu Bałtyckim, ale jednocześnie buduje

drogi, angażując w to polskie firmy. Oprócz tego polskie firmy nauczyły się konkurować w

przetargach NATO na ternie innych krajów. Polacy wygrali przetarg na realizację systemu

komputerowego w Lizbonie. Co roku z takich projektów otrzymuje się ponad 40 mln

dolarów.

„Eksperci od spraw wojskowych”

Wstęp do NATO dał polskiemu kompleksowi przemysłowo-obronnemu dostęp do

współczesnej techniki i wysokiej jakości sprzętu. Wiele jest nowych elementów

zbrojeniowych, dla wyposażenia Sił Zbrojnych RP, które są produkowane na licencjach

Izraela lub innych krajów zachodu.

Polska jest w trakcie procesu szybkiej profesjonalizacji Sił Zbrojnych, którego

zakończenie planowane jest na rok 2010. Na chwilę obecną liczebność polskiej armii wynosi

150 tys. żołnierzy, chociaż na początku okresu reformowania była 3 razy większa.

W ciągu ostatnich 10 lat Polska była i jest obecna we wszystkich misjach pokojowych,

od Bośni i Hercegowiny, przez Albanię, Macedonię, Kosowo, Morze Śródziemne do

Afganistanu, Iraku i Pakistanu. Ten czynnik ma też wymiar polityczny, który wzmacnia

organizację i duch związkowej solidarności, sprzyja uporządkowaniu spraw w krajach

bliższego i dalszego sąsiedztwa NATO, a także transformacji systemu obronnego kraju.

4. Droga Ukrainy do NATO. Wsparcie ze strony Polski.

Dla Ukrainy, która jest aktywnym członkiem Rady euroatlantyckiego partnerstwa,

wstęp do NATO jest gwarancją bezpieczeństwa, współpracy i dialogu z innymi państwami

członkowskimi NATO. Fakt członkostwa mógłby także obronić nasz kraj od zagrożeń użycia

siły przez inne państwa.

Szczególnie ważne są takie gwarancje ze względu na fakt, że Ukraina ma status

państwa bez broni jądrowej. Ukraina zrobiła już wiele na drodze do większego zbliżenia z

NATO. NATO otwarcie pochwala ukraińskie kroki w celu polepszenia stosunków z jej

sąsiadami – dwoma członkami Paktu – Polską i Węgrami. Ukrainie oddziały wojskowe mają

swój udział w składzie Międzynarodowych Sił Stabilizacyjnych (SFOR) w ramach

pokojowych misji na świecie. Kraje członkowskie NATO oficjalnie wyznaczyły Javorivski

poligon wojskowy, położony na zachód od Lwowa, na centrum ćwiczeń przeprowadzanych w

ramach programu „Partnerstwo dla pokoju”.

W celu otrzymania statusu członka NATO Ukraina musi rozwiązać problemy

polityczne, gospodarcze, wojskowe, prawne i inne. NATO czeka na Ukrainę jako na kraj

zamożny, który będzie mógł wziąć na siebie zobowiązania stopniowego doskonalenia

możliwości obronnych. Wejście Ukrainy do Paktu będzie łatwiejsze do zrealizowania ze

względu na obecność w nim Polski. Łączą nas z Polską dawne braterskie stosunki, jeszcze z

czasów istnienia polsko-litewsko-ruskiego państwa Rzeczpospolitej. Teraz polscy i ukraińscy

żołnierze wspólnie służą w Polsko-ukraińskim Batalionie, który w praktyce potwierdził swoją

efektywność.

Istnieje podpisany Program rozwoju współpracy między ministerstwami Ukrainy i

Polski do 2010 roku. Polscy partnerzy wspierali ukraińską delegację i pomagali jej podczas

Szczytu NATO w Bukareszcie.

Dosłownie w ciągu miesiąca stolicę Polski odwiedzili Prezydent Ukrainy Wiktor

Juszczenko, Minister Obrony Jurij Jechanurow, Sekretarz RNBO (Rady Bezpieczeństwa

Narodowego i Obrony) Rajsa Bohatyrowa, Szef Generalnego Sztabu Sił Zbrojnych Ukrainy

Serhij Kyryczenko oraz wielu przedstawicieli innych ministerstw oraz instytucji Ukrainy.

Zapraszając przedstawicieli Ukrainy, Polska, jako członek NATO i UE, demonstruje swoją

gotowość wsparcia, nie tylko słowem, ale i czynem, integracji naszego państwa w struktury

europejskie i transatlantyckie.

Wnioski - wyciąga nauczyciel z uczniami.

Doświadczenie, zdobyte dzięki wysiłkom polskiego społeczeństwa na drodze do NATO,

pokazuje, że decyzja o członkostwie w tej organizacji powinna brać się ze świadomego

pragnienia władzy i społeczeństwa zagwarantować bezpieczeństwo narodowi – w szerokim

znaczeniu tego słowa – jako członkowi rodziny europejskiej. Taka decyzja przewiduje

budowę demokratycznego państwa, wprowadzenia mechanizmów gospodarki wolnorynkowej

i budowy społeczeństwa obywatelskiego.

5. Podsumowanie lekcji. Omówienie odpowiedzi i ocenienie uczniów.

6. Zadanie domowe.

Napisać wypracowanie na temat „Dzisiejsza lekcja pomogła mi….