Cud narodzin

Oddział Rooming-In

• Oddział matki i dziecka.
• Oddział ten powstał z połączenia dwóch tradycyjnych oddziałów tj.

położniczego i noworodkowego.

• Stały kontakt z dzieckiem, który daje możliwość ciągłej obserwacji i

pielęgnacji noworodka.

• W oddziale promowane jest karmienie wyłącznie piersią, na życzenie

(decyduje matka i dziecko), bez przerwy nocnej.

• Lepszy rozwój więzi emocjonalnych między nimi, umacnia kobietę

w roli matki.

• Matka ma lepsze możliwości nauczenia się podstawowych zabiegów

pielęgnacyjnych wykonywanych u noworodka pod okiem

doświadczonego personelu medycznego.

• Wizyta pediatryczna odbywa się na sali w obecności mamy, która jest

na bieżąco informowana o stanie zdrowia maleństwa. Podczas wizyty

może też zadawać pytania, pozbyć się wszelkich wątpliwości,

wyjaśnić wszystkie niepokoje.

Wcześniactwo

• Poród przedwczesny jest to poród między

23 a 37 tygodniem ciąży.

• Etiologia wcześniactwa jest najczęściej

wieloczynnikowa i często współwystępuje
łącznie wiele czynników ryzyka.

Czynniki ryzyka wcześniactwa:

• społeczno-ekonomiczne (ubóstwo, niedożywienie,

niewłaściwa opieka nad ciężarną, wiek matki poniżej 18

lub powyżej 35 lat)

• palenie papierosów, picie alkoholu, zażywanie

narkotyków,

• niekorzystna przeszłość położnicza (przebyte porody

przedwczesne, przebyte porody martwych płodów,

przebyte więcej niż dwa poronienia),

• niekorzystne czynniki w obecnej ciąży (ciąża mnoga,

nadciśnienie, łożysko przodujące, wielowodzie,

niewydolność łożyska, cukrzyca matki)

• infekcje układu moczowego, dróg rodnych), inne (wady

rozwojowe narządów płciowych).

• Poród przed 32 tygodniem ciąży określane

są jako skrajne wcześniactwo.

• W Polsce notuje się większy odsetek

porodów przedwczesnych, niż w innych

krajach Unii Europejskiej.

• W 2004 w Polsce urodziło się 25 475

noworodków przed 37 tygodniem ciąży, co

stanowi 7,1% wszystkich urodzeń. Z tego 4

552 (1,3%) noworodki urodziły się w

skrajnym wcześniactwie.

Możliwe nieprawidłowości związane

z wcześniactwem

• niedobór masy ciała
• niedobór wzrostu
• niedorozwój płuc
• przedłużona żółtaczka noworodków (niedorozwój

mechanizmów enzymatycznych wątroby)

• retinopatia wcześniaków (uszkodzenie siatkówki)

Ze względu na niewydolność mechanizmów

termoregulacyjnych wcześniak musi przebywać w

inkubatorze.

Długofalowe skutki wcześniactwa

• Ryzyko pozostawania przez pierwsze latach

w tyle za innymi dziećmi w rozwoju
(fizycznym, poznawczym, emocjonalnym)

• Ryzyko problemów z przystosowaniem

społecznym

• Ważne jest środowisko, w którym będzie

się rozwijał wcześniak!

Okoliczności różniące rozwój

wcześniaka od innych noworodków

• Dziecko może nie być jeszcze gotowe do

interpretacji napływających bodźców

• U wcześniaków jest większe ryzyko chorób

i zaburzeń

• Większy stres rodziców
• Dziecko dłużej przebywa w szpitalu, na

OIOM-ie, w inkubatorze (ograniczony

kontakt, rodzice czują się na drugim planie

po personelu medycznym)

Noworodek

Okres przystosowania do życia w nowym

środowisku

Pierwsza ocena stanu noworodka

• tzw. skala Apgar (wprowadziła ją w 1953

Virginia Apgar).

• Ocenia się kolor skóry, oddech, krążenie, napięcie

mięśni, reakcje na bodźce.

• Za każdą z wymienionych cech dziecko może

otrzymać od 0 do 2 punktów, łącznie 10, gdy

skóra jest różowa, noworodek głośno płacze,

serduszko bije powyżej 100ud/min, kończyny

górne i dolne są zgięte, dziecko reaguje na gruszkę

lub cewnik płaczem.

• Ocenę noworodka w skali Agar wykonuje się

zwykle w 1. i 5. min. życia.

Cecha

0 punktów

1 punkt

2 punkty

kolor skóry

sinica całego
ciała

tułów różowy, sinica
części dystalnych
kończyn

całe ciało
różowe

puls /na min.

niewyczuwalny

<100

>100

reakcja na
bodźce (np.
wprowadzenie
cewnika do
nosa)

brak

grymas twarzy

kaszel lub
kichanie

napięcie
mięśni

brak napięcia,
wiotkość ogólna

napięcie obniżone,
zgięte kończyny

napięcie
prawidłowe,
samodzielne
ruchy

oddychanie

brak oddechu

wolny i nieregularny

głośny płacz

Wynik skali Apgar

• 10–9 – noworodek w dobrym stanie
• 8–7 – zmęczenie porodem
• 6–4 – zamartwica średniego stopnia
• 3–0 – zamartwica ciężka

Skala Oceny Zachowania Noworodka

Brazeltona (NBAS, 1973)

• Od porodu do 8 tyg. życia
• ok. 20-30 min
• Reakcje na bodźce, odruchy, napięcie mięśniowe,

czujność, tulenie się, zdolność wyciszania i
uspokajania się

• Pomocna w wykrywaniu problemów

neurologicznych

• Pomoc w ocenie interakcji rodzic-dziecko

• ocena neurologiczna - 18 odruchów neurologicznych .

Obserwuję się obecność lub ich brak, sprawdza się ich

jakość. Prowadzony jest monitoring napięcia

mięśniowego czynnego i biernego – który określa jakość

ruchową dziecka

• ocena psychologiczna - 28 reakcji na bodźce

(grzechotki, dzwonki, twarz matki). Skala ta oparta jest

na założeniach , że noworodki widzą i słyszą oraz że

używają wszystkich zmysłów

• Ocena relacji rodzic-dziecko i zachowań rodziców

• Ocena zachowań noworodków wysokiego ryzyka

Badania przesiewowe noworodków

• Fenyloketonurii
• Wrodzonej niedoczynności tarczycy

Badania przesiewowe wykonujemy po ukończeniu przez

noworodka 48 godz. życia. Krew pobieramy z pięty lub

palucha (krew włośniczkowa) na specjalną bibułkę.

• Badania przesiewowe słuchu (WOŚP)
------------------------------------------------------------------------

• wykonanie zabiegu Credego. Zabieg ten polega na

zakropieniu spojówki oka 1% roztworem azotanu srebra

po 1 kropli i przepłukuje się jałową wodą destylowaną.

Jest to profilaktyka przeciw rzeżączkowemu zapaleniu

spojówek.

Okres noworodkowy to okres

przystosowania do:

• Zmian temperatury

• Nowego sposobu oddychania

• Nowego sposobu przyjmowania i wydalania

produktów

• 1 miesiąc życia
• Duża głowa z małą częścią twarzową (30%

masy ciała)

• Długi tułów i krótkie kończyny
• Duży udział tkanki chrzęstnej w układzie

kostnym

• Włóknisto-chrzęstne spojenia czaszki:

ciemiączko duże (zarasta ok. 15 mies.) i
ciemiączko małe (ok. 3 mies.)

• Asymetryczne ułożenie ciała (tam, gdzie

zwrócona jest głowa – kończyny
rozprostowane, z drugiej strony – zgięte)

• Przewaga zginaczy na prostownikami

Wrodzone odruchy noworodka

• to odruchy bezwarunkowe, nie mają one nic

wspólnego z racjonalnym myśleniem,

intelektem bądź własną wolą

• Wspólne dla noworodka i człowieka

dorosłego

• Występujące tylko u noworodka i/lub

niemowlęcia, później zanikające lub

patologiczne

Odruchy wspólne dla noworodka i

człowieka dorosłego

• Odruch źrenicowy

• Mrugania,

• Połykania

• Wydalania

• Odruch ssania

• Odruch poszukiwawczy - gdy tylko

pogłaszczesz dziecko w policzek
natychmiast odwróci główkę w jego stronę i
otworzy szeroko usta w poszukiwaniu
jedzenia, nawet jeśli odnajdzie tylko palec
zacznie go mocno ssać.

Odruchy przystosowawcze

zanikające w 1 r.ż.

Odruchy występujące tylko u noworodka i/lub

niemowlęcia, później zanikające lub

patologiczne (pozostałości ewolucyjne)

• odruch Moro, inaczej zwany odruchem obejmowania. Gdy

gwałtownie zmienimy położenie ciała noworodka lub w

pomieszczeniu, w którym jest dziecko rozlegnie się nagły hałas,

ostry dźwięk maleństwo zareaguje energicznym

wyprostowaniem rąk i nóg, plecki wygnie w łuk, a główkę

odchyli do tyłu. Następnie zaciśnie piąstki a odrzuconymi

wcześniej na boki rączkami wykona powolny ruch objęcia

klatki piersiowej. Odruch Moro zanika około 5-go miesiąca

życia

• odruch chodu automatycznego. Jeśli chwycimy nowo

narodzone dziecko pod pachy, tak aby jego stópki dotykały

podłoża zacznie on przebierać nóżkami tak jakby chciał iść do

przodu. Sprawdzanie tego odruchu wygląda bardzo zabawnie

zwłaszcza, że tak naprawdę nie ma on nic wspólnego z

chodzeniem gdyż odruch ten zanika ok. 2 miesiąca życia.

• Odruch Babińskiego (unoszenie dużego palca

przy podrażnieniu stopy)

• Odruch toniczno-szyjny (wraz z odwróceniem

głowy wyprostowują się kończyny po tej samej

stronie a kurczą po przeciwnej)

• odruch chwytny można zaobserwować wkładając

swój palec w dłoń noworodka, zaciska on

wówczas paluszki tak mocno, że można go nawet

unieść. Dotyczy to każdego przedmiotu

przyłożonego do wewnętrznej strony dłoni

noworodka

• odruch pełzania - jeśli ułożonemu na brzuszku

noworodkowi delikatnie podrażnisz stopy

przykładając do nich np. rękę, zacznie on

nieznacznie przesuwać się do przodu

Utrzymanie się niektórych z tych

odruchów (np. Babińskiego) w

drugim półroczu życia jest

sygnałem nieprawidłowego

funkcjonowania układu

nerwowego

Rytm sen - czuwanie

• Noworodki śpią 16-18 godzin na dobę
• Niemowlęta 13-14 godz.

• Ważne jest ustalenie rozkładu snu i

czuwania w ciągu doby

Zmysły noworodka

• Równowagi (gdy płacze, podniesione

uspokaja się)

• Dotyku (dotknięcie okolicy ust powoduje

znieruchomienie)

• Smaku (odróżnia smak słodki, słony,

gorzki, kwaśny)

• Węchu (reaguje na zapachy pokarmów,

zapach mleka matki)

• Słuchu (preferuje czyste tony, wysokie,

odróżnia dźwięki mowy, głos matki)

• Wzroku (akomodacja i ostrość widzenia są

jeszcze słabo rozwinięte, słabo rozwinięte jest

też widzenie kolorów. Początkowo noworodek

zaczyna zwracać uwagę na źródło światła, a

następnie obracać głowę i oczy w kierunku

okien i lampy. Potrafić skupić wzrok w jednym

punkcie – w odległości 20-25 cm. Pod koniec

pierwszego miesiąca dziecko zaczyna wodzić

oczami za przedmiotami w poziomie.)

Płacz

• Sygnalizowanie potrzeb
• Zwracanie na siebie uwagi
• Głód
• Złość
• Ból
• Kolki

Karmienie piersią

Korzyści dla dziecka

• Przeciwciała
• Szybki wzrost jelit i nerwów
• Lepsze funkcjonowanie systemu

immunologicznego

• Okazja do pieszczot

Mleko matki

• Białka zapewniają wzrost rozwijającego się

organizmu.

• Tłuszcze dostarczają energię. Około 95% to

tłuszcze łatwo przyswajalne, tzw. tłuszcze

nienasycone (mleko krowie zawiera więcej

tłuszczów nasyconych).

• Dwukrotnie więcej laktozy jest w mleku matki,

niż w mleku krowim. Laktoza jest niezbędna do

prawidłowego rozwoju układu nerwowego.

• W mleku kobiecym jest trzy razy mniej soli

mineralnych niż w mleku krowim, co odpowiada

małemu organizmowi.

Karmienie piersią

Korzyści dla matki

• częste przystawianie do piersi (8 razy na dobę) w pierwszych

dobach życia dziecka sprzyja prawidłowemu obkurczaniu

macicy i niepotrzebnej utracie krwi po porodzie.

• zapobiega zaleganiu resztek łożyska i nadmiernemu

krwawieniu w połogu.

• wyłączne karmienie piersią, w pierwszych miesiącach życia

dziecka u zdecydowanej większości kobiet blokuje owulację i

krwawienia miesięczne. Powyższe mechanizmy chronią

kobietę przed utratą cennego żelaza wraz z krwią.

• Intensywne karmienie przez długi czas ( także więcej niż

jednego dziecka) nie wpływa ujemnie na zdrowie kobiety, a

pozwala szybko zrzucić dodatkowe kilogramy.

Odległe korzyści dla matki

• obniżenie ryzyka wystąpienia niektórych nowotworów u kobiet

które karmiły piersią w przeszłości. Karmienie piersią

przynajmniej przez trzy miesiące zmniejsza ryzyko

powstawania nowotworu sutka o połowę, a karmienie każdego

dziecka przynajmniej dwa miesiące zmniejsza ryzyko

nabłonkowego raka jajnika o 25%.

• długie karmienie piersią obniża ryzyko wystąpienia

osteoporozy w wieku pomenopauzalnym - po zakończeniu

karmienia następuje remineralizacja kości na wyższym

poziomie niż przed ciążą ! Efekt ten jest trwały i utrzymuje się

również po menopauzie. Ryzyko złamania szyjki kości udowej

po 65 roku życia u kobiet które karmiły piersią zmniejsza się o

50%. Jeśli karmienie każdego dziecka trwało dłużej niż

dziewięć miesięcy efekt jest jeszcze silniejszy bowiem ryzyko

złamania zmniejsza się o 75%.

Rodzina z noworodkiem

• Przerywany sen, zmęczenie
• Radość i szczęście
• Stres, lęk o dziecko, poczucie

odpowiedzialności

• Nowy styl życia – ograniczenie pracy,

wypoczynku

• Zmiana relacji małżeńskich (ograniczenie

współżycia, większe zbliżenie lub zazdrość)