WOJNA SIĘ SKOŃCZYŁA – kino sowieckie 1945-55

Jak pokazywano wojnę? – Forma epicka i monumentalna, zryw całego narodu, heroiczny wysiłek
ludzi wpatrzonych w świetlisty wzór WIELKIEGO WODZA.

W pierwszych latach po wojnie rosyjska kinematografia wyszła naprzeciw różnorodnym
oczekiwaniom widzów. Do kin trafiały zarówno filmy komediowe („Wiosna”), sensacyjne („As
wywiadu”) i biograficzne („Życie dla nauki”), jak i monumentalne dramaty wojenne („Wielki
przełom”). Pojawił się wówczas także nowy gatunek – reinscenizowany reportaż historyczny,
przedstawiający dzieje drugiej wojny światowej. „Trzeci szturm” Igora Sawczenki (1948) „Bitwa o
Stalingrad” Władimira Pietrowa (1949) i „Upadek Berlina” Michaiła Cziaurelego (1950) – trzy
pierwsze filmy gatunku – stanowiły połączenie autentycznych przedstawień z fikcją fabularną.
Zadziwiały one niespotykanym dotąd rozmachem scen batalistycznych i udaną konstrukcją
dramatyczną.

1945 – „Wielki przełom” – Fryderyk Ermler - Dowódcą najbardziej zagrożonego odcinka frontu
zostaje mianowany generał Murawjow. Hitlerowcy planują atak który może przerwać linię frontu.
Murawjow nie pozwala jednak wzmocnić obrony miasta poprzez ściągnięcie sił rezerwowych.
Jednakże wobec zeznań jeńca że atak oddziałów niemieckich nastąpi o 4 rano, godzinę wcześniej
rozkazuje wystrzelić w pozycje wroga prawie cały zapas amunicji. Zwycięża "duch ryzyka". Ale czy to
uratuje sytuację i powstrzyma oddziały hitlerowskie? Opowieść o pod Staliningradem, bitwa
przedstawiona jako wielki sukces sowieckiego dowództwa. KLUCZ HEROICZNY. Batalistyka. Prosty
żołnierz = everyman.

Michaił Cziaureli – czołowy apologeta Stalina. Stworzył trylogię : Przysięga, Upadek Berlina i
Niezapomniany rok, które to spełniały wszystkie wymagania wodza. W roli reżysera zadebiutował w
1928rewolucyjnym dramatem pt. Pierwszy kornet Strieszniew. Od tego momentu aż do połowy lat
30. konsekwentnie reżyserował probolszewickie filmy. W 1937 roku kolejnym rewolucyjno-
historycznym dramatem pt. Arsen zwrócił na siebie uwagę dyktatora Stalina. Nie bez znaczenia był tu
fakt, że podobnie jak satrapa pochodził z Gruzji. Rok później (1938) wyreżyserował dramat
rewolucyjny o "rewolucji październikowej" pt. Wielka łuna, gdzie po raz pierwszy wyolbrzymił rolę
Stalina w opisywanych wydarzeniach. Film bardzo spodobał się Stalinowi – Cziaureliego
uhonorowano dwiema Nagrodami Stalinowskimi I-ego stopnia za dotychczasowy dorobek filmowy.
W sumie, w późniejszych latach, otrzymał ich pięć.

1946 – „Przysięga” -socrealistyczny obraz, który przedstawiał Józefa Stalina jako jedynego,
prawowitego spadkobiercę idei Lenina. Akcja rozgrywa się jeszcze w czasie rewolucji. Stalin = geniusz,
którego siła i przenikliwość prowadziły ludzi przed lata, także w czasie wojny z Hitlerem.

1950 – „Upadek Berlina” –Stalin = wybitny dowódca (wow tacy oryginalni). Scena, w której przylatuje
do Berlina, zstępując z obłoków niczym Mesjasza i wzbudza entuzjazm wszystkich żołnierzy- także
alianckich, a co! Bezwstydna propaganda.Film o czym jest nie warto pisać, wiadomo, sowieci
zdobywają Berlin. Ciekawostką jest to, że Hitler poślubia Evę Braun i razem popełniają samobójstwo.
W "historyczną" fabułę filmu wplecione są osobiste przeżycia odlewnika-przodownika pracy, a
później sierżanta Armii Czerwonej Iwanowa, który przechodzi cały szlak bojowy od Stalingradu do
Berlina. Tam natrafia na swoją ukochaną Nataszę, z którą został rozdzielony w pierwszych daniach
wojny i która przebywała w obozie koncentracyjnym pod Berlinem.

1945 – „Niezapomniany rok 1919” – na podstawie sztuki Wsiewołoda Wiszniewskiego (napisanej na
70. Urodziny Stalina). W 1919 roku nad Piotrogrodem zawisła groźba antyrewolucyjnej interwencji
międzynarodowej. Komitet Centralny wysyła tam Stalina z zadaniem zażegnania niebezpieczeństwa.
Stalin taki fantastyczny….

Wojna i kult jednostki zdominowały sowieckie powojenne kino. Coraz ostrzejsza ideologizacja  z
roku na rok kręci się coraz mniej filmów.