Amerykańskie horrory lat 30.- twórcy dzieła, bohaterowie, mity

W USA horror dopiero zyskał popularność dopiero w II poł. Lat 20. I-wszy dźw. horror

„Strach” 1928 Roy del Ruth , adaptacja sztuki o domu terroryzowanym przez zbiega z azylu. Wkrótce

Universal zainicjował cykl filmów grozy, odwołując się do europejskich wzorców, opowieści o

wampirach, szalonych naukowcach, nieśmiertelnych arystokratach i niewidzialnych ludziach. Często

adaptowano dzieła literackie z XIX i XX wieku.

„Dracula” 1931,

reż. Tod Browning na podstawie „Draculi” Brama Stokera,

Universal

. W głównej roli wystąpił Bela Lugosi (zastąpił Lona Chaineya „człowiek o tysiącu

twarzy” zmarł na raka krtani przed zdjęciami). Znakomitym charakteryzatorem był Jack
Pierce

. Film stał się sławny dzięki kreacji Beli Lugosiego (był Węgrem, nie umiał słowa po

angielsku, tekstu nauczył się fonetycznie, był potwornie tajemniczy). Zagrał hrabiego Draculę

z Transylwanii, eleganckiego, stylowego i niego egzotycznego wampira, który by przeżyć

musiał żywić się dziewczęcą krwią. Lugosi był hipnotyczny, tchnął życie w postać, tak że

stała się wielowymiarowa i niejednoznaczna moralnie. Jego Dracula był bohaterem

tragicznym, skazanym na cierpienie i śmierć. Film zachwyca tajemniczością,

ekspresjonistyczną aurą dzięki oświetleniu i zdjęciami Karla Freunda. Prequelem „Draculi”

jest „Nosferatu: symfonia grozy” 1922 Murnaua z Maxem Schreckiem. Powstało bardzo dużo
sequeli „Córka Draculi” 36r., „Dom Draculi” 44r., „Dracula” 58r., „Dracula” 92 r. F.F.
Coppoli -3 Oscary, czy „Dracula-

wampiry bez zębów” 95 r., parodia Mela Brooksa.

Universal zachęcony sukcesem „Draculi” w 1931 roku wyprodukował kolejny horror .

„Frankenstein” 1931

, reż. James Whale, na podstawie „Frankensteina” Mary

Shelley, Universal.

W roli głównej wystąpił Boris Karloff (Bela Lugosi odpadł z castingu po

zdjęciach próbnych), który stworzył podziwianą kreację w historii kina. Charakteryzatorem
z

nów był genialny Jack Pierce, proces nakładania makijażu trwał kilka godzin i był bardzo

skomplikowany. Karloff nosił też metalowe wsporniki w nogawkach spodni, żeby nie zginać

nóg poruszać się niezgrabnie i wysokie koturny. Wszystko to bardzo było ciężkie i Karloff

sobie nadwyrężył kręgosłup bardzo poważnie. Film opowiada historię szalonego naukowca dr

Henrey’ego Frankensteina, opętanego ideą stworzenia sztucznego człowieka. Wyjeżdża do

zamku na odludziu w Bawarii, by tam przeprowadzać eksperymenty. Pewnej nocy podczas

burzy udaje mu się ożywić Monstrum, którego ciało jest pozszywane z kawałków ludzkich

ciał. Wbrew oczekiwaniom twórcy okazuje się być istotą prymitywną, agresywną i nie umie

abstrakcyjnie myśleć ani mówić. Na dodatek zabija asystenta naukowca i dr postanawia go

zniszczyć. Monstrum ucieka z zamku, ale chłopi otaczają go w młynie i spalają. Istota jest

przerażająca i wrażliwa, jest istotą której widzowie współczują. Odrzucona przez swojego

stwórcę, który pozwala jej odkryć cierpienie i brutalność. Pojawiło się wiele sequeli :

„Narzeczona Frankensteina” J. Whale, z Colinem Clivem jako dr Frankenstein i Elsą

Lanchen. Na tej zasadzie powstał też „Stary mroczny dom” 1932, Jamesa Whale’a .

„Niewidzialny człowiek” 1933r. James Whale z Claudem Rainsem (cały w

bandażach). Mega sukces. O doktorze Griffinie który odkrywa sekret niewidzialności.

Dopiero w ostatniej scenie możemy zobaczyć twarz doktora.

„Doktor Jekyll i pan Hyde” 1931, reż. Rouben Mamoulian, Paramount, adaptacja noweli

Roberta L. Stevens

ona pod tym samym tytułem. Opowieść o rozdwojeniu osobowości, gł. Rola Frderc

March. Przed wprowadzeniem kodeksu Haysa powstał, było wiele seksualnych aluzji np. postać

prostytutki (Miriam Hopkins), później usunięto te fragmenty.

„Wilkołak z Londynu”, 1935, reż. Stuart Walker, o ang. botaniku, po powrocie z Tybetu

odkrywa że ma podwójną osobowość człowieka I wilkołaka zabójcy. W finale prawie zabija swoją

żonę, zabija go policjant i ożywa jako człowiek, przepraszając za zło. Dziś jest klasykiem,
ukonstytuo

wał ikonografię i narrację.

„Wilkołak” 1941, George Waggner, w roli gł. Lon Chaney Jr. Charakteryzacja Jack Pierce.

„King Kong” 1933,

reż. Merian C. Cooper i Ernest B. Schoedsack, najsłynniejszy

horror przygodowy. Utwór odwołuje się do archetype pięknej I bestii, opowiada o fatalnych

konsekwencjach miłości Konga, monstrum, olbrzymiego goryla do pięknej I krychej
blondynki (Fay Wray

). I część jest na zamglonej Wyspie Czaszki , gdzie Kong ratuje Ann

przed złożeniem jej w ofierze przez tubylców, wpada w ręce członków ekspedycji naukowej.

II część jest w NY, Kong ucieka z niewoli, poszukuje ukochanej, sieje spustoszenie na
ulicach

. Ginie ostrzelany i strącony przez samoloty ze szczytu Empire State Building.

Spektakularny sukces kasowy, uratował RKO przed bankructwem. Zastosowali wiele
efektów specjalnych –

zwłaszcza perfekcyjna animacja miniatur Konga i dinozaurów.

Muzyka Maxa Steinera + innowacja czyli odgłosy King Konga i innych bestii. Sequele: „Syn

Konga” 1933, Schoedsacka. Dziecko King Konga żyje na Wyspie Czaszki i jest albinosem,

odkrywają to naukowcy, jest miły i ratuje ich przed dinozaurami i niedźwiedziem (hahahahh).

Lata 30. i 40 to też seria filmów o Zombie , czyli żywych trupach t.j. „Białe zombie” 32r.

Victora Halperina,United Artists, opowiada o parze narzeczonych zamienionych w zombie przez

Kaplana voodoo, nekromantę i groźnego hipnotyzera (Bela Lugosi). Później wiele innych o zombie

m.in. „Chodzący trup” 1936 gościa od Casablanki Michaela Curtiza czy „Wędrowałem z zombie”
1943 Jacquesa Tournera który jest super podobno.

Ważna też była „Mumia” 1932r. Karla Freunda, inspirowany odkryciem 10 lat

wcześniej grobowca Tutenchamona. Bohaterem jest Imhotep (Boris Karloff) egipski kapłan

którego przywraca do życia archeolog. Kapłatn zwiewa bo chce przywrócić do życia

kochankę jakąś księżniczkę o trudnym imieniu. Ale bogini Isis go uśmierca i zamienia w stos

kości. Charakteryzacja trwała 8 godzin dziennie, kręcili po nocy, było to ciężkie aktorskie
zadanie dla Karloffa.

„Dziwolągi” 1932, reż. Tod Browning. Film zakończył karierę reżyserską

Browninga. Nie jest klasycznym horrorem. Jest to osobny przypadek filmu o rzeczywistych

odmieńcach – bohaterami są upośledzeni fizycznie i psychicznie pracownicy cyrku. Dokonują
oni zemsty na artystce trapezowej i

siłaczu za próbę okradzenia i zabicia jednego z ich

towarzyszy, karła. Aktorzy to prawdziwi cyrkowcy i prawdziwi upośledzeni ludzie (karły,

siostry syjamskie, ludzie bez rąk i nóg). Ich udział i drastyczne sceny sprawiły, że wybuchł

skandal. Publiczność nie zaakceptowała dzieła. Manifest na rzecz tolerancji dla inności,
doceniony dopiero w latach 60.

Pamiętajcie, że Universal, Paramount specjalizowały się w horrorach, ale MGM i

RKO i United Artusts też je produkowały. Horrory z lat 30. Stworzyły podstawę rozwoju
gatunku.

Wyznaczyły kierunek rozwoju gatunku poprzez wyłonienie się podstawowych

odmian: gotycki/demoniczny/wampiryczny, przygodowo-

katastroficzny oraz opowieści o

szalonych naukowcach. Niektóre z nich są zapowiedzią filmów gore.