Album historii

Technika wojskowa

doby I wojny

wiatowej

Uzbrojenie piechoty

Karabin powtarzalny- rodzaj karabinu, w którym strzelec

dorazowo po oddaniu strzału musi r

cznie dokona

repetacji

(przeładowania)

przez

wykonanie

odpowiednich

ruchów

zamkiem, natomiast nabój podawany jest z magazynka.
Znacznie polepszyło to szybkostrzelno

ść

od czasów karabinów

jednostrzałowych w których po ka

dym wystrzale trzeba było

wło

nabój do ładownicy.

Karabin powtarzalny

Mannlicher M1890

Bagnet – bro

biała kłuj

ca lub kłuj

co-sieczna mocowana u

wylotu lufy karabinu, karabinka lub pistoletu maszynowego.
Stanowi on jego przedłu

enie umo

liwiaj

ce u

ycie tych rodzajów

broni strzeleckiej do walki wr

cz. Nazwa wywodzi si

od nazwy

francuskiego miasta Bayonne znanego niegdy

z wytwarzania

najlepszych bagnetów w Europie. Pierwsze bagnety - szpuntowe,
wprowadzone do u

ytku w połowie XVII wieku - były zwykłymi

ostrzami obsadzanymi we wn

trzu lufy muszkietu. Stosowane były

nie tylko w czasie wojen, ale tak

e podczas polowa

, np. na dziki.

Powtórne naładowanie muszkietu zabierało du

o czasu i mimo

wypracowania technik kontrmarszu, po oddaniu strzału

ołnierze

byli niemal bezbronni, w szczególno

ci wobec ataku szybkiej jazdy

wyposa

onej w długie kopie, wobec których krótka bro

boczna

była

nieskuteczna.

Muszkieterzy

wymagali

ochrony

pikinierów, uzbrojonych w długie piki, którymi zasłaniali si

przed

szar

żą

kawalerii. Podczas walki ogniowej pikinierzy byli jednak

nieu

yteczni. Wyposa

enie muszkieterów w bagnety dawało im

dodatkow

bro

osobist

- przekształcaj

c muszkiet w rodzaj

włóczni, u

ytecznej tak podczas polowania w celu dobicia rannego

zwierz

cia, jak w czasie bitwy do walki wr

cz. W pó

niejszych

rozwi

zaniach technicznych zmieniono mocowanie bagnetów:

bagnet tulejowy nie był ju

- tak jak szpuntowy - mocowany we

trzu otworu lufy, tylko nasadzany na zewn

trz, a ostrze

bagnetu było odsuni

te poza o

lufy i nie kolidowało z trajektori

pocisku. Dzi

ki temu mo

liwe stało si

strzelanie tak

e wówczas,

kiedy bagnet był ju

zało

ony na bro

. Wobec rezygnacji z kopii i

lanc przez wi

kszo

ść

zachodnich oddziałów kawalerii w XVIII w.,

naje

one bagnetami (i wci

ąż

prowadz

ce ogie

) czworoboki

piechoty były formacj

niemal nie do pokonania przez jazd

, o ile

utrzymały dyscyplin

. W czasie wojen napoleo

skich było tylko

kilka przykładów rozbicia uformowanego czworoboku piechoty. W
połowie XIX wieku u

ywane były bagnety długo

ci nawet ponad pół

metra, którymi walczy

na było nie tylko po obsadzeniu na lufie

broni strzeleckiej, ale podobnie jak szabl

lub pałaszem.

Granat -pocisk wyrzucany r

cznie, sił

ęś

ołnierza, wypełniony

materiałem wybuchowym, substancj

dymotwórcz

lub inn

substancj

Granat r

czny wyposa

ony jest w zapalnik czasowy lub uderzeniowy.

Granaty r

czne dzieli si

wiczebne, bez materiału wybuchowego, ale

poza tym identyczne z bojowymi, słu

żą

ce do treningu, oraz bojowe. Te

dzieli si

na odłamkowe (do niszczenia siły

ywej), przeciwpancerne

(kumulacyjne, do niszczenia celów opancerzonych) i specjalne
(zapalaj

ce, dymne itp.). Policja i siły specjalne wykorzystuj

granaty

przeznaczone do obezwładnienia, lecz nie zabicia przeciwnika - hukowe
i o

lepiaj

ce. Ze wzgl

du na kształt dzieli si

je na trzonkowe (np.

niemiecki Stielhandgranate), jajowe (i o formach zbli

onychdyskowe.

Bardzo zwi

kszyły one mo

liwo

ci ofensywne i defensywne piechoty.

Bomba Millsa granat r

czny z I i II w

wiatowej

Karabin maszynowy-samoczynna, zespołowa bro

palna strzelaj

amunicj

karabinow

o kalibrze do 20 mm. Karabiny maszynowe bardzo

sto s

zasilane ta

nabojow

, gdzie umieszczona jest amunicja. W

1862 roku powstał pierwszy nadaj

cy si

do u

ytku w praktyce karabin

maszynowy, który skonstruował Richard Gatling; Hiram Stevens Maxim w
1883 roku zbudował pierwszy karabin maszynowy w pełni automatyczny.
Pocz

tkowo była to bro

defensywna, dopiero wprowadzone r

czne

karabiny maszynowe (karabin maszynowy Lewis, Chauchat) nadawały si

do działa

zaczepnych, mógł je bowiem obsługiwa

jeden

ołnierz. Zasada

działania polega na odrzucie lufy lub odprowadzaniu cz

ęś

ci gazów

prochowych przez specjalny otwór w lufie i przewód gazowy. Chłodzenie
zapewniała ciecz (starsze konstrukcje), obecnie stosuje si

chłodzenie

powietrzem i łatwo wymienne lufy. Pierwotnie przeznaczeniem karabinów
maszynowych było niszczenie siły

ywej, pó

niej zacz

to je stosowa

tak

do celów przeciwlotniczych, a nawet ra

enia lekkich pojazdów

opancerzonych

Karabin maszynowy z okresu I wojny

wiatowej Schwarzlose

ęż

ki karabin maszynowy- szybkostrzelna bro

strzelecka

zespołowa,

karabin

maszynowy

strzelaj

amunicj

karabinow

. Du

żą

szybkostrzelno

ść

praktyczn

uzyskano dzi

zastosowaniu luf chłodzonych wod

lub szybkowymiennych luf

chłodzonych powietrzem. Działanie broni najcz

ęś

ciej oparte na

zasadzie krótkiego odrzutu lufy (np. Maxim) lub odprowadzania
gazów prochowych z lufy (np. Hotchkiss). Bro

strzela z ci

ęż

kiej

podstawy (trójno

nej, saneczkowej, kołowej) ogniem ci

głym

(długimi lub krótkimi seriami). Podstawa cz

sto umo

liwia

prowadzenie ognia przeciwlotniczego. Dzi

ki du

ej masie i

zastosowaniu mechanizmów kierunkowego i podniesieniowego,
ckm umo

liwia prowadzenie celnego ognia bezpo

redniego na

odległo

ść

do 1000 m. Podczas pierwszej wojny

wiatowej, a

tak

e w okresie mi

dzywojennym, stosowano równie

ogie

redni, pogł

biany i posiewany na odległo

ci 1000-2500 m.

Obecnie ta kategoria zespołowej broni maszynowej została
wyparta przez uniwersalne karabiny maszynowe. Jednym z
pierwowzorów

ęż

kich

karabinów

maszynowych

były

kartaczownice.

ęż

ki karabin maszynowy Maxim

•

dzierze-rodzaj prostego działa strzelaj

cego stromotorowo. W

kszo

ci, z wyj

tkiem najwi

kszych rodzajów, nie stosuje si

oporopowrotnika. Poniewa

rol

ęż

kich mo

dzierzy obl

ęż

niczych

przej

ło lotnictwo, obecnie cz

sto definiuje si

dzierz jako działo nie

maj

ce oporopowrotnika. Bywa tak

e uto

samiany z mo

dzierzem

piechoty, nazywanym mo

dzierzem wła

ciwym. W starszej literaturze

na spotka

nazw

miotacz lub miotacz min. Podział na mo

dzierze,

granatniki i haubice jest niejednoznaczny, zale

ny od okresu, kraju i

publikacji. Wiele mo

dzierzy obl

ęż

niczych miało budow

zbli

współczesnych haubic, ale w okresie ich u

ywania wyró

niał je wi

kszy

kaliber. Granatniki odró

nia mniejszy kaliber i sposób u

ycia, ale granica

jest płynna: na przykład niektóre lekkie mo

dzierze o kalibrze do 60 mm

jedni zaliczaj

do mo

dzierzy inni do granatników. Przewa

nie granatniki

maj

kaliber lufy mniejszy od 50 mm, a mo

dzierze wi

kszy od 60 mm,

ale nie jest to podział jednoznaczny.

dzierz z I wojny

wiatowej „ gruba berta”

Armata-była dawniej broni

miotaj

ca pociski za pomoc

prochu. Współcze

nie terminem tym okre

la si

działo o bliskim

płaskiemu torze lotu pocisku, słu

żą

ce do ostrzeliwania celów

cych na linii pola widzenia. Wynaleziona przed 1280 rokiem w

Chinach w postaci metalowej rury (lufy), wyrzucaj

cej pociski w

stron

wroga za pomoc

prochu strzelniczego. W Europie znana

od 1326 jako bombarda.

•

Z armat wyodr

bniły si

•

bro

czna (aktualnie nie zaliczana do armat):

•

karabin – poprzednio: r

czna puszka, hakownica, muszkiet;

•

pistolet – poprzednio: krócica – np. Vis;

•

rewolwer;

•

działa:

•

haubica;

•

dzierze.

Najpot

ęż

niejszymi pod wzgl

dem kalibru działami były: okr

towe

(np. japo

skie pancerniki "Yamato" i "Musashi" miały działa kalibru

460 mm), kolejowe (np. niemiecka Dora miała kaliber 800 mm) i
obrony wybrze

a (były to najcz

ęś

ciej działa kolejowe lub okr

towe

zamontowane na wybrze

u). Historycznie najwi

kszy kaliber (890

mm) ma nie Car Puszka z 1586, przechowywana do dzi

moskiewskim Kremlu, lecz ameryka

skie działo do

wiadczalne

Little David (zwane w niektórych

ródłach mo

dzierzem) o kalibrze

914 mm. Obecnie działa kalibru ponad 240 mm s

wielk

rzadko

, a w praktyce najcz

ęś

ciej stosuje si

działa do 155 mm

(na l

dzie) oraz 130 mm (na okr

tach).

Bro

niekonwencjonalna

Bro

chemiczna – jeden z rodzajów broni, w którym podstawowym

czynnikiem

żą

cym

jest

zwi

zek

chemiczny

toksycznych

wła

ciwo

ciach. Cz

sto termin ten jest uto

samiany z gazami bojowymi,

gdy

kszo

ść

- cho

nie wszystkie - rodzaje broni chemicznej, s

oparte na zwi

zkach, które w temperaturze pokojowej s

gazami, lub

cieczami o du

ych pr

ęż

ciach par (s

wówczas stosowane w postaci

aerozolu). Termin "bro

chemiczna" ma jednak szersze znaczenie i

oprócz samego czynnika ra

żą

cego obejmuje te

urz

dzenia i techniki do

jego przenoszenia i aplikowania na polu bitwy.

Bro

chemiczn

dzieli si

na dwa ogólne rodzaje:

1. bojowe

rodki truj

ce (głównie gazy lub lotne ciecze)

2. bojowe

rodki pomocnicze (zapalaj

ce, defolianty, lakrymatory)

‘Atak gazowy przeprowadzony podczas I wojny

wiatowej

Drut kolczasty-liniowy element konstrukcyjny zapór

(zasieków przeciwpiechotnych) i ogrodze

(płotów). Wykonywany jest w

postaci dwóch (rzadziej trzech) skr

conych spiralnie drutów stalowych

(no

nych, wła

ciwych). Na nich w odst

pach nawini

te s

w sposób

uniemo

liwiaj

cy przesuwanie wzdłu

i obracanie wokół drutu no

nego,

krótkie odcinki drutu (zwoje) o wystaj

cych, ostro

tych ko

cach

długo

ci kilkunastu milimetrów. Wła

ciwo

ci drutu kolczastego opisuj

grubo

ść

drutów no

nych, odległo

ść

pomi

dzy zwojami kolców i liczba

wystaj

cych ko

ców w zwoju (2 lub 4).

Mina- wykonany fabrycznie lub przygotowany z dost

pnych

materiałów bezpo

rednio na polu walki ładunek materiału wybuchowego

z urz

dzeniem inicjuj

cym i zabezpieczaj

cym umieszczony w

obudowie, cz

sto wodoszczelnej; w zale

ci od przeznaczenia mo

zawiera

elementy ra

żą

ce - kawałki metalu a nawet kamienie. W

zale

ci od konstrukcji i przeznaczenia miny najcz

ęś

ciej s

przeznaczone do maskowania - zakopywania w ziemi (ale te

umieszczania np. pod lodem).

Miny dziel

na:

•

miny przeciwpiechotne- słu

y do ra

enia

ołnierzy wojsk

przeciwnika; po zako

czeniu działa

wojennych miny tego typu s

przyczyn

strat w

ród ludno

ci cywilnej; najprostsza mina

prowizoryczna wykonywana masowo przez

ołnierzy to puszka po

konserwie wypełniona kamieniami z umieszczon

wewn

trz kostk

200g trotylu i zapalnikiem naci

gowym;

•

miny przeciwpancerne- jej zadaniem jest uniemo

liwienie

przejazdu - natarcia przez zaminowany teren sprz

tu bojowego -

czołgów, transporterów itp. przeciwnika;

•

specjaln

kategori

stanowi

miny

pułapki

specjalnie

preparowane ładunki wybuchowe, których sposób wykonania,
zało

enia czy wygl

du ma "zach

" przeciwnika do uruchomienia

ukrytego zapalnika inicjuj

cego wybuch ładunku.

Transport piechoty- podczas pierwszej wojny nie znane były

jeszcze opancerzone transportowce. Wi

kszo

ść

piechoty maszerowała

na pole bitwy. Dopiero w pó

niejszym okresie zacz

to do transportu

piechoty u

ywa

pojazdów motorowych takich jak ci

ęż

arówki czy w

wypadku braku ci

ęż

arówek samochodów osobowych rekwirowanych

przez wojsko od cywili. Bardzo dobrym w tamtych czasach

rodkiem

transportu był pojazd półg

sienicowy który odznaczał si

żą

wytrzymało

zdolno

manewrow

Pierwszy

pojazd

półg

sienicowy skonstruował i opatentował Adolphe Kergesse.

Zwi

kszył on mobilno

ść

piechoty przez co umo

liwił zaskoczenie

przeciwnika szybkim przerzutem sił z jednego miejsca w drugie.

Rysunek patentowy pojazdu Kergesse’a

Czołgi- mimo

e pojawiły si

ść

pó

no na polach bitew I wojny

wiatowej to powstało wiele typów tych pojazdów opancerzonych.

Pierwsze czołgi były mocno opancerzone przez co bardzo ci

ęż

kie. W

zale

ci od modelu miały uzbrojenie artyleryjskie lub aby w bro

maszynow

. Rozwijały nisk

dko

ść

gdy

miały słu

za ruchom

osłon

piechocie atakuj

cej wrogie okopy. Najszybszy z nich miał

dko

ść

maksymaln

13 km/h. W technice pojazdów opancerzonych

podczas pierwszej wojny

wiatowej dominowali Brytyjczycy. To oni

pierwsi wprowadzili czołgi na pola bitew. Niemcy próbowali odpowiedzie

na wyzwanie konstruuj

c wielkie czołgi takie jak K-Wagen które jednak

nie wyjechały na pola bitew z powodu zrujnowanej wojn

gospodarki dla

której za du

ym wyzwaniem było dostarczanie tysi

cy ton stali do fabryk

któr

trzeba było sprowadza

ze Szwecji co przy blokadzie morskiej było

praktycznie niemo

liwe.

•

Projekty czołgów niemieckich

Projekty brytyjskich

•

Projekty czołgów francuskich

Bro

niekonwencjonalna

Gazy bojowe po raz pierwszy zastosowano na wi

ksz

skal

trakcie I wojny

wiatowej. Pierwsze u

ycie miało miejsce na froncie

zachodnim, kiedy Niemcy w okolicach Neuve Chapelle ostrzelali pozycje
Francuzów granatami z gazem łzawi

cym. Niemcy, w celu wsparcia

piechoty, wystrzelili ok. 3000 szt. artyleryjskich pocisków 105 mm,
wypełnionych o-dianizyn

(oznaczonych jako Nischrapnell). Atak był

zupełnie nieudany, zajmuj

cy ten odcinek frontu Anglicy nie zauwa

yli

nawet obecno

ci tego gazu.

Na froncie wschodnim na linii rzek Bzura i Rawka 31 grudnia 1914,

pod Bolimowem w rejonie wsi Borzymów (obecnie nie istnieje) i Humina,
Niemcy ostrzelali pozycje rosyjskie artyleryjskimi pociskami o symbolu
12-T (tzw. T-Granaten) wypełnionymi mieszanin

bromku ksylilu i

ksylenu,

substancja

chemiczn

wywołuj

łzawienie.

Oprócz

normalnych pocisków artyleryjskich do wsparcia piechoty Niemcy
przygotowali ok. 18 tys. pocisków wypełnionych gazem łzawi

cym. W

rejonie natarcia skoncentrowano 100 baterii (ok. 500 dział, w tym ok. 150
ci

ęż

kich)). W ka

dym pocisku znajdowało si

ok. 4 kg

rodka

łzawi

cego, ł

cznie 72 tony. Przygotowanie artyleryjskie rozpocz

to o

godz. 7.00 przy temperaturze -20 °C. Natarcie rozpo cz

to o godz. 11.00.

Z powodu niskiej temperatury nie doszło jednak do uwolnienia
skutecznych ilo

ci gazów.. Pociski tego samego typu wykorzystano w

marcu 1915 roku w Nieuwpoort we Flandrii.
Nikłe skutki u

ytych wcze

niej gazów łzawi

cych spowodowały, ze

Niemcy zwrócili uwag

na koncepcj

ycia chloru, zło

jesieni

1914 szefowi Sztabu Generalnego gen. Erichowi von Falkenhayn przez
profesora Fritza Habera. Haber twierdził,

e chlor to nowa bro

, która

potrafi przełama

najlepiej umocnione pozycje obronne i przyniesie

zwyci

stwo w wojnie pozycyjnej. Chlor powinien szybko si

rozwiewa

umo

liwiaj

c natarcie piechoty bezpo

rednio po ataku chemicznym.

Chlor miał jeszcze t

zalet

e jako ci

ęż

szy od powietrza wnikał w

zagł

bienia terenu i wolniej si

z nich ulatniał, skutecznie eliminuj

ołnierzy w okopach i ukrywaj

cych si

. Haber opracował te

technologi

zastosowania tego gazu. Kilka tysi

cy metalowych butli z

płynnym chlorem, ustawionych równoległe do pozycji nieprzyjacielskich
miało by

otwartych jednocze

nie. Wydobywaj

cy si

gaz niesiony

wiatrem nie tylko porazi, ale i u

mierci

ołnierzy przeciwnika. B

dzie miał

tak

e olbrzymie znaczenie psychologiczne, spowoduje panik

rozpr

ęż

enie w szeregach wroga. 22 kwietnia 1915 na północ od Ypres

pod miejscowo

Lengemarck Niemcy u

yli chloru po raz pierwszy.

Uwolniono 150 ton tego gazu z ponad 6 tys. butli w kierunku alianckich
okopów, na odcinku o długo

ci 6 km. Straty aliantów w wyniku operacji

wyniosły ok. 12 tys.

ołnierzy, z czego od gazu zmarło 350 ludzi. Ze

wzgl

du na skuteczno

ść

ytej broni, dzie

22 kwietnia 1915 uznano na

całym

wiecie jako moment rozpocz

cia wojny gazowej. W drugiej

połowie kwietnia 1915 rozpocz

ły si

niemiecko-austro-w

gierskie

przygotowania

operacji

Galicji.

Tam

planowano

przeprowadzenie siłami 36 pułku saperów (tzw. pułku gazowego) ataku z
u

yciem chloru. Jednak szef sztabu 11 armii płk. Hans von Seeckt

zrezygnował z tej opcji, gdy

obawiał si

uzale

nienia od warunków

pogodowych, które mogły uniemo

liwi

rozpocz

cie ofensywy w

planowanym terminie 2 maja.

W tej sytuacji pułk gazowy przydzielono do 9 armii i wysłano w

rejon Bolimowa. W ten sposób rozpocz

to przygotowania do ataku

gazowego nad Bzur

i Rawk

Na kilkunastokilometrowym odcinku frontu (ok 12 km w linii prostej)

od tartaku w Bolimowie do Biały

(wg innych

ródeł do Suchej) 36 pułk

saperów umie

cił 12 tys. butli z 264 tonami chloru. Saperzy umie

cili

butle na przedpiersiach okopów przykrywaj

c je workami z piachem.

Butle ustawiono pojedynczo lub ł

czono po kilka, a od zaworów

odprowadzono 3 metrowe rury, z których wydobywał si

ciekły chlor

zmieniaj

cy si

w gaz. Niemcy czekali na sprzyjaj

cy kierunek wiatru. 30

maja ukształtowała si

sprzyjaj

ca cyrkulacja i 31 maja nad ranem

(mi

dzy godz. 2–3) Niemcy rozpocz

li wypuszczanie chloru. Po otwarciu

butli z wiatrem sun

ła 6-metrowej wysoko

ci fala gazu, która szybko

dotarła do odległych o 80–600 kroków Rosjan. Zaskoczenie Rosjan w
okopach było pełne (Rosjanie nie posiadali masek pgaz, 6 pułk
wyposa

ony był w aparaty tlenowe), nie wiedzieli jak si

zachowa

e jest to zasłona dymna chowali si

do okopów, a tam st

ęż

enie

gazu było najwi

ksze. Gdy chmura opadła rozpocz

ło si

natarcie

niemieckie. Na szcz

ęś

cie dla obrony rosyjskiej gaz przeszedł nad

ołnierzami na pierwszej linii okopów i wraz z posiłkami Rosjanie

powstrzymali atak niemiecki. Liczba zagazowanych osi

ła ok. 11 tys.

(inne

ródła podaj

9100

ołnierzy). Rosyjskie publikacje twierdz

ycie straciło od 1500 - 2100

ołnierzy. Rosjanie pochowali swoich

ołnierzy po ataku gazowym w mogiłach zbiorowych w Wyskitkach,

Miedniewicach i Guzowie.

Po raz drugi u

yto chloru nad Rawk

i Bzur

12 czerwca 1915, na

krótkim 4 kilometrowym odcinku frontu od Kozłowa Biskupiego po
Such

. Atak ten nie spowodował tak du

ych strat jak poprzednio.

Wypuszczenie gazu poprzedziło przygotowanie artyleryjskie. Po
przej

ciu chmury gazu nast

pił atak piechoty.

ołnierze niemieccy

widz

c ogrom strat i m

czarnie zagazowanych samoczynnie nie

pomoc Rosjanom, zbieraj

c z pola walki zatrutych i wynosz

c poza pole

walki i na tyły. U

ycie "cudownej broni" i tym razem nie przyniosło

oczekiwanych sukcesów militarnych.

II Rzesza intensywnie rozwijała prace nad broni

chemiczn

Trzeci i ostatni atak nast

pił w nocy z 6 na 7 lipca 1915 na froncie o

szeroko

ci 12 km, ko

c si

tragicznie dla samych Niemców.

Pocz

tkowo wiatr przesuwał si

w stron

pozycji rosyjskich. Za chmur

szło natarcie niemieckiej piechoty, które zdobyło pierwsza linie rosyjskich
okopów. Wtedy wiatr zmienił kierunek i zepchn

ł obłok gazowy na

Niemców. Około 1200

ołnierzy zgin

ło zatrutych gazem. Aby ukry

ten

fakt przed własnym wojskiem trupy pochowano bezpo

rednio w

okopach. Dopiero po przej

ciu frontu Niemcy ekshumowali poległych

ołnierzy. Po tym wydarzeniu sztab armii zrezygnował z dalszego

ywania gazów.

6 sierpnia 1915 roku pod Twierdz

Osowiec Armia Pruska do

zdobycia twierdzy u

yła broni gazowej, zwi

zków chloru i bromu. Niemcy

nie uzyskuj

c powodzenia ostrzałem artyleryjskim i szturmami piechoty,

rankiem u

yli gazów (Rosjanie w tym czasie nie mieli na wyposa

eniu

masek). W wyniku u

ycia gazów Rosjanie ponie

li olbrzymie straty. Na

Pozycji So

nie

skiej trzy kompanie były zagazowane, w jednej pozostało

ołnierzy, na Pozycji Las Białogrady z trzech kompanii prze

yło 60

ołnierzy i 2 karabiny maszynowe. W odległo

ci 12 km., od miejsca

wypuszczenia gazów we wsiach:

odzie, Owieczki i Kramkówka Mała,

ofiarami byli cywile. Jednak szturm twierdzy siłami 7 batalionów
Landwery (ok. 7 tys.

ołnierzy) nie przyniósł powodzenia.

12 lipca 1917 roku, równie

pod Ypres, Niemcy u

yli gazu

musztardowego (zwanego te

od tego czasu iperytem).

Niemcy u

yli gazów bojowych, ju

po podpisaniu w Compiègne w

dniu 11 listopada 1918 kapitulacji, przeciw oddziałom powsta

ców

wielkopolskich. 16 lutego 1919 Ignacy Jan Paderewski - członek
Komitetu Narodowego Polskiego nadesłał do Konferencji Pokojowej w
Pary

u depesz

, w której stwierdził m.in. "wojska niemieckie rozpocz

ły

działania ofensywne na wielk

skal

w niemieckiej Polsce. Zaj

ły one

miasta Babimost i Kargowa... Niemcy stosuj

e ilo

ci gazów

truj

cych".

Atak z u

yciem chloru

konsekwencje u

ycia chloru

ołnierze ukrywaj

cy si

w okopach

Wojna na morzu

Wojna na morzu w pierwszym roku wojny była prowadzona

niezdecydowanie. Ani pa

stwa centralne, ani marynarka ententy nie

podejmowały

powa

niejszych

kroków.

Zajmowały

głównie

potyczkami, stawianiem zagród minowych a marynarka ententy tak

ochron

tras komunikacyjnych przed niemieckimi U-bootami. Pierwsz

ksz

bitw

1914 roku była bitwa koło Helgoland stoczona 28 sierpnia.

Niemcy zostali w niej pokonani głównie z powodu przewagi liczebnej
Wielkiej Brytanii. Niemcy mieli 37 lekkich jednostek (w tym 12
nieuzbrojonych trałowców) za

Brytyjczycy 5 jednostek ci

ęż

kich, 8

okr

tów podwodnych i 41 lekkich jednostek. Flota niemiecka do ko

1914 nie odwa

yła si

mielsze kroki. Jedynie okr

ty podwodne

były systematycznie wysyłane w celu zakłócania transportu morskiego
Wielkiej Brytanii.

Niemiecki torpedowiec SMS V 187- okr

ty tego typu były

główn

broni

sił walcz

cych w bitwie koło Helgoland.

Kampania

1915

Rok 1915 zacz

ł si

dla Niemców niepomy

lnie gdy

stycznia doznali kl

ski w bitwie na ławicy Dogger Bank. I tym razem do

zwyci

stwa floty brytyjskiej przyczyniła si

jej przewaga liczebna.

Brytyjczycy mieli 5 okr

tów ci

ęż

kich i 42 jednostki lekkie, za

Niemcy 3

okr

ty ci

ęż

kie i 22 lekkie. W tym roku do

ść

aktywna była flota rosyjska na

Bałtyku. Wykonała ona rajd na Gotlandi

, postawiła wiele zagród

minowych na wa

nych dla Niemiec szlakach handlowych oraz zdołała

wyprze

liczniejsz

flot

niemieck

z zatoki Ryskiej, poza tym pokonała

Turcj

w bitwie pod Kefken. Jednak tak jak to w roku 1914 nie doszło do

ych bitew

ąż

owniki- one były główn

broni

Niemców w bitwie na Dogger Bank,

nie mogły one powstrzyma

o wiele silniejszych kr

ąż

owników liniowych i

ich wsparcia niszczycieli.

Rok 1916

Bez w

tpienia najwi

ksz

bitw

morsk

tego roku, tej wojny i

wiata była bitwa jutlandzka. Spowodowana ona była trudn

sytuacj

Niemiec po kl

sce pod Verdun i pogarszaj

cej si

sytuacji gospodarczej

kraju przez zało

enie blokady morskiej przez Wielk

Brytani

. Było ona

prób

przełamania blokady co umo

liwiło by Niemcom sprowadzanie

towarów z takich krajów jak Szwecja które sympatyzowały z Niemcami.
To była dziwna bitwa. Stoczona została jak sama nazwa wskazuje przy
wybrze

u półwyspu jutlandzkiego. Niemcy i Brytania przygotowywali si

do niej. Dlatego była bitw

na tak wielk

skal

. Brało w niej udział a

250

okr

tów, w tym 151 okr

tów Brytyjskich i 99 niemieckich. Bitwa

rozpocz

ła si

31 maja o godzinie 15:20 a zako

czyła o 1 czerwca o

2:10. Dziwne jest to

e bitwa w takiej dysproporcji sił wynosz

cej

151.888kg salwy burtowej okr

tów Brytanii w porównaniu do 61.336kg

salwy okr

tów niemieckich (waga salwy burtowej była jednym z

wyznaczników siły bojowej okr

tów artyleryjskich, była to ł

czna masa

pocisków wystrzeliwanych podczas jednej salwy w kierunku jednej burty)
trwała tak długo. Jeszcze dziwniejsze jest to

e flota Brytyjska miała

ksze straty ni

flota Niemiecka. Oto porównanie strat:

Straty

Wielka Brytania

Niemcy

6094 zabitych

2551 zabitych

510 rannych

507 rannych

177 je

ców

1 przeddrednot

3 kr

ąż

owniki liniowe

1 kr

ąż

ownik liniowy

3 kr

ąż

owniki pancerne

4 kr

ąż

owniki lekkie

8 niszczycieli

5 torpedowców

Zgodnie z ówczesn

taktyk

, okr

ty przed bitw

płyn

ły w kierunku

przeciwnika w równoległych kolumnach,

eby stanowi

jak najmniejszy

cel dla torped. Podczas bitwy flota powinna rozwin

ąć

w jedn

lini

(szyk liniowy), przecinaj

kurs okr

tów przeciwnika w taki sposób,

eby maksymalna liczba dział mogła by

yta strzelaj

c na burt

, a

nieprzyjaciel mógł prowadzi

ogie

jedynie z dział dziobowych

czołowych okr

tów. Taktyka taka nazywała si

obrazowo: "postawieniem

poprzeczki nad T" (cross T). Doj

cie do takiego modelowego starcia było

jednak

stopniu

kwesti

szcz

ęś

cia,

kszym

prawdopodobie

stwem bitwa mogła przybra

raczej posta

wymiany

ognia pomi

dzy dwiema manewruj

cymi flotami poruszaj

cymi si

mniej

cej równoległymi kursami. Niemcy nie mieli zamiaru szuka

zmierzy

w walnym starciu z brytyjsk

flot

. Przewaga liczebna całej

brytyjskiej marynarki Royal Navy była przygniataj

ca - 33 drednoty w

porównaniu do 18 niemieckich. Podczas bitwy jutlandzkiej, w skład sił
Jellicoe wchodziło 28 drednotów i 9 kr

ąż

owników liniowych, podczas gdy

Scheer miał 16 drednotów i 5 kr

ąż

owników liniowych oraz 6 starszych

pancerników (przeddrednotów). Brytyjczycy mieli równie

przewag

okr

tach l

ejszych klas. Rozpatruj

c wag

salwy burtowej, Brytyjczycy

mieli przewag

151 888 kg wobec 61 336 kg. Brytyjska przewaga

liczebna była cz

ęś

ciowo niwelowana przez parametry techniczne -

niemiecka artyleria była celniejsza, niemieckie ci

ęż

kie okr

ty miały

lepszy poziom ochrony przeciwtorpedowej i podział na przedziały
wodoszczelne, ich pociski przeciwpancerne były bardziej skuteczne od
brytyjskich i, co wa

ne, Brytyjczycy u

ywali zbyt wra

liwych ładunków

miotaj

cych i komory amunicyjne ich okr

tów nie były dobrze chronione.

Kolejnym problemem Brytyjczyków była wyj

tkowo kiepska ł

czno

ść

pomi

dzy ich okr

tami.

Plan Niemiecki

W 1916 niepowodzenie pod Verdun i zwi

kszaj

ca si

efektywno

ść

blokady morskiej doprowadziła niemiecki sztab do próby złamania lub
osłabienia przewagi Royal Navy. Niemcy zaplanowali na 17 maja 1916
wypad kr

ąż

owników liniowych admirała von Hippera pod jeden z

brytyjskich portów, którego celem miało by

wywabienie z bazy eskadry

admirała Beatty'ego i wci

gni

cie jej pod ostrzał ubezpieczaj

cej

operacj

Hochseeflotte. W tym celu okr

ty Hippera miały zaj

ąć

pozycj

pomi

dzy portem Flamborough Head a południowo-zachodnim kra

cem

ławicy Dogger. Równocze

nie pod angielskie porty skierowano dziesi

ęć

okr

tów podwodnych, które miały zaatakowa

wychodz

ce z nich okr

liniowe. Dwa z nich ulokowano w Pentland Firth celem ataków na Grand
Fleet, która stacjonowała w Scapa Flow, a osiem pod Rosyth, gdzie
przebywał Beatty. Kilka innych okr

tów podwodnych otrzymało

dodatkowe zadania, w tym zaminowania wyj

cia z Firth of Forth.

Równocze

nie z akcj

sił podwodnych admirał Sheer zaplanował u

ycie

Zeppelinów jako zwiadu nad portem Sunderland i okolic Orkadów.

Plan Brytyjski

Admiralicja brytyjska na pierwsze dni czerwca 1916 roku zaplanowała

kolejn

akcj

, której celem miało by

wywabienie Hochseeflotte z baz.

Jako przyn

ta miały posłu

dwie eskadry kr

ąż

owników lekki, które

miały by

ubezpieczone z daleka przez Grand Fleet i kr

ąż

owniki liniowe

admirała Beatty'ego. Jednak

e w zwi

zku z rozszyfrowaniem 30 maja

przez Room 40 rozkazu admirała Sheera nakazuj

cego Hochseeflotte

sformowanie szyku przy uj

ciu rzeki Jade, a potem meldunków daj

cych

podstawy do wysnucia wniosku o wi

kszej akcji niemieckiej floty, o

godzinie 17:28 admirałowi Jellicoe wydano rozkaz natychmiastowego
wyj

cia w morze i koncentracji sił przy wschodnich wybrze

ach Szkocji.

O godzinie 17:50 admirał Beatty otrzymał polecenie wyj

cia z Rosyth i

udania si

do punktu odległego o 100 Mm na północ do Horns Reef.

Gdyby po dotarciu na miejsce około godziny 14:00 nie napotkał sił
niemieckich, miał zmieni

kurs na północny. W tym samym czasie Grand

Fleet miała pod

ąż

na miejsce odległe o około 65 Mm na północ od

przewidywanej na 31 maja o godzinie 14:00 pozycji kr

ąż

owników

liniowych admirała Beatty'ego. W razie nienapotkania sił niemieckich oba
zespoły miały poł

czy

tam poł

czy

pó

nym popołudniem.

Przebieg bitwy

Niemieckie okr

ty podwodne okazały si

zupełnie nieefektywne -

nie zatopiły

adnego okr

tu ani nie dostarczyły informacji

zwiadowczych. Okr

ty adm. Jellicoe pod

ąż

ały do miejsca spotkania

nienaruszone, lecz zostały za to wprowadzone w bł

d przez wywiad

Admiralicji; otrzymały informacj

e niemiecki zespół znajdował si

9 godzin rejsu dalej, ni

w rzeczywisto

ci.31 maja o godzinie 15:20

lekkie siły obu stron natkn

ły si

na siebie nawzajem, chc

skontrolowa

neutralny du

ski parowiec, płyn

cy pomi

dzy obiema

flotami. Po doniesieniu tego admirałowi Beatty, wyruszył on swoj

eskadr

w celu odci

cia niemieckich okr

tów od bazy. O godzinie

15:30 Beatty zauwa

ył kr

ąż

owniki adm. Hippera poruszaj

ce si

północny zachód. Hipper wówczas zawrócił w celu zwabienia
Beatty'ego w kierunku głównych sił Scheera. O godz. 15:45, kiedy
obie eskadry płyn

ły mniej wi

cej równolegle, Hipper i Beatty

otworzyli ogie

z odległo

ci ok. 15 km. Około godz. 16:05 wyleciał w

powietrze trafiony brytyjski kr

ąż

ownik liniowy "Indefatigable" (dwóch

ludzi ocalało), a o 16:25 taki sam los spotkał kr

ąż

ownik liniowy

"Queen Mary" (dwudziestu ludzi ocalało) (Beatty miał wówczas
powiedzie

: co

niedobrego dzieje si

dzisiaj z naszymi cholernymi

okr

tami), po eksplozji „Queen Mary” miała miejsce gwałtowna i

chaotyczna potyczka kontrtorpedowców. Około 16:30, gdy zwiadowca
z eskadry Beatty'ego spostrzegł 16 pancerników Scheera, Beatty
zdecydował skierowa

na północ, w celu zwabienia niemieckiej

floty w kierunku sił adm. Jellicoe i około godz. 16:45 zerwał kontakt z
siłami niemieckimi, ko

c pierwsz

faz

bitwy. Co dziwne, Beatty

nie wysłał

adnej wiadomo

ci do adm. Jellicoe od godziny 16:40 do

18:10, a wiadomo

ść

, któr

w ko

cu wysłał sugerowała,

e cała

niemiecka flota była aktywna. Jellicoe znalazł si

wówczas w

niepokoj

cej

pozycji,

przeceniaj

liczebno

ść

nieprzyjaciela.

Potrzebna mu była znajomo

ść

pozycji Niemców aby oceni

, kiedy

rozwin

ąć

siły z kolumn do pojedynczej linii. Mógł wybiera

rozwini

cie

do zachodniej lub wschodniej kolumny. Musiało to by

dokonane

przed nadci

gni

ciem Niemców, lecz zbyt wczesne rozwini

cie mogło

oznacza

utrat

szansy na decyduj

ce starcie. Rozwini

cie na

zachód przybli

yłoby jego flot

do sił Scheera, co miało znaczenie,

gdy

nadci

gał zmierzch, lecz brytyjska flota mogła by

wówczas

zaskoczona podczas manewrowania. Rozwini

cie na wschód

odsuwałoby flot

od Scheera, ale dałoby szans

"postawienia kreski

nad T" i okr

ty Jellicoe miałyby przewag

widz

c sylwetki okr

tów

Scheera na zachodzie. Rozwini

cie zajmowało około 20 minut,

podczas gdy floty nadci

gały ku sobie ze znaczn

dko

. W

cu Jellicoe zarz

dził rozwini

cie na wschód o godzinie

18:10.Scheer dostrzegł brytyjsk

flot

przed sob

około 18:30, w linii

w poprzek swojego kursu. Po krótkiej wymianie ognia, wystarczaj

cej

jednak do zniszczenia kr

ąż

ownika liniowego HMS "Invincible" pod

dowództwem kontradmirała Hood'a (ocalało jedynie 6 marynarzy), o
18:33 Scheer rozkazał swojej flocie zawróci

o 180 stopni i rozpocz

ąć

odwrót. W

ród kł

bów dymu i mgły, siłom Scheera udało si

oderwa

od nieprzyjaciela. Jellicoe skierował swoje siły na południe i

Scheer, zawracaj

c na wschód, ponownie natrafił na Brytyjczyków o

19:15. Scheer wówczas ponownie zawrócił i umkn

ł pod osłon

miałych ataków torpedowych jego niszczycieli, gdy zapadły

ciemno

ci. Poniewa

bitwa przekształciła si

w serie nocnych star

pomi

dzy niszczycielami, Jellicoe bł

dnie przyj

ł,

e główne siły

niemieckie b

kierowa

w stron

cia Ems i skierował własne

siły na południe. Krótkie zwarcie si

z niemieckimi siłami o 20:20 było

ostatnim starciem okr

tów liniowych. O godz. 02:10 storpedowany

przez brytyjskie niszczyciele stary pancernik "Pommern" zaton

ł z

cał

załog

, ponadto na skutek uszkodze

zaton

ł niemiecki

ąż

ownik liniowy "SMS Lützow". Siły zwiadowcze Jellicoe nie zdołały

rozpozna

rzeczywistego kursu głównych sił niemieckich na północny

zachód i Raf

Horns. Wczesnym rankiem flota Scheera była poza

zagro

eniem i kiedy Jellicoe ostatecznie zorientował si

w sytuacji o

godzinie 4:15, pozostało mu ju

zawróci

do bazy.

Rodzaje okr

tów lekkich bior

cych udział w

bitwie jutlandzkiej

1. Kr

ąż

ownik lekki – klasa du

ych okr

tów artyleryjskich, podklasa

ąż

owników, powstała na pocz

tku XX wieku. Intensywnie

ywane podczas obu wojen

wiatowych. Obecnie, podobnie jak i

inne okr

ty artyleryjskie, klasa zanikła. Do tej klasy nale

ały te

ąż

owniki przeciwlotnicze.

2. Torpedowiec – klasa niewielkich lub

redniej wielko

ci okr

tów,

przeznaczonych głównie do wykonywania ataków torpedowych na
okr

ty nieprzyjaciela. Powstała pod koniec XIX wieku, kiedy to

przypadł te

szczyt popularno

ci torpedowców. Zast

pione

nast

pnie przez inne klasy okr

tów, były budowane i u

ywane w

mniejszych ilo

ciach do okresu II wojny

wiatowej.

3. Niszczyciel – szybki, wielozadaniowy okr

t przeznaczony do takich

zada

jak: ochrona własnych jednostek, zwalczanie lotnictwa,

okr

tów podwodnych i innych jednostek wroga. Klasa niszczycieli

powstała z wcze

niejszej klasy kontrtorpedowców, która z kolei

powstała w celu zwalczania torpedowców. W miar

ewolucji

nowych zagro

takich jak: lotnictwo wojskowe i okr

ty podwodne

kontrtorpedowce

otrzymywały

coraz

silniejsze

bardziej

zró

nicowane uzbrojenie a

do powstania klasy niszczycieli. W

okresie II wojny

wiatowej nast

pił dalszy podział niszczycieli na

bardziej wyspecjalizowane jednostki – niszczyciele eskortowe i
fregaty.

4. Stawiacz min – klasa okr

tów, przeznaczonych specjalnie do

stawiania min morskich (w odró

nieniu od okr

tów innych klas,

mog

cych stawia

miny jako pomocnicze zadanie). Obecnie

praktycznie zanikła.

5. Tender wodnosamolotów (okr

t-baza wodnosamolotów) - okr

lotniczy zbudowany lub przystosowany do prowadzenia operacji
lotniczych za pomoc

bazuj

cych na nim wodnosamolotów.

Pierwsze tendry powstały przed I wojn

wiatow

i były rozwijane

w okresie mi

dzywojennym, a w ko

cu zast

piono je

lotniskowcami.

Rodzaje ci

ęż

kich okr

tów bior

cych udział w bitwie

Drednot - okre

lenie generacji pancerników (okr

tów liniowych)

budowanych od 1906 roku do 1922 roku. Nazwa pochodzi od
nazwy brytyjskiego pancernika HMS "Dreadnought", który
wszedł do słu

by w grudniu 1906 roku jako pierwszy okr

zbudowany według nowych koncepcji. Były one znacznie
wi

ksze od swych poprzedników. Charakteryzowało je bardzo

silne uzbrojenie (od 10 do 12 dział których kaliber wahał si

280mm do 406mm. Były one tak

e wiele szybsze od innych

ęż

kich okr

tów dzi

ki zastosowaniu turbin parowych.

Przeddrednot, predrednot - umowne okre

lenie generacji

okr

tów liniowych (pancerników) budowanych od lat 80. XIX

wieku do I dekady XX wieku. Nazwa, nadana pó

niej, oznacza

pancerniki poprzedzaj

ce generacj

drednotów.

ąż

ownik pancerny (kr

ąż

ownik opancerzony) – klasa du

ych

okr

tów artyleryjskich, powstała pod koniec XIX wieku, zanikła

po I wojnie

wiatowej. Jedna z dwóch podklas kr

ąż

owników

istniej

cych na przełomie XIX i XX wieku (obok kr

ąż

owników

pancernopokładowych).

ąż

ownik liniowy - klasa du

ych okr

tów artyleryjskich, która

wykształciła si

w okresie poprzedzaj

cym I wojn

wiatow

jako poł

czenie cech kr

ąż

owników (du

a pr

dko

ść

) i

pancerników (wielko

ść

i uzbrojenie). Kr

ąż

owniki liniowe

zaliczane były obok pancerników do okr

tów liniowych. W

dawnym polskim pi

miennictwie nazywano je te

"kr

ąż

ownikami

bojowymi

Przykłady zdj

ęć

lekkich okr

tów:

HMS Dauntles- lekki kr

ąż

ownik Brytyjski

Torpedowiec rosyjski „No.214”

Niszczyciel japo

ski „Amatsukaze”

Przykłady zdj

ęć

okr

tów ci

ęż

kich:

HMS Dreadnought pierwszy okr

t typu drednot

ąż

ownik pancerny HMS Devonshire

ąż

ownik liniowy HMS Invincible

U-booty- zagro

enie z gł

bin

Chyba wi

kszo

ść

z nas słyszała o Niemieckich okr

tach

podwodnych. Jednak w wi

kszo

ci filmów, ksi

ąż

ek itp. Zawarte s

informacje o ich działaniach podczas II wojny

wiatowej. Lecz odgrywały

one tak

e du

żą

rol

w I wojnie

wiatowej. Ich potencjał został wykryty w

1914 roku po operacji okr

tu podwodnego „U 9” który w ci

gu godziny

zatopił 3 angielskie kr

ąż

owniki pancerne „Aboukir”, „Houge” i „Cressy”.

Pierwszym niemieckim okr

tem podwodnym był U-1 z 1906 roku

(wyporno

ść

nawodna/podwodna – 240/280 ton, uzbrojenie 1 wyrzutnia

torpedowa). Podczas I wojny

wiatowej Niemcy posiadały 365 U-

Bootów, z czego utracono 178, natomiast zatopiły one 4837 statków
handlowych ententy, o pojemno

ci 11.135.000 BRT (tona rejestrowa

brutto– dawna mi

dzynarodowa jednostka pojemno

ci rejestrowej brutto

statku. Pojemno

ść

brutto jest całkowit

pojemno

statku, czyli

obejmuje obj

ść

kadłuba i nadbudówek).Była to liczba wr

cz olbrzymia

i mało brakowało aby linie komunikacyjne ententy zostały przerwane, a
czego skutkiem było by odci

cie wojsk we Francji od zaopatrzenia z

Anglii i Ameryki. Dla porównania flota Wielkiej Brytanii miała w tym
okresie 70 okr

tów podwodnych i u

ywała ich w wi

kszo

ci do działa

defensywnych. Jednak okr

ty podwodne nie cieszyły si

dobr

sław

gdy

atakowały z ukrycia i nawet w marynarskich tawernach

„podwodniacy” nie kumplowali si

z marynarzami z jednostek

nawodnych, mimo to

e po powrocie z morza były witane w porcie

orkiestr

i kwiatami. Zatapiały te

wiele okr

tów pasa

erskich co było

powodem wielu nieporozumie

dyplomatycznych. Dobrym przykładem

jest zatopienie przez U-20 liniowca pasa

erskiego RMS Lusitania w

1915 roku. Po tym to wydarzeniu powstały dyplomatyczne incydenty
Niemiec z USA gdy

na zatopionym statku było wielu pasa

erów

ameryka

skich i w pewnym stopniu to zdarzenie spowodowało

przył

czenie si

USA do wojny.

Oto zdj

cia niektórych okr

tów podwodnych:

Niemiecki „U 9” okr

t który zatopił 3 pancerniki angielskie w ci

godziny

Niemiecki okr

t podwodny U-31

Niemiecki okr

t szkoleniowy „SM U-1”

Wojna na morzu podczas I wojny

wiatowej bardzo si

ró

niła od

wojen prowadzonych dawniej. Przede wszystkim zmieniły si

okr

ty.

Prawie wszystkie ( z wyj

tkiem kilku carskich okr

tów) były budowane ze

stali, podczas gdy nawet w wojnie rosyjsko- japo

skiej było wiele

jednostek drewnianych osłoni

tych płytami stalowymi. Jednostki typu

drednot zdominowały pola bitew przez wielki kaliber dział, grube
opancerzenie i mobilno

ść

jak

dawały im turbiny parowe zastosowane

zamiast silników parowych. Du

e znaczenie miały akcje minowe które ( o

ile si

udały) mogły sparali

owa

ruch jednostek w danym obszarze.

Zanikn

ł system ataków aborda

owych umo

liwiaj

cych zdobywanie

okr

tów nie uszkadzaj

c ich. Jednak chyba najwa

niejszym faktem było

ycie broni podwodnej, która nigdy wcze

niej nie była u

yta do akcji

maj

cych na celu niszczenie komunikacji wroga, a tym bardziej nie na

tak wielk

skal

Lotnictwo

Sterowiec Graff Zeppelin

wiadczy o tym chocia

by stan posiadania samolotów przez

najwa

niejszych

oponentów

pocz

tkach

1914

roku. Francja posiadała

141

maszyn, Wielka

Brytania 113, Rosja 145, Belgia 23, a Niemcy i Austro-W

gry 268.

Podczas I wojny

wiatowej sterowce niosły głównie groz

bezszelestnie i wolno płyn

c w powietrzu jako maszyny

obserwacyjne, zaporowe a na pocz

tku zrzucaj

ce bomby. Wraz z

pojawieniem si

samolotu my

liwskiego, dla którego sterowiec był

bardzo łatwym celem zako

czyła si

era ich sensownego

bojowego u

ycia. Wprawdzie wyposa

ono je na powierzchni w

aluminiow

platform

karabinami

maszynowymi

ale

zastosowanie sterowca jako

rodka bojowego było nierealne.

Rzecz jasna wybuch I wojny

wiatowej spowodował,

sterowce wyst

piły w zupełnie nowej dla siebie roli. Zostały

zmilitaryzowane.

Prawdziwa historia sterowców rozpoczyna si

jednak

dopsiero

konstrukcji Ferdynanda

von

Zeppelin’a. Okres najwi

kszego rozwoju sterowców przypadł na

czas I wojny

wiatowej a nazwisko Zeppelin stało si

synonimem

słowa sterowiec. Zeppelin w swoich nowatorskich sterowcach
zastosował bowiem komor

gazow

obudowan

na metalowej

konstrukcji co pozwoliło na budow

maszyn o ogromnych

rozmiarach. Okazało si

e takim sterowcem mo

na po prostu

normalnie lata

. Wykonano zatem lot z Anglii do USA (108 h), nad

biegunem północnym i południowym. Wkrótce w USA i Niemczech
rozpocz

ła si

pierwsza w

wiecie regularna komunikacja

lotnicza... sterowcowa. Sterowce stawały si

coraz wi

ksze, dzi

czemu zwi

kszył si

wig, pr

dko

ść

, zasi

g i mo

liwo

drugim roku prowadzenia działa

wojennych to one bombardowały

Wielk

Brytani

i jej stolic

. Brytyjczycy przeciwko nim zwi

kszyli

obron

przeciwlotnicz

. Dało to bardzo dobre efekty. Niemcy

wycofali je z lotów

bombowych pod koniec wrze

nia 1916 r.i wtedy

sterowce były u

ywane głównie do lotów obserwacyjnych oraz jako

zapory przeciw bombowe. Gdy siły l

dowe zrezygnowały z nich,

marynarze pozostali im wierni. Korzystali z nich do samego ko

wojny.

Sterowiec przed startem.

Okres I Wojny

wiatowej to bardzo gwałtowny rozwój

lotnictwa, gdy

samolot szybko udowodnił swoj

warto

ść

rozpoczynaj

cym

konflikcie...Ju

w pierwszych miesi

cach walk znalazło si

zadanie dla lotnictwa. Podczas niemieckiej ofensywy w sierpniu i
we wrze

niu 1914 roku, samoloty zostały u

yte do rozpoznania i

wykrywania artylerii. To wła

nie dzi

ki samolotom Sir John French

został ostrze

ony o ruchach niemieckich przed bitw

pod Mons,

oraz o zmianie kierunku pochodu wojsk gen. von Klucka, kiedy
wykonywał on zwrot na północ od Pary

a. Jednak wojska bardzo

szybko

nauczyły

rozprasza

kry

odgłos silników lotniczych, tak

e raporty ze zwiadów nie zawsze

były trafne, a nieraz

powa

nie myliły sztaby generalne. Stało si

tak

m. in. podczas ataku niemieckiego na Rosj

w 1915 roku i podczas

ostatniej ofensywy na Froncie Zachodnim w marcu 1918 roku.

Z powodu małej ilo

ci samolotów, niebo nad frontem

pocz

tkowo było puste. Rzadko spotykaj

ce si

samoloty omijały

z daleka i podobno nawet pozdrawiały (!). Stan taki nie mógł

jednak trwa

długo. Wrogie maszyny trzeba było eliminowa

. W

celu obrony lub ataku piloci zacz

li bra

ze sob

do maszyn

pistolety i karabiny, a niektórzy obdarzeni wi

ksz

wyobra

zabierali do kabin ci

ęż

kie kamienie lub cegły, którymi zamierzali

obrzuci

samolot przeciwnika. Podobno te

szalony francuski

pilot Jean Navarre zabierał ze sob

rze

nicki nó

, którym chciał

rozpru

brzuch sterowca. W marcu 1915 roku Francja zacz

ła

zakłada

jednostki, których celem miało by

zwalczanie jednostek

przeciwnika.

Umo

liwił

wynalazek Rolanda

Garrosa - metalowe

deflektory na łopatach

migła chroniły je przed uszkodzeniami kul

własnego

karabinu.

Wynalazek

powodował

ogromne

marnotrawstwo amunicji, jednak był na tyle skuteczny,

e szybko

dzi

ki niemu Francuzi zacz

li odnosi

zwyci

stwa. Zdobyli te

dzi

ki temu przewag

w powietrzu, jednak nie na długo.

Wkrótce Garros musiał l

dowa

po niemieckiej linii frontu i

wynalazek si

wydał. Idflieg natychmiast rozkazał skopiowa

pomysł, jednak wtedy si

okazało,

e w Niemczech jest lepszy

wynalazek tego typu. Holender Anthony Fokker w swych zakładach
w

Schwerinie

opracował

bezpiecznik

rodkowy,

znany

powszechnie

jako synchronizator.

Urz

dzenie

umo

liwiało

strzelania przez kr

migła, gdy

synchronizator wstrzymywał na

moment ostrzał, gdy łopata

migła znalazła si

dokładnie na linii

kuli. Niemcy szybko wyposa

yli w synchronizatory maszyny

jednopłatowe Fokker E,(rys 1) które wkrótce dosłownie zmiotły
lotnictwo sprzymierzonych z nieba.

Fokker E

Statystycznie na jedyne 26 Fokkerów walcz

cych na froncie

zachodnim w ko

cu pa

dziernika 1915 roku, na jednego zabitego

lotnika niemieckiego, przypadało 17 alianckich (!!). Okres ten został
nazwany „biczem" lub „plag

Fokkerów". W odpowiedzi Francja 5

stycznia 1916 roku rzuciła do walki nowy my

liwiec Nieuport 11,

który był wyposa

ony w karabin strzelaj

cy ponad kr

giem

migła.

Nieco pó

niej te

wprowadzili Nieuporta 17,( rys 2) który ju

był

wyposa

ony w synchronizator

Nieuport 17

Niemieckie Fokkery nie mogły dorówna

Nieuportom

zwrotno

tote

przewaga

ponownie

wróciła

sprzymierzonych. W czerwcu 1916 roku zgin

ł na Fokkerze EIII

Max Immelmann, co było jakby symbolem ko

ca epoki Fokkerów.

Niemcy zmuszeni do przeciwdziałania postanowili po prostu
skopiowa

Nieuporta, gdy

uznali,

e prace nad własn

konstrukcj

potrwaj

zbyt długo. Jednak skopiowano jedynie

koncepcj

półtorapłata,

któr

zastosowano

przebudowuj

liwiec Albatros DII. Tak powstał samolot Albatros DIII.

Albatros DIII

Kopiowanie nie wyszło jednak Niemcom na dobre.

Konstrukcja półtorapłata zastosowana w Nieuporcie, przy jego
lekkiej konstrukcji nie ujawniała jeszcze swych wad. Niemcy jednak
zastosowali w Albatrosie znacznie ci

ęż

szy silnik rz

dowy. W tym

układzie system półtorapłata okazał si

za słaby i w rezultacie

w Albatrosach przy ostrzejszych manewrach po prostu łamały si

dolne

płaty.

Problem

ten

kał

wszystkie

pó

niejsze

typy Albatrosa a

do ko

ca wojny.

Mimo wszystko to wła

nie za spraw

Albatrosa DIII Niemcy

wiosn

1917 roku zacz

li odzyskiwa

utracon

przewag

Apogeum tej sytuacji przypadło w kwietniu 1917, który przeszedł
do historii jako „Krwawy Kwiecie

". W miesi

cu tym zgin

ło 316

lotników brytyjskich wobec 119 niemieckich. Ze strony brytyjskiej
wkrótce pokazał si

bardzo udany samolot firmy Sopwith, który

przez pilotów został pieszczotliwie nazwany Pup - szczeniak.

Sopwith

To wła

nie Sopwith Pup jako pierwszy wyl

dował na

prowizorycznym lotniskowcu. Krotki start tego samolotu pozwolił
mu startowa

z podestów na okr

tach wojennych ustawionych

wzdłu

luf działowych (!). Samolot ten poprawił nieco sytuacj

froncie, jednak piloci brytyjscy ci

gle domagali si

lepszych

maszyn z wi

kszym polem widzenia do góry, gdy

górny płat

bardzo to utrudniał. Nie pomogło wycinanie otworów nad głow

pilota, ani obni

anie dolnego płata. Wówczas Herbert Smith wpadł

na oryginalny pomysł. Postanowił podwy

szy

płat górny i

rodku doda

trzeci.

Triplan

Konstrukcja ta dawała doskonałe pole widzenia. Samolot

szybko te

wprowadzono do słu

by, gdy

poza płatami wszystko

pochodziło od Pup'a. Piloci lataj

cy na Triplanach szybko zacz

uzyskiwa

zwyci

stwa, tote

Idflieg w odpowiedzi postanowił

ponownie skopiowa

pomysł. W rezultacie powstał Fokker Dr1,

bardzo zwrotny i o dobrej pr

dko

ci wznoszenia my

liwiec.

Fokker DR1

To wła

nie on stał si

symbolem tamtych czasów.

Równowaga na froncie wróciła jednak dopiero po wprowadzeniu
przez Brytyjczyków Sopwith Camela i SE5.

Sopwith Camel

Sopwith SE5

W mi

dzyczasie powstawały te

inne bardziej lub mniej

udane konstrukcje. Ilo

ść

pojawiaj

cych si

projektów

wiadczy

jednak o bardzo gwałtownym rozwoju lotnictwa. Samolot stał si

nieodzownym elementem na polu walki.

Zapotrzebowanie na samoloty zacz

ło te

gwałtownie

rosn

ąć

. Lotnictwo szybko zostało obarczone du

żą

ilo

ró

norodnych

zada

(korygowanie

ognia

artyleryjskiego,

obserwacja ruchów wojsk przeciwnika, ł

czno

ść

, zwalczanie

samolotów i balonów przeciwnika, bombardowanie). Stało si

faktem oczywistym,

e samolot na trwałe wtargn

ł na aren

walk.

W zwi

zku z powy

szym małe i prymitywne zakłady lotnicze z

przed wojny musiały szybko przekształci

w wielkie warsztaty

prowadz

ce produkcj

seryjn

. Pa

stwa uprzemysłowione dały

sobie jako

rad

, ale słabsze pa

stwa (Rosja, Austo-W

gry)

musiały zadowala

importem silników czy samolotów z innych

stw, przy czym importowane towary za zwyczaj były ju

przestarzałe.

Odpowiednio musiała rosn

ąć

liczba pilotów, mechaników,

obserwatorów i wszystkich osób mniej lub bardziej zwi

zanych z

lotnictwem.

Trzeba tu zaznaczy

e wszyscy piloci słu

żą

cy we

wszystkich armiach byli ochotnikami. A słu

ba w lotnictwie podczas

Pierwszej Wojny

wiatowej była bardzo niebezpieczna. Pilot nigdy

nie mógł wiedzie

, czy mu silnik nie zatrzyma si

podczas lotu,

niesprzyjaj

ce warunki pogodowe nie narusz

delikatnej

konstrukcji płatów. A na samolotach tych trzeba było przecie

walczy

Podczas

pojedynku

czyhało

jeszcze

cej

niebezpiecze

stw. Pilot musiał uwa

by nie połama

skrzydeł

własnej maszyny podczas ostrzejszych manewrów i (szczególnie
na pocz

tku) nie mógł mie

pewno

ci,

e pociski zamiast

dosi

ąć

samolotu wroga, nie uszkodz

mu własnego

migła. Ale

i tak najgorszy był ogie

. Samolot - drewniana kryta płótnem

trumna wypełniona paliwem - był niesłychanie łatwopalny. W razie
zapalenia si

samolotu wielu lotników wybierało skok bez

spadochronu, jako łagodniejsz

mier

, ni

spalenie si

ywcem.

Zakaz u

ywania spadochronów obowi

zywał w obu armiach (do

pocz

tku 1918 roku), co było motywowane tym, i

bez

spadochronów, lotnicy b

zacieklej walczy

(brak mo

liwo

ucieczki).

Poniewa

lotnictwo szybko si

rozwijało, a jego znaczenie

rosło na wojnie, trzeba było opracowa

system jego zwalczania.

Zbyt du

o było powodów by str

, b

przep

dzi

wrogi samolot

znad własnych głów, z których najbardziej przekonywuj

cym były

bomby. Z pocz

tku zacz

to ustawia

karabiny maszynowe na

stojakach, tak by mogły strzela

w gór

. Wkrótce to samo zacz

robi

ze zwykłymi działami piechoty. Wkrótce działa te

zautomatyzowano,

wprowadzono

pociski

rozpryskowe

zapalnikami

nieniowymi.

Działa

karabiny

obrony

przeciwlotniczej zacz

to g

sto ustawia

w okolicach punktów

strategicznych, jak fabryki, mosty, sztaby czy własne balony
obserwacyjne. W 1918 roku istniały ju

samobie

ne działa

przeciwlotnicze na g

sienicach, których kaliber dochodził do 75

mm. Zacz

to te

ywa

tzw. awiofony, czyli urz

dzenia

nasłuchowe,

które

miały

przedwcze

nie

ostrzega

przed

nadlatuj

cym samolotami. Szybko pojawiły si

reflektory

przeciwlotnicze, słu

żą

ce do zwalczania nalotów nocnych.

Podobnie szybki post

p mo

na zauwa

w lotnictwie

bombowym.

Pocz

tkowe, r

czne zrzucanie pojedynczych granatów na

ró

ne cele, pod koniec wojny przekształciło si

w zbiorowe naloty

bombowców z prawdziwego zdarzenia o wielkim ud

wigu

(niemieckie Staaken R i brytyjskie Handley Page V/1500,
wyposa

onych w specjalne bomby ró

nych wagomiarów, komory

bombowe, elektryczne wyrzutniki, automatyczne celowniki, bomby
gł

binowe i torpedy...

Staaken R VI

Handley Page V/1500

Wszystkie dziedziny zwi

zane z lotnictwem szły z

niesamowit

dko

do przodu. Silniki lotnicze zmniejszyły sw

mas

przy dwukrotnym zwi

kszeniu mocy, wielkie niepor

czne

aparaty fotograficzne rozpoznania powietrznego z pocz

tku wojny

zostały

zast

pione

automatycznymi,

sterowanymi

zdalnie,

wbudowanymi w podłog

lub burt

samolotu kamerami foto.

Powi

kszała si

wiedza o prawach aerodynamiki, co pozwalało na

budow

szybszych i mocniejszych płatowców.

wła

nie

podczas

Pierwszej

Wojny

wiatowej

wypracowano podstawy u

ycia lotnictwa i wykształciły si

poszczególne kategorie samolotów bojowych: my

liwce, lekkie i

rednie bombowce, maszyny rozpoznawcze i obserwacyjne.

Wła

nie wtedy wymy

lono wła

ciwie wszystko co dotyczy

lotnictwa wojskowego: taktyka walk zespołowych, samoloty
eskortowe, rozpoznanie fotograficzne, my

liwce nocne, balony

zaporowe, reflektory i artyleri

przeciwlotnicz

, o

wietlanie

dowisk, a nawet turbospr

ęż

arki i pociski kierowane. Nie wszystkie

projekty zostały u

yte bojowo, niektóre nie zeszły z desek

kre

larskich konstruktorów, ale wszystko czym jest lotnictwo do

dzisiaj, zrodziło si

w latach 1914-1918.

Najwa

niejsze bitwy

I bitwa pod Ypres - ostatnia wi

ksza bitwa I wojny

wiatowej w roku

1914.

Brytyjski Korpus Ekspedycyjny pod wodz

marszałka Johna

Frencha został przerzucony na północ i zasilony dwiema nowymi
dywizjami, które wła

nie wyl

dowały w Belgii. W pobli

u miasta Ypres

napotkano

zatrzymano

oddziały

niemieckie.

Brytyjczycy

powstrzymywali ataki niemieckie dzi

ki zmasowanemu ogniowi

karabinowemu. Belgowie otworzyli

luzy rzeki Yser, zalewaj

c nisko

poło

one tereny i uniemo

liwiaj

c przepraw

ludzi i maszyn

powstrzymali Niemców przed dalszym marszem. Miasto Ypres zostało
zniszczone

ostrzałem

artyleryjskim

oraz

atakami

lotniczymi,

polegaj

cymi na r

cznym wyrzucaniu niewielkich, około 2 kilogramowych

ładunków wybuchowych z niewielkich samolotów zwiadowczych.

Niemcy nazwali bitw

"rzezi

niewini

tek" , gdy

armie niemieckie

składały si

głównie z młodych ochotników, studentów. Poniosły one

wielkie straty w starciu z mniejszymi, ale bardziej do

wiadczonymi

oddziałami brytyjskimi, w

ród których było wielu weteranów II wojny

burskiej. W skład korpusu brytyjskiego wchodzili tak

ołnierze z Indii.

Brytyjski Korpus Ekspedycyjny został mocno osłabiony podczas I bitwy
pod Ypres, ale dała ona aliantom czas na przegrupowanie sił.

I bitwa nad Marn

(cud nad Marn

) (5 - 9 wrze

nia 1914) -

kilkudniowa bitwa I wojny

wiatowej pomi

dzy wojskami francusko-

angielskimi a wojskami niemieckimi. Bitwa, która powstrzymała dalszy
marsz Niemców na zachód. Plan "wojny błyskawicznej" Alfreda von
Schlieffena nie powiódł si

, tym samym nie udało si

Niemcom

wyeliminowa

z wojny Francji.

Bitwa nad Somm

(1 lipca – 18 listopada 1916) była najwi

ksz

bitw

I wojny

wiatowej. Pochłon

ła ona ponad milion ofiar. Bitwa

rozegrała si

dzy siłami brytyjskimi i niemieckimi nad rzek

Somm

północnej Francji.

W grudniu1915 r. dowódcy sił alianckich zadecydowali,

e latem

nast

pnego roku nale

y przeprowadzi

ofensywy równocze

nie na

wszystkich najwa

niejszych frontach. Na froncie zachodnim nad rzek

Somm

mieli zaatakowa

Brytyjczycy i Francuzi. Ich plany pokrzy

owało

jednak natarcie Niemców pod Verdun. W zwi

zku z tym główny ci

ęż

przygotowania operacji nad Somm

spadł na Brytyjczyków. Brytyjski

głównodowodz

cy gen. Douglas Haig zamierzał zaatakowa

siłami

swojej 4 Armii i cz

ęś

3 Armii pozycje niemieckiej 2 Armii na odcinku

Serre-Curlu – dalej wspiera

miało Brytyjczyków natarcie francuskiej 6

Armii.

Ofensywa została rozpocz

ta 24 czerwca 1916r. Brytyjczycy

zacz

li ostrzał artyleryjski na pozycje niemieckie. O

miodniowe

bombardowanie, podczas którego wystrzelono 1,5 miliona pocisków nie
przyniosło oczekiwanych rezultatów. Ostrzeliwane fortyfikacje były
mocniejsze i lepiej ukryte ni

Brytyjczycy przypuszczali, pojawiły si

problemy z zaopatrzeniem i znikn

ł element zaskoczenia. 1 lipca ostrzał

został przesuni

ty na dalsze linie i brytyjska piechota przyst

piła do

ataku. Tego dnia zgin

ło 60 tys.

ołnierzy brytyjskich, ostrzelanych przez

Niemców ogniem broni maszynowej. Powtarzalne karabiny Brytyjczyków
–

Lee-Enfield

miały

niewielkie

szanse

niemieckimi

Maschinengewehrami z szybkostrzelno

od 450 do 600 strzałów na

minut

i zasi

giem skutecznym do 1200m.

Kolejne miesi

ce walk przynosiły tylko nieznaczne zyski terenowe, mimo

to gen. Haig zamierzał kontynuowa

licz

c na to,

e Niemcy wyczerpi

swoje rezerwy.
Sytuacja zacz

ła si

poprawia

dla sił brytyjskich dopiero 15 wrze

nia,

kiedy po raz pierwszy u

yto nowej broni – czołgów Mark I. Niemcy

zostali zdziesi

tkowani przez czołgi, których w bitwie uczestniczyło

zaledwie 32 z czego 5 ugrz

zło w błocie, a 9 uległo awarii. Czołgi

dokonały tego nie tylko dzi

ki sile ognia, ale równie

efektowi

psychologicznemu. Niemieccy

ołnierze gdy je ujrzeli nie wiedzieli jak

maj

z nimi walczy

i wielu z nich uciekło w panice, b

poddało.

czołgi zostały u

yte w bojach o Thiepval, Combles i Gueudecourt.

Mark I

Czołg Mark I był tajnym

projektem brytyjskim, dla zmylenia
wywiadu wroga otrzymał nazw

tank – czyli po angielsku zbiornik.
Dodatkowo stwierdzono oficjalnie,

e jest to plan dostarczenia

zbiorników na zamówienie Rosji.
Czołg ten był co prawda słab

bardzo zawodn

maszyn

, jednak

samo

wprowadzenie

nowego

rodzaju uzbrojenia oraz silny ostrzał z karabinów maszynowych
pozwolił wywoła

ołnierzach niemieckich efekt zaskoczenia i strachu

co pozwoliło nieznacznie przesun

ąć

front.

W pa

dzierniku

ofensywa

znacznie si

osłabiła przede

wszystkim winna była pogoda, ulewne deszcze oraz zabłocony teren
ostatecznie uniemo

liwiły przeprowadzenie szeregu operacji. W

listopadzie generałowie Brytyjscy postanowili zako

czy

dalsze natarcie

c bitwie nad Somm

Bitwa pod Verdun - toczone od 21 lutego do 20 grudnia 1916 r.

walki o francusk

twierdz

Verdun, bronion

przez wojska gen.

Philippe'a Petaina; w zamierzeniu dowództwa niemieckiego działania te
miały spowodowa

wykrwawienie si

armii francuskiej; po serii ataków i

kontrataków, w których obydwie strony poniosły ci

ęż

kie straty (Niemcy -

337 tysi

ołnierzy, Francja - 362 tysi

cy) Verdun pozostało w r

kach

Francuzów; walki te przeszły do historii jako "piekło Verdun" lub "młyn
verdu

ski" poniewa

obie strony dziesi

tkowały si

wzajemnie.

Twierdza Verdun nie była wystarczaj

co przygotowana do walki.

Cho

jej fortyfikacje rozbudowano stosunkowo niedawno (lata 80. XIX

w.), wymagały modernizacji, a ju

w czasie wojny zabrano z niej cz

ęść

artylerii, któr

dowództwo francuskie zamierzało wykorzysta

na bardziej

zagro

onych odcinkach frontu. Od czasu walk we wrze

niu 1914 r.,

kiedy to Niemcy próbowali bez powodzenia zaj

ąć

twierdz

, odcinek

Verdun nale

ał do spokojniejszych na froncie zachodnim. Siły francuskie

na pocz

tku 1916 r. były tu nieliczne (jeden korpus, z tego 3 dywizje w

pierwszej linii) i naczelne dowództwo nie spodziewało si

ataku

niemieckiego wła

nie w tym miejscu. St

d informacje wywiadu i apele

dowódca Rejonu Ufortyfikowanego Verdun gen. F. Herra o wzmocnienie
tego odcinka obrony, nie wzbudzały niepokoju francuskiego naczelnego
wodza gen. Josepha Joffre'a. Dopiero tu

przed planowanym atakiem

wzmo

ono przygotowania do odparcia przeciwnika.

Rejon Verdun z trzech stron nara

ony był na natarcie niemieckie.

Jedyna w miar

bezpieczna, wolna od zagro

enia ostrzałem

artyleryjskim, droga zaopatrzeniowa od południa ł

czyła twierdz

reszt

kraju. Niemcy zamierzali uderzy

na prawym brzegu Mozy -

natarcie piechoty poprzedzi

miał zmasowany ostrzał artyleryjski.

Planowano te

zastosowa

nowe rozwi

zania taktyczne - tzw. oddziały

szturmowe (Sturmtruppen) przygotowane specjalnie do działa

zaczepnych. Wyposa

one były one w nowy wzór hełmu - M1916

Stahlhelm, który zast

pił u

ywan

wcze

niej pikielhaub

. Inicjatorem

wprowadzenia hełmu w armii niemieckiej był prof. August Bier, chirurg,
który zwrócił uwag

na potrzeb

opracowania hełmu stalowego

chroni

cego przed uszkodzeniem czaszki i potylicy. Chełm ten chronił

liwie jak najwi

ksz

ęść

głowy, przy czym nie był bardzo ci

ęż

ki.

Rozwi

zywał on te

kilka problemów, które były spotykane przy innych

rodzajach tego wyposa

enia np. Chełmy brytyjskie, czy ameryka

skie

miały t

wad

e gdy sanitariusze chcieli si

pochyli

do rannego, by

mu pomóc, musieli zdj

ąć

Chełmy, gdy

nie były one dobrze

przymocowane i opadały na oczy, a to nara

ało ich na trafienie w głow

Stahlhelm Pikielhauba

Zadanie zdobycia twierdzy powierzono 5 Armii (6 korpusów, 1225

dział) pod dowództwem pruskiego nast

pcy tronu ksi

cia Wilhelma

Hohenzollerna; w pierwszym rzucie miały atakowa

trzy korpusy (6

dywizji).

Bitwa rozpocz

ła si

21 lutego i trwała do 18 grudnia 1916 roku.

Podczas jej trwania wiele Francuskich miejscowo

ci przechodziło z r

do r

k. Ogromne znaczenie miał ostrzał artylerii Od pocz

tku bitwy do 15

czerwca, wojsko francuskie wystrzeliło 11 mln pocisków 75 mm, 1,2 mln
pocisków od 90 mm do 105 mm i 2,6 mln pocisków wi

kszych kalibrów.

cznie w 116 dni wystrzelono 15 mln pocisków. Artyleria francuska

spełniała głównie funkcje obronne. Podstaw

działa

był ogie

zapobiegawczy, który miał na celu dezorganizowanie Niemieckich
natar

Niemcy dysponowali działami małego kalibru w liczbie 500 dział, a

wielkiego kalibru 1500. Nigdy dot

d nie u

yto podobnej ilo

ci artylerii.

Siły niemieckie nie u

ywały piechoty bez uprzedniego ataku

artyleryjskiego, podczas którego stosowano zmasowany ogie

oraz

ostrzeliwanie strefami.

Trwaj

ca prawie rok bitwa nie przyniosła Niemcom ani znacz

cych

sukcesów terytorialnych, ani przełamania, ani te

nie doprowadziła do

załamania armii francuskiej. Ogólne straty (zabici, ranni, zaginieni, wzi

do niewoli) wyniosły: po stronie niemieckiej – 337 tysi

cy, po stronie

francuskiej – 362 tysi

ołnierzy. Obie strony zu

yły ł

cznie około 36

milionów pocisków artyleryjskich.

Bibliografia

"Encyklopedia szkolna Historia" wydawnictwo "Zielona Sowa" dr Grzegorz Baziur, dr
Józef Brynkus, dr Agnieszka Fuli

ska, Elwira Gałczy

ska, Radosław Gałczy

ski, dr

Aleksandra Kl

czar, dr Stanisław Kołodziejski, dr Lucyna Kudła, Beata Machała,

Andrzej Majewski, Dariusz Skałabania, Bogdan Sobiło, dr Marcin Spórna, Marta
St

plewska, Edyta Wygonik-Barzyk.

Edmund Kosiarz Pierwsza wojna

wiatowa na Bałtyku Wydawnictwo Morskie,

Gda

sk 1979

Wiesław B

czkowski: „Samoloty I Wojny

wiatowej" Warszawa, 2000 r.

Anthony Livesey: „Wielkie Bitwy I Wojny

wiatowej" Warszawa, 1998 r.

http://pl.wikipedia.org/wiki/Bitwa_jutlandzka
http://pl.wikipedia.org/wiki/I_bitwa_nad_Marn%C4%85
http://pl.wikipedia.org/wiki/Bitwa_nad_Somm%C4%85
http://pl.wikipedia.org/wiki/I_wojna_%C5%9Bwiatowa#Uzbrojenie
http://pl.wikipedia.org/wiki/Bitwa_pod_Verdun
http://pl.wikipedia.org/wiki/Samolot_bombowy#Pocz.C4.85tki_i_I_wojna_.C5.9Bwiato
wa
http://uzbrojenie.bloog.pl/id,4383300,title,Bitwa-pod-Verdun,index.html?ticaid=6d871
http://www.gdrecon.co.uk/images/general/M35.JPG
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/Preussische_Pickelhaub
e.jpg/220px-Preussische_Pickelhaube.jpg
http://www.wired.com/images/article/full/2008/09/markI_630px.jpg
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/British_39th_Siege_Batte
ry_RGA_Somme_1916.jpg/800px-
British_39th_Siege_Battery_RGA_Somme_1916.jpg
http://www.eioba.pl/files/user5966/d05i0185.jpg
http://www.militarium.net/marynarka_wojenna/foto/hood_02.jpg
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/German_battlecruisers_s
teaming_to_Scapa.jpg/250px-German_battlecruisers_steaming_to_Scapa.jpg
http://czolgi.info/ilu/henio/image002.jpg
http://www.samoloty.pl/index.php/component/content/article/53-zagraniczne-
encyklopedia/7282-zdobywca-nieba-sterowiec
http://www.google.pl/imgres?um=1&hl=pl&sa=N&biw=1280&bih=605&tbm=isch&tbni
d=E25KMK_pfACLtM:&imgrefurl=http://otoruniu.net/hala-
balonowa/&docid=iHqBWMzh-PA8MM&imgurl=http://otoruniu.net/wp-
content/uploads/2006/03/0003.jpg&w=500&h=316&ei=mCk9T_z-
KcjesgbKpp3QBA&zoom=1&iact=hc&vpx=162&vpy=316&dur=1223&hovh=178&hov
w=283&tx=142&ty=137&sig=101878379281536419715&page=1&tbnh=106&tbnw=1
67&start=0&ndsp=18&ved=0CHMQrQMwDA
http://www.google.pl/imgres?um=1&hl=pl&sa=N&biw=1280&bih=605&tbm=isch&tbni
d=53CUKJZdkoJ2hM:&imgrefurl=http://milolassiter.wrzuta.pl/obraz/9GIUtEkco2o/ster
owiec_graf_zeppelin_nad_szczecinem_3maja_1931_r.&docid=FXGj2Prrw9qOmM&i
mgurl=http://c.wrzuta.pl/wm2659/aa04eb650007f16a4589a5e1/sterowiec_graf_zepp
elin_nad_szczecinem_3maja_1931_r.&w=500&h=346&ei=mCk9T_z-
KcjesgbKpp3QBA&zoom=1&iact=hc&vpx=348&vpy=288&dur=1743&hovh=187&hov
w=270&tx=109&ty=84&sig=101878379281536419715&page=1&tbnh=125&tbnw=16
7&start=0&ndsp=18&ved=0CHcQrQMwDQ

http://www.google.pl/imgres?hl=pl&biw=1280&bih=605&gbv=2&tbm=isch&tbnid=b2z
ZZFHSOsXcHM:&imgrefurl=http://hsfeatures.com/albatrosdiiitb_1.htm&docid=xOABc
qwTPXRV9M&imgurl=http://hsfeatures.com/images/albatrostb_02.jpg&w=700&h=45
7&ei=UC49T4P8CYHdtAaH7LHyBA&zoom=1&iact=hc&vpx=347&vpy=159&dur=389
&hovh=105&hovw=160&tx=141&ty=76&sig=101878379281536419715&page=1&tbn
h=104&tbnw=159&start=0&ndsp=18&ved=0CEUQrQMwAQ
http://www.google.pl/imgres?hl=pl&gbv=2&biw=1280&bih=605&tbm=isch&tbnid=pbn
WBizJqaH31M:&imgrefurl=http://www.dutch-aviation.nl/index5/Military/index5-
1%2520E3.html&docid=gfQ2uqV6mp-JqM&imgurl=http://www.dutch-
aviation.nl/pictures/Fokker/Military/Fokker%252520E3%252520Museum%2525202.jp
g&w=624&h=344&ei=fjE9T_eEEY2TswbDyqD3BA&zoom=1&iact=hc&vpx=660&vpy
=158&dur=266&hovh=167&hovw=303&tx=125&ty=95&sig=10187837928153641971
5&page=1&tbnh=89&tbnw=162&start=0&ndsp=18&ved=0CEsQrQMwAw
http://www.google.pl/imgres?imgurl=http://www.military-aircraft.org.uk/ww1-fighter-
planes/nieuport-17.jpg&imgrefurl=http://www.military-aircraft.org.uk/ww1-fighter-
planes/nieuport-
17.htm&h=340&w=700&sz=30&tbnid=z9dDPJu6g1iVCM:&tbnh=59&tbnw=121&zoo
m=1&docid=XWNTrGJ2F_R6TM&hl=pl&sa=X&ei=vTE9T8DnIoPesgam-
IjbBA&ved=0CC8Q9QEwAA&dur=503
http://www.google.pl/imgres?imgurl=http://military.discovery.com/technology/vehicles/
fighters/images/sopwith-camel-
625x450.jpg&imgrefurl=http://military.discovery.com/technology/vehicles/fighters/fight
ers-
08.html&h=450&w=625&sz=46&tbnid=DGJUopPUaEGiVM:&tbnh=90&tbnw=125&zo
om=1&docid=KexTm3mIsIGyfM&hl=pl&sa=X&ei=9jE9T-
7kM8zMswaykbT3BA&sqi=2&ved=0CDAQ9QEwAQ&dur=881
http://www.google.pl/imgres?um=1&hl=pl&sa=N&biw=1280&bih=569&tbm=isch&tbni
d=-
9MMiN7_pmOOxM:&imgrefurl=http://maplaine.ch/index.php/2007/08&docid=JKRW1
Vyb_VzStM&imgurl=http://maplaine.ch/share/Image/meetingTriplan%252520Olivier-
1_17_08_blog.jpg&w=320&h=240&ei=MDI9T7rlG8PGtAaysKjxBA&zoom=1&iact=hc
&vpx=780&vpy=223&dur=1094&hovh=192&hovw=256&tx=138&ty=91&sig=1018783
79281536419715&page=16&tbnh=176&tbnw=218&start=214&ndsp=16&ved=0CKYI
EK0DMOQB
http://www.google.pl/imgres?um=1&hl=pl&sa=N&biw=1280&bih=605&tbm=isch&tbni
d=CRMfJ4rpf2vitM:&imgrefurl=http://www.f-16.net/f-16_forum_viewtopic-t-3312-
postdays-0-postorder-asc-start-
780.html&docid=lJ7yahlOOXVHzM&imgurl=http://www.f-
16.net/attachments/fokker_dr1__139.jpg&w=652&h=420&ei=pzI9T9foNJHLswbrk7jd
BA&zoom=1&iact=hc&vpx=162&vpy=291&dur=15&hovh=180&hovw=280&tx=150&ty
=105&sig=101878379281536419715&page=1&tbnh=106&tbnw=164&start=0&ndsp=
18&ved=0CFoQrQMwBg
http://www.aviation-history.com/sopwith/camel.htm
http://www.papermodelairplanes.com/ecomm/products.asp?category_id=60&product
s_page=yes&func=0
http://www.google.pl/imgres?um=1&hl=pl&sa=N&biw=1280&bih=605&tbm=isch&tbni
d=CvJE409xxBXEdM:&imgrefurl=http://wp.scn.ru/en/ww1/b/412/59/0/7&docid=Hemt
WHeOeky8cM&imgurl=http://img.wp.scn.ru/camms/ar/412/pics/59_7.jpg&w=1000&h
=291&ei=zDM9T4jEIoTctAbO6JnpBA&zoom=1&iact=hc&vpx=101&vpy=183&dur=16

87&hovh=121&hovw=417&tx=191&ty=69&sig=101878379281536419715&page=5&t
bnh=52&tbnw=179&start=90&ndsp=24&ved=0CNIDEK0DMFo
http://warandgame.com/2007/09/19/did-the-british-ever-successfully-bomb-berlin-in-
wwi/
http://zbyhu.republika.pl/main/przebieg
http://www.eioba.pl/a/1qwm/sterowce-latajace-dinozauryv
http://www.revell.de/katalog/400/06702.JPG
http://pl.wikipedia.org/wiki/Bro%C5%84_chemiczna
http://www.sztab.com/I-i-II-wojna-swiatowa,I-wojna-%C5%9Bwiatowa,2427,2.html
http://pl.wikipedia.org/wiki/Czo%C5%82gi_I_wojny_%C5%9Bwiatowej#Linki_zewn.C
4.99trzne
http://pl.wikipedia.org/wiki/Pojazd_p%C3%B3%C5%82g%C4%85sienicowy
http://pl.wikipedia.org/wiki/Adolphe_Kegresse
http://pl.wikipedia.org/wiki/Mina_%28wojskowo%C5%9B%C4%87%29
http://pl.wikipedia.org/wiki/Drut_kolczasty
http://pl.wikipedia.org/wiki/Bro%C5%84_chemiczna#I_wojna_.C5.9Bwiatowa
http://pl.wikipedia.org/wiki/Haubica
http://pl.wikipedia.org/wiki/Armata
http://pl.wikipedia.org/wiki/Mo%C5%BAdzierz
http://pl.wikipedia.org/wiki/Ci%C4%99%C5%BCki_karabin_maszynowy
http://pl.wikipedia.org/wiki/Karabin_maszynowy
http://pl.wikipedia.org/wiki/Granat_r%C4%99czny
http://pl.wikipedia.org/wiki/Bagnet
http://pl.wikipedia.org/wiki/Karabin_powtarzalny
http://pl.wikipedia.org/wiki/I_wojna_%C5%9Bwiatowa#Uzbrojenie
http://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Battle_of_Heligoland_Bight_%281914%
29
http://pl.wikipedia.org/wiki/Bitwa_na_Dogger_Bank_%281915%29
http://pl.wikipedia.org/wiki/Bitwa_jutlandzka
http://pl.wikipedia.org/wiki/U-
Boot#Najwi.C4.99ksze_statki_i_okr.C4.99ty_zatopione_przez_U-
booty_w_czasie_II_wojny_.C5.9Bwiatowej

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Album fotograficzny – historia mody
Historia książki 4
Krótka historia szatana
Historia Papieru
modul I historia strategii2002
Historia turystyki na Swiecie i w Polsce cz 4
Historia elektroniki
Historia książki
historia administracji absolutyzm oświecony
Psychologia ogólna Historia psychologii Sotwin wykład 7 Historia myśli psychologicznej w Polsce
Historia hotelarstwa wukład
1Wstep i historia 2id 19223 ppt
Historia europejskiej integracji
Historia Prawa Publicznego (1)

więcej podobnych podstron