Wykład

05.10.2008

Zjazd I

Dr Ryszard Szałowski
Zaliczenie w formie kolokwium na siódmym wykładzie. Na ósmym ewentualne poprawki.
Kolokwium będzie w formie testu: na zaliczenie odpowiedzieć na 2 pytania z 4 ( 30 minut na
zredagowanie odpowiedzi)

Knosala Ernest „ Zarys nauki administracji”
Ryszard Szałowski „Zarys ustroju administracji RP”( ustrój dzisiejszej administracji)

minister = sługa, zarządca
ministrare = posługiwać , zarządzać

Administracja to organizacja utworzona dla realizacji konkretnych zadań, jak również jej
działalności.

Podmiotowe i funkcjonalne znaczenie administracji.

znaczenie podmiotowe – zespół podmiotów realizujących zadania

znaczenie funkcjonalne – realizacja zadań, administrowanie

Administracja ma długą historię, natomiast nauka administracji jako dyscyplina naukowa ma
swój początek stosunkowo niedawno.
Administracja publiczna – rządowa, samorządowa. Jej działalność jest oparta na przepisach
działających w kraju. Prawo wyznacza obowiązki. Jej organy wyposażone są w uprawnienia
do stosowania władztwa.
Administracja prywatna:
- ma nie naruszać prawa
- właściciel wyznacza cele i zadania
- odgrywa małą rolę

Obszar działań administracji publicznej:

1.

sfera reglamentacyjno- porządkowa ( działania administracji w toku których jej
jednostki posługują się nakazami i zakazami, zajmują się porządkiem) sfera
porządkowa – porządek lub czystość, ewidencja, tworzenie baz informacyjnych

2.

sfera aktywizowania ludności ( sytuacje w których na obywatelu ciążą pewne
obowiązki, którymi może nie będzie chciał się zająć, chodzi tu o poprawę istniejącego
stanu, działania, akcje inspirujące, zachęcające, bez stosowania nakazów i zakazów.

3.

ś

wiadczenie usług w skali masowej ( budowa dróg, wznoszenie szpitali, szkoły)

ś

wiadczenie usług na rzecz społeczeństwa, których gdyby nie administracja nikt by

nie zorganizował

4.

zarządzanie gospodarką narodową (jej znaczenie jest coraz mniejsze, chodzi tu o
zadania związane z gospodarką narodową)

Zadania z zakresu edukacji, ochrony, bezpieczeństwa
Administracja wykonuje zadania z zakresu trójwładzy: sądowniczej, wykonawczej,
ustawodawczej. Administracja to działalność organów państwa nie polegająca na
sprawowaniu ustaw, ani na sprawowaniu sądownictwa.

Nauka administracji – pojęcie, zakres i stosunek do innych nauk
Prof. Starościak – nauka o związku zjawisk zachodzących w procesie administrowania
Prof. Kowalewski – nauka o organizacji i funkcjonowaniu administracji państwowej.

Prof. Jełowicki – dyscyplina dotycząca prawidłowości występujących w dziedzinie zjawisk
administracyjnych.
Prof. Leoński – wszechstronna wiedza o istniejącej w danym ustroju administracji publicznej
(wymiar ekonomiczny, kadrowy, strukturalny)
Prof. Knosala – przedmiotem nauki administracji jest system administracji państwowej w
określonym miejscu i czasie
Inne dziedziny:

Prawo administracyjne – przepisy prawne dotyczące struktury administracji, jej zadań,
form działania, treść obowiązków, uprawnień, adresatów norm prawa
administracyjnego (obywatele, organy administracji), ustalenie zadań badawczych,
treści tych norm oraz dokonanie ich interpretacji, jeśli ta treść budzi wątpliwości

Polityka administracyjna – ustalanie programu działania administracji, zakładających
osiąganie określonych celów, budowa programu, ustalanie programu za pomocą
ś

rodków administracyjnych ( aby te programy zostały zrealizowane muszą przyjąć

postać tekstu normatywnego)

Zakres przedmiotu nauki administracji ( na użytek spotkań)

pozycja administracji w państwie

ś

rodowisko w jakim działa administracja i wzajemne oddziaływanie tych czynników

prawo jako warunek działań administracji

problemy związane ze strukturalizacją administracji

budowa jednostek administracji, organizacji administracyjnej

uwarunkowania funkcjonowania aparatu administracji

rola informacji w działaniu administracji

Znaczenie innych dyscyplin dla administracji:

a.

prakseologia – nauka o sprawnym działaniu( chcemy aby administracja sprawnie
działała)

b.

teoria organizacji i zarządzania - administracja publiczna podlega pewnym zarządom
organizacji

c.

socjologia - w administracji występują określone problemy społeczne, administracja
stawia sobie za zadanie walkę z różnymi zjawiskami społecznymi: bezrobocie,
alkoholizm, demografia (wyż i niż społeczny ma znaczenie dla administracji)

d.

statystyka – zastosowanie metod badań statystycznych

e.

psychologia kierowania – psychologiczne aspekty relacji urząd – urzędnik – obywatel)

f.

informatyka

Kształtowanie się kierunków badawczych nauki administracji.
Prapoczątki nauki administracji sięgają II połowy XVII w – prace Kameralistów (specjalistów
do napełniania skarbu monarszego) i policystów (prawo policji, uprawnienia organów
ówczesnej administracji, których działania miały prowadzić do zapewnienia bezpieczeństwa i
porządku publicznego oraz wydawanie zakazów i nakazów, mających na celu ograniczenie
pola swobód obywatelskich. Okres rewolucji francuskiej (głoszenie hasła wolności) położył
kres tego typu działaniom.
Lorenz von Stern – ojciec administracji, profesor Uniwersytetu Wiedeńskiego, traktat „ co
jest wspólne dla wszystkich sfer administracji, a co te działy różni”
Maks Weber – twórca koncepcji teorii władzy i organizacji

Każdy typ władzy wymaga istnienia stałego aparatu administracji.

Koncepcja biurokracji idealnej XIX/XX w. :

kompetencja – określone sfery obowiązków i uprawnień urzędnika – ma się zajmować
tym co jest mu przydzielone, zakres prawa wydawania poleceń, powinna być
określona relacja obywatel urząd).

hierarchia urzędowa – odpowiedzialność innych instancji przed wyższymi, urzędnicy
dostają wynagrodzenie, a praca w administracji jest stałym a nie dodatkowym źródłem
dochodu

urzędnicy posiadają odpowiednie kwalifikacje i wykształcenie

Koncepcja idealnego kierownika

ma być dobranych według sprawdzonych kwalifikacji, a nie np. protekcji

musi mieć zapewnioną stabilność posady ( nie może być podatny na wpływy
zewnętrzne i zwalniany pod byle pretekstem)

awans tylko na podstawie udokumentowanych sukcesów

Wykład

19.10.2008

Zjazd II

W roku 1921 prof. K. Adamiecki stworzył na Politechnice Warszawskiej katedrę „zasad
organizacji pracy i przedsiębiorstw przemysłowych”. Zredagował on prawo harmonii,
zgodnie z którym skutek użyteczny zespołu organów o różnej wydajności zależy od tego
organu, którego wydajność jest najmniejsza.
Wąskie przekroje – potocznie wąskie gardło, wyniki rzeczywistości, w której funkcjonują
najmniej wydajne organy.
Model ukarania przestępcy, likwidowanie przestępczości:

prokuratura, policja

orzecznictwo sądu

wykonanie kary

Jeśli któreś ogniwo jest niewydolne, to taki jest również cały model. Jeśli ktoś chce coś
zdziałać, usprawnić, to powinien skierować się tam, gdzie jest ten wąski przekrój.

Pozycja administracji w państwie, otoczenie administracji( w tym polityczne) oraz
znaczenie prawne administracji działań publicznych

Pozycja administracji

1.

problem: system trójpodziału władz

2.

problem: czy administracje należy ograniczać czy rozbudowywać i jaka ma być tego
skala

Dążenie do ograniczenia administracji – tanie państwo staje się dewizą każdego rządu w
państwie demokratycznym.

Przyczyny niepowodzeń w ograniczaniu administracji:

1.

rozbudowa uprawnień socjalnych ( bezpieczeństwo państwa, poszerza się nauka
medycyny, fundowanie przez NFZ niektórych wydatków, systemy emerytalne,
budownictwo mieszkaniowe)

2.

mechanizmy czysto ekonomiczne – w żadnym z okresów gospodarczych nie ma
sprzyjających warunków ograniczających administrację, jest zawsze potrzebna,
nakłady kapitałowe niewiele dają administracji (administracje się informatyzuje,
bezpieczeństwo danych, szkolenie kadry administracyjnej, kompatybilny sprzęt)

3.

pewne zjawiska natury politycznej – ograniczenie administracji wiąże się z
pogorszeniem usług publicznych (bezpieczeństwo, zdrowie, stan dróg itd.), co nie jest
do zaakceptowania

4.

model – wszystkie organy dążą do maksymalizacji budżetów, konkurują między sobą,
ukrywanie kosztów tj. wykazywanie że są większe niż w rzeczywistości, sztucznie
zawyżane, administracja publiczna nie musi się obawiać konkurencji bo jej nie ma
(nie przyjedzie do Polski nagle administracja niemiecka i nie powie, żeby zostawili
wszystko bo oni zrobią to lepiej, szybciej i po mniejszych kosztach)

Przyczyny, które dynamizują administracje:

1.

zmiany w strukturze społeczeństw (starsi ludzie, samotne matki)

2.

wysoki (i wciąż rosnący) wskaźnik przestępczości, więcej skazanych nie miejsc w
więzieniach, nowe formy przestępczości np. terroryzm, mechanizmy prania brudnych
pieniędzy, praca policji i sądownictwa w sprawach karnych – całodobowe systemy
informacyjne.

3.

coraz bardziej zaawansowane i kosztowne technologie, specjalistyczna wiedza
związana funkcjonowaniem armii, ochrona tych technologii i wiedzy

4.

potrzeba angażowania się państwa w ochronę gospodarki narodowej przed
międzynarodowymi powikłaniami (zmiany w kursach walut, podwyżka cen ropy)

5.

utrzymanie administracji unijnej ( my też musimy na to łożyć)

Ocena faktycznej pozycji administracji w stosunku do władzy ustawodawczej(ta pozycja jest
zdecydowanie silniejsza)

parlamentarzyści to ludzie o wiedzy odbiegającej od tej, która potrzebna jest do
podejmowania decyzji o wadze państwowej, dlatego też debaty kończą się niczym

oczekiwanie partii, że jakiś poseł zajmie konkretne stanowisko – dyscyplina partyjna

próba przyjrzenia się pozycji urzędników wobec ich politycznych przełożonych, ekipa
zmienia się wraz z nowymi rządami – brak umiejętności i fachowości, przełożony nie
jest w stanie podjąć decyzji opierając się na własnym intelekcie

łączenie funkcji rządowych i parlamentarnych

Otoczenie administracji:
Otoczenie – wszystko poza administracją, co może na nią wpływać. Administracja podlega
wpływom z otoczenia zewnętrznego. Otoczenie to dzieli się na: otoczenie ogólne i celowe

I - okoliczności wśród których ta organizacja działa i które mają na nią wpływ, nie mające
jednak wymiaru podmiotowego:

wymiar ekonomiczny – ogólna pozycja systemu gospodarczego, wartościowanie i
wykonywanie zadań, całokształt sytuacji gospodarczej

techniczny - wpływ różnego rodzaju środków technicznych na pracę administracji

socjo- kulturowy – manifestowane w otoczeniu nawyki, zwyczaje i struktura
demokratyczna tego otoczenia

prawno – polityczny – administracja funkcjonuje na podstawie konkretnego systemu
ustrojowego

międzynarodowy – ułatwienia komunikacyjne, przepływ na otwartych granicach

II – otoczenie zewnętrzne celowe – układ podmiotowy, konkretne organizacje, grupy
społeczne, które mogą wpływać na administracje (na konkretne jej podmioty), aby
administracja podejmowała, zgodne z prawem, korzystne dla nich działania. To otoczenie
stanowią także konkretne partie, stowarzyszenia (np. pracodawców), organizacje, konkretni
przedsiębiorcy.

Wykład

07.11.2008

Zjazd III

Nauka administracji a prawo
Prof. A. Błaś

Zasady cechujące administrację publiczną:

1.

związanie prawem powszechnie obowiązującym całej działalności wszystkich
oddziałów administracji

2.

wykonawczy charakter działań administracji publicznej (prawo obowiązujące stanowi
parlament, przepisy ustaw powinny być szczegółowe; jak najmniej rozporządzeń
wykonawczych)

3.

poddanie całej działalności administracji kontroli Niezawisłego Sądu (Naczelny Sąd
administracyjny, Wojewódzkie Sądy Administracyjne)

4.

odpowiedzialność prawna osób i organów wykonujących zadania w zakresie
administracji publicznej – karna, cywilna, dyscyplinarna

5.

traktowanie zadań administracji jako jej obowiązki a nie prawa ( organ musi
zrealizować wszystkie powierzone mu zadania)

6.

organy administracji publicznej działają jawnie – wyłączanie jawności to wyjątkowe
sytuacje, które mają każdorazowo wynikać z przepisów obowiązującego prawa

Obszary regulacji prawnej dotyczącej administracji:

1.

struktura administracji jako całości

2.

zadania administracji – wynikają one z przepisów prawa administracyjnego

3.

zespół przepisów kadrowych

4.

obowiązki i uprawnienia organów administracji publicznej

5.

obowiązki i uprawnienia podmiotów poddanych reglamentacji administracyjnej
(każdy ma jakieś obowiązki a administracja publiczna pilnuje ich wypełniania)

6.

kodeks postępowania administracyjnego, procedury działania administracji

7.

organizacja mechanizmów kontroli administracji

8.

operowanie informacją w administracji (uprawnienia, sposoby gromadzenia i
przetwarzania informacji)

System administracji publicznej

1.

Administracja Rządowa

Centralna (organy naczelne i centralne, obszar ich kompetencji obejmuje cały kraj)

organy naczelne – o jego bycie przesądzają przepisy konstytucyjne (Rada Ministrów,
Prezes Rady Ministrów, Minister)

organy centralne – jest podporządkowany konkretnemu organowi naczelnemu
(większość ma swoich Ministrów, ale np. ABW czy też Urząd Statystyczny podlegają
Prezesom Rady Ministrów)

Teoretyczny podział Administracji Rządowej na 30-kilka części. Minister otrzymuje do
zarządzania co najmniej jeden dział, ale może też mieć ich więcej. Nazwa Ministra jest tylko
komunikatem np. Minister Zdrowia może zajmować się zdrowiem i kulturą.
Terenowa – wykonuje swoje zadania na konkretnym terenie

podział zasadniczy – trójstopniowy: województwa, powiaty, gminy lub dwustopniowy
bez powiatów

podział specjalny – niektóre urzędy centralne np. Straż Graniczna, Straż Morska nie
znajdują odzwierciedlenia w terenie, podział specjalny odbiega od zasadniczego,

drugim czynnikiem jest wykonywanie zadań w sposób jednakowy (dane statystyczne,
podatki),

podział pomocniczy – podział obszaru Gminy na Sołectwa, osiedla, dzielnice itd.

inny uwzględnia potencjał demograficzny

a.

wojewoda – przedstawiciel rządu w terenie, odpowiada za politykę Rady Ministrów,
organ Administracji Rządowej o kompetencjach ogólnych

b.

Rządowa Administracja niezespolona – niezespolona z Wojewodom, bezpośrednio
podlegająca ich centralnym odpowiednikom

c.

Rządowa Administracja zespolona – działają w sytuacji zespolenia

Przejawy wpływu Wojewody na te organy:

zespolenie kadrowe

zespolenie kompetencyjne – wydają decyzje administracyjne z upoważnienia

Wojewody

zespolenie organizacyjne – wydział w strukturze Urzędu Wojewódzkiego; jeśli jest to

odrębna jednostka organizacyjna to jej regulamin będzie częścią regulaminu UW;
organy te będą wymienione w statucie UW

Organ terenowy może działać 1,2 lub 3 szczeblowo. Administracja Rządowa kończy się na
wymiarze województwa. W Gminie nie ma Administracji Rządowej, a w Powiecie są jej
ś

ladowe ilości.

Lista organów Administracji Rządowej niezespolonej znajduje się w załączniku do Ustawy o
Administracji Rządowej. Za administracje zespoloną odpowiada Wojewoda.

2.

Samorząd Terytorialny – (Gmina, Powiat, Województwo)

Istota – z mocy prawa jesteśmy członkami konkretnej jednostki terytorialnej, społeczeństwo
powołuje organ przedstawicielski pochodzący z wyborów powszechnych, ewentualnie
powołuje organ wykonawczy lub jest on powoływany przez organ przedstawicielski, realizuje
określone zadania, wskazane w ustawie, we własnym imieniu i na własną odpowiedzialność.

Porozumienia w sprawie przejmowania zadań –z wyższego szczebla na niższy lub ten sam ( z
Administracji Rządowej do jednostek Administracji Samorządowej, z Województwa do
Gminy, Gmina do Powiatu)

Wykład

21.11.2008

Zjazd IV

Organizacja administracji – zagadnienia w odniesieniu teoretycznym.

Podmioty administrujące wykonują zadania Administracji publicznej:

organ administracji

zakład administracji

agencje administracji

podmioty gospodarcze, stowarzyszenia realizujące zadania w zakresie administracji
publicznej

Organ administracji – jest to podmiot administracji zajmujący określoną pozycję w
strukturze administracji działającej w imieniu i na rachunek władzy publicznej, realizują
publiczne zadania. Wyposażone są w określone prawem kompetencje i mogące posługiwać
się w granicach prawa środkami władczymi.

Organy jednoosobowe lub kolegialne( przynajmniej 3 osoby)

organ jednoosobowy – może być zmuszony do podjęcia decyzji po uzyskaniu zgody o
wyższych uprawnieniach, inaczej decyzja ta może być unieważniona.

organ kolegialny – może cechować go obiektywizm, jest bardziej odporny na
działania zewnętrzne np. korupcja. Wady to wyższe koszty, relatywna powolność,
brak odpowiedzialności za złe decyzje, każdy organ ma wady i zalety. Winno być
szczegółowe uregulowanie organizacji pracy władzy kolegialnej. Powołane kolejne
władze powinny realizować podjęte decyzje, winien być napisany protokół w jak
najkrótszym czasie i podpisany przez daną osobę. Regulamin powinien określać np.
kompetencje przewodniczącego, temat dyskusji, daty spotkań itd.

Zakłady administracji publicznej – jest to podmiot, który realizuje zaspokojenie potrzeb
społecznych np. służba zdrowia, szkolnictwo, pomoc społeczna, kultura. Dysponuje
określonym władztwem według udzielonych prawd przez państwo. Może świadczyć
określone usługi, podległe określonym kontrolom. Muszą poddać się rygorom określonym
przez państwo.
Muszą być powołane zarządzające organy założycielskie, które muszą określić zasady
zarządzania, osobom określić ich uprawnienia i statut (czyli zespół przepisów), regulamin,
sposób wykonywania zadań (akt dynamiczny). Wyposażyć zakład w środki finansowe i
rzeczowe. Zakres kontroli nad zakładem, czy przestrzega prawa i realizuje cele użytkownik
danego zakładu, czytelnik biblioteki, pacjent w szpitalu ze swojej należytej opieki.
Stosunek zakładowy, czyli prawa realizacji między np. pacjentem a szpitalem, studentem a
uczelnią.
Może być też obowiązek między zakładem np. uczniem i szkołą, przysługują pewne
uprawnienia i obowiązki. Szkoła musi się dostosować do regulaminów obowiązujących w
danym zakładzie – szkole.

Agencja rządowa – jest to państwowa osoba prawna tworzona z mocy ustawy w celu
wykonywania zadań gospodarczych z ramienia państwa. Organy samodzielne będą miały
uprawnienia do określonego statutu.
Organizacje społeczne – (podmiot niepubliczny) – np. firma ochroniarska, izby samorządu
rolnego, spółdzielnie.

Podmioty administrujące – Centralizacja, Decentralizacja.

Centralizacja – lokowanie zadań głównie na szczeblu wyższym i ścisłe uzależnienie
jednostek niższych od wyższych.
Decentralizacja – lokowanie zadań głównie na szczeblu niższym, trzeb przyznać im
określoną dozę samodzielności.

Centralizacja – zasada kierownictwa, naczelna przesłanka administracji. Stosunek prawny
centralizacji wyraża się w tym, że władczy nie wydaje aktów i wytycznych.
Prawo przejęcia sprawy i podjęcie decyzji, rozstrzygnięcie we własnym zakresie. Organ
wyższy może wszystko, zabrać sprawę lub dać.
Organ kadrowy – może zwolnic lub zatrudnić, ukarać, obsadzić stanowisko itd.
Spójność aparatu, jednolitość działania, wysoki poziom dyscypliny, możliwość
reprezentowania interesów.

Decentralizacja umniejsza odpowiedzialność.

Zasada pomocniczości – gmina jako podstawowa jednostka realizacji zadań, nie ma stosunku
kierownictwa, wydawania dyrektyw.

Jednostka poddana nadzorowaniu ma obowiązek uzgadniania z jednostką wyższą, ewentualne
uchylenie danego aktu też z jednostką nadrzędną.

Zalety decentralizacji – pobudza inicjatywę, prowadzi do samodzielności, uczy
odpowiedzialności i inicjatywy.
Wady decentralizacji – brak jednolitości rozstrzygania spraw, wyposażenie struktur
samorządowych

Wykład

05.12.2008

Zjazd V

Strukturalizacja jednostek administracji (urzędów)
Za pomocą administracji organ wypełnia swoje zadania. Organ podzielony jest na komórki
organizacyjne np. realizujące.
Komórki organizacyjne:

1.

funkcja podstawowa – ogół czynności dotyczących bezpośrednio realizacji
końcowego zewnętrznego celu danej jednostki organizacyjnej. Adresatami są
podmioty zewnętrzne uplasowane poza administracją publiczną.

2.

funkcja regulacyjna – zadaniem tych komórek jest utrzymywanie kierunku działania
instytucji np. komórka planowa i kontrolna. Wspomagają komórkę podstawową.

3.

funkcja pomocnicza – nie realizują bezpośrednio celu głównego, są niezbędne aby
komórki 1 i 2 mogły wykonywać swoje zadania np. komórka kadrowa, szkoleniowa,
finansowa obsługa Państwa, zagadnienie informatyzacji, ochrona informacji
niejawnych, spawy gospodarcze administracji, zamówienia publiczne, sprawy
obronne.

Podział struktur ze względu na więzi organizacyjne:

1.

więzi organizacyjne o charakterze służbowym – rodzaj tych relacji decyduje o
powodzeniu danego zadania, więzi o charakterze służbowym – jeśli są dobre to dane
zadanie jest szybko i solidnie wykonane.

2.

więź funkcjonalna – podmiot o charakterze sztabowym; to, jakie są stosunki pomiędzy
kierownikiem a pracownikiem w dużym stopniu wpływa na decyzję.

3.

więź techniczna – substancja materialna, wyposażenie techniczne, np. jeden komputer
na jednego pracownika.

4.

więź informacyjna – poddanie określonym wykazom, o czym można informować
przez osoby w danym terenie.

Budowa jednostki organizacyjnej polega na tworzeniu w jej ramach komórek
organizacyjnych.

Funkcja w jednostce, jaką pełni w danej komórce ściśle określona osoba.

Rodzaj zadań merytorycznych:

właściwość miejscowa – na obszarze danego terenu np. delegatura urzędu
wojewódzkiego ma ściśle określony teren i zadania.

właściwość funkcjonalna – kompetencje rozpoznawania w pierwszej instancji lub
następnych instancjach lub rozpatrywanie decyzji w komórkach organizacyjnych.

Adresaci w kręgu zewnętrznym w komórkach np. w bankach okienka dla osób fizycznych i
dla firm, stopień pilności spraw, wydawanie np. dokumentów osobistych przyśpieszonych,
paszport, czas realizacji zadań np. służby prewencyjne, służba zdrowia, policja.

Rozpiętość kierowania - ile osób co ma być w komórce podlega kierownikowi, jakie czynniki
mogą ukierunkować podjęcie decyzji, pod uwagę bierze się:

kompetencje przełożonego i podwładnych. Zakres pracy innej niż nadzorcza dla
kierownika, jeżeli ma za mało to trzeba mu dołożyć obowiązków.

zakres występowania podobnych procesów – szanse na powiększenie kierownictwa;
częstość powstawania nowych problemów, wtedy pomniejszamy kierownikowi obszar
kierownictwa.

Specyfikacja na poszczególnych stanowiskach pracy w komórkach organizacyjnych, zasady:

zasada wywodliwości – jakie zadanie w danej komórce ma wykonywać osoba

zasada przystosowalności – doświadczenie danej osoby na stanowisku

zasada mierników – każde zadanie wymaga oceny, wykazania czy dany pracownik
jest na danym stanowisku odpowiedni

zasada proporcjonalnej wagi powierzonych zadań i powierzonych obowiązków – czy
dany czas jest odpowiedni na dane zadanie, czy nie za mało lub za dużo

zasada racjonalnej reszty – wykonywanie innych zadań wskazanych przez
przełożonego (w zakresie danej instytucji) przydzielane przez kierownika (reguła
wierności), nie są to zadania z innych stanowisk.

zasada automatycznego zastępowania nieobecnych – dla zapewnienia płynności
realizacji

układ władzy w organizacji – kierowanie i upoważnianie

rozwiązania ustrojowe ( uchwały, przepisy itp.) klasyfikacja źródeł prawa na którym
opiera się działanie jednostki i jej komórek organizacyjnych.

Dyrektor Generalny (naczelny) – zajmuje się wykonywaniem zadań w danej komórce
przedsiębiorstwa. Decyzje administracyjne będą decyzjami np. prezydenta, wójta, naczelnika,
kierowanie i upoważnianie osób do podejmowania decyzji.

Formalizacja jednostki organizacyjnej:

1.

przepisy prawa, uchwały - o jaki rodzaj urzędu nam chodzi, ustalenie o jaki organ nam
chodzi i jaki akt powołuje daną instytucje.

2.

regulacje o charakterze statutowym – polegają na wskazaniu zadań organów i
urzędów; jaki charakter będzie miała jakaś firma

3.

przepisy o charakterze regulaminowym – co ma być przedmiotem normy
postępowania, wzory przy załatwianiu spraw, szczegółowa charakterystyka
kompetencji komórek organizacyjnych

4.

inne akty wewnętrznego wykonania – instrukcje obiegu informacji, instrukcje
wydawania praw jednostkom

Wykład

19.12.2008

Zjazd VI

Zmiany w organizacji reformowania administracji

Zmiana – każda istotna modyfikacja istotnej części administracji. Zmianom podlega cały
system administracji, bądź jednostka, zespół jednostek lub komórki organizacyjne.

Przyczyny (źródła) zmian:

1.

zasadnicze zmiany ustroju państw, doktryny politycznej, demokratyzacja

2.

pojawienie się nowych zadań administracji publicznej bądź ich transformacja

3.

potrzeba dostosowania systemu prawa polskiego do Unii Europejskiej

4.

obiektywnie stwierdzony brak sprawności działania

5.

dokonywanie zmian w administracji jako konsekwencja deklaracji składanych w
czasie kampanii wyborczej

Uwarunkowania reformy administracji publicznej:

1.

brak konkurencji dla administracji publicznej

2.

poddawania administracji reformowaniu podczas realizowania jej zadań; administracja
musi działać permanentnie, niepewność pracowników czy znajdą miejsce w nowej
strukturze, czy stanowisko będzie lepsze czy gorsze; ma to negatywny wpływ na
skuteczność administracji; słabnie motywacja pracowników do wykonywania działań;
po co mają się starać jak najlepiej do końca, skoro nie wiadomo czy nie znajdą się bez
pracy, nie ma stabilizacji

3.

brak możliwości eksperymentowania; nie można sprawdzić jak będzie się
przedstawiała działalność administracji; nie można tego sprawdzić na małej części bo
reformy są wprowadzane od razu na cały kraj ( wyjątkiem są jednostki samorządu
terytorialnego)

4.

atmosfera sporu, która towarzyszy reformie administracji, chęć przeprowadzenia danej
reformy przez koalicję rządzącą spotyka się z krytyką opozycji

Rodzaje działań reformatorskich:

I.

ewolucyjne

II.

rewolucyjne

I – polegają na stopniowym przekształcaniu administracji, zmiany są rozłożone w czasie,
dzięki temu mogą być przedmiotem bacznej uwagi, bo trwają długo.
II – zastępowanie jednej struktury drugą, nowe struktury przejmują całe kompleksy zadań,
nowe regulacje prawne, systemu informacyjnego, systemu finansowania; charakter totalny:
zmiany dokonywane w jednej chwili, rewolucyjne zmiany tworzą określone zagrożenia:

obiektywne (utrata sterowności systemu, problemy strukturalne, kompetencyjne,
problemy związane z nie dostaniem informacji, z finansowaniem takiej działalności).
Każda zmiana rewolucyjna przynosi problemy dysfunkcjonalne, nie wiadomo czy
błędna była koncepcja, czy jej forma realizacji. Zmiany rewolucyjne nie są polecane.

zagrożenia natury subiektywnej

o

chodzi tu o samych reformatorów oceniających reformę, ich działania są jednostronne,
ukierunkowane na błyskawiczne wdrożenie rozległych zmian, niszczenie
dotychczasowej struktury, która przecież nie miała tylko samych wad, jednak jest to
poza uwagą podmiotów wdrażających zmiany, brak dystansu po stronie reformatorów,
są oni subiektywnie przekonani o doskonałości swoich reform, o samych wadach
poprzedniej struktury.

o

Ci, których reforma dotyczy (pracownicy reformowanych urzędów oraz podmioty w
stosunku do których są zmiany) pracownicy- negatywne reakcje, liczne problemy,
obywatel – nie lubi załatwiać spraw w urzędach ale jakoś utarł sobie ścieżki i teraz
musi się uczyć od nowa jak załatwić swoje sprawy

Okoliczności, które powinny być przestrzegane przy wdrażaniu reform administracji:

1.

lepsze są reformy ewolucyjne; pytanie czy jest to absolutnie niezbędne, reforma jest
swoistym złem koniecznym, wywoła cały szereg zaburzeń w działalności
administracji

2.

właściwy dobór czasu wdrożenia reformy, co trzeba przygotować, jakie uwzględnić
okoliczności

3.

nie ma struktury idealnej, trzeba rozważyć jakie ujemne efekty nastąpią, zważyć
pozytywne i negatywne, nie można być obojętnym na koszty; jeśli nowa struktura ma
być modelowo droższa, to czy nas na to stać, trzeba popatrzeć czy inni próbowali takie
lub podobne działania wprowadzić, czy im się to udało czy nie, jakie mieli wtedy
uwarunkowania, jeśli wybierzemy jakieś rozwiązanie to trzeba uwzględnić
możliwości kadrowe i finansowe, przygotować komplet przepisów wykonawczych,
ważne są też konsultacje dla pracowników co do ich przyszłości.

Kontrola w administracji

Istota kontroli – polega na zbadaniu określonego stanu rzeczy;

zakres podmiotowy (dotyczy wyznaczenia podmiotu kontrolującego i
kontrolowanego),

zakres przedmiotowy (co będzie kontrolowane); porównanie rzeczywistości z
wzorcem, trzeba wskazać rozbieżności charakteryzując je w sposób ilościowy i
jakościowy, jeśli są ujemne to podmioty kontrolujące muszą ustalić przyczyny,
sformułować zalecenia pokontrolne, których ogólnym celem jest poprawa
rzeczywistości a szczegółowym celem eliminacja przyczyn tych uchybień.

Formy kontroli:

inspekcja (bezpośrednia obserwacja badanej jednostki administracji)

lustracja (skierowanie kontroli na stan przedmiotu, jego cechy: forma bardziej
wstępna, pobieżna)

rewizja (odnosi się do dziedziny finansów, kontrola stanu faktycznego środków
finansowych i konfrontacja tego stanu z zapisem w dokumentacji)

wizytacja(wgląd w działalność jednostki we wszelkich jej przejawach, w
całokształcie)

Kontrola a nadzór
Nadzór jest pojęciem szerszym, obejmuje kontrole. Organ sprawujący nadzór kontroluje
rzeczywistość i jeśli coś jest nie tak, ma kompetencje władcze, nadzorcze, które pozwalają mu
na ingerencję w sferę działalności podmiotu kontrolowanego. Kontrola zwraca uwagę
organom nadzoru gdzie są i jakie uchybienia. Organy kontroli mogą wystąpić z takim
sprawozdaniem do organów nadzorujących.

Działania kontrolne:

kontrola zewnętrzna (kontrolujący i kontrolowani nie mają wspólnego przełożonego,
formalnie funkcjonują w różnych strukturach)

kontrola wewnętrzna (kontrolujący i kontrolowani wchodzą w skład tej samej
jednostki administracyjnej bądź podlegają temu samemu podmiotowi; wada – czy
kontrola jest zawsze obiektywna

o

kontrola funkcjonalna – jeśli jest realizowana przez osoby pełniące funkcje
kierownicze w ramach struktury administracji

o

kontrola instytucjonalna – sprawowana przez podmioty, zespoły kontrolne, do tego
celu stworzone

Kryteria kontroli:

1.

legalność (przestrzeganie prawa przez jednostkę kontrolowaną)

2.

celowość (czy osiąga cel czy nie)

3.

gospodarność (wykorzystywanie finansów; nakłady a efekty)

4.

rzetelność (pełna realizacja zadań, czy są one realizowane w równym stopniu,
korzystanie z form kontroli, realizowanie obowiązków, korzystanie z uprawnień)

Oczekiwanie cechy kontroli:

bezstronność, obiektywizm (najlepiej jak podmiot kontrolujący nie ponosi
odpowiedzialności za działania kontrolowanego)

fachowość, profesjonalizm (wiedza kontrolującego, umiejętność oceny sytuacji)

efektywność:

o

kontrola efektywna (ujawniła określone rozbieżności, zredagowano postulaty,
które następnie zostały wdrożone)

o

kontrola oszczędna (niskie nakłady, krótki czas trwania, krótkotrwała ingerencja a
mimo to skuteczna)