1
Zmiany w narządach i układach
związane ze starzeniem się
I. Zmiana sylwetki
wzrostu o 3-5 cm
pogłębienie kifozy piersiowej, spłaszczenie
lordozy lędźwiowej, często skolioza
odległości pomiędzy klatką piersiową a
talerzami kości biodrowej
wysunięcie brzucha do przodu, pozorne
obwodu
rotacja miednicy => zmiana rzutu środka
ciężkości => kompensacyjne przygięcie w
stawach biodrowych i kolanowych
I. Zmiana sylwetki – cd.
masa ciała: do 50 rż, potem
objętości tkanki tłuszczowej, zanik elementów
sprężystych mięśni, rozwój tkanki łącznej
kończyny szczuplejsze, tułów masywniejszy
II. Skóra
siwienie (u ok. 50% rozpoczyna się przed
50 rż.)
łysienie
przebarwienia (photoaging) i odbarwienia
rogowacenie i złuszczanie naskórka
zanik elementów sprężystych i tkanki
podskórnej
zanik i kruchość włośniczek
zanik gruczołów łojowych i potowych
II. Skóra – cd.
małe urazy mogą wywoływać
rozległe zmiany
często świąd skóry
choroby często występujące:
zmiany naczyniowe, nowotwory
III. Narząd wzroku
często suchość spojówek
obwódka starcza twardówki
źrenica węższa, reakcja na światło, gorsze
przystosowanie do widzenia w ciemności
elastyczności soczewki => starczowzroczność
(presbyopia)
zmiany w soczewce i ciele szklistym => zmętnienia,
błyski świetlne, olśnienie
zdolności spostrzegania drobnych ruchów
Pogorszenie widzenia obwodowego
choroby często występujące: zaćma, jaskra,
retinopatia cukrzycowa
files without this message by purchasing novaPDF printer (
2
IV. Narząd słuchu i równowagi
głuchota starcza (presbyacusis):
przyczyny: zmiany w narządzie Cortiego,
neuronach n. VIII, zaburzenia przewodzenia
dotyczy dźwięków o wysokiej częstotliwości
trudności w rozumieniu spółgłosek, osób o
wysokiej tonacji głosu, rozmowy prowadzonej
w hałasie, upośledzenie rozumienia mowy
czas reakcji na dźwięk
Zmniejszenie pobudliwości obwodowej części
narządu przedsionkowego (=> zaburzenia
równowagi)
V. Zmysł smaku, węchu
zdolność odczuwania smaku słonego
i gorzkiego, smak kwaśny i słodki
odczuwane są bez zmian
zdolność rozróżniania zapachów
VI. Ośrodkowy układ nerwowy
degeneracja (gromadzenie się lipofuscyny,
amyloidu, powstawanie blaszek starczych,
ilości cytoplazmatycznego RNA, aktywności
enzymów cytoplazmatycznych)
zanik komórek kory, rogów przednich rdzenia,
komórek układu autonomicznego, włókien
nerwowych
kompensacyjne wydłużanie się i zwiększanie
liczby dendrytów w pozostałych komórkach
łagodne niedobory neuroprzekaźników (DA,
ACh, NA, serotonina)
VI. Ośrodkowy układ nerwowy – cd.
osłabienie zdolności uczenia się (gorsza
percepcja, wyniki w testach oceniających
zdolności logicznego myślenia)
upośledzenie zapamiętywania przy zachowanej
pamięci zdarzeń odległych i zdolności
korzystania z dawno nabytych umiejętności
upośledzenie pamięci wzrokowej
podzielność uwagi (stop talking while
walking!)
wydłużenie czasu reakcji na bodźce
zmniejszenie czujności (gotowości do reakcji
na niespodziewane i rzadkie bodźce)
VI. Ośrodkowy układ nerwowy – cd.
drobnofaliste drżenie zamiarowe (starczy tremor)
-
przyczyna: zmiany inwolucyjne w jądrach podkorowych
- dotyczy rąk, głowy, głosu
- może utrudniać pisanie, jedzenie itp.
- nasila się po spożyciu kawy, paleniu papierosów
często zmiany osobowości (egocentryzm, obojętność
lub przesadna uczuciowość)
zanika zamiłowanie do zajęć o charakterze
wyczynowym
*
Na inwolucję nakłada się niekorzystny wpływ środowiska i
chorób: choroby naczyniowe, niedobór witamin z grupy B,
powikłania cukrzycy, zaburzenia gospodarki wodno-
elektrolitowej
VI. Zmiany w układzie nerwowym –
wpływ na układ kontroli postawy
Zwiększenie fizjologicznych ruchów
korekcyjnych (wychyleń postawnych)
Zwolnienie czasu przewodnictwa nerwowego i
wydłużenie czasu reakcji
Osłabienie czucia powierzchownego i głębokiego
Upośledzenie kontroli ruchu na poziomie
odruchu rdzeniowego
Upośledzenie integracji bodźców, dyspozycji i
koordynacji ruchu w ośrodkowym układzie
nerwowym
files without this message by purchasing novaPDF printer (
3
Chód starczy
Większa zależność wzrokowa z powodu częstych
zaburzeń propriocepcji i mniejsze zdolności
wykorzystania informacji sensorycznych
Mniejsza podzielność uwagi
Kompensacyjne zmiany wzorca chodu:
Zmniejszenie szybkości chodu (z 1,5 m/s do ok. 1 m/s w 80
rż)
Skrócenie kroku (z 60 cm do 20 cm w 80 rż)
Zmniejszenie częstotliwości kroków
Wydłużenie czasu obunożnego podporu (z 18% do 32 %
w 80 rż)
Chód na szerszej postawie
Chód starczy
Inne cechu chodu starczego:
Większe zróżnicowanie długości, szerokości i czasu
trwania kroku
Częste gubienie kroku
Brak unoszenia stóp nad podłogą
Pochylenie sylwetki
Zaburzenia koordynacji między kończynami górnymi i
dolnymi
VII. Układ krążenia
I. Serce
odkładanie się lipofuscyny, amyloidu, zmiany
zwłóknieniowe, zwapnienia
wymiary serca jako narządu nieco zwiększają się
często nieprawidłowości aparatu zastawkowego
(fenestracje, zwłóknienie, zwapnienie)
zmiany w układzie bodźcoprzewodzącym
(zwłóknienia) =>
wydłużenie odstępu PQ, skłonność do
bloków p-k, wewnętrznej częstotliwości rytmu zatokowego
VII. Układ krążenia – cd.
II. Naczynia krwionośne
zmiany ilościowe i strukturalne kolagenu i
elastyny, zwapnienia w błonie środkowej =>
pogrubienie ściany naczyniowej, poszerzenie i
wydłużenie aorty, podatności
stwardnienie i poszerzenie żył => objętości
łożyska naczyń żylnych, zaleganie krwi
naczynia włosowate – zmiany niewielkie
zaburzenia struktury i czynności śródbłonka
naczyniowego
VII. Układ krążenia – cd.
III. Fizjologia
obciążenia wstępnego i następczego
skurcz mięśnia sercowego: siły, czasu trwania,
okresu refrakcji
kompensacja: przerost LK, powiększenie LP,
objętości końcoworozkurczowej, wydłużenie czasu
skurczu
Spoczynkowe: frakcja wyrzutowa, objętość
wyrzutowa i rzut serca utrzymane
upośledzenie funkcji rozkurczowej
spoczynkowa HR nie zmienia się ( zmienność HR)
VII. Układ krążenia – cd.
RR – zazwyczaj zwiększa się z wiekiem
files without this message by purchasing novaPDF printer (
4
VII. Układ krążenia – cd.
u większości zdrowych osób układ sercowo-
naczyniowy jest w pełni wydolny do
utrzymania odpowiedniego ciśnienia i
przepływu w stosunku do potrzeb organizmu
w spoczynku
zmiany fizjologiczne w układzie krążenia są
najczęściej przesłonięte przez miażdżycę tętnic
częste choroby: miażdżyca tętnic, nadciśnienie
tętnicze, niewydolność serca, zaburzenia
rytmu (FA!)
VII. Układ krążenia – cd.
IV. Odpowiedź na wysiłek fizyczny:
wrażliwość na katecholaminy (głównie efekt
stymulacji -adrenergicznej, przy niezmienionej α-
adrenergicznej)
maksymalnej HR
przyrostu RRs
VII. Układ krążenia – cd.
zwiększenia przepływu krwi przez mięśnie
=> nawet podczas wysiłków o niewielkim koszcie
energetycznym możliwość powstania deficytu
tlenowego
=> mleczanów podczas wysiłku powodującego
jednakowe przyspieszenie czynności serca
wolniejszy powysiłkowy powrót HR, RR,
zużycia tlenu i eliminacji CO
2
(> 5 min.)
VIII. Układ oddechowy
ruchomości klatki piersiowej
zmiana toru oddychania z brzusznego na piersiowy
objętości oddechowej i pojemności życiowej płuc
(VC; 25 ml/rok); objętości zalegającej (RV) i
RV/TLC (z 20% do 40%)
poszerzenie obwodowych odcinków oskrzelików i
pęcherzyków płucnych – rozedma starcza
sprężystości tkanki płucnej => oporów
oddechowych i pracy związanej z oddychaniem
VIII. Układ oddechowy-cd.
zmniejszenie wentylacji i wymiany gazowej w
płucach przy niezmienionej perfuzji => PaO
2
słabsza reakcja na hipoksję i hiperkapnię
zmiany w krążeniu płucnym: stwardnienie
tętnic, pogrubienie ścian włośniczek, ich liczby
=> oporu w krążeniu płucnym => przerost
PK, skłonność do niewydolności
prawokomorowej
VIII. Układ oddechowy – cd.
zanik błony śluzowej dróg oddechowych,
upośledzenie transportu rzęskowego,
zaburzenia odruchu kaszlowego =>
upośledzenie usuwania zanieczyszczeń,
skłonność do zakażeń
częste choroby: zakażenia, POChP, nowotwory,
zatorowość
files without this message by purchasing novaPDF printer (
5
VIII. Układ oddechowy – cd.
Odpowiedź na wysiłek fizyczny:
zwiększa się przede wszystkim częstotliwość
oddechów (a nie objętość oddechowa)
maksymalnej dowolnej wentylacji płuc
(MVV) i maksymalnej wysiłkowej wentylacji
płuc (V
Emax
) => rezerwy wentylacyjnej =>
częste odczuwanie duszności w czasie wysiłku
Sprawność układu oddechowego nie ogranicza
wydolności wysiłkowej
IX. Układ ruchu
I. Mięśnie szkieletowe
masy mięśniowej - głównie liczby włókien
siły mięśniowej
=> upośledzenie zdolności generowania adekwatnego
napięcia mięśni
=> LBM
=> podstawowej przemiany materii
=> mechanicznego obciążenia układu kostnego
wytrzymałości statycznej i dynamicznej mięśni,
wydłużenie czasu pobudzenia utajonego, skracania
się i rozluźniania mięśni
średniej objętości mitochondriów
IX. Układ ruchu - cd.
II. Kości
gęstości mineralnej (o 3-5% w ciągu 10 lat; 10-
30% w dekadzie po menopauzie) => kruchość,
wytrzymałości mechanicznej i sprężystości
M: utrata kości beleczkowatej do 30%, korowej do 20%
K: utrata kości beleczkowatej do 50%, korowej do 30%
III. Zmiany więzadeł, torebek stawowych, chrząstek
IX. Układ ruchu - cd.
częste dolegliwości: kurcze mięśni ud i podudzi
(zaburzenia krążenia obwodowego, nadmierny
wysiłek fizyczny, zaburzenia gospodarki wodno-
elektrolitowej Na, Ca, K, Mg), drętwienie
kończyn górnych (niewłaściwa pozycja w czasie
snu)
częste choroby: choroba zwyrodnieniowa,
osteoporoza, osteomalacja, entezopatie
files without this message by purchasing novaPDF printer (