Proces pielęgnowania

– model samodzielnego, całościowego pielęgnowania. Jest to nowoczesna opieka nad

pacjentem i jego środowiskiem. Proces stoi w opozycji do pielęgnowania rozumianego i praktykowanego w sposób
tradycyjny – pielęgniarka posiada wiedzę i racjonalne podstawy teoretyczne, w oparciu o które samodzielnie stawia
diagnozę pielęgniarską i planuje proces pielęgnacyjny. Metoda ta jest metodą uniwersalną – z łatwością można
dostosować ją do indywidualnych potrzeb pacjenta, ma charakter całościowy i ciągły.

Proces ten nie jest zjawiskiem nowym, ewoluuje wraz z twórczą myślą pielęgniarską. Powstał w Ameryce
na przełomie lat 50 i 60.

Teoria pielęgnowania Virginii Henderson oparta jest o teorię potrzeb Maslowa.

Człowiek w tej teorii to osoba zdrowa lub chora postrzegana jako całość, podstawą funkcjonowania jest zaspokajanie
potrzeb, biologicznych: oddychania, odżywiania, wydalania, poruszania się, snu i odpoczynku, noszenie
odpowiedniego ubrania, utrzymywanie prawidłowej temperatury ciała, utrzymanie czystości, unikanie zagrożeń oraz
duchowych: komunikacja z innymi, praca, relaks, nauka, zaspokojenie potrzeb religijnych. Środowisko jest powiązane
z potrzebami. Pielęgniarka asystuje człowiekowi choremu lub zdrowemu, zastępuje go w wykonywaniu czynności, na
które nie ma sił, aktywizuje go do wykonywania czynności, gdy nie ma motywacji, dostarcza mu niezbędnej wiedzy,
w swoich działaniach dąży do jak najszybszego usamodzielnienia pacjent.

MODELE PIELĘGNIARSTWA TRADYCYJNEGO

1. model podporządkowany decyzji lekarza
2. model specjalizacji czynności pielęgniarskich
3. model mieszany (1+2)

1. model podporządkowany decyzji lekarza

- wykonywanie zleceń lekarskich wynikających z postawionego rozpoznania i ustalonego planu leczenia;
- celem jest biegłe i bezbłędne wykonanie zleceń lekarskich, pielęgniarka jest z tego rozliczana i za to jest oceniana;
- współdziałanie w leczeniu;
- brak podejścia holistycznego w stosunku do pacjenta;
- pacjent „podzielony” na elementy, którymi zajmują się różne pielęgniarki;
- pielęgniarki nie są w stanie odpowiedzieć na pytania: Jaka jest koncepcja opieki? Jakie plany wynikają z przyjętych
założeń? Jaka jest wydolność opiekuńcza i możliwość rodziny w sprawowaniu opieki nad pacjentem?
- wszelka praca zlecona jest przez lekarza i udokumentowana w karcie zleceń;

2. model specjalizacji czynności pielęgniarskich

- każda pielęgniarka jest odpowiedzialna za z góry ustalone czynności wykonywane u wszystkich pacjentów;
- pacjent „podzielony” na elementy, którymi zajmują się różne pielęgniarki;
- brak podejścia holistycznego w stosunku do pacjenta;

3. model mieszany

- przydział zadań wynika z decyzji pielęgniarki oddziałowej, przydział jest stały lub okresowy;
- przydzielone zadania wynikają z planu leczenia;
- lekarz decyduje co ma by wykonane w zakresie pielęgnowania, pielęgniarka oddziałowa rozdziela pracę;
- charakter pracy jest czysto wykonawczy;
- pielęgniarka nie może decydować co dla pacjenta jest najlepsze;

PROCES PIELĘGNOWANIA

Proces – progresywne przesuwanie się z jednego punktu do drugiego na drodze do celu.

Proces pielęgnowania – racjonalne (efektywne w jak najkrótszym czasie, oparte o naukę, zmieniające się) działanie
pielęgnacyjne skoncentrowane na pacjencie i jego rodzinie.

Cechy procesu pielęgnowania:

a) wieloetapowość – minimum 4 etapy następujące bezpośrednio po sobie, wprowadzone przez WHO;
b) ciągłość i dynamika – etapy czasami się na siebie nakładają, każdy etap rzutuje na kolejny, jest to swoisty cykl,
który może być realizowany wielokrotnie (liczba powtórzeń uzależniona od częstotliwości i zakresu zmian
zachodzących w stanie pacjenta i środowiska oraz skuteczności podejmowanych działań);
c) całościowe podejście do pacjenta i jego środowiska – pielęgnowanie zachodzi w zgodzie z definicją zdrowia
wg WHO, jest działalnością złożoną)
d) możliwość realizowania procesu w różnych stanach i warunkach w jakich opieka jest świadoczona
e) logiczność i następstwo czasowe
Model praktycznej organizacji pracy pielęgniarskiej.
etapy procesu pielęgnowania (ilość etapów zalecana przez WHO)
1. rozpoznanie
2. planowanie
3. realizacja
4. ocena

AD1) ROZPOZNANIE STANU PACJENTA I JEGO ŚRODOWISKA – FAZY

1. GROMADZENIE DANYCH

1.1. Metody gromadzenia danych:

- obserwacja (planowa, celowa, selektywna, dokładna, obiektywna)
- wywiad – ukierunkowana rozmowa z pacjentem, rodziną, środowiskiem -
cel (pośredni, bezpośredni), cel pytań (fakty, opinie), forma wywiadu
(swobodna rozmowa, pozornie luźna rozmowa), notowanie (jawne, ukryte);

- pomiary

- analiza dokumentacji

2. ANALIZA DANYCH (WYCIĄGANIE KONSTRUKTYWNYCH WNIOSKÓW

2. 1. Diagnoza pielęgniarska wg Zofii Butrym.
Wnioski z danych o pacjencie wykazujące stan biopsychospołeczny człowieka wymagającego (lub nie wymagającego)
pielęgnowania z uwzględnieniem genezy i prognozy stanu (->wdrożenie profilaktyki, zapobieganie ewentualnym
problemom). Diagnoza jest centralnym elementem procesu pielęgnowania. Formułowanie diagnozy wymaga od
pielęgniarki określonego poziomu przygotowania, dojrzałości zawodowej a także znajomości „procedury
diagnostycznej” i diagnozy samej w sobie. Diagnoza jest podstawą do racjonalnego planowania indywidualnej opieki.

Diagnozę pielęgniarską formułuje się w zakresie stanu pacjenta (pozytywny, negatywny), na który składają się:
- objawy: subiektywne i obiektywne
- potrzeby pacjenta – potrzeba rozumiana jest jako wyraźny, możliwy do zdefiniowania brak, który utrudnia lub
uniemożliwia człowiekowi życie, funkcjonowanie w sposób dla niego optymalnie możliwy (Co z nadmiarem? –
nadwaga, nadciśnienie, podwyższony poziom cukru).

Problemy pacjenta.
Problem to określone zagrożenie, dolegliwość na którą cierpi pacjent, trudności na jakie napotyka. Formułowanie
problemów ułatwia planowanie pracy. Pozwala konkretyzować zadania i ustalać priorytety. Zawężenie diagnozy do
aktualnych problemów lub skarg jest uzasadnione i słuszne, ale tylko w przypadku ludzi chorych. Efektem takiego
zawężenia diagnozy jest:
- koncentracja na chorobie
- pomijanie zagrożeń zdrowia
- eliminowanie problematyki wychowania zdrowotnego i promowania zdrowia

Diagnoza pielęgniarska w kategorii stanu pozwala odpowiedzieć na pytania:
1. Czy rozpoznany stan (np. w obrębie którejś z diagnozowanych sfer) wymaga działań pielęgniarskich, a jeśli tak to
w jakim zakresie, przy użyciu jakich środków i kwalifikacji zawodowych pielęgniarek?

2. Czy stan ten może być zmieniony, a jeśli jest pożądany to czy można utrzymać go dzięki własnym wysiłkom
pacjenta lub pomocy świadczonej przez rodzinę, osoby bliskie, grupy samopomocy.

Natomiast odniesienie się do rozpoznania stanu określonej grupy pozwoli odpowiedzieć na pytanie:
1. Ilu pacjentów wymaga pełnej opieki pielęgniarskiej?
2. Ilu pacjentów wymaga częściowej opieki pielęgniarskiej?
3. Ilu pacjentów może funkcjonować prawidłowo bez pomocy pielęgniarskiej?
- analiza danych (wyciąganie konstruktywnych wniosków)
- formułowanie diagnozy o pacjencie i jego środowisku

3. FORMUŁOWANIE DIAGNOZY O PACJENCIE I JEGO ŚRODOWISKU

3.1. Diagnoza pielęgniarska.
Dane o pacjencie:
•

stan biologiczny – funkcjonowanie narządów, układów

•

stan psychiczny

- osobowość człowieka

- subiektywny obraz siebie, choroby

- reakcja na sytuację trudną

•

stan społeczny – role społeczne

•

wiedza zdrowotna

•

diagnoza lekarska

•

diagnoza rodzinna i środowiskowa

Określenia ułatwiające sformułowanie diagnozy: zmiana w…, uszkodzenie…, zagrożenie…, niezdolność…, brak….,
zaniechanie…., niemożność…, deficyt…, ograniczenia…., obniżenie…., trudności w…, zakłócenie w…, zmniejszenie…,
zredukowanie…, brak udziału w…, niezastosowanie się do…, nieodpowiedni…, niewystarczający…, lęk przed….,
zdolność do…, zachowanie…, utrzymanie…, akceptacja…, chęć…., motywacja do…
Cechy prawidłowej diagnozy pielęgniarskiej:
- zwięzła
- jasna
- czytelna dla wszystkich członków zespołu terapeutycznego (ujednolicenie pojęć - kodyfikacja)

Diagnoza powinna uwzględniać:
- stan negatywny lub zagrożenia dla zdrowia osoby diagnozowanej (środowiska) – wymagający podjęcia działań
pielęgniarskich polegających na ograniczeniu, likwidowaniu zagrożeń, wspomaganiu zdrowia;

- stan pozytywny – pozwalający na aktywizowanie podopiecznego, rodziny;

Błędy diagnostyczne:
1. błędy wnioskowania (rozumowania)

- błędy fałszywej przyczyny – zdarzenia wcześniejsze uznaje się za przyczynę zdarzenia późniejszego

- błędy atrybucji – przypisywanie osobie cech, których nie posiada lub odmawianie cech posiadanych

- pomieszanie walorów objawów – objawy stałe traktuje się jako stało i odwrotnie

Wszystkie błędy rozumowania prowadzą do fałszywych wniosków, ocen dotyczących diagnozy osoby lub środowiska.

2. błędy wynikające z braku wiedzy

- pominięcie konkretnych objawów lub zagrożeń

- pominięcie ważnych pytań

- niewłaściwe wnioskowanie

- nieznajomość norm niewłaściwa ocena stanu rozpoznanego na podstawie pomiaru

3. błędy powstałe na etapie gromadzenia danych

- błędy w analizie – niewłaściwe zapisy wyników, pomyłki w zapisie,

- błędy pomiaru – złe działanie aparatury, nieumiejętność stosowania aparatury

4. błędy obserwacji

- niedostrzeganie istniejących cech – np. bagatelizowanie cechy, ukrywanie objawów

- spostrzeganie objawów w zmienionej ilościowo i jakościowo postaci

- spostrzeganie pod wpływem efektu np. zdenerwowanie może spowodować inny odbiór rzeczywistości

- spowodowane warunkami – hałas, złe oświetlenie

5. błędu wywiadu

- sytuacyjne – obecność osób trzecich, pośpiech, niesprzyjające warunki zewnętrzne

- socjologiczne – respondent reaguje na cechy osoby prowadzącej wywiad, brak szczerości

- psychologiczne – osoba prowadząca wywiad reaguje na respondenta, negatywna reakcja jest przyczyną

ograniczenia rozmowy do minimum, zbagatelizowania lub pominięcie informacji istotnych

AD2) PLANOWANIE OPIEKI PIELĘGNIARSKIEJ NAD PACJENTEM I JEGO ŚRODOWISKIEM - FAZY

PLAN PIELĘGNOWANIA – końcowy, najczęściej udokumentowany rezultat planowania; projekt, program
dochodzenia do celu; konieczność opracowania planu pojawia się wówczas, gdy zamierzony cel wymaga złożonych
działań opiekuńczych.

1. USTALENIE CELU (CELÓW) OPIEKI DLA INDYWIDUALNEGO PACJENTA I JEGO ŚRODOWISKA (CZAS, UDZIAŁ
PACJENTA, RODZINY).

Elementy planu:
•

problemy pacjenta i środowiska / stan

•

cele opieki jakie zamierzamy osiągnąć w wyznaczonym przedziale czasu

•

konkretne zadania (metody), których wykonanie jest konieczne do osiągnięcia celu

1.1. Cele opieki – świadomie założony skutek, jaki poprzez świadczenie określonych działań pielęgniarskich
i pielęgnacyjnych zamierza się osiągnąć.

Cele ustalone po sformułowaniu diagnozy decydują o tym, że opieka świadczona pojedynczemu lub grupie odbiorów
usług jest celowa. Cel, który zostaje jednoznacznie określony staje się zadaniem do wykonania. Im cele opiekuńcze
bardziej szczegółowe, tym łatwiejszy jest proces ustalania tego co i w jakiej kolejności ma być zrobione. Cele
wyprowadza się z całej diagnozy lub poszczególnych elementów. Ustalając cele należy uwzględnić element czasu –
wpływa to na nadaniu opiece określonego tempa, rozwiązywaniu problemów w możliwie najkrótszym czasie i
podniesieniu efektywności opieki. Zapewnienie udziału pacjenta i jego rodziny w ustaleniu celów opieki
pielęgniarskiej skutkuje akceptacją, przyswojeniem wiedzy i umiejętności koniecznych do osiągnięcia motywacji do
zachowań zgodnych z zaleceniami pielęgniarki.

2. DOBÓR DZIAŁAŃ, OSÓB I SPRZĘTU DO ZREALIZOWANIA ZADAŃ.

W fazie planowania opieki pielęgniarskiej należy zdecydować o:
- kolejności wykonywania zadań wynikających z celów opieki
- osobach z zespołu terapeutycznego, które powinny wziąć udział w wykonywaniu zadań; wiedza zawodowa oraz
umiejętności fachowe dające większe kompetencje
- sprzęcie, który będzie użyty, udogodnieniach

Formułowanie to inaczej ujmowanie w formie słownej lub pisemnej tego, co powinno być podjęte na rzecz pacjenta.
Planowanie jest jednym z ważniejszych pielęgniarskich przywilejów. Proces myślenia odzwierciedlony w planie
pielęgnowania pozwala na to by świadczona pacjentowi opieka mogła być:

a)

indywidualna i całościowa – cechy jednostki np. nawyki, oczekiwania, nastawienie, doświadczenia życiowe

stanowią element rozpoznania stanu a w konsekwencji planu pielęgnowania.
b)

zespołowa – praca oparta na działaniach wszystkich członków zespołu terapeutycznego.

c)

ciągła – pisemny plan pozwala na realizowanie opieki ciągłej i progresywnej przez więcej niż jedną osobę,

plan zawiera cele długofalowe i krótkofalowe.
d)

komunikatywna – plan jest zbiorem informacji dla pacjenta i wszystkich członków zespołu

e)

możliwa do oceny – ocenianie w procesie jest stała

f)

skoordynowana – plan stwarza możliwości koordynacji działań z planem leczenia, usprawniania etc., należy

wkomponować plan leczenia w działania opiekuńcze ustalone samodzielnie przez pielęgniarkę

Gromadzenie danych powinno pozwolić na dokonanie ustaleń:
- czy stan pacjenta wymaga działań?
- promujących zdrowie (pacjent jest zdrowy, nie ma zaburzeń i skarg na temat zdrowia i parametrów obiektywnie
wskazujących na niezgodność z normą)
- zabezpieczających przed zachorowaniem (pacjent zdrowy, ale środowisko, w którym żyje charakteryzują czynniki
ryzyka np. nałogi, konflikty)
- pomocy i pielęgnacji sytuacji choroby i działań zabezpieczających przed pogorszeniem stanu ( informacja o diecie,
nauka samopielęgnacyjnych, wykonywania zabiegów pielęgnacyjnych i zleceń lekarskich)
- pomoc w przystosowaniu ( do życia z chorobą lub niepełnosprawnością, aktywizowanie rodziny i środowiska na
rzecz pomocy choremu, informacja o formach i źródłach pomocy rehabilitacyjnej i socjalnej, nauka samoopieki i
samousprawniania)

Zakres danych do określania stanu biologicznego: - biologiczny aspekt diagnozy to funkcjonowanie w sposób
prawidłowy czy zaburzony poszczególnych układów.

Układ oddechowy:



w aspekcie oddychania: liczba oddechów (14-22 na minutę)



stan drzewa oskrzelowego (brak lub obecność wydzieliny, jej charakter)



obecność kaszlu, duszności (rodzaj, przyczyna, czas trwania, częstotliwość pojawienia się ataków)

Układ sercowo-naczyniowy:



ciśnienie



tętno



sinica



obrzęki



ciepłota



wydolność w zakresie samoopieki



samopoczucie



zawroty głowy



chłodne kończyny

Układ nerwowy:



stan przytomności i świadomości (pełna świadomość, senność, zamroczenie, stan przedśpiączkowy, śpiączka)



stan mowy przy sprawnym aparacie mowy (afazja)



stan tułowia i kończyn (czy może pacjent zmieniać pozycję, przemieszczać się w obrębie łóżka, Sali czy
wymaga pomocy)



rytm snu i czuwania

Układ pokarmowy:



stan odżywienia



waga ciała



stan jamy ustnej



nudności, uczucie pełności, wymioty



wydalanie (zaburzenia, utrudnienia dla pacjenta, jakość stolca)

Skóra:



zabarwienie skóry



wrażliwość na leki, środki chemiczne, kosmetyki



obecność zmian (przebarwienia i plamy odbarwieniowe)



obecność wykwitów



stan higieny, elementy z nią związane (paznokcie, włosy)

Narządy zmysłów:



stan wzroku



stan słuchu, równowagi



stan czucia



stan węchu



stan smaku

Układ moczowo-płciowy:



ilość, sposób wydalania moczu



czy potrafi się zabezpieczyć



menstruacja, ciąża



utrzymywanie się wydzieliny z pochwy (krwawienia)



świąd sromu



przekwitanie (zawroty głowy, złe samopoczucie, trudności, ograniczenia)

Układ kostno-stawowo-mięśniowy:



postawa i motoryka



sposób poruszania się



zakres i charakter ograniczeń



mechanizmy kompensacyjne jakie stosuje pacjent i efekty uzyskiwane dzięki nim

Zakres danych do określania stanu psychicznego - podstawowe możliwości umysłowe pacjenta:



czy pacjent rozumie, co się do niego mówi?



zapamiętywanie przez pacjenta faktów mających związek z jego zdrowiem, pielęgnowanie i leczeniem



przypominanie zdarzeń mających miejsce w przeszłości



przyswajanie nowych wiadomości



orientacja w stanie własnego zdrowia i najbliższego otoczenia:



orientacja w stanie własnego zdrowia (czy człowiek czuje się zdrowy czy chory, czy zna cel hospitalizacji)



orientacja we własnych możliwościach (czy pacjent jest świadomy z czym sobie daje radę; w jakim zakresie
potrzebuje pomocy)



orientacja w działaniach i planach pracowników ochrony zdrowia (brak zwyczaju informowania chorego)



orientacja w pomieszczeniach, przedmiotach otaczających chorego

Znaczenie, jakie pacjent przypisuje zburzeniom w funkcjonowaniu własnego organizmu:



czy pacjent rozumie pojawiające się zmiany w pracy własnego organizmu



czy i jak interpretuje to, co się pojawiło



stosunek do wyglądu własnego ciała:



co we własnym wyglądzie odbiera w kategoriach negatywnych i dlaczego



stosunek do sytuacji w jakiej się aktualnie znajduje:



aktualnej własnej sytuacji życiowej



stanu zdrowia i choroby



stosunku do hospitalizacji

Sposób reagowania pacjenta w określonej sytuacji zdrowotnej i opiekuńczej - co oznaczają, a jednocześnie w jakich
kategoriach należy ujmować zachowania pacjenta. Z pacjentem negatywnie nastawionym trudno nawiązać
współpracę (jest to pacjent szczególnej troski). Pacjentów pozytywnie nastawionych należy podtrzymywać w ich
nastawieniu.

Czym jest dla pacjenta choroba?



przeszkodą (utrudnia lub wręcz uniemożliwia realizację ważnych celów)



stratą (na skutek choroby dochodzi do upośledzenia pewnych czynności; upośledzenia sprawności; zmiany
wyglądu. może to spowodować takie reakcje jak: przygnębienie; rezygnacja; myśli samobójcze)



ulgą (dzięki chorobie można coś usprawiedliwić, np. niepowodzenie; uwolnić się od odpowiedzialności: „nie
jestem w stanie”)



korzyścią (dzięki chorobie uzyskujemy to, czego przedtem nie było -> opieka, czułość, zainteresowanie,
niektórzy chorzy zgłaszają roszczenia materialne)



wartością (negatywne skutki choroby -> cierpienie, deprywacja potrzeb, ograniczenie możliwości itp.
ułatwiają niektórym chorym dystansowanie się od spraw błahych, płytkich „cierpienie uszlachetnia”)

Reakcje na chorobę:
1. zaprzeczenie – odrzucenie pewnych informacji związanych z chorobą. Takie ich modyfikowanie by wypływający z
nich wniosek dowodził, że choroby nie ma.
2. Pomniejszenie – interpretacja danych w taki sposób, że pojawia się sugestia mniejszego niebezpieczeństwa
choroby.
3. Wyolbrzymienie – pilne samo obserwowanie własnego stanu z oczekiwaniem w każdej chwili „czegoś gorszego”

Reakcje emocjonalne jakie wyzwala choroba lub hospitalizacja:
Strach - subiektywnie duży poziom zagrożenia ze strony choroby i bądź jej skutków. Można zaobserwować
nadwrażliwość, niewspółmierność reakcji do sytuacji, zaburzenia podstawowych procesów somatycznych.

Lęk - skutki identyczne jak w reakcji strachu. Źródło zagrożenia nie jest przez chorego uświadamiane. Jeżeli chory
uświadomi sobie przyczynę to zamieni lęk na strach. Pozwoli to neutralizować uświadomione źródło zagrożenia.

Gniew - ukierunkowany na osoby i lub przedmioty. Często objaw utrudnień, ograniczeń. Manifestuje się np. agresją
czy odmową współpracy.

Przygnębienie - typowa reakcja na chorobę przewlekłą, uciążliwą o niekorzystnych rokowaniu.

Nastrój podwyższony - może być skutkiem: optymistycznej postawy; potrzeby akceptacji; nastawień życzeniowych;
ograniczonego uszkodzenia OUN.

Strategie postępowania pacjenta z własną chorobą:
Walka – pacjent postrzega chorobą jako przeszkodę na drodze swojego działania co mobilizuje go do działań bardziej
aktywnych.

Rezygnacja – jest efektem braku wiary w powodzenie/wyzdrowienie w świadczyć może o negatywny pogodzeniu się
z chorobą i jej skutkami.

Przeciwstawianie się i uleganie – naprzemienne rezygnowanie i podejmowanie walki z chorobą (zależnie np. od
aktualnego samopoczucia, efektywności leczenia, pojawiania się dolegliwości).

To, czego wymaga od nas chory somatycznie, jest wyznaczone również skutkami choroby w sferze psychicznej a nie
tylko biologicznej.

Etapy umierania, aspekt psychospołeczny (Kubler-Ross)
1. szok
2. gniew
3. targowanie się
4. depresja
5. akceptacja
Proces umierania rozpoczyna się w momencie dotarcia informacji o chorobie terminalnej, nieuleczalnej. Nie w sensie
werbalnej informacji, lecz obserwacji, np.: zainteresowania terapeutów, rodziny.

Problemy psychiczne:



zabieg operacyjny, powikłania



obawa o stan zdrowia i choroby



obawa przed badaniem instrumentalnym, zabiegi lecznicze i pielęgnacyjne



lęk przed narkozą



obawa o dietę



lęk przed niekorzystnym rozpoznaniem



obawa o postępowanie po wyjściu ze szpitala

AD3) REALIZACJA

Realizacja – przeprowadzenie zabiegów ukierunkowanych na osiągnięcie określnych celów. Obejmują one wszystko
to, co pielęgniarka wykonuje dla pielęgnowanego, przy nim i z nim, aby zrealizować cel opieki. (WHO, 1981r.)

Celem III etapu jest doprowadzenie do osiągnięcia istotnych zmian w dotychczasowym stanie biopsychospołecznym
pacjenta. Realizacja wymaga działań o charakterze intelektualnym, manualnym i ekspresyjnym.

Gotowość pielęgniarki do realizowania planu pielęgnowania składa się z:



gotowości podmiotowej
- znajomość celu działania
-znajomość charakteru i zakresu zadań stojących przed nią lub innym członkiem zespołu pielęgnacyjnego
- świadomość do jakich działań powinien być angażowany pacjent
- konieczność zaangażowania zawodowego
- konieczność dysponowania określoną sprawnością fizyczną



gotowości przedmiotowej
- dysponowanie niezbędnym sprzętem i urządzeniami pomocniczymi
- pogrupowanie sprzętu
- stan gotowości sprzętu



gotowości pacjenta i jego środowiska do przyjmowania planu pielęgnowania oraz współuczestnictwa

Znaczenie realizowania planowej opieki:
- możliwość racjonalnego gospodarowania czasem pracy
- brak zbędnych strat czasu – wszystko zostało przewidziane
- możliwość usunięcia błędu w postaci doraźnego szukania rozwiązania problemu pacjenta
- zabezpieczenie się przed możliwością rozpraszania się na faktach mało znaczących, nie mających związku z chorym
- szansa zweryfikowania wcześniejszych ustaleń
- szansa zorientowania się w możliwościach wprowadzenia nowych koncepcji opieki
- możliwość wprowadzenia własnych koncepcji opieki
- możliwość zobaczenia efektów równoległego funkcjonowania zleceń lekarskich i planu pielęgnowania

Wartość planowej opieki dla pacjenta i jego środowiska:
- możliwość uświadomienia sobie pracy pielęgniarki
- możliwość zobaczenia efektów współpracy z pielęgniarka i własnej aktywności

Pacjent postrzega opiekę planową jako:
- bezbłędną
- dokładnie przemyślaną
- pielęgniarkę, jako osobę dobrze przygotowaną do zawodu
- systematyczną
- ma możliwość spostrzegania własnego wkładu
- dostrzega, że opieka uwzględnia jego możliwości, wydolność, przyzwyczajenia
- dostrzega, że dzięki pracy pielęgniarki jego stan ulega zmianom
- mobilizuje się do większego wysiłku

Trudności w realizacji opieki:



podmiotowe
- nieśmiałość, roztargnienie, wstydliwość, wybuchowość, zmęczenie fizyczne i psychiczne, brak niezbędnego
doświadczenia



przedmiotowe
- konieczność wykonywania dużej liczby czynności oraz wiele dopuszczalnych możliwość do ich połączeń,
brak intymności, hałas, usterki lub brak sprzętu

Ocenianie zachodzi przez pryzmat: celów opieki pielęgnacyjnej, przyjętych propozycji rozwiązań, zrealizowanych
działań opiekuńczych.

Faza oceniania obejmuje analizę tego, co zostało zrobione dla osiągnięcia celu(1) i formułowanie oceny(2). Ocena
wyraża stan pacjenta, stanowi pomost pomiędzy tym co było, a tym co może i powinno jeszcze nastąpić. Daje
możliwości ponownego zapoznania się ze stanem pacjenta i jego środowiska – pozwala na określenie nowych celów.
Kryteria oceny zawierają stopień osiągnięcia celu: w całości, częściowo, nieosiągnięty. Ocena stopnia osiągnięcia celu
może być obiektywna tylko wówczas, gdy cel został sformułowany w kategoriach wymiennych. Cechami dobrej
oceny jest wyraźnie określony przedmiot i jednoznacznie sformułowanie kryteria. Ocena powinna punktować braki i
niedociągnięcia oraz wskazywać przyczyny. Powinna być prosto sformułowana i powinna uwzględnić opinię pacjenta.

Ocena końcowa – wyciągnięcie wniosków merytorycznych co do opieki, wykorzystanie ich w przyszłości.

AD4) OCENIANIE REZULTATÓW OPIEKI ŚWIADCZONEJ NA RZECZ PACJENTA I ŚRODOWISKA

Ocenianie rezultatów polega na świadomym i systematycznym porównaniu stanu pacjenta z indywidualnymi celami
opiekuńczymi ustalonymi dla pacjenta i jego środowiska.

Przedmiot
Zakres danych niezbędnych do określenia stanu społecznego pacjenta.

Pacjent jako członek rodziny i społeczności:
- wiek, płeć badanego
- warunki mieszkaniowe
- rodzina/osoby bliskie
- wykształcenie
- zawód lub aktywność zawodowa
- charakter wykonywanej pracy zawodowej
- źródło utrzymania
- nałogi i przyzwyczajenia pacjenta (wypoczynek, sposób komunikowania się z najbliższymi)

1. Ocena subiektywna pacjenta na temat związku powyższego z jego stanem zdrowia.
2. Aktywność pacjenta pod kątem zaspokajania własnych potrzeb.
3. Role pełnione w życiu.

Role społeczne – zespół zadań wynikających z zajmowanej pozycji społecznej (rodzina, praca, inne).

Należy zwracać uwagę na:
- nadmiar ról
- konflikt ról (np. matka – pracownik)
- brak lub utrata roli (emerytura, bezrobocie)
- skutki choroby – powrót do roli (jaką pacjent pełnił? czy mają związek z chorobą? czy będzie wymagana zmiana?)

Znajomość prawdy jest potrzebna choremu, zespołowi leczniczemu i krewnym chorego. Ciężki stan należy
przedstawić w sposób delikatny, zrozumiałym językiem. Należy wykorzystać i wzmocnić więzy rodzinne, nie można
pozostawić podopiecznego w samotności.

Zaburzenia zdrowotne łączone z rodzinnymi czynnikami ryzyka:



choroba wrzodowa i dwunastnicy



choroby układu krążenia



gruźlica



cukrzyca



biegunki, torsje, brak apetytu, zaparcia



moczenie u dzieci, jąkanie, tiki, omdlenia



arytmia serca



zaburzenia konwersyjne (przeniesienie silnych emocji na stan somatyczny – niemota, głuchota, porażenia)



bóle nie mające podłoża organicznego



zaburzenia zdrowia psychicznego: depresja, nerwica, psychopatia



uzależnienia: alkoholizm, lekomania, narkomania, lekozależność

ROZWÓD:
- zaburzenia zdrowia psychicznego
- zaburzenia czynnościowe
- uzależnienia
- wyższa zachorowalność i umieralność rozwiedzionych

GŁUPACTWO KONTAKTOWE:
- zespół oschłego, milczącego męża (bóle lędźwiowe u żony)
- zespół teściowej (biegunki, torsje, bóle brzucha u synowej)
- zespół rozwodu (gorszy rozwój psychomotoryczny dzieci, moczenie nocne, jąkanie, opóźnienie mowy)

FAZY ŻAŁOBY:
1. zaprzeczenie – szok i niedowierzanie
2. rozpacz – wszechogarniające uczucie bólu i smutku
3. depresja – fizyczne wyczerpanie, uczucie pustki, ból w nadbrzuszu, halucynacje słuchowe i wzrokowe, gniew
często skierowany w stronę personelu, poczucie winy, lęk, kryzys psychiczny trwający nawet do kilku miesięcy
4. akceptacja

Rozpoznanie czynników ryzyka umożliwia ich całkowitą eliminację lub osłabienie skutków oddziaływania na zdrowie
człowieka.

Leczenie zapobiegające rozwojowi choroby – oznacza konieczność podejmowania systematycznych badań
diagnostycznych w celu wczesnego wykrycia choroby oraz zwiększenia skuteczności terapii.

Leczenie ograniczające skutki choroby i rehabilitacja – funkcja wymagająca dynamicznego i celowego podejścia do
procesu leczenia oraz ograniczenia niekorzystnych skutków choroby. W przypadku wystąpienia krótkotrwałych lub
długotrwałych ograniczeń jakichkolwiek funkcji, podejmowane są działania rehabilitacyjne w celu ich przywrócenia i
umożliwienia dalszego życia pacjenta.

Opieka medyczno-społeczna – sprawowana wobec ludzi chorych przewlekle, starych, którym należy zapewnić
warunki egzystencji oraz opieki medycznej wobec braku możliwości samodzielnego życia.

Opieka terminalna – pomoc ludziom cierpiącym przez choroby nieuleczalne na etapie nieuchronnie zbliżającej się
śmierci. Jest wynikiem dążenia do eliminacji cierpienia oraz zapewnienia człowiekowi warunków godnego umierania.

Opieka bieżąca – warunkuje prawidłowy przebieg procesu pielęgnowania.

Dokumentowanie procesu pielęgnowania.
1. Arkusz danych o pacjencie.
2. Plan opieki pielęgnacyjnej.

Zasady dokumentowania:



zwięzła / precyzyjna / zrozumiała



dawaj kompletne wpisy



pisz czytelnie, zawsze długopisem



nie spiesz się, przejrzyj dane przed wpisem



dbaj o to, by rozdzielić informacje od interpretacji



dokonuj wpisów na bieżąco



zawsze dokonuj wpisu oceny początkowej stanu



cytuj słowa pacjenta



czytaj wpisy innych członków zespołu terapeutycznego



podpisuj się



nie wprowadzaj zmian do dokumentacji w celu zatarcia wpisu



nie pozostawiaj dłuższych okresów bez wpisu



nie standaryzuj