KONTO

I.

Konto księgowe

Podstawowe narzędzie służące do

rejestracji zdarzeń gospodarczych

. Jest to mechanizm, przy pomocy

którego, przedsiębiorstwo zapisuje i porządkuje wszystkie

zdarzenia gospodarcze

, które go dotyczą. Dzięki

kontom można szybko i łatwo ustalić ile firma posiada danego składnika bilansu oraz prześledzić wstecz,
wszystkie transakcje, które spowodowały powstanie danej wielkości. Na poszczególnym koncie księgowym
księguje się

operacje o jednorodnym charakterze

. Na jednym koncie księguje się np. gotówkę wpływającą i

wypływającą z rachunku bankowego, na innym księguje się środki trwałe, na jeszcze innym rozrachunki z
dostawcami lub nawet rozrachunki z jednym tylko dostawcą. W ten sposób wszystkie elementy bilansu
księgowane są na specjalnie dla nich przygotowanych kontach. Często jedna pozycja bilansu składa się z
wielu kont. Prawie zawsze również firmy rozbijają konta główne na subkonta, wprowadzają różne konta
pomocnicze i rozliczeniowe.



Urządzenie ewidencyjne służące do bieżącego ewidencjonowania

jednorodnych operacji gospodarczych

w celu odzwierciedlenia stanu i zmian określonego składnika bilansowego lub wyniku finansowego.

Konta księgowe przedstawia się graficznie w postaci przypominającej literę T (tak narysowane konta
nazywa się zwyczajowo kontami

„T-owymi”).

II.

Formy kont

1. Konto dwustronne: jedna strona konta przeznaczona jest do księgowania

zwiększeń danego składnika

,

druga zaś do księgowania jego

zmniejszeń

. Konta dwustronne są stosowane do rejestracji operacji

zwiększających po jednej stronie, a po drugiej stronie operacji zmniejszających stan składnika.

2. Jednostronne: na kontach jednostronnych po zapisaniu każdej operacji oblicza się aktualny stan danego

składnika. Nie ma tutaj podziału na część służącej do rejestracji operacji zwiększającej lub
zmniejszającej stan składnika, np. konta kosztowe.

3. Jednostkowe:

III.

Oznaczenie konta

Nazwa konta
Każde konto ma swoja nazwę. Z reguły nazwa sugeruje co jest księgowane na danym koncie, np. na koncie
„kasa” z jednej strony księgowane byłyby przychody, a z drugiej rozchody gotówki z kasy firmowej. Na koncie
„rozrachunki z dostawcami” z jednej strony księgowalibyśmy nasze spłaty wobec dostawców, a z drugiej
zwiększenia zobowiązań spowodowane kolejnymi zakupami.

Numer konta
Każde konto ma swój numer, który jest unikalny w całym systemie księgowym przedsiębiorstwa. Numery
ułatwiają księgowania, ponieważ przy dużej ilości kont (często kilkaset a czasem nawet kilka tysięcy) łatwiej
jest znaleźć w systemie odpowiednie konta po numerze niż po nazwie. W niektórych krajach występuje prawny
wymóg odpowiedniego numerowania poszczególnych kont.
Strony konta
Każda ze stron konta ma swoją nazwę. Najpowszechniejszym nazewnictwem jest oznaczanie stron konta jako:

Lewa strona: Winien (Wn), „Debet” Prawa strona: Ma (ma), „Credit”
skrót Dt (Debit, skrót Dr), skrót Ct (Credit, skrót Cr)

Zapisane operacji po stronie Dt nazywa się

zapisaniem w ciężar konta

bądź

obciążeniem konta

, natomiast

zapisanie operacji po stronie Ct określamy jako uznanie konta lub też

zapisanie na dobro konta

. Bardzo

popularne, choć może bardziej nieformalne, jest też mówienie o księgowaniu „po debecie” i „po kredycie”.



saldo na początek roku obrotowego nazywane jest często

Bilansem Otwarcia (BO)



obroty po stronie kredytowej mogą być większe niż po debetowej. W takiej sytuacji konto będzie
wykazywać

saldo kredytowe.

IV.

Rodzaje kont

1. Podział ogólny kont

A. Konto syntetyczne

a)

konto bilansowe:

służy do

ewidencji operacji gospodarczych

, które dotyczą

aktywów i pasywów

. Salda kont

bilansowych wykazywane są w bilansie

. Generalnie wykazują saldo debetowe

. Oznacza to, że obrót debetowy

konta jest większy od obrotu kredytowego. Zdarza się również, że obroty obu stron konta są równe - wtedy saldo
końcowe konta nie występuje.

- konto aktywne

służące do ujmowania pozycji występujących w aktywach bilansu (np. konto „Materiały”).

Konta te działają w następujący sposób:

a) po stronie debetowej (Winien) konta

wpisuje się stan początkowy

danego składnika aktywów oraz

wszystkie

zwiększenia

tego stanu,

b) po stronie kredytowej (Ma) konta zapisuje się wszystkie

zmniejszenia

stanu danego składnika aktywów.

- konto pasywne

służące do

ujmowania pasywów bilansu

(np. konto „Kredyty bankowe”). Konta pasywne

generalnie

wykazują saldo kredytowe.

Oznacza to, że obrót kredytowy konta jest większy od obrotu

debetowego. Jeżeli obroty obu stron konta w danym okresie są równe, wtedy saldo końcowe nie występuje.
Konta te działają w następujący sposób:

a) po stronie kredytowej (Ma) konta

zapisuje się stan początkowy

danego składnika pasywów oraz

wszystkie zwiększenia tego stanu,

b) po stronie debetowej (Winien) konta rejestruje się wszystkie zmniejszenia stanu danego składnika
pasywów.

- aktywno-pasywne:

b) konto wynikowe:

służy do rejestrowania i grupowania operacji gospodarczych odzwierciedlających

wartościowo przebieg procesów prowadzonej przez jednostkę działalności w zakresie p

rzychodów i kosztów

,

strat i zysków nadzwyczajnych

oraz

wyniku finansowego

. Konta wynikowe nie posiadają salda ani

początkowego ani końcowego,

służą tylko do obliczania obrotów

.

B. Konto analityczne

Konta ksiąg pomocniczych

służą

do uszczegółowienia i uzupełnienia

(stąd ich inna nazwa -

konta

szczegółowe

) zapisów kont księgi głównej. Ewidencję na kontach analitycznych prowadzi się w ujęciu

(porządku) systematycznym jako wyodrębniony system ksiąg, kartotek (zbiorów kont), komputerowych zbiorów
danych, uzgodniony z saldami i zapisami na kontach syntetycznych (kontach księgi głównej).

Ewidencję księgową na kontach rozpoczyna się od otwarcia

kont z początkiem każdego roku

lub

rozpoczęcia

działalności

. Dla pozycji występujących w aktywach bilansu otwiera się konta aktywne, na których - saldo (stan)

początkowe zapisuje się po stronie Wn. Dla składników pasywów zakłada się konta pasywne, nanosząc saldo
(stan) początkowe po stronie Ma.

Otwarcie konta

następuje poprzez wpisanie stanu początkowego z bilansu

otwarcia lub poprzez

wpisanie pierwszej operacji gospodarczej

. Po otwarciu kont dokonuje się na nich zapisu

operacji gospodarczych. Po zaksięgowaniu operacji, dotyczących danego okresu sprawozdawczego, ustala się na
kontach

salda (stany) końcowe

. Na ostatni dzień każdego roku obrotowego salda są porównywane ze stanem

rzeczywistym - drogą spisu z natury albo uzgodnienia z bankami i kontrahentami lub porównania danych
z odpowiednimi dokumentami. Salda końcowe kont aktywnych i pasywnych przenoszone są do bilansu
zamknięcia. Generalnie w bilansie tym salda debetowe są wykazywane po stronie aktywów, a salda kredytowe
po stronie pasywów.

Obrót konta to suma zapisów na poszczególnych stronach konta, a mianowicie: suma zapisów po stronie lewej
(debet) to

Obrót Dt

, suma zapisów po stronie prawej (credit) konta to

Obrót Ct

. Podsumowania zapisów

dokonuje się raz w miesiącu za okres sprawozdawczy.

Saldo konta to różnica między obrotami wyodrębnionych stron konta. Rozróżniamy tu dwa przypadki:

1. saldo konta debetowe gdy Obroty Dt > Obroty Ct
2. saldo konta kredytowe gdy Obroty Ct > Obroty Dt

V.

Metody tworzenia kont w przedsiębiorstwie

1. Poziomy podział kont

Polega na wprowadzeniu do ewidencji księgowej w miejsce dotychczas stosowanego jednego konta,

dwóch

lub

więcej kont

bardziej

szczegółowych

. Możliwe są tu dwa warianty:

a) konto dzielone

przestaje funkcjonować

, a jego miejsce zajmują nowe konta utworzone

w wyniku podziału,

b) konto dzielone

nadal funkcjonuje

, jako

konto syntetyczne

.

Równolegle do niego funkcjonują

konta

analityczne,

które są bardziej szczegółowe.

Konto „Zasoby”

Aktywa trwałe aktywa obrotowe

Wnip rzecz.akt.tr. nal.dług. inwest.dług. zapasy nal.krót. inwest.krót.

Drugi podział powoduje, że w ewidencji księgowej przedsiębiorstwa oprócz księgi głównej funkcjonują księgo
pomocnicze. W księdze Głównej są konta syntetyczne, w Księgach pomocniczych konta analityczne.

Na

kontach analitycznych

obowiązuje tzw. zapis powtarzany, który polega na tym, że księgowanie na danym

koncie analitycznym jest dokonywane:
- po tej samej stronie
- w tej samej kwocie
- na podstawie tego samego dowodu, co na koncie syntetycznym, do którego analityka jest prowadzona.

Różnica między kontami syntetycznymi a analitycznymi polega na tym, że na

kontach syntetycznych

obowiązuje zasada

podwójnego zapisu

, a na

kontach analitycznych

obowiązuje

zasada jednostronna

, ponieważ

na nich są tylko powtarzane zapisy konta syntetycznego.

2. Pionowy podział kont

Polega na tym, że z konta dzielonego wyodrębniamy określoną część zapisów i

przenosimy je na inne konto

,

które powstało w wyniku dzielenia, np. podział konta „wynik finansowy” na konta przychodów i kosztów oraz
„konto umorzenie” jako konto korygujące do konta środki trwałe. Podział poziomy kont będzie

dotyczył

poszczególnych środków trwałych

. Każdy środek trwały ma osobną analitykę.

Podział poziomy polega na wprowadzeniu dwóch lub więcej kont szczegółowych zamiast jednego konta.
Podziałowi podlega

sam przedmiot konta.

W przypadku podziału pionowego podziałowi podlega

wartość

obrotu konta

.

Konta korygujące

– są jedynie poprawkami do sum wykazywanych przez konta podstawowe i ściśle są z nimi

związane (stanowią jego uzupełnienie). Dane konto podstawowe może mieć jedno lub więcej kont korygujących.
Konta korygujące zwiększające wartość określonego składniku bilansowego, wykazuje zawsze takie samo
saldo, jakie jest saldo konta podstawowego. Dlatego też saldo takiego konta korygującego jest zawsze dodawane
do salda konta podstawowego, tworząc łącznie wartość pozycji bilansowej. Konta korygujące zmniejszające
wartość określonego składnika bilansowego, wykazuje saldo przeciwne do salda konta podstawowego, dlatego
też pomniejszają one wartość bilansową składnika. Saldo takiego konta korygującego jest odejmowane od sald
konta podstawowego.

VI.

Łączenie kont

Polega na

wprowadzeniu jednego konta

w miejsce stosowanych dwóch lub większej ich liczby. Stosuje się je

wówczas, gdy :

1) zbędne jest tak szczegółowe grupowanie składników lub
2) gdy liczba operacji ujmowanych na danym koncie jest niewielka.

W wyniku połączenia dwóch lub więcej kont aktywnych konto nowo powstałe ma również charakter konta
aktywnego. Przykładem jest tu konto „Środki trwałe” powstałe z połączenia kilku kont służących do
syntetycznej ewidencji poszczególnych grup środków trwałych („Budynki”, „Budowle” itd.)

Konto aktywne, którym są rozrachunki z odbiorcami możemy połączyć z kontem pasywnym, którym są
rozrachunki z odbiorcami. Otrzymujemy w ten sposób konto aktywno – pasywne, czyli rozrachunki z
kontrahentami.

Rozrachunki z tytułu VAT = pasywne konto „rozliczenia należnego VAT” + aktywne konto „rozliczenia
naliczonego VAT”

Jeżeli natomiast połączeniu ulega konto aktywne z kontem pasywnym, to:



w rezultacie łączenia netto powstaje konto aktywne lub pasywne, którego charakter zależy od salda
wykazywanego w danym momencie, przy czym saldo to jest równe różnicy salda debetowego i kredytowego
kont połączonych,



w rezultacie łączenia brutto powstaje konto aktywno-pasywne, tj. takie, które w danym momencie wykazuje
dwa salda: debetowe i kredytowe, przy czym jedno saldo wyraża składnik aktywów, a drugie pasywów.

Jeżeli ten sam kontrahent (ta sama osoba) występuje w podwójnym charakterze: wierzyciela i dłużnika, to
rozliczenie z nim wymaga porównania zapisów z kont, np. „Należności od kontrahenta X” i „Zobowiązania
wobec kontrahenta X” w celu ustalenia kwoty podlegającej zapłacie. Dokonując połączenia kont należności i
zobowiązań wobec tego samego kontrahenta otrzymujemy konto rozrachunków z danym kontrahentem, które
można zamknąć jednym saldem. Jeżeli konto „Rozrachunki z kontrahentem Z” wykazuje saldo Ct czyli
zobowiązania wobec kontrahenta Z, to wtedy jest to konto pasywne.

Drugi rodzaj łączenia kont aktywnych i pasywnych to łączenie brutto. Różni się on od poprzedniego tym, że na
koncie liczonym nie może nastąpić kompensata wzajemnych obrotów oraz sald kont łączonych, a więc
występują na nim nadal dwa salda: osobno należności (saldo Dt) i osobno zobowiązań (saldo Ct).

Do kont rozrachunków z grupami kontrahentów prowadzi się ewidencję analityczną zapewniającą możliwość
kontroli operacji rozrachunkowych z każdym kontrahentem z osobna oraz ustalenia indywidualnych kwot
należności lub zobowiązań. W praktyce najczęściej nie prowadzi się osobnych kont do ewidencji należności z
tytułu dostaw oraz usług i zobowiązań z tytułu dostaw i usług, lecz ujmuje się je na jednym koncie „Rozrachunki
z odbiorcami i dostawcami”, obejmującym wszystkie rozrachunki z kontrahentami.
Na tej samej zasadzie dokonuje się połączenia innych należności i zobowiązań (ale muszą być powiązane ze
sobą np. należności z tytułu podatków, dotacji i ubezpieczeń społecznych oraz zobowiązania z tytułu podatków,
ceł i ubezpieczeń społecznych łączy się w rozrachunki publiczno-prawne).