08 Badanie funkcji organizmu zdrowego człowieka

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Iwona Pałgan

Badanie funkcji organizmu zdrowego człowieka
322[15].O2.03

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca:

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr Lilia Kimber-Dziwisz
mgr Ewa Goliszek

Opracowanie redakcyjne:
dr Iwona Pałgan

Konsultacja:
mgr inż. Teresa Jaszczyk

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 322[15].O2.03
„Badanie funkcji organizmu zdrowego człowieka”, zawartego w modułowym programie
nauczania dla zawodu terapeuta zajęciowy.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Podstawowe pojęcia z zakresu anatomii, fizjologii, patofizjologii

5.1.1. Ćwiczenia

5.2. Przemiana materii i energii. Środowisko biologiczne człowieka

5.2.1. Ćwiczenia

5.3. Odporność i jej rodzaje

5.3.1. Ćwiczenia

5.4. Budowa i czynności układu ruchu

5.4.1. Ćwiczenia

5.5. Budowa i czynności układu sercowo-naczyniowego

5.5.1. Ćwiczenia

5.6. Układ chłonny

5.6.1. Ćwiczenia

5.7. Znaczenie i rola krwi w organizmie. Zmiany ilościowe i jakościowe krwi

5.7.1. Ćwiczenia

5.8. Budowa i czynności układu oddechowego

5.8.1. Ćwiczenia

5.9. Budowa i funkcje narządów zmysłów

5.9.1. Ćwiczenia

5.10. Budowa i funkcje układu pokarmowego i moczowego

5.10.1. Ćwiczenia

5.11. Pomiar parametrów życiowych

5.11.1. Ćwiczenia

5.12. Różnice w funkcjonowaniu organizmu człowieka w zależności od płci

i wieku

5.12.1. Ćwiczenia

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia
7. Literatura

34
48

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy

Państwu

Poradnik

dla

nauczyciela,

który

będzie

pomocny

w prowadzeniu zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie terapeuta zajęciowy.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne, czyli wykaz wiadomości i umiejętności jakie uczeń powinien już
posiadać, aby bez problemów mógł korzystać z poradnika,

−

cele kształcenia – czyli wykaz wiedzy i umiejętności jakie uczeń zdobędzie pracując
z poradnikiem,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji zalecanymi metodami nauczania
–uczenia się oraz środkami dydaktycznymi,

−

ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzie pomiaru dydaktycznego,

−

literaturę uzupełniającą.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania, np. samokształcenia
kierowanego, tekstu przewodniego.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

322[15].O2

Rozwój osobowy i biologiczny człowieka

322[15].O2.01

Analizowanie

psychospołecznych aspektów

rozwoju człowieka

322[15].O2.02

Diagnozowanie problemów

i potrzeb pacjenta

322[15].O2.03

Badanie funkcji organizmu

zdrowego człowieka

322[15].O2.04

Rozróżnianie procesów

patologicznych

w obrębie układów

i narządów

322[15].O2.05

Rozpoznawanie objawów

niepełnosprawności

podopiecznego

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

–

współpracować w grupie,

–

sprawnie posługiwać się komputerem,

–

korzystać z różnorodnych źródeł informacji,

–

stosować na poziomie gimnazjalnym wiadomości z zakresu anatomii i fizjologii
człowieka.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

–

posłużyć się podstawowymi pojęciami z zakresu anatomii, fizjologii i patofizjologii,

–

scharakteryzować podstawowe procesy życiowe organizmu,

–

objaśnić budowę anatomiczną i procesy funkcjonowania poszczególnych układów
i narządów organizmu człowieka,

–

zidentyfikować współzależność funkcjonowania układów i narządów organizmu
człowieka,

–

wykonać pomiar podstawowych funkcji życiowych,

–

zróżnicować budowę i funkcjonowanie organizmu człowieka zależnie od płci i wieku.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

........................................................................................

Modułowy program nauczania:

Terapeuta zajęciowy 322[15]

Moduł:

Rozwój osobowy i biologiczny człowieka 322[15].O2

Jednostka modułowa:

Badanie funkcji organizmu zdrowego człowieka

322[15].O2.03

Temat: Budowa i funkcje narządów zmysłów.

Cel ogólny: Zapoznanie z budową i funkcjami narządów zmysłów człowieka.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

–

wymienić narządy zmysłów człowieka,

–

scharakteryzować budowę i funkcje narządów zmysłów,

–

wyjaśnić skąd biorą się łzy i dlaczego oczy „szczypią”,

–

podać rodzaje smaków i znaczenie zębów,

–

wyjaśnić, na czym polega obronna rola skóry,

–

wyjaśnić, na czym polega metoda badania słuchu.

Metody nauczania–uczenia się:
–

pogadanka

–

dyskusja,

–

ćwiczenia.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca indywidualna,

−

praca w grupie.

Czas: 4 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:
–

model przedstawiający budowę oka, ucha, zębów, przekrój poprzeczny skóry,

–

plansze anatomiczne,

–

film dotyczący budowy i funkcji narządów zmysłów,

–

foliogramy prezentujące pozostałe narządy zmysłów,

–

test reakcji słuchowych i rozwoju mowy,

–

magnetowid, lub DVD,

–

rzutnik.

Przebieg zajęć:
1. Czynności organizacyjne: sprawdzenie listy obecności i pracy domowej.
2. Podanie tematu zajęć i celu.
3. Wprowadzenie do tematu:

–

nauczyciel przeprowadza krótką dyskusję omawiając w sposób ogólny budowę
i funkcje poszczególnych narządów zmysłów. Nauczyciel prezentuje film
dotyczący budowy i funkcji narządów zmysłów; następnie nauczyciel prezentuje
kolejno foliogramy przedstawiające pozostałe narządy zmysłów i omawia je
szczegółowo. Plansze zostają rozstawione po całej sali, nauczyciel zaś dzieli tablicę

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

kredą na części, każda rubryka to jeden omawiany narząd zmysłów, następnie prosi
uczniów, aby po kolei podchodzili i na podstawie otrzymanych informacji wpisali,
z jakich elementów składa się poszczególny narząd zmysłów.

–

nauczyciel rysuje na tablicy kolejną tabelę z wpisanymi narządami zmysłów i prosi
uczniów by podchodzili i w odpowiednich przedziałach wpisywali funkcje jakie
pełnią poszczególne zmysły. Pozostali uczniowie śledzą czy koledzy prawidłowo
uzupełniają dane- poprawiają ich, wyjaśniają pomyłki,

–

nauczyciel omawia sposób badania słuchu, prezentuje „Test reakcji słuchowych
i rozwoju mowy”,

–

po wykonaniu tych zadań nauczyciel dzieli grupę na dwa zespoły i przydziela
każdemu z nich ćwiczenie do wykonania.

4. Realizacja ćwiczenia:

–

nauczyciel wyjaśnia cel ćwiczenia, jego zakres i sposób wykonania,

–

uczniowie zapoznają się z treścią przydzielonego zadania,

–

uczniowie przypominają sobie przekazane informacje,

–

uczniowie przeglądają tablice i folie z narządami zmysłów,

–

uczniowie grupy pierwszej wypisują wspólnie na kartonie przyczyny, dla których
oczy czasami szczypią i dlaczego płaczemy,

–

uczniowie grupy drugiej wypisują wspólnie na kartonie w jaki sposób język
rozpoznaje smaki i do czego służą zęby.

5. Nauczyciel obserwuje prace uczniów, udziela rad i wskazówek:

–

czy uczniowie prawidłowo wykonują ćwiczenia.

Zakończenie zajęć:
–

uczeń, przedstawiciel grupy prezentuje wykonane zadanie przez swoją grupę, wymienia
też wnioski i spostrzeżenia,

–

uczniowie wypisują na tablicy ogólne wnioski,

–

nauczyciel ocenia pracę każdej grupy.

Praca domowa:

Scharakteryzuj funkcje obronne skóry i wskaż przyczyny, dla których należy zachować

ją w czystości.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

–

anonimowa ankieta ewaluacyjna dotycząca sposobu prowadzenia zajęć i nabytych
umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

.........................................................................................

Modułowy program nauczania:

Terapeuta zajęciowy 322[15]

Moduł:

Rozwój osobowy i biologiczny człowieka 322[15].O2

Jednostka modułowa:

Badanie funkcji organizmu zdrowego człowieka

322[15].O2.03

Temat: Parametry życiowe człowieka.

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności pomiaru parametrów życiowych człowieka.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
–

wymienić parametry życiowe, normy,

–

wymienić urządzenia służące do pomiaru parametrów życiowych i je obsłużyć

–

dokonać pomiaru parametrów życiowych, ocenić otrzymane wyniki,

–

wyjaśnić w jakim stopniu każdy z parametrów ma wpływ na życie i zdrowie.

Metody nauczania–uczenia się:
–

pogadanka

–

dyskusja,

–

ćwiczenia.

Formy organizacyjne pracy uczniów:
–

praca indywidualna,

–

praca w zespole.

Czas: 3 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:
–

DVD

–

zegarek z sekundnikiem,

–

ciśnieniomierz,

–

termometr,

–

film edukacyjny przedstawiający pomiar parametrów życiowych.

Przebieg zajęć:
1. Czynności organizacyjne: sprawdzenie listy obecności i pracy domowej
2. Nauczyciel przedstawia grupie zaproszonego gościa - pielęgniarkę
3. Podanie tematu zajęć i celu.
4. Wprowadzenie do tematu:

–

nauczyciel zadaje uczniom pytanie, co to są parametry życiowe? Jakie wyróżniamy
parametry życiowe?, następnie prosi uczniów, aby każdy pomysł zapisali na
tablicy; następnie odbywa się dyskusja nad zasadnością podanych czynników, na
koniec nauczyciel weryfikuje odpowiedzi, prezentując folie z podstawową listą
parametrów życiowych. Pielęgniarka na prośbę nauczyciela dokonuje krótkiej
charakterystyki poszczególnych elementów,

–

nauczyciel prosi ochotników i pokazuje jak zmierzyć prawidłowo ciśnienie, tętno,
temperaturę.

–

nauczyciel prezentuje film, w którym pokazane jest badanie przytomności
człowieka, badanie spirometrem wydolności oddechu, badanie EKG, badanie pulsu
sfigmografem oraz stanu nawodnienia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. Realizacja ćwiczenia

–

nauczyciel wyjaśnia cel ćwiczenia, jego zakres i sposób wykonania,

–

uczniowie zapoznają się z treścią przydzielonego zadania,

–

uczniowie przypominają sobie przekazane informacje,

–

uczniowie dobierają się w pary,

–

każda para mierzy sobie nawzajem temperaturę, ciśnienie i tętno,

–

uczniowie zapisują wyniki, a następnie komentują na ich podstawie „stan zdrowia”
kolegów.

5. Nauczyciel obserwuje pracę uczniów, udziela rad i wskazówek:

–

czy uczniowie prawidłowo wykonują ćwiczenia.

Zakończenie zajęć:
–

uczeń, przedstawiciel grupy prezentuje wykonane zadanie przez swoją grupę, wymienia
też wnioski i spostrzeżenia,

–

uczniowie dyskutują na forum klasy na ten temat,

–

nauczyciel ocenia pracę każdej grupy.

Praca domowa:

Zmierz ciśnienie rodzicom, rodzeństwu, jeśli to możliwe przez 4 dni w domu w stałych

godzinach (7:00, 16:00, 22:00), zapisz wyniki. Każdy wynik zapisz. Po 4 dniach obserwacji
przeanalizuj je, zapisz jakie były przyczyny wahań ciśnienia. Jeśli uczeń nie posiada
ciśnieniomierza nauczyciel powinien wskazać, gdzie można go wypożyczyć. Nauczyciel
instruuje uczniów o prawidłowym zabezpieczeniu urządzenia.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

–

anonimowa ankieta ewaluacyjna dotycząca sposobu prowadzenia zajęć i nabytych
umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1. Podstawowe pojęcia z zakresu anatomii, fizjologii,

patofizjologii

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Uzupełnij tabelę wpisując definicję lub pojęcie z

zakresu anatomii lub fizjologii.

Pojęcie

Definicja

Anatomia

nauka o rozwoju zarodka w łonie matki

Komórka

Fizjologia

zajmuje się budową komórki i jej
funkcjami

Tkanka

Organ

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania. Podczas wykonywania ćwiczenia uczeń szczególną uwagę powinien
zwrócić na podstawowe pojęcia z zakresu anatomii, fizjologii i patofizjologii. Ćwiczenie
powinno być wykonywane w parach.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dokonać analizy pojęć i definicji,
2) uzupełnić tabelę,
3) zaprezentować wykonane ćwiczenie (dwie lub trzy osoby odczytują na forum grupy

swoją pracę).

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

–

arkusz papieru A4,

–

przybory do pisania,

–

literatura z rozdziału 7 dotycząca podstawowych pojęć z zakresu anatomii, fizjologii,
patofizjologii.

Ćwiczenie 2

Przeczytaj dokładnie poniższe definicje z zakresu anatomii i fizjologii, a następnie

wykreśl te, które są błędne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Embriologia – zajmuje się budową komórki i jej funkcjami

Histologia – nauka badająca czynności, rozwój i budowę tkanek, głównie poprzez
obserwację mikroskopową.
Cytologia – nauka o rozwoju zarodka w łonie matki

Narząd jest najmniejszą strukturalną i funkcjonalną jednostką życia. Wszystkie
organizmy żywe są zbudowane z komórek i ich wytworów. W skład ciała ludzkiego
wchodzi tryliony komórek.
Komórką – to zespół tkanek, posiadający określony kształt i pełniący pewne funkcje.
Fizjologia człowieka – nauka badająca czynności i funkcje komórek, tkanek i narządów
organizmu oraz prawa, które tymi funkcjami rządzą.
Homeostaza – równowaga fizykochemiczna w organizmie umożliwiająca jego
funkcjonowanie. Wszystkie komórki i narządy współdziałają w celu jej utrzymania.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować podane definicje,
2) wykreślić błędne stwierdzenia,
3) zaprezentować wykonane ćwiczenie (dwie lub trzy grupy odczytują na forum grupy

swoją pracę).

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

dyskusja,

–

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

–

arkusz papieru A4,

–

przybory do pisania,

–

literatura z rozdziału 7 dotycząca podstawowych pojęć z zakresu anatomii, fizjologii,
patofizjologii.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Przemiana materii i energii. Środowisko biologiczne

człowieka

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Uzupełnij poniższy schemat dotyczący metabolizmu.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania. Podczas wykonywania ćwiczenia uczeń szczególną uwagę powinien
zwrócić na pojęcie i rodzaje metabolizmu. Ćwiczenie powinno być wykonywane
samodzielnie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z informacjami dotyczącymi metabolizmu,
2) uzupełnić puste pola na schemacie,
3) zaprezentować pracę na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

dyskusja,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

kserokopia schematu,

−

przybory do pisania,

−

literatura z rozdziału 7 dotycząca przemiany materii i energii.

Ćwiczenie 2

Zanalizuj budowę związków organicznych występujących w organizmie: białek,

tłuszczów, węglowodanów. Określ ich funkcje.

rozkład związków

chemicznych

występujących w

żywności

oraz wcześniej

istniejących

tkankach

synteza złożonych związków

chemicznych

prowadząca do

wzrostu masy organizmu

i rozrostu jego tkanek,

wymagająca zwykle

wydatkowanie energii

Metabolizm

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania. Podczas wykonywania ćwiczenia uczeń szczególną uwagę powinien
zwrócić na funkcje związków organicznych występujących w organizmie. Ćwiczenie
powinno być wykonywane w grupie 3–4-osobowej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować odpowiedni fragment materiału do nauczania dotyczący związków

organicznych,

2) zapisać wnioski w formie tabeli,
3) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

dyskusja,

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

przybory do pisania,

−

literatura z rozdziału 7 dotycząca przemiany materii i energii.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Odporność i jej rodzaje

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj analizy diagnostyki niedoborów odporności. Określ rodzaje odporności.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania. Podczas wykonywania ćwiczenia uczeń szczególną uwagę powinien
zwrócić na procesy odpornościowe. Ćwiczenie powinno być wykonywane samodzielnie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać tekst dotyczący diagnozowania niedoborów odporności,
2) określić rodzaje odporności,
3) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

praca z tekstem źródłowym,

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

tekst źródłowy „Diagnostyka niedoborów odporności”,

–

literatura z rozdziału 7 dotycząca odporności,

–

przybory do pisania.

Ćwiczenie 2

Określ jaką rolę dogrywają szczepienia i jaką rolę odgrywa szczepionka w organizmie

na podstawie filmu.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania. Podczas wykonywania ćwiczenia uczeń szczególną uwagę powinien
zwrócić na znaczenie szczepień.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) obejrzeć film i dokonać jego analizy,
2) określić rolę szczepień ochronnych,
3) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

burza mózgów,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

literatura z rozdziału 7 dotycząca odporności,

–

przybory do pisania,

–

film dotyczący szczepień,

–

odtwarzacz DVD.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4. Budowa i czynności układu ruchu

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj, za pomocą posiadanych przyrządów, pomiaru obwodu uda kolegi, jego siły

mięśniowej (posłuż się fałdomierzem). Zanotuj wyniki i je skomentuj.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania. Podczas wykonywania ćwiczenia uczeń szczególną uwagę powinien
zwrócić na sposób posługiwania się fałdomierzem, dynamomierzem i odczyt wyniku.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń, powinien:

1) zgromadzić materiały i przybory potrzebne do wykonania ćwiczenia,
2) zaplanować tok postępowania,
3) dokonać pomiaru obwodu, siły mięśniowej,
4) posłuży się fałdomierzem,
5) dokonać analizy ćwiczenia,
6) zaprezentować wyniki pomiarów i skomentować je.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

dyskusja,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

przybory do pisania,

–

literatura z rozdziału 7 dotycząca budowy i czynności układu ruchu,

–

fałdomierz,

–

siatki centylowe,

–

taśma krawiecka impregnowana,

–

dynamometr.

Ćwiczenie 2

Przeanalizuj poniższy tekst, znajdź w nim błędy i popraw je.

Szkielet, inaczej kościec lub układ kostny to wszystkie kości składające się na ciało

człowieka. U osoby dorosłej szkielet składa się z około 106 kości. Średnia waga szkieletu to
12 kg u kobiet i 10 kg u mężczyzn. Szkielet zawiera około 2,5 kg szpiku kostnego
wytwarzającego białe krwinki erytrocyty. Szkielet można podzielić na szkielet osiowy
(czaszka, obręcz miednicowa, kręgosłup) i szkielet kończyn (obręcz barkowa, klatka
piersiowa i kości kończyn). Oś całego ciała stanowi kręgosłup składający się z 43 kręgów,
należących do pięciu odcinków: szyjnego (12 kręgów), piersiowego (15 kręgów),
lędźwiowego (2 kręgów), krzyżowego (3 kręgów),

odcinka guzicznego zwanego popularnie

ogonowym (7 kręgów). Kręgi połączone są stawami i krążkami międzykręgowymi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania. Podczas wykonywania ćwiczenia uczeń szczególną uwagę powinien
zwrócić na budowę układu kostnego. Ćwiczenie powinno być wykonane w grupach 2–3
osobowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować tekst dotyczący budowy szkieletu,
2) podkreślić błędne stwierdzenie,
3) poprawić na poprawne błędne stwierdzenia.
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

dyskusja,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

przybory do pisania,

–

literatura z rozdziału 7 dotycząca budowy i czynności układu ruchu,

–

kserokopia tekstu do analizy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.5. Budowa i czynności układu sercowo-naczyniowego

5.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Znajdź i podpisz na poniższym rysunku następujące elementy serca: łuk aorty,

przedsionek prawy, worek osierdziowy, zastawka aorty, komora lewa, aorta, komora prawa,
przedsionek prawy, zastawka pnia, pień płucny.

Rys. do ćwiczenia 1

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania. Podczas wykonywania ćwiczenia uczeń szczególną uwagę powinien
zwrócić na budowę serca. Ćwiczenie powinno być wykonywane w 2–3 osobowych grupach.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować rysunek,
2) odszukać na rysunku podane elementy serca,
3) podpisać odpowiednie elementy na rysunku,
4) dokonać analizy poprawności ćwiczenia,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

dyskusja,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

przybory do pisania,

–

literatura z rozdziału 7 dotycząca budowy i czynności układu sercowo-naczyniowego,

–

kserokopia rysunku.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Wykorzystując dostępne źródła informacji narysuj prosty schemat dużego i małego

krwiobiegu i scharakteryzuj go.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania. Podczas wykonywania ćwiczenia uczeń szczególną uwagę powinien
zwrócić na schemat dużego i małego krwiobiegu. Ćwiczenie powinno być wykonane w 3–4
osobowych grupach.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyszukać w dostępnych źródłach informacji dotyczących dużego i małego krwiobiegu,
2) narysować schemat dużego i małego krwiobiegu,
3) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

dyskusja,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

przybory do pisania,

–

komputer z dostępem do Internetu,

–

literatura z rozdziału 7 dotycząca budowy i czynności układu sercowo-naczyniowego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.6. Układ chłonny

5.6.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Spośród podanych poniżej funkcji wybierz te, które pełni układ chłonny, a następnie

scharakteryzuj je.

Funkcje:

–

odpornościowa,

–

odpowiedzialność za termogenezę,

–

transportująca, neutralizująca,

–

odprowadzająca,

–

usuwanie toksyn,

–

nawilżająca,

–

regeneracyjna.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania. Podczas wykonywania ćwiczenia uczeń szczególną uwagę powinien
zwrócić na funkcje układu chłonnego. Ćwiczenie powinno być wykonane indywidualnie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować podane funkcje,
2) wybrać funkcje układu chłonnego,
3) scharakteryzować wszystkie wybrane funkcje,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

dyskusja,

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

przybory do pisania,

–

literatura z rozdziału 7 dotycząca układu limfatycznego i jego funkcji.

Ćwiczenie 2

Scharakteryzuj budowę i funkcje grasicy oraz śledziony.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania. Uczeń powinien szczególną uwagę zwrócić na budowę i funkcje
grasicy oraz śledziony. Ćwiczenie powinno być wykonywane w parach.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) obejrzeć film dotyczący układu limfatycznego,
2) scharakteryzować budowę i funkcje grasicy oraz śledziony,
3) dokonać analizy ćwiczenia,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

dyskusja,

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

przybory do pisania,

–

literatura z rozdziału 7 dotycząca układu limfatycznego i jego funkcji,

–

film na temat funkcji budowy i funkcji układu limfatycznego,

–

odtwarzacz DVD.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.7. Znaczenie i rola krwi w organizmie. Zmiany jakościowe

i ilościowe krwi

5.7.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Opracuj zestawienie grup krwi, które doprowadzi do konfliktu serologicznego

i scharakteryzuj ten mechanizm.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania. Podczas wykonywania ćwiczenia uczeń szczególną uwagę powinien
zwrócić na mechanizm konfliktu serologicznego. Ćwiczenie powinno być wykonane
w parach.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dokonać zestawienia grup krwi,
2) scharakteryzować mechanizm konfliktu serologicznego,
3) dokonać analizy ćwiczenia,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

dyskusja,

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

przybory do pisania,

–

literatura z rozdziału 7 dotycząca znaczenia i roli krwi w organizmie.

Ćwiczenie 2

Określ drogę jaką przebywa krew w organizmie.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania. Podczas wykonywania ćwiczenia uczeń szczególną uwagę powinien
zwrócić na trasę przepływu krwi w organizmie. Ćwiczenie powinno być wykonane
w parach.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) obejrzeć film na temat roli krwi,
2) określić drogę krwi w organizmie,
3) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pogadanka,

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

przybory do pisania,

–

literatura z rozdziału 7 dotycząca znaczenia i roli krwi w organizmie,

–

film na temat roli krwi,

–

odtwarzacz DVD.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.8. Budowa i czynności układu oddechowego

5.8.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Rozpoznaj i nazwij narządy przedstawione na rysunku.

Rys. 1 do ćwiczenia 1

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania. Podczas wykonywania ćwiczenia uczeń szczególną uwagę powinien
zwrócić na budowę układu oddechowego. Ćwiczenie powinno być wykonane samodzielnie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować narządy na rysunku,
2) podpisać poszczególne narządy na rysunku,
3) dokonać analizy ćwiczenia,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

dyskusja,

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

kserokopia rysunku,

−

przybory do pisania,

−

literatura z rozdziału 7 dotycząca budowy i czynności układu oddechowego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Dokonaj analizy funkcji narządów układu oddechowego. Wnioski zapisz w tabeli.

Narząd, organ

Funkcja, rola, odpowiada za:

Pęcherzyki płucne

Płuco

Nagłośnia

Krtań

Opłucna

Tchawica

Jama nosowa

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania. Ćwiczenie powinno być wykonywane w grupach 3–4 osobowych

Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:

1) przeanalizować zestawienie narządów,
2) określić funkcje, role narządów układu oddechowego,
3) uzupełnić tabelę,
4) dokonać analizy ćwiczenia,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie (dwie lub trzy grupy odczytują na forum grupy

swoją pracę).

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

dyskusja,

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

arkusz papieru A4,

−

przybory do pisania, przybory kreślarskie: linijka, ołówek, gumka,

−

wzór tabeli,

−

literatura z rozdziału 7 dotycząca budowy i czynności układu oddechowego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.9. Budowa i funkcje narządów zmysłów

5.9.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przeczytaj poniższą instrukcje i zbadaj wzrok 3–4 kolegom/koleżankom z grupy.
Badanie ostrości wzroku przeprowadza się za pomocą tablic Snella, na których znajdują

się szeregi różnej wielkości liter, cyfr lub figur geometrycznych. Badamy oddzielnie ostrość
wzroku każdego oka, zasłaniając drugie. Badany siedzi tyłem do światła. Przy prawidłowej
ostrości wzroku badany powinien odczytywać znaki dolnego szeregu z odległości 6 m,
górnego z 60 m. Pod każdym szeregiem znaków umieszczona jest na tablicy cyfra
oznaczająca odległość z jakiej widziane są one przez oko o normalnej ostrości. Jeśli badany
odczytuje z odległości 6 m te znaki, które powinien odczytać z odległości 12 m to ostrość
jego wzroku wynosi 6\12=1\2 normy.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania. Podczas wykonywania ćwiczenia uczeń szczególną uwagę powinien
zwrócić na metody badania ostrości wzroku. Ćwiczenie powinno być wykonywane
w 2 osobowych grupach.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zaplanować tok postępowania,
2) przeprowadzić badanie wzroku,
3) dokonać analizy ćwiczenia,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie (dwie lub trzy grupy odczytują na forum grupy

swoją pracę).

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

dyskusja,

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

arkusz papieru A4,

–

przybory do pisania,

–

tablice Snellena.

Ćwiczenie 2

Scharakteryzuj budowę i funkcje dowolnego narządu zmysłu.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania. Podczas wykonywania ćwiczenia uczeń szczególną uwagę powinien
zwrócić na budowę poszczególnych narządów zmysłów. Ćwiczenie powinno być
wykonywane samodzielnie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować dostępne informacje dotyczące narządów zmysłów,
2) scharakteryzować budowę i funkcje dowolnego narządu,
3) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

dyskusja,

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

przybory do pisania,

–

literatura z rozdziału 7 dotycząca budowy i funkcji narządów zmysłów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.10. Budowa i funkcje układu pokarmowego i moczowego

5.10.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokończ lub uzupełnij zdania w tekście dotyczącym układu pokarmowego

i moczowego.

Układ pokarmowy składa się z......................................................................................

....................................................................................................................................................

Jama ustna to początkowy odcinek ....................................................................................
Gardło ma kształt ........................................................., spłaszczonej cewy, położonej

w tyle za jamą ustną, nosową i krtanią.

Żołądek ma dwa zadania:
....................................................................................................................
....................................................................................................................
Wątroba położona jest ...............................................................................
Układ moczowy spełnia dwa zadania: usuwa z organizmu……………………………..…….
oraz……...............................................................................................................................
Układ moczowy składa się z ................................................................i cewki moczowej.
Głównym zadaniem nerek jest oczyszczanie krwi ze wszystkich substancji

chemicznych. Nerki odgrywają też bardzo ważną rolę w regulacji wodno-elektrolitowej,
kwasowo-zasadowej oraz .........................................................................................................
Cewka moczowa stanowi ........................................................................ układu moczowego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania. Ćwiczenie powinno być wykonywane w parach.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować tekst z lukami,
2) uzupełnić lub dokończyć zdania,
3) zaprezentować wykonane ćwiczenie (dwie lub trzy grupy odczytują na forum grupy

swoją pracę).

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

dyskusja,

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

arkusz papieru A4,

−

przybory do pisania,

−

literatura z rozdziału 7 dotycząca budowy i funkcji układu pokarmowego i moczowego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Rozpoznaj i nazwij narządy przedstawione na poniższym rysunku.

Rys. do ćwiczenia 2

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania. Ćwiczenie powinno być wykonane samodzielnie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować schemat układu pokarmowego,
2) podpisać poszczególne narządy na rysunku,
3) dokonać analizy ćwiczenia,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

kserokopia rysunku,

−

przybory do pisania,

−

literatura z rozdziału 7 dotycząca budowy i funkcji układu pokarmowego i moczowego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.11. Pomiar parametrów życiowych

5.11.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zmierz ciśnienie i temperaturę koleżance/koledze. Zapisz wyniki, następnie poproś

koleżankę/kolegę, aby wykonała kilka przysiadów, podskoków, „pajacyków” i ponownie
zmierz ciśnienie, zapisz wyniki i zinterpretuj je.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania. Ćwiczenie powinno być wykonane w parach.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zgromadzić przybory potrzebne do wykonania ćwiczenia,
2) zaplanować tok postępowania,
3) zmierzyć ciśnienie i temperaturę,
4) dokonać analizy wniosków,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

dyskusja,

–

ćwiczenia praktyczne i symulacyjne.

Środki dydaktyczne:

–

arkusz papieru A4,

–

przybory do pisania,

–

literatura z rozdziału 7 dotycząca pomiaru parametrów życiowych,

–

ciśnieniomierz,

–

termometr.

Ćwiczenie 2

Zbadaj tętno 3–4 osób w grupie. Zapisz wynik. Opisz na czym polega ten proces.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania. Ćwiczenie powinno być wykonane w 3–4 osobowych grupach.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zgromadzić przybory potrzebne do wykonania ćwiczenia,
2) zaplanować tok postępowania,
3) dokonać pomiaru tętna,
4) dokonać analizy wyników pomiarów,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

dyskusja,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

przybory do pisania,

–

literatura z rozdziału 7 dotycząca pomiaru parametrów życiowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.12. Różnice w funkcjonowaniu organizmu człowieka

w zależności od płci i wieku

5.12.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokończ lub uzupełnij zdania dotyczące różnic w funkcjonowaniu organizmu

człowieka w zależności od płci i wieku.

U dorosłych kobiet wydzielanie estrogenu i progesteronu odbywa się co ................. dni.
Po 50 r.ż. proces ten odbywa się co .................. dni, po 60 r.ż co ....................dni.
W przypadku ........................................ z wiekiem mogą pojawić się włosy na

podbródku i nad górną wargą.

Kości...............................stają się o 8% lżejsze, podczas gdy u mężczyzn % ten wynosi

.................................

Z czasem zmniejsza się wielkość % jak i ............................. mózgu (od 20 do 90 roku

życia ciężar zmniejsza się od 5 do 10%).

W przypadku mięśni spadek masy i siły mięśni w dużej mierze zależy

..........................................................................................

Z wiekiem u człowieka obserwujemy ...............................................i elastyczności płuc.

........................................................................... u człowieka w wieku starczym spada o 50%
w porównaniu z % poziomem filtracji u dwudziestolatka.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania. Ćwiczenie powinno być wykonywane w 2 osobowych grupach.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować tekst do uzupełnienia,
2) uzupełnić lub dokończyć zdania,
3) dokonać analizy tekstu po uzupełnieniu,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

dyskusja,

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

arkusz papieru A4,

–

przybory do pisania,

–

literatura z rozdziału 7 dotycząca różnic w funkcjonowaniu organizmu człowieka
w zależności od płci i wieku

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Określ zmiany zachodzące w organizmie człowieka w okresie dojrzewania, wieku 30–

–40 lat, wieku 50–60 lat oraz po 60 r.ż.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania. Ćwiczenie powinno być wykonywane w 2 osobowych grupach.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować materiały dydaktyczne dotyczące rozwoju biologicznego człowieka,
2) określić zmiany zachodzące w organizmie człowieka:

–

w okresie dojrzewania,

–

w wieku 30–40 lat,

–

w wieku 50–60 lat,

–

po 60 r.ż.,

3) dokonać analizy ćwiczenia,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

dyskusja,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

przybory do pisania,

–

literatura z rozdziału 7 dotycząca różnic w funkcjonowaniu organizmu człowieka
w zależności od płci i wieku.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test 1
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Badanie funkcji organizmu
zdrowego człowieka”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

–

zadania 1, 3, 4, 5, 6, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 15, 16, 19, 20

są z poziomu podstawowego,

–

zadania 2, 7, 14, 17, 18 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej

brak uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań, uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 19 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. b, 3. b, 4. b, 5. c, 6. a, 7. d, 8. c, 9. c, 10. a, 11. b,
12. c, 13. b, 14. a, 15. d, 16. a, 17. d, 18. c, 19. a, 20. b.

Plan testu

Nr
zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Wskazać co jest przedmiotem zainteresowań
anatomii

Określić przedmiot zainteresowań
patofizjologii

Wyjaśnić charakter układu krwionośnego

Wyjaśnić funkcje układu oddechowego

Wskazać procentowy udział mięśni w masie
ciała

Zdefiniować pojęcie katabolizmu

Określić % udziału węglowodanów
w pokarmach spożywanych przez człowieka

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zidentyfikować materiał budulcowy szkieletu

Wskazać z ilu kręgów składa się kręgosłup

Wyjaśnić funkcje śledziony

Zidentyfikować skład osocza

Zdefiniować pojęcie tętnicy głównej

Zidentyfikować narząd będący przedłużeniem
tchawicy

Określić funkcje skóry

Zidentyfikować narząd, którego
początkowym odcinkiem jest dwunastnica

Zdefiniować pojęcie odporności

Określić % udział wody w organizmie
człowieka

Określić stałą temperaturę ciała człowieka

Wyjaśnić jakie zmiany zachodzą wraz z
wiekiem w organizmie

Wyjaśnić od czego zależy spadek masy ciała
i mięśni

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami

punktowania.

4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
7. Zapytaj czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
9. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie

zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zdań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.

Tylko jedna jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej

rubryce znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż rozwiązanie

zadania na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 45 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Anatomia to nauka zajmująca się

a) rozwojem zarodka.
b) budową ciała ludzkiego.
c) budową komórki.
d) budową tkanek.

2. Patofizjologia to dział

a) anatomii.
b) fizjologii i patologii.
c) tylko fizjologii.
d) tylko patologii.

3. Układ krwionośny człowieka jest

a) otwarty.
b) zamknięty.
c) półotwarty.
d) dwukierunkowy.

4. Układ oddechowy nie wykonuje

a) oczyszczenia, ogrzania, nawilżania wdychanego powietrza.
b) wydalania tlenu do otoczenia.
c) wydalania produktów końcowych z organizmu przez drogi oddechowe.
d) wymiany gazowej.

5. Mięśnie stanowią

a) 30% masy ciała.
b) 35% masy ciała.
c) 40% masy ciała.
d) 50% masy ciała.

6. Katabolizm to

a) rozkład związków chemicznych występujących w żywności.
b) synteza związków chemicznych.
c) element rozpadu komórek.
d) przemiana energetyczna w tkankach.

7. Największy procent pokarmów spożywanych przez człowieka stanowią

a) białka
b) sole mineralne.
c) tłuszcze.
d) węglowodany.

8. Podstawowym materiałem budulcowym szkieletu jest

a) miazga.
b) szpik kostny.
c) tkanka kostna.
d) nerwy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9. Kręgosłup człowieka składa się z

a) 23–24 kręgów.
b) 32–33 kręgów.
c) 33–34 kręgów.
d) 43–44 kręgów.

10. Funkcje śledziony to

a) usuwanie zarazków i innych zbędnych składników.
b) odprowadzanie nadmiaru płynów.
c) modyfikowanie zarazków i innych zbędnych składników.
d) przetwarzanie zarazków i innych zbędnych składników.

11. Skład osocza to

a) białko, żelazo, woda, glukoza.
b) białko, woda, glukoza, sole mineralne, lipidy.
c) woda, glukoza, chrom, wapń, lipidy.
d) białko, lipidy, glukoza, minerały, witaminy.

12. Tętnica główna to

a) żyła główna dolna.
b) żyła główna górna.
c) aorta.
d) żyła szyjna.

13. Tchawica jest przedłużeniem

a) gardła.
b) krtani.
c) nosa.
d) jamy nosowo-gardłowej.

14. Funkcje skóry człowieka to

a) udział w gospodarce wodno-elektrolitowej, izolacja środowiska wewnętrznego od

zewnętrznego.

b) udział w gospodarce wodno-elektrolitowej, przepuszczanie fal dźwiękowych.
c) udział w gospodarce wodno-elektrolitowej, zapewnianie równowagi.
d) udział w gospodarce wodno-elektrolitowej, wzmacnianie odczuć.

15. Dwunastnica to początkowy odcinek

a) jelita grubego.
b) żołądka.
c) otrzewnej.
d) jelita cienkiego.

16. Najlepiej definicję odporności oddaje sformułowanie

a) zdolność do czynnej i biernej ochrony organizmu przed patogenami.
b) pochłanianie „intruza” przez odpowiednią komórkę.
c) utrzymanie równowagi wewnętrznej.
d) wytwarzanie limfocytów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17. Organizm człowieka składa się w

a) 36% z wody.
b) 46% z wody.
c) 56% z wody.
d) 66% z wody.

18. Naturalna ciepłota ciała, u zdrowego człowieka waha się między

a) 35,5 a 36,5°C.
b) 36,7 a 37,5°C.
c) 36,5 a 37,5°C.
d) 36,8 a 37,6°C.

19. Wraz z wiekiem

a) zmniejsza się odporność na stres
b) obniża się poziom inteligencji.
c) zanikają emocje.
d) wzrasta odporność na stres.

20. Spadek masy ciała i mięśni zależy od

a) wzrostu.
b) trybu i stylu życia.
c) wagi.
d) płci.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko…………………………………………………………

Badanie funkcji organizmu zdrowego człowieka

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Test 2
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Badanie funkcji organizmu
zdrowego człowieka”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

–

zadania 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 9, 11, 12, 14, 18, 19 są z poziomu podstawowego,

–

zadania 8, 10, 13, 15, 16, 17, 20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej

brak uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań, uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:

–

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

–

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

–

dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

–

bardzo dobry – za rozwiązanie 19 zadań, w tym co najmniej 6 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. b, 3. b, 4. c, 5. d, 6. b, 7. a, 8. d, 9. c, 10. b, 11. c,
12. c, 13. a, 14. d, 15. a, 16. b, 17. b, 18. a, 19. c, 20. a.

Plan testu

Nr
zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Wskazać przedmiot zainteresowania fizjologii

Zdefiniować pojęcie homeostazy

Zdefiniować układ oddechowy

Wymienić funkcje układu odpornościowego

Wymienić funkcje jamy ustnej

Zdefiniować pojęcie anabolizmu

Wskazać kolor szpiku kostnego

Określić rolę limfocytów w grasicy

Wskazać odczyn krwi

Określić rolę ruchu ssąco-tłoczacego w klatce
piersiowej

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scharakteryzować budowę ucha

Scharakteryzować budowę jelita cienkiego

Określić miejsce pomiaru ciśnienia tętniczego
krwi

Określić miejsce połączenia moczowodu

Określić podział odporności nieswoistej

Określić celowość badania tętna

Określić wiek zanikania przewagi miedzy
rozwojem obu płci

Określić sposób łączenia się ze sobą kości

Zidentyfikować przydatność dynamometru

Określić czego składnikiem jest hemoglobina

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami

punktowania.

zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

Tylko jedna jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej

rubryce znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż rozwiązanie

zadania na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 45 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Fizjologia to nauka badająca

a) czynności i funkcje komórek, tkanek i narządów.
b) rozwój zarodka.
c) budowę ciała ludzkiego.
d) równowagę fizykochemiczną.

2. Równowaga fizykochemiczna w organizmie to

a) histologia.
b) homeostaza.
c) fizjologia.
d) patofizjologia.

3. Układ oddechowy to

a) elastyczny worek mięśniowy umiejscowiony w klatce piersiowej.
b) zespół narządów umożliwiających organizmowi oddychanie.
c) układ odpowiedzialny za utrzymanie homeostazy organizmu.
d) najważniejszy spośród układów organizmu człowieka.

4. Układ odpornościowy człowieka odpowiada za

a) ochronę wybranych układów organizmu.
b) zaspokajanie potrzeb.
c) ogólną ochronę organizmu.
d) wydalenie produktów końcowych z organizmu.

5. Wstępna obróbka pokarmu następuje w

a) krtani.
b) gardle.
c) żołądku.
d) jamie ustnej.

6. Anabolizm to

a) rozkład związków chemicznych występujących w żywności.
b) synteza związków chemicznych.
c) element rozpadu komórek.
d) przemiana energetyczna w tkankach.

7. Szpik w kościach ma kolor

a) najpierw czerwony, a potem żółty.
b) najpierw żółty a potem czerwony.
c) biały.
d) czerwony.

8. W grasicy w obronie organizmu przed zarazkami biorą udział

a) naczynia limfatyczne.
b) chłonka.
c) limfa.
d) limfocyty.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9. Odczyn krwi jest

a) zasadowy i niestały.
b) obojętny.
c) zasadowy i stały.
d) kwaśny i stały.

10. Wentylację płuc zapewniają

a) ruchy krtani.
b) ruchy ssąco-tłoczące klatki piersiowej.
c) wdech przez nozdrza.
d) błona przepuszczalna dla gazów.

11. Trąbka Eustachiusza to element budowy

a) siatkówki.
b) nozdrzy.
c) ucha.
d) kubków smakowych.

12. Jelito cienkie składa się z

a) dwunastnicy, jelita krętego i jelita ślepego.
b) dwunastnicy, jelita czego i jelita ślepego.
c) dwunastnicy, jelita czczego i jelita krętego.
d) dwunastnicy, jelita ślepego i okrężnicy.

13. Pomiar ciśnienia tętniczego krwi polega na pomiarze ciśnienia

a) w dużych tętnicach.
b) małych tętnicach.
c) w aorcie.
d) tętnicy dolnej nożnej.

14. Moczowód to długi parzysty przewód łączący

a) miedniczkę nerkową ze spojeniem łonowym.
b) miedniczkę nerkową wierzchnią warstwą pęcherza moczowego.
c) miedniczkę nerkową z cewką moczową.
d) miedniczkę nerkową z dnem pęcherza moczowego.

15. Odporność nieswoistą dzielimy na

a) komórkową i humoralną.
b) bierną i czynną.
c) komórkową i bierną.
d) czynną i humoralną.

16. Badanie tętna ma na celu określenie

a) tętna krwi.
b) rytmu serca.
c) pulsu.
d) tętna i pulsu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17. W okresie dorastania dziewczynki mają przewagę nad chłopcami: wcześniej wstają,

chodzą, mówią, wcześniej od chłopców dojrzewają fizycznie, a z tym wiąże się szybszy
rozwój intelektualny. Przewaga ta zanika około
a) 5 r. ż.
b) 6 r.ż.
c) 6,5 r.ż.
d) 7 r.ż.

18. Kości połączone są ze sobą w sposób

a) ścisły i ruchomy.
b) tylko ruchomy.
c) tylko ścisły.
d) nie są połączone.

19. Dynamometr służy do pomiaru

a) temperatury.
b) wydolności płuc.
c) siły mięśniowej.
d) obwodu czaszki.

20. Hemoglobina to element

a) krwinek czerwonych.
b) krwinek białych.
c) krwinek białych i czerwonych.
d) płytek krwi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko…………………………………………………………

Badanie funkcji organizmu zdrowego człowieka

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

1. Berryman J.: Psychologia moje hobby. Gdańsk 2005
2. Bogusz J. (red.): Encyklopedia dla pielęgniarek. PZWL, Warszawa 1987
3. Chlebińska J.: Anatomia i fizjologia człowieka. WSiP, Warszawa 1990
4. Ciećwierz D.: Pomiar ciśnienia tętniczego krwi. Encyklopedia Badań Medycznych.

Wydawnictwo Medyczne MAK med., Gdańsk 1996

5. Dziak A., Odyński B.: Medycyna w plecaku. MAW, Warszawa 1989
6. Horst A.: Ekologia człowieka. WP, Warszawa 1976
7. Hoser P.: Fizjologia organizmów z elementami anatomii człowieka. WSiP, Warszawa 1999
8. http://anatomiac.w.interia.pl/ukl_odd.html
9. http://cc1sk.w.interia.pl/limfatyczny.htm
10. http://portalwiedzy.onet.pl/57279....przemiana_materii.haslo.html
11. http://tyitwojdom.wp.pl/wid.7616371.wiadomosci.html?ticaid=15140
12. http://www.forumginekologiczne.pl/specjalista/ep.251
13. http://www.megamuscle.pl/nawodnienieorganizmu-art.183.html
14. http://www.oko.info.pl/index.php?body=1101
15. http://www.resmedica.pl/zdart2997.html
16. Krechowiecki A., Czerwiński F.: Zarys anatomii człowieka. PZWL, Warszawa 2001
17. Madaliński M.: Wybrane pojęcia z gastroenterologii. Encyklopedia Badań Medycznych.

Wydawnictwo Medyczne MAK med., Gdańsk 1996

18. Michajlik A., Ramotowski W.: Anatomia i fizjologia człowieka. PZWL, Warszawa 2006
19. Mietzel G.: Wprowadzenie do psychologii. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne,

Gdańsk 2001

20. Pyłka-Gutowska E.: Vademecum maturzysty. Biologia. Warszawa 1993
21. Traczyk W.Z.: Fizjologia człowieka w zarysie. PZWL, Warszawa 2002
22. Turner J.S., Helms D.B.: Rozwój człowieka. WSiP, Warszawa. 1999
23. Wolański N. (red.): Biomedyczne podstawy rozwoju i wychowania. PWN, Warszawa 1983
24. Wolański N.: Ekologia człowieka: Podstawy ochrony środowiska i zdrowia człowieka.

T.1. PWN, Warszawa 2006

25. Wolański N.: Ekologia człowieka: Podstawy ochrony środowiska i zdrowia człowieka.

T.2. PWN, Warszawa 2006

26. Wolański N.: Rozwój biologiczny człowieka. Warszawa 2005
27. Żebrowska M. (red.): Psychologia rozwojowa dzieci i młodzieży. PWN, Warszawa 1986

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
08 Badanie funkcji organizmu zdrowego człowieka
8 Badanie funkcji organizmu zdrowego człowieka
Budowa i funkcjonowanie organizmu czlowieka IIgim gr1, sprawdziany, gim2
Budowa i funkcjonowanie organizmu czlowieka IIgim gr2, sprawdziany, gim2
starzenie się i jego wpływ na funkcje organizmu człowieka
Układ nerwowy koordynacja funkcjonowania organizmu człowieka
Badanie funkcji, żywienie człowieka i ocena żywności, semestr 1, matematyka
Wpływ wysiłku fizycznego na wybrane narządy i funkcje organizmu człowieka
geografia-od trylobita do czlowieka (2) , Jedną z metod określenia wieku skały jest badanie szczątkó
Analizowanie zaburzeń w funkcjonowaniu organizmu człowieka
FUNKCJONOWANIE ORGANIZMU CZŁOWIEKA W WARUNKACH EKSTREMALNYCH
03 Analizowanie funkcjonowania organizmu człowieka

więcej podobnych podstron