Niezależnie, (albo wskutek) postępu (zmiany) technologicznego, ciągle musimy dokonywać wyborów.
Zmienia się forma niebezpieczeństw – związane z IT, komunikacją, bankowością zmianą klimatu...
Wybór – wyrażenie interesu, zainteresowania?
Co rozumiemy pod zainteresowaniem?
Wzrastająca specjalizacja w profesjach, powstające nowe i umierające stare zawody (zegarmistrz).

Jakie korzyści otrzymujemy ze specjalizacji zawodów?
Rozwój, ewolucja instytucji broniących prywatnej własności. (kościół, sąd, bank, notariusz...)
Dlaczego się rozwinęły te instytucje?
Jaka jest podstawa ich rozwoju?

Zaczniemy od podstawowego problemu ekonomicznego.

Jak możemy zwiększyć produkcję?
–

akumulacja kapitału

–

rozszerzenie i zastosowanie wiedzy

–

handel, wymiana

Określenie granic możliwości produkcyjnych oraz wyliczenie kosztów alternatywnych (nowych
możliwości, szans)

Różnica między możliwościami produkcyjnymi a potrzebami rynku. Rola efektywnej alokacji zasobów.

Jak bieżące decyzje (wybory) produkcyjne określają przyszłe możliwości produkcyjne?

Jak specjalizacja i handel rozszerzają nasze możliwości produkcyjne?

Ludzie pracujący w gospodarce,
produkt krajowy brutto

Ilość dóbr i usług, które mogą być wyprodukowane są one ograniczone przez zasoby i technologię.

Jeżeli chcemy zwiększyć produkcję określonych dóbr, przy istniejących zasobach i technologii, musimy
ograniczyć produkcje innych usług i produktów.

Podstawowe decyzje ekonomiczne: (producent
Co

konsument)

Ile
Jak
Dla kogo
Za jaką cenę

Granice możliwości produkcyjnych określają granice rozwoju produkcji.
Granica możliwości produkcyjnych jest granicą między produktami a usługami, które mogą być
wytworzone, a tymi które nie mogą być wyprodukowane.
W celu ilustracji granic możliwości produkcyjnych możemy wybrać w czasie 2 produkty (dobra).
Zobaczmy jakie granice możliwości produkcyjnych dla CD i DVD, pokazują ograniczenia produkcji
tych 2 dóbr.
Figura 2.1 ilustruje granice możliwości produkcyjnych.
Tabela pokazuje kilka kombinacji ilości CD i DVD, które mogą być wyprodukowane w danym

PIL_microec_w2.odt - 1 -

miesiącu z dostępnymi zasobami. Os x pokazuje ilość wyprodukowanych CD, os y – ilość
wyprodukowanych DVD.

Granica możliwości produkcyjnych ilustruje ograniczoność zasobów, ponieważ nie możemy osiągnąć
punktów znajdujących się nad linią (potrzeby, które nie mogą być zaspokojone).
(Osiągalne – Nieosiągalne)

Tabela 1. Możliwe kombinacje produkcji

Możliwe kombinacje
(warianty) produkcji

CD
(miliony)

DVD
(miliony)

A

0

35

B

2

34

C

4

33

D

22

24

E

24

23

F

28

21

G

36

17

H

70

0

Tabela ilustruje 8 punktów wariantów produkcyjnych dla CD i DVD.
Punkt A ilustruje 0 produkcji CD.
Punkty poniżej ilustrują nie efektywne wykorzystanie zasobów lub złą alokację.
Rola handlu i specjalizacji (efektywniejsza produkcja, każdy zyskuje)

Rzadkość ekonomiczna oznacza istnienie skrajnej ilości czynników produkcji, których
zastosowanie w najlepszym z możliwych sposobów pozwala wyprodukować ograniczone ilości
dóbr ekonomicznych,

Rodzaje zasobów:

a) osobowe (ludzkie)
b) kapitałowe
c) naturalne

Decyzje produkcyjne:

1) preferencje, wybory konsumentów, które są niezależne od producentów
2) dostępne czynniki produkcyjne
3) zależności między nakładami czynników produkcji nie zmieniają się w danym momencie

Alokacja czynników produkcji (ang. allocation) - zastosowanie czynników produkcji w danym
czasie do produkcji konkretnych dóbr.

Stałe czynniki produkcji - czynniki, których zasoby w danym czasie są nie zmienne, stałe.
Zmienne czynniki produkcji - czynniki, których zasoby w danym czasie mogą ulec zmianom.

Produkt całkowity (ang. total product ) - ilość dóbr wylworzonych w danym czasie, mierzona w
jednostkach naturalnych

PIL_microec_w2.odt - 2 -

Produkt marginalny (ang. marginal product) przyrost produktu całkowitego, wynikający ze
zwiększenia o 1 nakładu jednego ze zmiennych czynników produkcji

Prawo malejącego produktu marginalnego (law of diminishing returns) w wyniku powiększania nakładu
jednego czynnika produkcji (przy stałej ilości innych czynników i niezmiennej technice produkcji) po przekroczeniu
pewnego nakładu początkowego następuje zmniejszanie się produktu marginalnego.

Koszt alternatywny (opportunity cost) – utrata wartości w wyniku zastosowania zasobów do
produkcji innych dóbr i usług. Wartość kosztu alternatywnego jest wartość najlepszej z możliwych
korzyści utraconej w wyniku określonego wyboru.

Korzyści skali (economies of scalę] - produkcja wzrasta w wyniku zwiększania nakładów czynników
produkcji.

Stałe korzyści skali - produkcja wzrasta w tym samym stopniu co nakłady.

Rosnące korzyści skali - produkcja wzrasta w większym stopniu niż nakłady.

Malejące korzyści skali - produkcja wzrasta w mniejszym stopniu niż nakłady.

Model ekonomiczny – uproszczony model, procesów gospodarki realnej.

Komplementarność (dopełnianie, zależność) czynników produkcji, dóbr konsumpcyjnych w celu
spełnienia funkcji (zaspokojenia potrzeb).

Substytucyjność - zastępowanie czynników produkcji lub dóbr konsumpcyjnych innymi, o
zbliżonej użyteczności.

Malejący produkt marginalny

Efektywność produkcji

Komplementarność i substytucyjność dóbr ekonomicznych

Zadania

1.

Czy teorie ekonomiczne są ponadczasowe?

2.

Przedmiotem badan nauki mikroekonomii jest

a) proces podejmowania decyzji przez firmy

b) równowaga budżetu państwa

c) wielkość inflacji i jej wpływ na kurs walutowy

3.

Które z podanych kategorii są zasobami:

a) roczne wydatki gospodarstw domowych

b) oszczędności gospodarstw domowych

c) wydatki na płace w firmie w minionym roku

4. Jakie podstawowe decyzje podejmują konsumenci i producenci?

5. Proszę podać przykład rzadkości zasobów.

6. W jaki sposób określa się granicę możliwości produkcyjnych?
7. Co oznacza punkt na granicy możliwości produkcyjnych?

PIL_microec_w2.odt - 3 -

8. Co oznacza punkt wewnątrz granicy możliwości produkcyjnych?
9. Co oznacza punkt na zewnątrz granicy możliwości produkcyjnych?
10. Czynnikami produkcji są:

a) komputer domowy używany do gry;
b) części wykorzystane do remontu rodzinnego samochodu
c) komputer w biurze rachunkowym wykorzystywany do prowadzenia ksiąg rachunkowych

11. Jaki jest wpływ konkurencji na efektywność produkcji?
12. Dwie firmy, Z i W, produkują materiały opatrunkowe. Dysponując takim samym zasobem czynników
produkcji, wytwarzają w ciągu doby następujące ilości opatrunków w tys. Sztuk:

Plaster

Opaska

Firma Z

40

10

Firma W

10

20

Czy firmy powinny się specjalizować w produkcji tylko określonych materiałów opatrunkowych

(oblicz sztuki alternatywnej produkcji materiałów opatrunkowych).

13. W ciągu dnia lekarz A może wykonać 14 zabiegów A lub przyjąć 21 pacjentów. Natomiast
lekarz B może w takim samym czasie wykonać 12 zabiegów A lub przyjąć 24 pacjentów. Który
lekarz powinien przyjmować pacjentów, a który wykonywać zabiegi?
14. Określ i narysuj granicę możliwości produkcyjnych producenta opatrunków, który produkuje
plastry i opaski. Ustal koszt alternatywny zwiększenia produkcji plastrów w jednostkach opasek.
Czy występuje zasada rosnącego kosztu alternatywnego?

Plastry

(w tys. sztuk)

Opaski
(w tys. sztuk)

Koszt alternatywny

70

0

60

12

50

25

40

30

20

35

0

40

15. Zakład Opieki Zdrowotnej (ZOZ) ma podpisaną umowę z NFZ na kwotę 100 tys zł miesięczne
na wykonywanie dwóch zabiegów A i B. Za wykonanie zabiegu A dostaje 50 PLN, a za zabiegu B
90 PLN.

Narysuj możliwości ZOZ w wykonywaniu tych zabiegów, jaka ilość pacjentów może być

maksymalnie obsłużona.
16. Jak obliczamy produkt marginalny?

PIL_microec_w2.odt - 4 -