11

Sprawdzian wiedzy i umiejętności z działu

Wewnętrzne procesy kształtujące litosferę

Zakres podstawowy. Grupa A

1. Opisz, czym różni się skorupa oceaniczna od kontynentalnej.

.

[1 p.]

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

2. Podane nazwy skał zaklasyfikuj do odpowiedniej grupy i wpisz do tabeli.

[2 p.]

piaskowiec, granit, wapień, marmur, gips, glina, węgiel brunatny

skały magmowe

skały osadowe

skały

przeobrażone

okruchowe

organiczne

chemiczne

3. Opisz, w jaki sposób można określić, czy znaleziona skała magmowa jest wylewną czy głę-

binową.

[1 p.]

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

4. Wypisz dwa sposoby gospodarczego wykorzystania soli kamiennej.

[2 p.]

1. ......................................................................................................................................................

2. ......................................................................................................................................................

5. Zaznacz prawidłowe dokończenie zdania.

[1 p.]

Bazalt, gips i piasek, znalazły zastosowanie w:

budownictwie

a)

hutnictwie

b)

wytwarzaniu energii

c)

przemyśle włókienniczym.

d)

6. Poniżej zamieszczono rysunek przedstawiający strefę ryftu. Narysuj na nim za pomocą

strzałek kierunek przemieszczania się prądów konwekcyjnych magmy i płyt litosfery.

[2 p.]

-

-

płyta północnoamerykańska płyta afrykańska

najmłodszy fragment dna oceanu

grzbiet

as

te

no

sf

er

a

l

ito

sf

er

a

ryft

12

7. Wypisz dwie różnice między wulkanem tarczowym i stożkowym.

[2 p.]

1. ......................................................................................................................................................

2. ......................................................................................................................................................

8. Spośród wymienionych nazw skamieniałości podkreśl tę, której dotyczy rysunek. Wpisz

nazwę ery, w której skamieniałość powstała.

[2 p.]

graptolit, amonit, belemnit, trylobit

Nazwa ery: ...............................................................

9. Wpisz nazwy obszarów leżących na granicy płyt litosfery w odpowiednie miejsce tabeli.

[2 p.]

Islandia, Japonia, Andy, Wielki Rów Afrykański, Rów Filipiński,

Obszary leżące w strefie ryftu

Obszary leżące w strefie subdukcji

10. Podpisz na rysunku wymienione formy ukształtowania dna oceanicznego.

[2 p.]

grzbiet oceaniczny, rów oceaniczny, szelf

11. Oceń, który obszar: Finlandia czy Turcja, ma większe szanse na wystąpienie trzęsienia zie-

mi. Swoją odpowiedź uzasadnij.

[2 p.]

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

13

12. Uzupełnij tekst.

[3 p.]

Era mezozoiczna to ..................................... z kolei era w dziejach Ziemi. Wyróżniamy w niej trzy okresy geolo-

giczne: .........................................., .......................................... i .......................................... . W erze tej dominowały

............................................. . Pojawiły się też prymitywne ............................................. . Miały miejsce kilkukrotne

............................................ i regresje morza. W morzu powstawały następujące skały: .........................................,

.............................................., ................................................ .

13. Zaznacz prawidłowe dokończenie zdania.

[1 p.]

Ordowik to okres ery:

mezozoicznej

a)

paleozoicznej

b)

proterozoicznej

c)

archaicznej.

d)

14. Spośród wymienionych gór wybierz i podkreśl pięć wypiętrzonych w orogenezie alpejskiej.

[2 p.]

Grampiany, Karpaty, Pireneje, Skandynawskie, Pamir, Ałtaj, Smocze, Kaukaz, Atlas,

Wielkie Góry Wododziałowe, Kordyliery, Wogezy, Ardeny, Rudawy, Ural, Himalaje.

14

Sprawdzian wiedzy i umiejętności z działu

Wewnętrzne procesy kształtujące litosferę

Zakres podstawowy. Grupa B

1. Opisz, czym różni się jądro wewnętrzne Ziemi od jądra zewnętrznego.

.

[1 p.]

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

2. Podane nazwy skał zaklasyfikuj do odpowiedniej grupy i wpisz do tabeli.

[2 p.]

zlepieniec, gnejs, kreda, bazalt, ropa naftowa, less, anhydryt

skały magmowe

skały osadowe

skały

przeobrażone

okruchowe

organiczne

chemiczne

3. Opisz, w jaki sposób można określić, czy znaleziona skała magmowa jest kwaśną czy zasa-

dową.

[1 p.]

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

4. Wypisz dwa sposoby gospodarczego wykorzystania węgla kamiennego.

[2 p.]

1. ......................................................................................................................................................

2. ......................................................................................................................................................

5. Zaznacz prawidłowe dokończenie zdania.

[1 p.]

Ropa naftowa, węgiel kamienny i gaz ziemny znalazły zastosowanie w:

budownictwie

a)

hutnictwie

b)

wytwarzaniu energii

c)

przemyśle włókienniczym.

d)

6. Na rysunku przedstawiającym strefę subdukcji, narysuj za pomocą strzałek kierunek prze-

mieszczania się prądów konwekcyjnych magmy i płyt litosfery.

[2 p.]

-

płyta

płyta Nazca południowoamerykańska

ryft

wulkan

ognisko
magmowe

15

7. Wypisz dwie różnice między erupcją eksplozywną i efuzywną.

[2 p.]

1. ......................................................................................................................................................

2. ......................................................................................................................................................

8. Spośród wymienionych nazw skamieniałości podkreśl tę, której dotyczy rysunek. Wpisz na-

zwę ery, w której skamieniałość powstała.

[2 p.]

graptolit, amonit, belemnit, trylobit

Nazwa ery: ...............................................................

9. Wpisz nazwy obszarów leżących na granicy płyt litosfery w odpowiednie miejsce tabeli.

[2 p.]

Morze Czerwone, Archipelag Malajski, Grzbiet Wschodniopacyfi czny, Himalaje, Kordyliery

Obszary leżące w strefi e ryftu

Obszary leżące w strefi e subdukcji

10. Podpisz na rysunku wymienione formy ukształtowania dna oceanicznego.

[2 p.]

łuk wyspowy, stok kontynentalny, basen oceaniczny

11. Oceń, który obszar: Sahara czy Kalifornia, ma większe szanse na wystąpienie trzęsienia zie-

mi. Swoją odpowiedź uzasadnij.

[2 p.]

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

16

12. Uzupełnij tekst.

[3 p.]

Era kenozoiczna dzieli się na ..................................... i czwartorzęd. W pierwszym okresie tej ery miały miejsce

ruchy ............................................... . Wystąpił również maksymalny rozwój świata ............................................... .

W czwartorzędzie wyróżniamy ................................................ inaczej zwany epoką ................................................

oraz .................................................... (okres współczesny). Podczas pierwszej epoki czwartorzędu miały miejsce

.................................................... i ................................................. lodowca. Ośrodkiem zlodowaceń w Europie była

...................................................... .

13. Zaznacz prawidłowe dokończenie zdania.

[1 p.]

Dewon to okres ery:

mezozoicznej

a)

paleozoicznej

b)

proterozoicznej

c)

archaicznej.

d)

14. Spośród wymienionych gór, wybierz i podkreśl pięć wypiętrzonych w orogenezie hercyń-

skiej.

[2 p.]

Grampiany, Sudety, Pireneje, Skandynawskie, Pamir, Ałtaj, Smocze, Kaukaz, Atlas,

Wielkie Góry Wododziałowe, Kordyliery, Wogezy, Ardeny, Rudawy, Ural, Himalaje.