Podstawy Prawa Administracyjnego

Konsultacje Indywidualne

Hierarchia Aktów Prawnych

Zgodnie z art. 87 Konstytucji RP z 1997r. źródłami powszechnie obowiązującego prawa

Rzeczypospolitej Polskiej są: Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe,

rozporządzenia oraz na obszarze działania organów, które je ustanowiły, akty prawa miejscowego.

W hierarchii źródeł prawa administracyjnego Konstytucja RP zajmuje najwyższe miejsce.

Konstytucja stanowi najwyższe prawo w Rzeczpospolitej Polskiej będące bezpośrednią lub pośred-

nią podstawą funkcjonowania wszelkich struktur państwa. Posiada ona szczególną moc prawną.

Wszystkie inne akty prawne muszą pozostawać z nią w zgodzie i na niej opierać swoją moc.

Ustawy w hierarchii źródeł prawa administracyjnego zajmują miejsce bezpośrednio po

Konstytucji RP. Konstytucja przewiduje, że pewne stosunki społeczne mogą podlegać wyłącznie

regulacjom ustawowym. Do materii ustawowej należą m.in.: ograniczenia konstytucyjnych praw i

wolności, wprowadzenie ciężarów i świadczeń publicznych w tym podatki,

Związanie Rzeczpospolitej Polskiej umową międzynarodową wymaga zgody wyrażonej w

ustawie w drodze ratyfikacji (duża ratyfikacja) albo zatwierdzenia dokonanego przez Radę

Ministrów (mała ratyfikacja). Ratyfikacji podlegają umowy międzynarodowe o których mowa w

art. 89 ust. 1 Konstytucji – dotyczące np. sojuszy, pokoju, układów politycznych bądź

wojskowych, wolności praw lub obowiązków obywatelskich.

Zgodnie z art. 91 Konstytucji ratyfikowana umowa międzynarodowa po jej ogłoszeniu w Dz.U. RP

stanowi część krajowego porządku prawnego, chyba że jej stanowienie jest uzależnione od

wydania ustawy.

Umowa międzynarodowa ratyfikowana za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie ma

pierwszeństwo przed ustawą jeżeli ustawy tej nie da się pogodzić z umową.

Zgodnie z art. 234 Konstytucji RP jeżeli w czasie stanu wojennego Sejm nie może zebrać

się na posiedzeniu, Prezydent RP na wniosek RM wydaje podlegające zatwierdzeniu przez Sejm na

najbliższym posiedzeniu rozporządzenia z mocą ustawy. Moc takich aktów odpowiada mocy

prawnej ustaw.

1

Rozporządzenia wykonawcze -akty te należą do tradycyjnych przejawów udziału władzy

wykonawczej w stosowaniu prawa. Posiadają charakter wykonawczy i uzupełniający stanowiąc

rozwiniecie regulacji ustawowych. Wydawane są na podstawie szczegółowych upoważnień

zawartych w ustawach określających m.in. właściwe do wydania rozporządzeń organy oraz zakres

spraw do uregulowania (delegacje ustawowe). Wydawane są w zakresie w jakim nie jest możliwe

dostatecznie kompletne uregulowanie określonych stosunków w ustawie. Rozporządzenie nie

może ani rozszerzać ani zawężać zakresu delegacji. Organami uprawnionymi do wydawania

rozporządzeń są Prezydent RP; Prezes Rady Ministrów, Rada Ministrów; Ministrowie kierujący

określonymi działami administracji rządowej; Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji,

Przewodniczący określonych w ustawach komitetów.

Zgodnie z art. 87 Konstytucji RP źródłami powszechnie obowiązującego prawa RP są na

obszarze działania organów, które je ustanowiły akty prawa miejscowego. Do stanowienia tego

typu aktów upoważnione są organy administracji publicznej, organy jednostek samorządu

terytorialnego, terenowe organy administracji rządowej

Niezależnie od Konstytucji RP, podstawy prawne do stanowienia aktów prawa miejscowego

odnaleźć można w ustawach ustrojowych min. w ustawie gminnej, powiatowej, samorządu

województwa.

Oprócz źródeł prawa powszechnie obowiązujących, Konstytucja RP wyróżnia również źródła

prawa obowiązujące wewnętrznie.

Zgodnie z art. 93 Konstytucji aktami prawa wewnętrznego są uchwały RM oraz

zarządzania Prezesa RM i Ministrów. Akty te pozwalają organom nadrzędnym w układzie

hierarchicznego podporządkowania administracji publicznej ingerować w działalność podmiotów

podporządkowanych.

Uchwały Rady Ministrów- nie muszą mieć odrębnej podstawy ustawowej, dla ich wydania

wystarczy generalne upoważnienia zawarte art. 93 ust. 1 Konstytucji. Wiele uchwał RM posiada

jednak dodatkowo swą szczególną, odrębną podstawę wydania. Pozwala to na wyodrębnienie

dwóch kategorii uchwał RM:

1. uchwały wydane na podstawie Konstytucji RP oraz delegacji ustawowej

2. tzw. uchwały samoistne- wydawane wyłącznie w oparciu o podstawę konstytucyjną.

Zarządzenia o których mowa w Konstytucji RP wydawane mogą być wyłącznie na podstawie

upoważnienia ustawowego. Poza organami wskazanymi w art. 93 Konstytucji, Konstytucja RP

upoważnia do wydawania zarządzeń również Prezydenta RP oraz Przewodniczących określonych

2

w ustawach Komitetów. Nazwa zarządzenie odnosi się również do aktów terenowych organów

administracji publicznej.

Reasumując, hierarchia aktów prawnych będzie się kształtowała następująco:

Konstytucja

Umowy międzynarodowe ratyfikowane

za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie

Ustawy

Pozostałe ratyfikowane umowy międzynarodowe

Rozporządzenia z mocą ustaw

Rozporządzenia

Akty prawa miejscowego.

3