Wykład 9
Metabolizm węglowodanów cd.
Glukoneogeneza, biosynteza i degradacja
sacharydów. Fotosynteza.
Glukoneogeneza
Nazwy enzymów typowych dla glukoneogenezy - na
czerwono.
wd_9
2
Równanie ogólne glukoneogenezy, gdy substratem wyjściowym jest pirogronian:
2 kwas pirogronowy + 4 ATP + 2GTP + 2 NADH + 6H
2
O
→
glukoza + NAD
+
+ 4 ADP + 2 GDP + 6P
i
Glukoneogeneza cd.
3
wd_9
pirogronian
karboksylaza pirogronianowa
szczawiooctan
karboksykinaza
fosfoenolopirogronianowa
Fosfoenolopirogrinian - PEP
3-fosfoglicerynian
kinaza fosfoglicerynianowa
kinaza fosfoglicerynianowa
1,3-bisfosfoglicerynian
fruktozo-1,6-bisfosfataza
Fruktozo-1,6-bisfosforan
Fruktozo-6-bisfosforan
glukozo-6-bisfosforan
glukozo-6-fosfataza
glukoza
4
wd_9
Glikoliza:
reakcja wytworzenia kwasu pirogronowego katalizowana przez kinazę pirogronianową
Glukoneogeneza cd
Reakcje charakterystyczne dla glukoneogenezy
O
O
−
Pyruvate Carboxylase PEP Carboxykinase
karboksykinaza
fosfoenolopirogronianowa
Karboksylaza pirogronianowa
wd_9
5
C
C
CH
2
O
O
−
O
PO
3
2
−
C
C
CH
3
O
O
−
O
ATP ADP
+ P
i
C
CH
2
C
C
O
O
O
−
O
HCO
3
−
GTP
GDP
CO
2
pyruvate oxaloacetate PEP
Pirogronian
szczwiooctan
fosfoenolopirogronian
Phosphofructokinase
→
CH
2
OPO
3
2
−
CH
2
OH
O
6
1
CH
2
OPO
3
2
−
CH
2
O
PO
3
2
−
O
6
1
Glikoliza:
fosforylacji fruktozo-6-fosforanu katalizowana przez fosfofruktokinazę
Glukoneogeneza cd
Reakcje charakterystyczne dla glukoneogenezy
fosfofruktokinaza
fructose-6-phosphate fructose-1,6-bisphosphate
CH
2
OPO
3
OH
CH
2
OH
H
OH
H
H
HO
O
5
4
3
2
CH
2
OPO
3
OH
CH
2
O
PO
3
H
OH
H
H
HO
O
5
4
3
2
1
ATP ADP
P
i
H
2
O
←
Fructose-1,6-biosphosphatase
fruktozo-6-fosforan
fruktozo-1,6-difosforan
fruktozo-1,6-difosfataza
6
wd_9
CH
2
OH
CH
2
O
PO
3
2
−
6
Glucose-6-phosphatase
Glikoliza:
reakcja fosforylacji glukozy katalizowana przez heksokinazę
Glukoneogeneza cd
Reakcje charakterystyczne dla glukoneogenezy
Glukozo-6-fosfataza
H
O
OH
H
OH
H
OH
CH
2
OH
H
OH
H
H
O
OH
H
OH
H
OH
CH
2
O
PO
3
H
OH
H
H
2
O
1
5
4
3
2
+
P
i
glucose-6-phosphate glucose
Glukozo-6-fosforan
glukoza
7
wd_9
Regulacja glukoneogenezy –
przeciwstawna do glikolizy
wd_9
8
Regulacja glukoneogenezy –
przeciwstawna do glikolizy
wd_9
9
glukagon/
adrenalina
Aktywacja kinazy białkowej A
zapoczątkowana hormonalnie
stymulacja
Cyklaza
adenylowa
nieaktywna
Cyklaza adenylowa
aktywna
kinaza
białkowa A
nieaktywna
kinaza
białkowa A
aktywna
cAMP
10
wd_9
Glycogen
Pyruvate
Gluconeogenesis
X
Efekt sumaryczny kaskady wywołanej
przez glukagon-cAMP w wątrobie
Glucose-1-P
Glucose-6-P
Glucose + P
i
Glucose-6-Pase
Glycolysis
Pathway
X
11
wd_9
2 pirogronian
glukoza
glukoza
2 pirogronian
Cykl Cori (Nobel 1947) - adaptacja
mięśni szkieletowych do okresów
wysiłku i spoczynku
2 pirogronian
2 mleczan
2 pirogronian
2 mleczan
wątroba
mięśnie
krew
LDH
LDH
12
wd_9
Procesy beztlenowe i
choroba nowotworowa
13
wd_9
Synteza polisacharydów -
glikogen
Heksokinaza
fosfoglukomutaza
Pirofosforylaza
UDP-glukozy
Glukoza
Glukozo-6-fosforan
Glukozo-1-fosforan
Enzym rozgałęziający (transglikozydaza)
UDP-glukozy
Syntaza
glikogenowa
UDP-Glukoza
glikogen
n
Glikogen
n+1
14
wd_9
Regulacja syntezy glikogenu
15
wd_9
Fosforoliza i hydroliza glikogenu
Działanie fosforylazy
Działanie enzymu usuwającego rozgałęzienia
i
αααα
-1,6-D-glukozydazy
16
wd_9
wiązanie 1,6-
α
-D-glikozydowe
maltaza
Hydroliza glikogenu przez
hydrolazy glikolityczne
wiązanie 1,4-
α
-D-glikozydowe
wiązanie 1,6-
α
-D-glikozydowe
17
wd_9
Regulacja aktywności fosforylazy
glikogenowej
18
wd_9
Enzymy przewodu pokarmowego
rozkładające cukry
19
wd_9
Rozkład węglowodanów - trawienie
G
G
G
G
G
G
G
G
αααα
dekstryna
graniczna
G
G
G
G
G
G
G
G
αααα
1-4 wiązanie
G
G
G
G
αααα
1-6 wiązanie
G
G
G
G
G
G
G
G
G
G
G
G
maltoza
G
G
G
izomaltoza
amylaza
maltotrioza
G
G
G
G
graniczna
20
wd_9
Jelito cienkie
G G G
G
G
G
G G G
G G
G
G
G
G
G
amyloza
amylopektyna
G G G
G G
α
amylaza
+
G
G G
G
G
maltotrioza maltoza
αααα
dekstryna graniczna
G
G
G G
G
G
G
G
G
G G
G
G
Glukoamylaza (maltaza)
lub
αααα
-dekstrynaza
G G
G
G
G
αααα
-dekstrynaza
G G
G
G
G G
G
maltaza
glukoamylaza
αααα
dekstryna
graniczna
G
21
wd_9
maltaza
H
2
O
2
Hydroliza maltozy
maltoza
glukoza
22
wd_9
Zużycie glukozy w czasie
23
wd_9
Różnice w metabolizmie węglowodanów, w
zależności od rodzaju tkanek
24
wd_9
Hydroliza laktozy
laktaza
laktoza
D-galaktoza
D-glukoza
laktaza
H
2
O
25
wd_9
Metabolizm
galaktozy
galaktoza
galaktokinaza
UDP-glukoza
Glukozo-1-fosforan
UDP-glukozo
pirofosforylaza
Galaktozo-1-fosforan
Glukozo-1-fosforan
Glukozo-6-fosforan
urydylotransferaza
galaktozo-1-fosforanu
fosfoglukomutaza
UDP-galaktoza
UDP-glukoza
4-epimeraza UDP-galaktozy
26
wd_9
Hydroliza sacharozy
sacharaza
H
2
O
+
sacharoza
glukoza
fruktoza
27
wd_9
Metabolizm fruktozy
fruktoza
fruktokinaza
fruktozo-1-fosforan
Aldolaza fruktozo-1-fosforanu
Aldolaza fruktozo-1-fosforanu
aldehyd glicerynowy
fosfodihydroksyaceton
kinaza trioz
izomeraza
triozofosforanowa
aldehyd 3-fosfoglicerynowy
aldehyd 3-fosfoglicerynowy
28
wd_9
celuloza
celobioza
glukoza
Celulaza
H
2
O
Celulaza
H
2
O
Hydroliza celulozy
29
wd_9
Enzymy pektynolityczne
30
wd_9
fotosynteza
podstawowe równanie fotosyntezy:
6 H
2
O + 6 CO
2
→ C
6
H
12
O
6
+ 6 O
2
– 678 kcal
31
wd_9
Fotosyntezę można
podzielić na 2 fazy
Reakcja sumaryczna cyklu Calvina dla wytworzenia 1 cząsteczki
glukozy:
6CO
2
+18ATP +12 NADPH +12H
2
O →
C
6
H
12
O
6
+18ADP +18P
i
+12NADP
+
+ 6H
+
32
wd_9
fotosystemy
33
wd_9
2 typy fotosystemów
PSII PSI
34
wd_9
Wn
ę
trze
tylakoidu
(wysokie st. H
+
)
błona
tylakoidu
ś
wiatło
kompleks
antenowy
ś
wiatło
Stroma
(niskie st. H
+
)
Pompa
protonowa
FOTOSYSTEM II
FOTOSYSTEM I
ATP Syntaza
Fosforylacja niecykliczna –
fotoliza H
2
O
uwalnianie O
2
36
wd_9
Fosforylacja cykliczna –
synteza ATP
Porównanie fotofosforylacji
Cykliczna
Niecykliczna
Uczestniczy
tylko PSI
Uczestniczy PSI
i PSII
Powstaje
tylko ATP
Powstaje ATP i
NADPH
-
fotoliza H
2
O
uwalnianie O
2
37
wd_9
Reakcje ciemne fotosyntezy - rośliny C
3
karboksylacja
wd_9
38
rybulozo-1,5-bisfosforan + CO
2
+ H
2
O →
2 3-fosfoglicerynian
Cykl Calvina
Cykl Calvina
- redukcja – kwasu
organicznego do aldehydu
1 etap:
kwas 3-fosfoglicerynowy + ATP →
kwas 1,3-difosfoglicerynowy +
ADP
enzym – kinaza
enzym – kinaza
fosfoglicerynianowa
2 etap:
kwas 1,3-difosfoglicerynowy +
NADPH + H
+
→ aldehyd
3-fosfoglicerynowy + NADP
+
+P
i
enzym – dehydrogenaza aldehydu
3-fosfoglicerynowego
40
wd_9
Cykl Calvina
- regeneracja
karboksylacja
redukcja
3 CO
2
regeneracja
sacharoza skrobia
41
wd_9
„
Modyfikacje
” cyklu
Calvina
42
wd_9
„
Modyfikacje
” cyklu
” cyklu
Calvina cd.
wd_9
43
Rośliny C
4
44
wd_9