ARTETERAPIA

Hanna Tomaszewska

http://www.arttherapyjournal.org/cover.html

Definicje

• Termin „art therapy” pojawił si

ę

w lit.

angloj

ę

zycznej w latach 40-tych XX wieku

• W polskim pi

ś

miennictwie wyst

ę

puje w

w

ą

skim i szerokim znaczeniu:

– Terapia z u

ż

yciem sztuk plastycznych

– „układ pogl

ą

dów i czynno

ś

ci ukierunkowanych

na utrzymanie i/lub podnoszenie jako

ś

ci

ż

ycia

ludzi przy pomocy szeroko rozumianych dzieł
sztuki i uprawiania sztuki” (M. Kulczycki)

Definicje

Arteterapia

jest profesj

ą

społeczn

ą

, która

posługuje si

ę

sztuk

ą

i procesem tworzenia

oraz reakcjami pacjenta/klienta wobec

wytworów artystycznych jako

ś

rodkiem

wyrazu rozwoju jednostki, jej zdolno

ś

ci,

osobowo

ś

ci, zainteresowa

ń

, trosk i

konfliktów.

http://arttherapyforchildren.com

Definicje

• Arteterapia

Arteterapia

Arteterapia

Arteterapia

to działanie na rzecz zachowania

zdrowia psychicznego, które wykorzystuje
proces tworzenia sztuki w celu poprawy i
fizycznego, psychicznego i emocjonalnego
dobrostanu jednostek w ka

ż

dym wieku

• Opiera si

ę

na przekonaniu,

ż

e proces twórczy,

pozwalaj

ą

cy na artystyczn

ą

ekspresj

ę

pomaga

ludziom rozwi

ą

zywa

ć

konflikty i problemy,

redukuje stres, zwi

ę

ksza poczucie własnej

warto

ś

ci i samo

ś

wiadomo

ś

ci oraz sprzyja

osi

ą

ganiu wgl

ą

du.

http://www.arttherapy.org/about.html

Obszary

Arteterapię

stosuje si

ę

w pracy z dzie

ć

mi,

młodzie

żą

, dorosłymi, osobami starszymi,

grupami i rodzinami w celu
zdiagnozowania i pomocy w radzeniu
sobie z nast

ę

puj

ą

cymi problemami:

– l

ę

k, depresja i inne problemy oraz zaburzenia

psychiczne i emocjonalne;

– nadu

ż

ywanie

ś

rodków psychoaktywnych i

inne uzale

ż

nienia;

– problemy w relacjach rodzinnych i

społecznych;

http://www.arttherapy.org/about.html

Obszary c.d.

– przemoc w rodzinie i w relacjach

rówie

ś

niczych;

– trudno

ś

ci społeczne i emocjonalne zwi

ą

zane

z niepełnosprawno

ś

ci

ą

lub chorob

ą

;

– trauma i strata;

– problemy fizyczne, poznawcze i

neurologiczne;

– trudno

ś

ci w uczeniu si

ę

;

– profilaktyka i resocjalizacja

http://www.arttherapy.org/about.html

Cele

• Ujawnienie odczu

ć

• Oczyszczenie (katharsis)

• U

ś

wiadomienie

• Porównanie

Proces arteterapeutyczny

• Autentyczny

• Spontaniczny

• Intuicyjny

• Neutralizowanie przeszkód hamuj

ą

cych rozwój

jednostki

• Układ ró

ż

norodnych czynno

ś

ci

• Atmosfera bezpiecze

ń

stwa, swobody zaufania

• Brak l

ę

ku przed ocen

ą

Etapy procesu arteterapeutycznego

• Ujawnianie niebezpiecznych uczy

ć

,

zepchni

ę

tych do pod

ś

wiadomo

ś

ci

• U

ś

wiadomienie uczu

ć

własnych poprzez

ich uzewn

ę

trznienie

• Retrospekcja wydarze

ń

uczu

ć

, motywacji

• Porównywanie wytworów i analiza prac

jako element autoterapii

(B. Muraszko)

Zasady arteterapii

• Dobrowolno

ść

• Dwupoziomowa komunikacja (werbalna i

niewerbalna)

• Wyra

ż

anie emocji

• Sprzeciw wobec realizacji
• Stosowanie ró

ż

nych

ś

rodków wyrazu

• Zasada „tu i teraz”
• Nacisk na działanie a nie ko

ń

cowy efekt

Rodzaje arteterapii

• Biblioterapia*

• Choreoterapia*

• Chromoterapia

• Dramatoterapia*

• Estetoterapia

• Ergonoterapia

• Filmoterapia

• Ludoterapia

• Muzykoterapia*

• Plastykoterapia*

Funkcje

•

Rekreacyjna - przejawia si

ę

głównie w tworzeniu warunków

ułatwiaj

ą

cych wypoczynek, oderwanie si

ę

od codziennych trudno

ś

ci

i nabieranie nowych ch

ę

ci do podejmowania wa

ż

nych osobi

ś

cie

problemów

ż

yciowych

•

Edukacyjna - dostarczanie dodatkowych wiadomo

ś

ci pełnej wiedzy

i zwi

ę

kszenie m

ą

dro

ś

ci

ż

yciowej. Dzi

ę

ki temu konkretna osoba

zaczyna pełniej orientowa

ć

si

ę

w rzeczywisto

ś

ci, stawia

ć

sobie

nowe cele i podejmowa

ć

najwa

ż

niejsze problemy i skutecznie je

rozwi

ą

zywa

ć

•

Korekcyjna - przekształcenie mniej warto

ś

ciowych lub wr

ę

cz

szkodliwych mechanizmów na bardziej warto

ś

ciowe. Mo

ż

e to by

ć

,

na przykład zmiana negatywnego nastawienia do niektórych
problemów szkolnych na pozytywne ustosunkowanie si

ę

do nich

(M. Kulczycki)

Funkcje

•

Ekspresyjna (katartyczna) - ma ona wpływ na ujawnianie
tłumionych emocji, a jej oczyszczaj

ą

cy charakter pomaga

rozładowa

ć

niekorzystne stany napi

ę

cia,

•

Pragmatyczna - słu

ż

y zapewnieniu jednostce podstawowych

potrzeb,

•

Kompensacyjna - ma na celu zaspokojenie nie realizowanych
potrzeb jednostki,

•

Poznawcza - uczy nazywania, wyra

ż

ania i rozpoznawania uczu

ć

•

Regulacyjna - umo

ż

liwia zaspokojenie potrzeb samorealizacji oraz

kompensacji

•

Relaksacyjna (odpr

ęż

aj

ą

ca) – rozbudza korzystne emocje i

pozytywnie wpływa na samopoczucie

Bibliografia

• Konieczna E., Arteterapia w teorii i praktyce,

Kraków 2007.

• Kulczycki M., Arteterapia i psychologia kliniczna,

„Zeszyt Naukowy Akademii Muzycznej we
Wrocławiu” 1990, nr 57.

• Muraszko B., Arteterapia w szkole, „Nowa

Szkoła” 1995, nr 3.

• Piszczek M., Terapia zabaw

ą

. Terapia przez

sztuk

ę

, Warszawa 2002.

• http://arttherapyforchildren.com
• http://www.arttherapyjournal.org
• http://www.arttherapy.org

Internet (po polsku)

• www.arteterapia.pl – strona Polskiego

Towarzystwa Terapii przez Sztuk

ę

(2007 rok)

• www.arteum.pl – portal po

ś

wi

ę

cony terapii

sztuk

ą

• http://arteterapia.studio-mws.pl – sekcja

arteterapii KUL

• http://www.swiat_arteterapii.ecom.net.pl
• http://www.linie.org.pl/arteterapia -

Stowarzyszenie Terapeutów i Arteterapeutów
„Linie”