1

“materiał nieorganiczny powstały wskutek stopienia a następnie
ochłodzenia bez krystalizacji”

Spełnia makroskopową definicję ciała stałego, chociaż może być też
uważane za przechłodzoną ciecz.

Nie jest plastyczne: może być odkształcone sprężyście lub pęknąć.

Co to jest szkło?

Co to jest szkło?

o Uwaga: Historycznie rzecz biorąc, termin „szkło” jest

zarezerwowane do materiałów amorficznych otrzymanych
wskutek szybkiego ochłodzenia cieczy. Materiał amorficzny,
natomiast, oznacza dowolne ciało stałe o nieperiodycznej sieci
atomów.

2

Temperatura

Obj

ęto

ść

w

ła

ściwa

T

m

T

g

szkło

ciec

z

Przechłodzona ciecz

Krystaliczne ciało stałe

Jak otrzymać szkło:

Historia

o Początek był, być może,

taki: w części Syrii
(Phoenicia), blisko Judei, u
podnóża góry Carmel i
ujścia rzeki Bellus (koło
Ptolemais) są mokradła.
Piasek jest tam niezwykle
czysty. Pewnego razu rozbił
się tam statek kupiecki
wiozący natron [węglan
sodu].

3

Historia

o Kupcy znaleźli się na brzegu i aby ugotować posiłek

użyli kawałków natronu ze statku (nie było w pobliżu
kamieni i aby postawić garnek na ognisku, użyli
kawałków natronu). Piasek na brzegu mieszał się z
palącym się natronem i strumienie przezroczystej
cieczy zaczęły wypływać z ogniska: był to początek
technologii szkła.

o (Isidore of Seville, Etymologies XVI.16. Translation by Charles Witke.)

o Technologia szkła została odkryta najprawdopodobniej w

Mezopotamii, w rejonie obecnie znanym jako Irak i Syria.
Około 3300 lat temu, tajemne "instrukcje" jak budować
piece i jak wytapiać szkło zostały zapisane na glinianych
tabliczkach pismem obrazkowym. Instrukcje te były
później kopiowane przez całe wieki.

Historia

4

Historia

~ 3000

pne

Wytwarzanie szkła na Kaukazie,

początki barwienia szkła

~ 1480

pne

Pojawienie się szkła w Egipcie

Barwienie za pomocą domieszek

takich jak Cu, Fe, Mn, Al

~ 630

pne

Pierwszy “podręcznik” wytwarzania

szkła (Asyria)

~ 900

pne

Wprowadzenie przemysłu szklarskiego

do Syrii i Mezopotamii

~ 250

pne

Odkrycie technologii dmuchania szkła

(Fenicjanie)

o 50 ne (czasy Juliusza Cezara): Rozwinięcie technologii

wydmuchiwania szkła

Historia

5

~70

Rzymianie wprowadzają produkcję szkła do
Europy (Hiszpania, Francja, Italia)

79

Pliniusz opisuje produkcję szkła oraz legendy
jego odkrycia

100

odlewanie szkła w formach

591

Pierwsze wzmianki o szybach okiennych (w
kościołach)

1180

Pierwsze szyby w domach mieszkalnych.

Historia

Historia

1453 Tajemnice

produkcji

szkła docierają z Bizancjum do

Wenecji

1834 Pierwsze teorie dotyczące szkła kwarcowego (Leng)

1859 Pierwsza

półautomatyczna maszyna do produkcji butelek

1925 Metoda "Pittsburgh" wytwarzania szyb

1967 Metoda odlewania szyb na stopionej cynie

1970 Produkcja

włókien optycznych

1983 Technologia

sol-gel

6

Skład szkła

o Głównym składnikiem szkła ( zwykłego) jest SiO

2

Si4+

O2-

Nie tylko SiO

2

tworzy szkło:

o Pierwiastki szkłotwórcze : te, które w związkach z

tlenem tworzą sieć wielościanów; mają liczbę
koordynacyjną 3 lub 4 (Si, B, P, Ge; As .). Szkło
tworzą również inne tlenki, jak Bi

2

O

3

, CuO.

7

Skład szkła (tlenkowego)

o Szkło, oprócz pierwiastków szkłotwórczych, zawiera

najczęściej jeszcze inne pierwiastki

Glass Type

Rough Percent Composition by Mass

SiO

2

Na

2

O

CaO

B

2

O

3

Al

2

O

3

K

2

O

PbO

soda-lime

70

20

10

bottles, windows (ancient and modern)

inexpensive, limited resistance to heat and chemicals

borosilicate

80

5

12

lab glass, bakeware, industrial pipe
good resistance to thermal shock and chemicals

aluminosilicate

55

18

10

14

fiberglass, top-of-stove ware
excellent resistance to heat and chemicals

lead silicate

55

13

29

"crystal", art glass, TV tubes
easy to form, cut, engrave, stops radiation

high silica

96-100

special uses
high heat (1500 C) resistance, UV-transparency

8

Struktura szkła (tlenkowego)

„ciągła przypadkowa sieć”

• Zachariesen 1933

• Szkło jest zbudowane jak ciągła przypadkowa sieć, w

której atomy są rozłożone tak jak w cieczy. Spełnione są
zazwyczaj następujące cztery reguły:

1°

) atom tlenu może być połączony z najwyżej dwoma innymi

atomami;

2°) liczba koordynacyjna innych atomów jest zazwyczaj mała (

≤4);

3°) wielościany koordynacyjne Si-O (lub inne) połączone są między

sobą narożami;

4°) wielościany tworzą trójwymiarową strukturę.

9

Elementem podstawowym szkła kwarcowego (podobnie jak
krystalicznego kwarcu) jest czworościan SiO

4

-4.

Liczba

koordynacyjna krzemu wynosi 4, zgodnie z 2 regułą
Zachariesena.

Si4+

O2-

Struktura szkła (tlenkowego)

Czworościany są ze sobą połączone narożami:

Struktura szkła (tlenkowego)

uporządkowanie
bliskiego zasięgu

10

Inne pierwiastki w strukturze szkła:

o Modyfikatory: te, które przerywają sieć wielościanów

(Na, Ca, Ba, K.) z liczbą koordynacyjną

≥6

o Stabilizatory sieci: te, które ani nie tworzą ani nie

przerywają sieci (Al, Li, Zn, Mg, Pb ..) liczba
koordynacyjna 4 i 6

Si 4+

Na +

O2-

Przykład: szkło sodowe

11

Właściwości szkła

Temperatura

Obj

ęto

ść

w

ła

ści

wa

szkło

T

g

T

g

:

Temperatura

przejścia do fazy
szklistej („temperatura
zeszklenia”) jest to
temperatura, w której
ciało amorficzne
wykazuje zmianę
nachylenia zależności
objętości właściwej od
temperatury.

Przykłady:

o Szkło

o SiO

2

o GeO

2

o polistyren
o Au

0.8

Si

2

o H

2

O

o T

g

o 1430 K
o 820 K
o 370 K
o 290 K
o 140 K

12

Lepkość szkła

W tym zakresie szkło jest
formowane

Powyżej tej lepkości szkło
jest kruche

Powyżej 10

2

szklo jest

cieczą

Relaksują wewnętrzne
naprężenia

Szkło jeszcze zachowuje
kształt

KOLOR SZKŁA

kolor

jon metalu

czerwone

Se lub Au

żółte

Ni

2+

lub Cd

2+

+ S

2-

zielone

Cr

3+

lub Fe

3+

Niebiesko-zielone

Cu

2+

lub Fe

2+

niebieskie

Co

2+

purpurowe

Mn

2+

czarne

Cr

2

O

3

lub MnO

2

+ NiO

bursztynowe

Fe

3+

+ S

2-

+ C

białe (opal)

CaF

2

lub NaCl

rozdyspergowane w szkle

13

Wytwarzanie szkła (zwykłego)

Wytwarzanie szkła: ogólnie

•czysty SiO

2

topi się powyżej 1700

O

C

•Zmieszany z sodą (tlenek lub węglan sodu)
topi się w 900

O

C ale jest rozpuszczalne w

wodzie!

•Zmieszany z CaO staje się nierozpuszczalne
w wodzie.

•Dlatego właśnie SiO

2

, CaO i Na

2

O są

głównymi składnikami zwykłego szkła.

14

Wczesna technologia

o Rdzeń z błota i gliny o kształcie np. dzbana;
o Po wysuszeniu „owijano go półpłynnymi włóknami

szkła;

o Następnie znowu go ogrzewano i ceramicznym

narzędziem wygładzano;

o Na koniec wydobywano rdzeń ze środka.

Wytwarzanie szkła: nieco później

Obecnie, przedmioty szklane są wytwarzane trzema

głównymi metodami:

1. Wydmuchiwanie szkła

2. Prasowanie

3. Wytwarzanie szyb

4. Wytwarzanie włókien

15

„metoda Pitsburgh”:

Układ precyzyjnych wałków

wyciąga warstwę szkła

pionowo do góry. Po usunięciu

roztopionej cieczy, wałki nadal

się obracają i warstwa cała

wędruje go góry, gdzie jest

cięta na odpowiednie kawałki.

Wytwarzanie szyb; „Pitsburgh process”:

Stopione szkło o temperaturze 1500

o

C, tworzy ciągłą warstwę, która
wpływa na stopioną cynę. Warstwa
szkła ma grubość od 2 do 12 mm.
Temperatura szkła stopniowo maleje
i warstwa przybiera kształt
równoległościennej, wstęgi.

Wytwarzanie szyb na stopionej cynie

16

Wytwarzanie szyb

1.

Szkło wewnętrznie naprężone ma lepsze

właściwości mechaniczne: zewnętrzna
powierzchnia zostaje ściśnięta, wewnętrzna -
rozciągnięta;

Wzmacnianie szkła

17

Wzmacnianie szkła

o Jak to się robi:

• Szkło ogrzewa się do temperatury około Tg
• Ochładza się w powietrzu lub oleju
• Powierzchnia ochładza się szybciej niż części wewnętrzne
• Gdy wewnętrzne części się ochładzają do temperatury

pokojowej, powierzchnia już jest zimna i sztywna. Rozmiary
nie mogą się dopasować: wnętrze jest rozciągane przez
powierzchnię, a powierzchnia ściskana przez wnętrze.

further cooled

before cooling

surface cooling

tension

compression

compression

hot

hot

cooler

cooler

Wzmacnianie szkła

Naprężenia hamują rozprzestrzenianie się
pęknięcia

18

Podobny efekt można uzyskać metodą

chemiczną:

Wymiana jonów Na

+

na K

+

na powierzchni.

Większe K

+

powodują ściśnięcie zewnętrznej

powierzchni.

Wzmacnianie szkła

Wzmacnianie szkła

o Szkło umieszcza się w stopionej soli zawierającej jony

K

+

(np. KNO

3

przez 12 godzin w 500 °C).

o Dyfuzja powoduje wymianę jonów sodu na K

+

19

Wzmacnianie szkła

o Laminowanie szkła. Polega na umieszczeniu warstwy

polimeru pomiędzy warstwami szkła (minimum dwie).

Wzmacnianie szkła

o Laminowanie szkła. Są dwa

sposoby wytwarzania szkła
laminowanego:

• 1.

Jak na zdjęciach, czyli

umieszczenie polimeru pomiędzy
warstwy szkła i sprasowanie całego
układu; polimer (PVB ma zazwyczaj
grubość 0.38 mm, w szybach
samochodowych: 0.76 mm)

• 2.

Wlanie ciekłego polimeru

między szyby (1-1.5mm)

20

Wzmacnianie szkła

o Szkło kuloodporne:
o składa się z wielu

warstw różnych

materiałów,

połączonych ze sobą

w wysokiej

temperaturze.

Kryształy

o Proces cięcia szkła polega na dociskaniu szklanego przedmiotu

do wirującego koła (kamienne lub stalowe). Koło wycina rowki o

prostych, ostrych krawędziach. Dzięki temu szkło jest bardziej

połyskujące (więcej powierzchni odbijających światło).

o Najlepszy efekt otrzymuje się w szkle zawierającym dużo tlenku

ołowiu.

o „wynalezione” przez George’a Ravenscrofta (Anglia, około

1676).

21

Butelki

o Szklane butelki wytwarzano w czasach przed-

Rzymskich, używając techniki owijania stopionego szkła
wokół formy z gliny i trawy.

o Rzymianie wynaleźli dmuchanie szkła i wytwarzali

szklane butelki w wielkich ilościach.

Szkło w bąbelki

o Technika dekorowania szkła stosowana przez wielu

wytwórców szkła.

o Można bąbelki wprowadzać dodając do stopionego

szkła związki chemiczne, które reagując wytwarzają
bąble.

o Pojedyncze bąble można wprowadzić za pomocą

szpikulca.

22

Szkło fluoryzujące

o Dowolne szkło, które zawiera uran.

Szkło opalizujące

o Szkło, które w tych miejscach, gdzie warstwa szkła jest

gruba chłodzi się powoli, dzięki czemu zachodzi
krystalizacja i szkło staje się matowe.

23

Szkło fotochromatyczne

Szkło fotochromatyczne zawiera AgCl i CuCl. Są one

równomiernie rozłożone w objętości szkła.

Pod wpływem światła zachodzi utlenianie i redukcja AgCl:
Cl

-

Cl + e

-

Ag

+

+ e

-

Ag

Szkło fotochromatyczne

o Atomy srebra aglomerują tworząc grupy, które

absorbują światło i powodują pociemnienie szkła.

o Stopień zaciemnienia zależy od intensywności światła.

Proces ten jest bardzo szybki.

24

Szkło fotochromatyczne

o Aby proces foto-pociemnienia szkła był użyteczny, musi

być odwracalny. Obecność CuCl powoduje

odwracalność w następujący sposób:

o Atomy Cl utworzone wskutek oświetlenia teraz ulegają

redukcji, a srebro utlenianiu

o Cl + Cu

+

Cl

-

+ Cu

2+

o Cu

2+

+ Ag Ag

+

+ Cu

+

Witraże

Wytwarzanie witraży prawie się nie zmieniło od 12-go wieku. Witraż
składa się z fragmentów kolorowego szkła połączonych w całość za
pomocą ołowiu. Szczegóły dodatkowo się maluje, a następnie wypala.

25

Witraże

Początkowo szczegóły twarzy, rąk, stroju i inne były malowane na
szkle tylko czarną i brązową farbą.

Figura
namalowana na
szkle (1340)

Witraże

Około roku 1300 odkryto żółty barwnik. To umożliwiło barwienie
białego szkła na kolor żółty, niebieskiego na zielony i było bardzo
pomocne w barwieniu włosów, koron i aureol.

XV wiek

26

Włókna optyczne

o Włókno optyczne: cienkie i giętkie włókno zdolne do

przewodzenia światła. Składa się z bardzo cienkiego rdzenia
otoczonego koncentrycznymi warstwami szkła i innych
materiałów.

o Szkło musi być

bardzo przezroczyste

core

cladding

jacket

light

θ

c

(a) Geometry of optical fiber

(b) Reflection in optical fiber

Figure 3.44

Leon-Garcia & Widjaja: Communication Networks

Copyright ©2000 The McGraw Hill Companies

Włókna optyczne

27

Współczynnik załamania może się zmieniać w

sposób skokowy bądź stopniowo:

54

Przezroczystość szkła

o Od 3000 pne Egipcjanie i

Fenicjanie zaczęli
poszukiwanie sposobów
polepszenia
przezroczystości szkła....
Przed 1966 osiągnięto
pewne plateau w rozwoju
przezroczystości;

28

55

Przezroczystość szkła

o Dopiero prace prowadzone w

latach 1970 -1980 (Bell

Laboratories) spowodowały,

że szkło stało się 10 000 razy

bardziej przezroczyste niż w

1966.

o Dzięki temu, włókno może

mieć średnicę tylko 0.01 mm.

Wytwarzanie

o SiCl

4

+ O

2

----------> SiO

2

+ 2 Cl

2

Szkła światłowodowego nie robi się z piasku.

29

Wytwarzanie

2. Wyciąganie włókna:

1. wytwarzanie szkła i wstępna
obróbka

Z kolei zmianę współczynnika załamania osiąga

się dzięki:

o Dodaniu germanu (też jako czterochlorek). German ma o 18

elektronów więcej niż Si jest domieszką, która zwiększa n, nie
zmieniając współczynnika absorpcji.

o Dodatek boru lub fluoru zmniejsza współczynnik załamania.

30

Na marginesie: inne zaawansowane materiały w

światłowodzie:

Szkło metaliczne

Stop amorficzny dwu- lub wieloskładnikowy, w którym metal jest

głównym składnikiem, otrzymany przez bardzo szybkie
chłodzenie (10

3

- 10

6

K/s)

• Produkuje się je najczęściej przez wylanie cienkiej warstwy stopu na

szybko odprowadzające ciepło podłoże.

• Można też wylewać stop na wirującą tarczę (90 m/s).
• Po raz pierwszy szkło metaliczne otrzymano w 1960 roku

31

Szkło metaliczne -

własności

Szkło metaliczne

o W 1990, naukowcy otrzymali szkło metaliczne już nie

tylko w postaci cienkiej warstwy (nie mikrometry, tylko

centymetry przy szybkościach chłodzenia 100-1 K/s).

Przykłady:

¾

Rodzina Zr-Ti-Cu-Ni-Be BMG otrzymana przez
Johnsona i Pekera

¾

Vitreloy 1 : Zr

41.2

Ti

13.8

Cu

12.5

Ni

10.0

Be

22.5

32

Struktura szkła metalicznego (Vitreloy 1)

o Zbudowane jest z atomów znacznie różniących się

między sobą - zmniejsza to tendencją do krystalizacji.

Figure 1b. Topological atomic size comparsion of species in

Vitreloy 1 bulk metallic glass

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

0.1

0.11

0.12

0.13

0.14

0.15

0.16

0.17

Atomic Radius (nm)

A

tom

ic

C

o

mposti

ti

on

(at

%

)

Zr41.2Ti13.8Cu12.5Ni10Be22.5

Właściwości

o Granica odkształcenia

sprężystego 2% !

Image courtesy of Liquidmetal golf

33

Szkło metaliczne -

zastosowania

o Głównie - wykorzystujące własności magnetyczne:

• Rdzenie transformatorów;
• Głowice magnetyczne;
• Przetworniki magnetostrykcyjne;
• Elastyczne ekrany magnetyczne;

Szkło metaliczne -

zastosowania

o Wykorzystujące własności fizyczne i mechaniczne

• Wzmocnienie zbiorników ciśnieniowych;
• Węże, rury, pasy;
• „tkaniny” ekranujące przed interferencją;
• Ostrza;
• Folia łącząca elementy stalowe i stopy niklu w:

• Wymiennikach ciepła;
• Bateriach Ni-Cd;
• Rozrusznikach serca.

34

Tworzywa szklano-ceramiczne

•Szkło można skrystalizować, wygrzewając je, ale staje się ono wtedy
kruche i pęka.
•Dodanie zarodków krystalizacji, takich jak Ag or TiO

2

powoduje, że

krystalizowane szkło jest bardzo wytrzymałe i odporne na wysoka
temperaturę
•Stosuje się w naczyniach kuchennych, konwerterach katalitycznych itd..

SYNTEZA SOL-ŻEL

o Powstawanie aerożelu przebiega w dwóch głównych

etapach:

• tworzenie mokrego żelu

• suszenie

35

SYNTEZA SOL-ŻEL

Większość krzemowych aerożeli wytwarza się z

Si(OCH

3

)

4

lub Si(OCH

2

CH

3

)

4

.

Typowa reakcja:

Si(OCH

2

CH

3

)

4

+ 2H

2

O = SiO

2

+ 4HOCH

2

CH

3

Ta reakcja najczęściej przebiega w etanolu i w obecności

katalizatora (np. HCl).

SYNTEZA SOL-ŻEL

o W rezultacie reakcji hydrolizy powstaje SOL. Jest to

układ rozdyspergowanych koloidalnych cząstek w
cieczy (koloid : cząstki o rozmiarze 1-1000nm, tzn. 10

3

-

10

9

atomów)

36

SYNTEZA SOL-ŻEL

W miarę postępowania reakcji polimeryzacji SiO

2

(kondensacja) SOL przekształca się w sztywny ŻEL. W
tym stanie, żel jest wyjmowany z formy.

SYNTEZA SOL-ŻEL

o Ostatnim, najważniejszym etapem wytwarzania aerożelu

jest jego suszenie w warunkach nadkrytycznych.

37

WŁAŚCIWOŚCI AEROŻELI

o Większość właściwości aerożeli wynika z ich z bardzo

dużej porowatości. Aerożele składają się w około 95% z
powietrza (od 85% do 99.87%).

o Średnia średnica porów: 20 nm, wielkość cząsteczek: 2-

5 nm.

WŁAŚCIWOŚCI AEROŻELI

o Mała gęstość 0.003-0.35 g/cm

3

, średnio gęstość jest

około 0.1 g/cm

3

. Dla porównania zwykłe szkło ma

gęstość 2.4-2.8 g/cm

3

.

o Porowatość wiąże się również z ogromną powierzchnią

wewnętrzną (600-1000 m

2

/g).

38

WŁAŚCIWOŚCI DIELEKTRYCZNE

o Współczynnik załamania

światła: 1.05-1.1;

o Stała dielektryczna: 1.1

o Obie wielkości są

niezwykle małe jak na
ciało stałe.

WŁAŚCIWOŚCI MECHANICZNE

o Moduł Younga 10

6

-10

7

N/m

2

o Wytrzymałość na rozciąganie 16 kPa
o Prędkość dźwięku w aerożelu: 100m/s

o Wszystkie 3 wielkości są niezwykle małe w porównaniu

ze zwykłym szkłem (np. E jest 10

4

razy mniejsze).

39

WŁAŚCIWOŚCI MECHANICZNE

o Wbrew pozorom‚ aerożele mają interesujące

właściwości mechaniczne jako materiały absorbujące
energię uderzeniową. Stosuje się je w kaskach.

WŁAŚCIWOŚCI MECHANICZNE

o W czasie uderzenia zostają zrywane wiązania jedno po drugim.

Wewnątrz aerożelu ten proces trwa dość długo (i o to
chodzi).Dodatkowo część energii jest zużywana na sprężenie
powietrza z porów.

polistyren

40

WŁAŚCIWOŚCI TERMICZNE

o Zachowują swoje właściwości

do temperatury 500ºC;

o Temperatura topnienia

1200ºC;

o Typowy aerożel ma

przewodność cieplną
~0.017 W/mK (bardzo małą).

WŁAŚCIWOŚCI TERMICZNE

o Izolacja termiczna to jedno z głównych zastosowań

aerożeli. Aerożele izolują około 3-7 razy lepiej niż szkło 2-
4 razy lepiej niż styropian.

o Wykorzystuje się je do izolacji płynów kriogenicznych

41

WŁAŚCIWOŚCI TERMICZNE

o Głównym mechanizmem przewodzenia ciepła jest

transport za pośrednictwem gazów poruszających się
poprzez pory.

o Zmniejszenie przewodnictwa termicznego można

osiągnąć przez zwiększenie drogi swobodnej gazu
wypełniającego pory w stosunku do wielkości porów.

WŁAŚCIWOŚCI TERMICZNE

o Trzy sposoby obniżenia przewodności termicznej:

• wypełnienie aerożelu gazem o mniejszej masie molowej;
• zmniejszenie porów;
• obniżenie ciśnienia;

niepraktyczne

42

WŁAŚCIWOŚCI TERMICZNE

o Obniżenie ciśnienia w wielu zastosowaniach ma sens

(np. termosy)

wystarczy obniżyć
ciśnienie do 50 torów (do
tego celu wystarczy
torebka foliowa)

Zastosowania

o Do aerożeli można dodawać

różne inne pierwiastki
otrzymując w ten sposób np.
różne kolory.

Cu

Ni

Fe

2

O

3

C

43

Zastosowania w medycynie

o Kapsułki aerożelu zawierające substancje aktywne

stopniowo je uwalniają jednocześnie zabezpieczając
przed zbyt dużym kontaktem z tkankami.

Zastosowania

Przezroczyste
warstwy
ceramiczne na szkle

44

Zastosowania

o Najstarszym zastosowaniem technologii

sol-gel są cienkie warstwy. Pierwszy

patent: Jenaer Glaswer Schott & Gen.

w 1939. Obecnie:

Zastosowania: pył kosmiczny

o Sonda Stardust wykorzysta

aerożel do zbierania pyłu

kosmicznego.

o Gdy cząstka pyłu uderza w

aerożel, zagłębia się w nim,

stopniowo zwalniając, i

pozostawia podłużny ślad mniej

więcej 200 razy dłuższy niż

średnica cząstki.

45

Zastosowania

o Tak wygląda cały

detektor.

o Jedna strona

kolektora będzie
skierowana w
stronę komety Wild
2, druga- będzie
zbierać
międzygwiezdny pył
kosmiczny.

Zastosowania

o Dodając drobiny

ferromagnetyka otrzymujemy
materiał magnetyczny (tutaj jest
to tlenek żelaza). Podobnie
można otrzymać aerożel
ferroelektryczny.

46

Zastosowania

o Naukowcy otrzymali super lekkie magnesy zbudowane

z aerożeli, do których dodano bardzo małe cząstki
magnetyczne (Nd

2

Fe

14

B). Nano-drobiny magnetyczne

były w czasie syntezy orientowane w polu
magnetycznym. Magnesy te są przezroczyste.