181

Barbara Nowak

Energochłonność budynków w Polsce

1.

Struktura zużycia energii w budynkach mieszkalnych w Polsce kształtuje się
następująco:

•

Ogrzewanie i wentylacja

71%

•

Przygotowanie ciepłej wody użytkowej

13%

•

Przygotowanie posiłków

9%

•

Oświetlenie i urządzenia elektryczne

7%

2.

Zużycie energii w budynkach mieszkalnych:

a)

na cele ogrzewania

Analizy wykazują, że standard energetyczny budynków w Polsce jest przede
wszystkim zależny od wieku budynku.
Wskaźniki zapotrzebowania na ciepło w zależności od wieku budynku kształtują się
następująco:

Lata budowy budynków Średni wskaźnik zużycia

energii cieplnej kWh/m

2

rok

do 1966

240 - 350

1967 - 1985

240 - 280

1985 - 1992

160 - 200

1993 - 1997

120 – 160

Obecnie (od 1998)

90 - 120

Powyższe różnice zużycia ciepła wynikają ze zmieniających się przepisów i norm
budowlanych obowiązujących w latach budowy budynków, a podanych w tabeli poniżej:

Lata
budowy
budynków

Przepis i data
wprowadzenia

Wymagany współcz.
przenikania ciepła „U”[W/m

2

x K] dla ściany zewnętrznej

Przeciętne roczne
zużycie ciepła na
ogrzanie 1 m

2

pow.

użytk. [ kWh/rok]

do 1966

Prawo budowlane
a) w środkowej i wschodniej
cz.Polski mur 2 cegły
b) w zachodniej cz. Polski mur
z 1

1

/

2

cegły

1,16

1,40

240 – 280

300 - 350

1967 - 1985 PN-64/B-03404 od 1.01.1966r.

PN-74/B-02020 od 1.01.1976r.

1,16

240 - 280

1985 - 1992 PN-82/B-02020 od 1.01.1983r.

0,75

160 - 200

1993 - 1997 PN-91/B-02020 od 1.01.1992r.

0,55

120 - 160

po 1998

Rozp.Min.Spraw Wewn. i Adm.
z 30.09.1997r.
Rozp.Min. Inf.z 12.04.2002r.
w sprawie war.techn. jakim
powinny odp.budynki i ich usyt.

0,30 – 0,50 (bud. jedn.)

E≤E

o

(bud. wielor.)

(Eo –graniczny wskaźnik
sezonowego zapotrzebowania
ciepła w kWh/m

3

/rok)

90 - 120

182

Dla porównania, zużycie ciepła w obecnie budowanych budynkach mieszkalnych
(z tendencją dalszego ograniczenia):

•

w Niemczech 50 - 100 [ kWh/ m

2

rok]

•

w Szwecji 30 - 60 [ kWh/ m

2

rok]

Jak widać, wymagania ochrony cieplnej w Polsce były stopniowo zaostrzane, jednakże
w dalszym ciągu obecne zużycie ciepła na ogrzewanie należy ocenić jako bardzo wysokie,
z przyczyn:

•

Ś

ciany i dachy, a także okna i drzwi mają niewystarczającą izolacyjność cieplną.

Zbyt wysokie wartości współcz. przenikania ciepła „U”, ponadto występują liczne
mostki cieplne, co powoduje nadmierne straty ciepła.

•

Kształt bryły budynków i ich usytuowanie są często niekorzystne z punktu widzenia
strat ciepła (brak należytej uwagi w procesie projektowania)

•

Sprawność energetyczna źródeł ciepła w licznych przypadkach bardzo niska
(kotłownie wbudowane i osiedlowe z kotłami starego typu)

•

Duże straty ciepła na przesyle w sieciach ciepłowniczych i instalacjach c.o.
(niewystarczająca izolacja termiczna)

•

W znacznej części instalacji brak automatycznej regulacji

•

Brak możliwości i motywacji oszczędzania ciepła przez użytkowników (brak urządzeń
regulacyjnych, indywidualnych podzielników kosztów, itp.)

Istnieje więc potrzeba powszechnych działań zmierzających do obniżenia zużycia ciepła
i kosztów ogrzewania budynków nowo wznoszonych i istniejących.
Powyższe ściśle związane jest z aspektem ochrony środowiska, tym bardziej że
podstawowym paliwem wykorzystywanym do produkcji ciepła dla potrzeb grzewczych
budynków w Polsce jest węgiel kamienny, co obrazuje tabela jak niżej.

Tabela. Struktura nośników energii wykorzystywanych na potrzeby ogrzewania [%]

Nośnik energii

Dania

Francja

Niemcy

Holandia

Wielka

Brytania

Polska

Węgiel
kamienny

0

2

5

0

9

62

Drewno
opałowe

7

25

2

3

1

2

Paliwa
węglowodorowe

43

56

82

80

83

13

Energia
elektryczna

6

11

5

16

7

1

Ciepło sieciowe

38

5

7

2

0

22

Inne

5

0

0

0

0

0

Tabela. Efektywność wykorzystania energii dla potrzeb grzewczych

Efektywność
ogrzewania

Dania

Francja Niemcy

Holandia

Wielka
Brytania

Polska

Zapotrzebowanie

na

energię do ogrzewania
[kJ/m

2

x stopniodzień]

151

247

250

256

180

318

183

b)

na cele przygotowania ciepłej wody użytkowej

Wielkość zużycia c.w.u. w budownictwie mieszkaniowym zależna jest głównie od:

•

wyposażenia technicznego mieszkań

•

pory roku

•

ilości domowników i ich wieku.

Zużycie wody (zimnej i ciepłej razem) w przeciętnym gospodarstwie domowym uległo
w ostatnich latach znacznemu zmniejszeniu. W roku 1990 przyjmowano ok. 180 - 200
l/osobę/dobę, a obecnie zgodnie z Rozp. Min. Infr. z 14.01.2002r. w sprawie określenia
przeciętnych norm zużycia wody (Dz. U. nr 8, poz.70) – od 30 do 160 l/osobę/dobę,
w zależności od wyposażenia mieszkań (wodociąg, kanalizacja, WC, łazienka, źródło
przygotowania c.w.u., itp.). Ilość c.w.u. przyjmowana przy projektowaniu urządzeń
i instalacji c.w.u. wynosi 110 – 130 l/osobę/dobę.
Wg danych rzeczywistych dobowe zużycie c.w.u. w bud. jednorodzinnych wynosi ok. 35
l/osobę/dobę, a w bud. wielorodzinnych ok. 48 l/osobę/dobę (dot. zużycia wody o temp.
60

o

C; ilość wody wykorzystywana praktycznie o temp. ok. 35

o

C jest o ok. 50% większa).

Zmniejszenie zużycia wody spowodowane jest powszechnym stosowaniem wodomierzy
(analizy zużycia wody w mieszkaniach wykazały, że ilość zużywanej wody po
zamontowaniu wodomierzy malała od 10 do 35%), a także coraz powszechniej stosowaną
armaturą wodooszczędną przy bateriach umywalkowych i prysznicach ( np. perlator
zamontowany na końcu rączki prysznica miesza wodę z powietrzem dając możliwość
zmniejszenia zużycia wody od 15 % do 50%).

c)

energia elektryczna

o

ś

wietlenie

22%

komputer

17%

lodówka

19%

ż

elazko

3%

inne

7%

sprz

ę

t audio

1%

odkurzacz

4%

TV+video

5%

pralka

5%

czajnik

6%

kuch.mikrofalowa

10%

suszarka do włosów

1%

Rys. 1. Struktura zużycia energii elektrycznych dla potrzeb gospodarstw domowych w Polsce
(2001 r.)

Zużycie energii elektrycznej w gospodarstwach domowych wynosi ok. 15% zużycia
krajowego (na wszystkie potrzeby).
Produkcja energii elektrycznej odbywa się głównie w elektrowniach opalanych
energetycznym węglem kamiennym i jej użytkowanie związane jest ze znacznym
zanieczyszczeniem powietrza (1 kWh energii elektrycznej to emisja 1,0 - 1,2 kg CO

2

).