Monopol:
przedsiębiorstwo jest dawcą cen
jeden producent
produkt nie ma substytutów
istnieją bariery wejścia
Popyt na produkty lub usługi monopolisty nie zależy od cen innych produktów lub usług.
Źródła powstania monopolu:
pozarynkowe
decyzje rządowe (infrastruktura): prawo własności, prawo patentowe
okoliczności związane z ograniczo
rynkowe
innowacje – nowe potrzeby nabywców, nowe produkty lub usługi
w wyniku „gry rynkowej” wykorzystanie przewagi konkurencyjnej
Warunkiem koniecznym do istnienia monopolu jest brak substytutów.
Monopol czysty – 100% dostaw od jednego dostawcy.
Monopolista przejmuje część nadwyżki konsumenta.
Wskaźniki pomiaru siły monopolu:
wskaźnik cenowej elastyczności popytu
wskaźnik mieszanej elastyczności cenowej popytu
indeks monopolu Lernera
wskaźnik Rothschilda
Wskaźnik Lernera (stopa marży zysku):
=
−
= −
1
L – wskaźnik Lernera
P – cena rynkowa
e – współczynnik elastyczności cenowej popytu
W konkurencji doskonałej P = MC L=0. Firmy w konkurencji doskonałej nie mają żadnej siły rynkowej.
Dodatnie wartości indeksu Lernera wskazują na istnienie siły rynkowej. Im większa wartość, tym większa siła
rynkowa przedsiębiorstwa. W przypadku monopolu, indeks Lernera wynosi = , gdzie to wartość cenowej
elastyczności popytu. Indeks Lernera nigdy nie przekracza 1, ponieważ koszt krańcowy MC jest zawsze
nieujemny.
Wskaźnik Rothschilda:
=
- kąt zawarty między prostą dd’ (popyt przedsiębiorstwa) a pp’
- kąt zawarty między prostą DD’ (popyt rynkowy) a pp’
Przykłady barier wejścia:
różnicowanie produktu – firma produkuje wyraźnie zróżnicowany wyrób, a konsument łączy go z
określoną marką, to nowej firmie będzie bardzo trudno przebić się na ten rynek
kontrola nad zasobami naturalnymi – gdy przedsiębiorstwo zarządza podażą ważnych czynników
wytwórczych, to może odmówić dostępu do nich potencjalnym konkurentom
patenty, prawa autorskie, znaki firmowe i inne bariery prawne – pozycja monopolowa może być
chroniona np. poprzez patenty, prawa autorskie czy też różne inne formy zezwoleń
bariery strategiczne
