Monopol:



przedsiębiorstwo jest dawcą cen



jeden producent



produkt nie ma substytutów



istnieją bariery wejścia

Popyt na produkty lub usługi monopolisty nie zależy od cen innych produktów lub usług.

Źródła powstania monopolu:



pozarynkowe



decyzje rządowe (infrastruktura): prawo własności, prawo patentowe



okoliczności związane z ograniczo



rynkowe



innowacje – nowe potrzeby nabywców, nowe produkty lub usługi



w wyniku „gry rynkowej” wykorzystanie przewagi konkurencyjnej

Warunkiem koniecznym do istnienia monopolu jest brak substytutów.

Monopol czysty – 100% dostaw od jednego dostawcy.

Monopolista przejmuje część nadwyżki konsumenta.

Wskaźniki pomiaru siły monopolu:



wskaźnik cenowej elastyczności popytu



wskaźnik mieszanej elastyczności cenowej popytu



indeks monopolu Lernera



wskaźnik Rothschilda

Wskaźnik Lernera (stopa marży zysku):

=

−

= −

1

L – wskaźnik Lernera
P – cena rynkowa
e – współczynnik elastyczności cenowej popytu

W konkurencji doskonałej P = MC  L=0. Firmy w konkurencji doskonałej nie mają żadnej siły rynkowej.
Dodatnie wartości indeksu Lernera wskazują na istnienie siły rynkowej. Im większa wartość, tym większa siła
rynkowa przedsiębiorstwa. W przypadku monopolu, indeks Lernera wynosi = , gdzie to wartość cenowej
elastyczności popytu. Indeks Lernera nigdy nie przekracza 1, ponieważ koszt krańcowy MC jest zawsze
nieujemny.

Wskaźnik Rothschilda:

=



- kąt zawarty między prostą dd’ (popyt przedsiębiorstwa) a pp’



- kąt zawarty między prostą DD’ (popyt rynkowy) a pp’

Przykłady barier wejścia:



różnicowanie produktu – firma produkuje wyraźnie zróżnicowany wyrób, a konsument łączy go z
określoną marką, to nowej firmie będzie bardzo trudno przebić się na ten rynek



kontrola nad zasobami naturalnymi – gdy przedsiębiorstwo zarządza podażą ważnych czynników
wytwórczych, to może odmówić dostępu do nich potencjalnym konkurentom



patenty, prawa autorskie, znaki firmowe i inne bariery prawne – pozycja monopolowa może być
chroniona np. poprzez patenty, prawa autorskie czy też różne inne formy zezwoleń



bariery strategiczne

Dyskryminacja cenowa trzeciego stopnia (rodzaju) – podział ze względu na współczynnik elastyczności cenowej
popytu dla określonych grup.

Dyskryminacja cenowa drugiego rodzaju – za każdą kolejną jednostkę płacisz mniej, ale za pierwszą jednostkę
płacisz stosunkowo wysoką cenę.

Dyskryminacja cenowa pierwszego rodzaju – doskonała dyskryminacja cenowa; każdemu konsumentowi
oferuje się produkt w takiej cenie, jaką jest on w stanie (i chce) zapłacić.

B+R przyjmują różne formy:



badań podstawowych i aplikacyjnych



inwencji



innowacji (wdrożenia innowacji)



dyfuzji innowacji