Etyka w biznesie
Prowadz
ą
ca: dr Renata Płoska
Etyka w biznesie
Prowadz
ą
ca: dr Renata Płoska
Tematyka wykładów
Etyka w biznesie – geneza, istota i koncepcje
Firma a jej wła
ś
ciciele: nadzór wła
ś
cicielski
Przedsi
ę
biorstwo a jej pracownicy
Problemy uczciwej konkurencji
Etyka relacji z nabywcami
Relacje rynkowe przedsi
ę
biorstwa: dostawcy
Firma a pa
ń
stwo
Powinno
ś
ci firmy wobec społecze
ń
stwa
Wdra
ż
anie idei społecznej odpowiedzialno
ś
ci firmy
Polecana literatura
Elementy etyki gospodarki rynkowej, red. B.
Pogonowska, PWE, Warszawa 2004
M. Rybak, Etyka mened
ż
era – społeczna
odpowiedzialno
ść
przedsi
ę
biorstwa, PWN
Warszawa 2004
B. Klimczak, Etyka gospodarcza,
Wydawnictwo AE we Wrocławiu, Wrocław
2003
Moralność
odnosi si
ę
do stosunku człowieka z innymi
Zespół norm, ocen i wzorców post
ę
powania,
które reguluj
ą
stosunki mi
ę
dzy jednostkami,
mi
ę
dzy jednostk
ą
a grup
ą
oraz mi
ę
dzy
grupami
Formy świadomości moralnej
Oceny
Normy
wzór zachowania członków
grupy, oczekiwany w stosunku
do okre
ś
lonej sytuacji
przykłady:
w obronie biologicznego istnienia
–
nie zabijaj!
w obronie zaufania
–
nie kłam!
Etyka
Nauka o moralno
ś
ci zajmuj
ą
ca si
ę
opisem,
analiz
ą
i wyja
ś
nianiem rzeczywi
ś
cie
istniej
ą
cej moralno
ś
ci i ustalaniem dyrektyw
moralnego post
ę
powania
Etyczne my
ś
lenie
sumienie
uwarunkowania
społeczne
systemy
warto
ś
ci
wiedza naukowa
obowi
ą
zki
interesy
uwarunkowania
psychiczne
prawo
inne
Wartości
to, co ceni si
ę
bardziej ni
ż
wszystko inne
Systemy etyczne wg źródła norm
moralnych
Etyka autonomiczna
Ź
ródła reguł moralnych
s
ą
w człowieku
etyka I. Kanta
Etyka heteronomiczna
Normy i warto
ś
ci
pochodz
ą
z zewn
ą
trz
etyki religijna (np.
chrze
ś
cija
ń
ska)
Systemy etyczne wg sposobu uzasadniania
sądów i dokonywania wyborów moralnych
Konsekwencjalizm
o istocie naszej
moralno
ś
ci decyduj
ą
skutki naszych działa
ń
Deontologizm
o istocie naszej
moralno
ś
ci decyduje
nasze poczucie
obowi
ą
zku podj
ę
cia
okre
ś
lonych działa
ń
Konsekwencjalizm
Ograniczony
JA
RODZINA
FIRMA
Uniwersalny
WSZYSCY, KTÓRYCH
TO DOTYCZY
Deontologizm
Mieszany
OCENA SAMEGO
CZYNU I JEGO
KONSEKWENCJI
Czysty
KANTYZM
ETYKI RELIGIJNE
Kantyzm
Uzasadnienia słuszno
ś
ci czynów człowiek
powinien szuka
ć
w sobie
Moralne s
ą
działania podejmowane z poczucia
obowi
ą
zku, a nie ze strachu przed
konsekwencjami
Klasyfikacje etyki
analityczna (opisowa) i normatywna
indywidualna i społeczna
ogólna i szczegółowe
to, co by
ć
powinno
to co jest
np lekarska
np religijne
Etyki religijne
Praca – kontynuacja dzieła stworzenia
(Chrze
ś
cija
ń
stwo, Judaizm), słu
ż
ba Bogu (Islam),
droga do wyzwolenia (Buddyzm)
Sukces, bogactwo – nale
ż
y si
ę
od niego uwolni
ć
(Buddyzm), Bo
ż
e błogosławie
ń
stwo (inne religie)
Bezczynno
ść
– droga do wyzwolenia (Buddyzm),
grzech (inne religie)
Ubóstwo – niepo
żą
dane (Judaizm), zalecane
(Buddyzm), neutralne (Chrze
ś
cija
ń
stwo, Islam)
Lichwa - zakazana
Etyka biznesu
Dyscyplina zajmuj
ą
ca si
ę
formułowaniem i
analiz
ą
reguł etycznych w
ś
wiecie
gospodarczym
Poziomy etyki biznesu
Mikro – ludzie
Mezo – organizacje
Makro – gospodarka
Globalny – gospodarka
ś
wiatowa
FIRMA ETYCZNA
post
ę
puj
ą
ca zgodnie z
zasadami etycznymi
FIRMA SPOŁECZNIE
ODPOWIEDZIALNA
firma podejmuj
ą
ca
działania na rzecz
społecze
ń
stwa
Istnieje tylko jeden rodzaj społecznej
odpowiedzialno
ś
ci firm – zwi
ę
kszanie
zysku przy zachowaniu zasad gry
(M. Friedman)
Ź
ródło: M.Friedman, Kapitalizm i wolno
ść
, Centrum im. A. Smitha i Rzeczpospolita, Warszawa 1993
Modele społecznej odpowiedzialności
After profit obligation (A.B. Carroll)
Before profit obligation
Piramida Społecznej Odpowiedzialności
Przedsiębiorstw
Odpowiedzialno
ść
filantropijna
Odpowiedzialno
ść
filantropijna
By
ć
„dobrym obywatelem”.
Odpowiedzialno
ść
etyczna
Odpowiedzialno
ść
etyczna
Zachowywa
ć
si
ę
etycznie.
Odpowiedzialno
ść
prawna
Odpowiedzialno
ść
prawna
Przestrzega
ć
prawa.
Odpowiedzialno
ść
ekonomiczna
Odpowiedzialno
ść
ekonomiczna
Przynosi
ć
zyski.
Poziomy społecznej odpowiedzialności –
before profit obligation
Instytucjonalny – odpowiedzialno
ść
instytucjonalna
Organizacyjny - odpowiedzialno
ść
społeczna
Indywidualny - odpowiedzialno
ść
moralna
Interesariusze
Wszystkie jednostki i grupy, które mog
ą
wpływa
ć
na działania lub znajduj
ą
si
ę
pod
wpływem działa
ń
zmierzaj
ą
cych do
realizacji celów przedsi
ę
biorstwa
(Freeman)
Podział interesariuszy (
Clarkson)
Pierwszoplanowi
bez ich stałego
poparcia firma nie
mo
ż
e istnie
ć
pracownicy,
nabywcy
dostawcy
Drugoplanowi
wpływaj
ą
lub znajduj
ą
si
ę
pod wpływem firmy, ale
nie s
ą
z ni
ą
zwi
ą
zani
transakcjami
nie s
ą
istotni dla
zapewnienia jej istnienia
media
Podział interesariuszy
(McEwan)
Zewn
ę
trzni
konkurenci
klienci
dostawcy
organizacje społeczne
Wewn
ę
trzni
mened
ż
erowie
pracownicy
Podział interesariuszy (Mitchell)
- Antyglobali
ś
ci,
ekolodzy
Pilno
ść
Żą
daj
ą
cy
- Adresaci
dobroczynno
ś
ci
firmy
Uprawnienia
Dyskretni
- Zdesperowany
pracownik z broni
ą
Siła
W stanie spoczynku
Interesariusze ukryci
Przykłady
Atrybuty
Kategorie
interesariuszy
Podział interesariuszy (Mitchell) cd.
Terrory
ś
ci,
sabota
ż
y
ś
ci,
nielegalne akcje
strajkowe
Siła i pilno
ść
Niebezpieczni
Społeczno
ść
lokalna,
ś
rodowisko
naturalne
Uprawnienie i
pilno
ść
Zale
ż
ni
Akcjonariusze,
pracownicy, bank,
organy pa
ń
stwowe
Siła i uprawnienie
Dominuj
ą
cy
Interesariusze oczekuj
ą
cy
Podział interesariuszy (Mitchell) cd.
Akcjonariusze
którzy
u
ś
wiadomili
sobie
niegospodarno
ść
zarz
ą
du
Siła, pilno
ść
i
uprawnienia
Interesariusze zupełni
Rzeczywista mapa interesariuszy Shell UK:
Shell
UK
Rada Nadzorcza Shell
Rządy sygnatariusze
konwencji Oslo-Paryż
Naukowcy i konsultanci
pracujący dla Shella
Brytyjski rząd
Organizacje
proekologiczne
Inne koncerny naftowe:
Exxon, Statoil itd..
Dywizje krajowe
Shell
terroryści
Dzierżawcy stacji benz.
Greenpeace
Związki zawodowe
Opinia publiczna
Kościoły
TV
Naukowcy i konsultanci
niezależni
Wpływowa prasa
Greenpeace
(Greenpeace umieszczony 2 razy dla czytelności rysunku)
Ind. przedstawiciele
rządów.