Etyka- to jeden z działów filozofii( filozofia moralności) który ukazuje co jest dobre a co złe. Termin ten pochodzi z jezyka greckiego i w jezyku tym oznacza zwyczaj,obyczaj przyzwyczajenie. Poraz pierwszy pojawilo się w VI.w.p.n.e.
Pojęcie to rozpowszechnił Arystoteles, dla którego etyka to swoisty dla każdego z narodów (społeczności) obyczaj, sposób zycia, ujawniający się w dzialaniu należących do niego jednostek.
Etyka- to także zbiór zasad wyznaczajacy kodeks postepowania wyjaśniający co jest dobre,sluszne a co jest złe, niesłuszne.
Klasyfikacja etyki:
a) ze względu na sposób podejścia do etyki i tradycje jej rozwoju.
1. etyka normatywna (właściwa)- formuuje wypowiedzi o tym jak powinniśmy działac. Zajmuje się normami moralnymi od strony rekomendującej.
2. Etyka opisowa (etologia,deskryptywna)- opisuje i wyjaśnia jakie były i są obyczaje,zachowania i zwyczaje moralne, czyli odp.na pyt. Jak było lub jak jest ?
3. Metaetyka- to nauka o etyce, która bada etyke i odpowiada na pytanie dlaczego tak jest i dlaczego tak być powinno.
b) ze względu na zakres refleksji etycznej i jej przedmiot
1. Mikroetyka- zajmuje się relacjami o charakterze etycznym miedzy ludzmi
2. Makroetyka- zajmuje się problemami etycznymi o charakterze regionalnym i globalnym
3. Etyka molarna- zajmuje się etycznymi problemami ludzi w organizacji, ich moralnością zawodową i postepowaniam firm.(np.etyka ludzi biznesu)
c) ze względu na szczegółowość i ogolność podejmowanych problemów moralnych i uzasadnień głoszonych norm i zaleceń
1.etyka ogolna- to filozoficzna reflekcja nad kategoriami takimi jak dobro, powinność, sumienność, uczciwość.
2.etyka szczegółowa- formuuje praktyczne wskazania w odniesieniu do typowych sytuacji spotykających ludzi (etyka indywidualna- normuje Zycie jednostek, etyka spoleczna- analizuje społeczna strefe zycia).
Zasady Etyki sytuacyjnej
1. Pragmatyzm- aby czyn był słuszny musi być skuteczny. Miara która o tym decyduje jest milość.
2. Relatywizm(względność)- konkretne sytuacje wymuszaja odstępstwa od reguł. odrzuca się tu takie słowa jak: nigdy lub zawsze.
3.pozytywizm- podstawą tej etyki jest swobodna decyzja człowieka.
4.personalizm- najważniejszy jest człowiek, a jego obowiązkiem jest kochac ludzi a nie normy.
Tezy:
1. Dobra sama w sobie jest miłośc- czyny sa dobre jeśli pomagaja ludziom, a złe jeśli im szkodza. Nie ma czynu dobrego sobie, bowiem wszystko zalezy od sytuacji okoliczności.
2. Miłość chrzescijanska to miłość samo ofiarowania i nie domaga się wzajemności.
3.sprawiedliwośc to czynienie rzeczy przy uwzględnieniu interesów wszystkich członków wspólnoty.
4. Miłośc domaga się dobra bliźnich niezależnie od tego czy ich się lubi czy nie.
5. Tylko cel uzasadnia srodki- miłośc może uzasadnic wszystko ale musi być celem nie zas narzędziem do czegoś.
6. Podporządkowane miłości decyzje podejmowane są w zmieniających się okolicznościach i dlatego musza wyrastać za każdym razem z ponawianych rozstrzygnieć.
Kościół katolicki w latach 50 odrzucił zasady tej etyki proponując w to miejsce proporcjonalizm, który uznaje że sa pewne niewzruszone reguły moralne i przeciw którym nie wolno wykraczać chyba że istnieje uzasadniajaca to proporcjonalna racja.
etyka stosowana- to inaczej etyka dyscypliny lub dziedziny, wywodzi się z zasad specyficznych dla danej dyscypliny( np.etyka lekarska,dziennikarska)
Teoria moralności
Kognitywizm- wg. Tej teori istneija obiektywne prawdy moralne, które mogą być poznane tak samo jak poznajemy prawdy o swiecie
Nonkognitywizm- wg. Tej teori nie jest możliwe obiektywne wyrażenie przekonań moralnych gdyz sa one zawsze subiektywne. Sa to nasze przekonania, nastawienia ,czy emocjonalne reakcje(normatywizm moralny).
teorie nonkognitywistyczne to:emotywizm, decyzjonizm
Emotywizm- to koncepcja etyczna która za swoja postawe czyni emotywne odpowiedzi na innych ludzi, zdarzenia, poglady czy zasady.
Emotywna odp. To uczuciowa reakcja na cokolwiek.
czyli brakuje logicznych argumentów, siega się do emocjonalnych pokladów, osobistych preferencji.
Decyzjonizm- widzi ostateczne kryterium sadów moralnych w decyzjach które mogą być poddane racjonalnej krytyce.
teorie kognitywistyczne to: konsekwencjalim i nonkonsekwencjalizm
Konsekwencjalizm-ocenia moralne dobro i zło w kategoriach konsekwencji czynów człowieka. Jeżeli to co wynika z jakiegoś czynu jest w efekcie korzystne to czyn jest dobry i na odwrót.
konsekwencjalizm to pojecie które do filozofii wprowadziła w 1957r. Elizabeth Anscombe, używając tego okreslenia dla zdefiniowania róznych odmian utylitaryzmu (użyteczność). Określiła ona konsekwencjalizm jako przeciwenstwo absolutyzmu moralnego czyli pogladu wg. Którego istnieja normy moralne obowiązujące niezależnie od konsekwencji czynu. Konsekwencjalizm to teoria teologiczna (etyka celów)
Nonkonsekwencjalizm- to słusznośc lub niesłusznośc determinuje dobro lub zło.wychodzi się tu od jakiejś koncepcji tego co jest potrzebne aby działanie było sluszne lub niesłuszne i to decyduje czy jest ono dobre czy złe.
nonkonsekwencjalizm to teoria deontologiczna (etyka powinności).Przedstawicielem nonkonsekwencjalizmu był Kant. Głosil on iż czyn jest morlanie słuszny tylko wówczas gdy dokonuje go osoba kierująca się dobrą wola (dzialanie wykonane z powodu jakijś zasady czy poczucia obowiązku). A morlanie niesłuszny gdy się nim nie kieruje. Poczucie obowiązku a wraz z nim dobra wola wynikaja z imperatywu (nakazu) kategorycznego:
1. „Postepuj z innymi tak jak sam chciałbyś aby z Toba postepowano”
2. „Postepuj tak byś człowieczeństwa tak w twej osobie jako tez osobie każdego innego używał zawsze zarazem jako celu nigdy tylko jako srodka”
Uwarunkowania historyczne etyki biznesu
Zaojca etyki uwaza się Sokratesa. Twierdzil on że zlo jakie czyni człowiek wynika z jego nieswiadomości i braku wiedzy o tym co dobre i zle. Jeśli ktoś taka wiedze posiada nie możliwe by działał nie etycznie.(tzw. Intelektualizm etyczny)
Platon był zwolennikiem własności państwowej i państwowej gosp. Regulowanej przez planowanie i kontrolę. Podzielił on społeczeństwo na filozofów, strażników i robotników. Osoby nalezące do dwóch pierwszych warst jako dobrze wykształcone zajmowaly się rzadzeniem państwem i nie musiały pracowac. Trzecia grupa 9rolnicy, rzemieślnicy, kupcy) miała zapewniac utrzymanie wszystkim członkom społeczeństwa. Praca zarobkowa wykluczała z rządzenia państwem gdyz pozbawiła możliwości wydawania bezstronnych sadów i decyzji. Platon miał dwubiegunowy stosunek do bogacenia się. Z jednej strony ze wzgarda odnosił się do ludzi pomnazajacyh pieniądze głosząc iż to ogranicza rozwój duchowy. Z drugiej strony przyznawał ze dobrobyt pomaga w osoiagnieciu szczescia i ze pieniadze sa potrzebne w podeszłym wieku.sprzecznośc te rozwiązał zalecając zdobywanie dóbr nie przez pracę lecz dziedziczenie.potepiał lichwiarstwo.
Za twórce etyki biznesu uznaje się Arystotelesa. Wyodrebił on 2 rodzaije gospodarstw.
1. Gospodarstwo rodzinne-oikos
2.chremastyka
oikos stanowilo org. W ktorej funkcję gosp. I społeczne wiązały się z obowiązkami powstałymi z wiezi wspólnoty jaka była rodzina i przymusów ustroju niewoliczego. Jego celem było utrzymanie kondycji w długim czasie. Współczesnie oikos to przedsiębiorcy którym lezy na sercu przede wszystkim utrzymanie dobrej kondycji firmy poprzez długofalowe działania umozliwające jej miejsce na rynku oraz szczegolą troske o zatrudni och w niej pracowników.
chremastyka- to gospodarstwa w którym największe zyski osiągano przewaznie z samych operacji finansowych. Współczesnie to firmy których celem jest szybki zysk a motywem bogacenie kosztem zatrudnionych w niej pracowników.
Arystoteles nieograniczoną nedze posiadania wiecej a wiec działania nie majace nic wspołnego z etyka określił mianem pleonaksja (stale niezadowolenie z tego co się posiada)
Był zwolennikiem własności prywatnej, potępiał pobieranie procentu od pożyczanych pieniędzy.gdyz zajmowanie się lichwą oznaczalo odrzucenie zasad etyki.
nowym etapen rozwoju etyki biznesu stal się protestantyzm.
Jego twórca był Jan kalwin, nauczał ze sukces doczesny jest dowodem iż jest się wybranym do zbawienia, Bóg pochwala dochód gosp. A przedsiebiorca zasługuje na łaske stwórcy.
Kalwinizm kladł nacisk na takie wartości jak: oszczędność, pracowitośc, rzetelnośc, uczciwośc, czy zaanagazowanie w prace . wpisywały się one w tzw. Purytanska moralność. Z jej akcentem na prace oraz podkreśleniem prstoty zycia i wstrzemieźliwości i skromności w sferze konsumpcji.
Protestantyzm podkreślał znaczenie pracy zawodowej uznając iż jest to świecka sluzba Bogu. Praca przestała być uznana jako kara za grzech czy zło konieczne , uznano ja natomiast zarówno za powołanie jak i obowiazem. Zaczeto uznawac handel, pozyczki i kredyty za wazne elementy rozwoju gosp. Usprawiedliwiano pozyczki na procent.
Istota etyki biznesu
1.Etyka biznesu- to dyscyplina uprawiania na styku etyki i działalności menadżerskiej zajmujaca się okresleniem i ocena standardów morlanych w działalności gosp.
Etyka biznesu to zespól norm uznawanych w swiecie biznesu.
2. Etyka biznesu (przedmiot) - zajmuje się ocena i okresleniem standardów moralnych przystających do konkretnej sfery działalności gosp. Poszukuje reguł którymi powinni kierowac się ludzie, przedsiebiorstwa i instytucje w działalnośc gosp.
Zadania etyki biznesu wg Dossa
1. Ukazanie faktycznych problemów i argumentów przemawiających za możliwymi stanowiskami co pozwala podejmować przemyślane decyzje.
2.zajecie problematyką etyki pracy czyli relacjami zachodzącymi miedzy pracownikami i pracodawcami (etyka zawodowa).
3.rozpatrywanie problemów związanych z relacjami zachodzącymi pomiędzy konsumentem a światem biznesu (odpowiedzialnośc producenta za bezpieczeństwo i jakośc produktu, prawdziwa reklama)
4. Rozpatrywanie zespołu zagadnie dotyczącego stosunku swiata biznesu do środowiska naturalnego.
Cele etyki biznesu:
1.pelni funkcje systemu nawigacyjnego nadającego bezpieczny kierunek w dział. Gosp. (wpływa na podejmowanie decyzji trafnych z punktu widzenia org. Czyli ekonomicznie i etycznie uzasadnionych).
2.zapewnia maksymalną efektywnośc poprzez eliminacje konfliktów etycznych powstałych w org.
3. Wprowadza etyczne standardy zachowań wskazując wspólne reguły dla stron potencjalnego konfliktu.
4. Dokonuje etycznej analizy zobowiązań zawodowych
5.poszerza zakres racjonalności uwzględniając interesy lokalne, regionalne, globalne w decyzjach firm.
6. Integruje dzieki ustaleniu jednolitych norm obowiązujących wszystkich działających na rzecz organizacji.
Fazy rozwoju etyki biznesu:
I. przelom XIX i XX w. jest to okres pionierski w którym mysl etyczna w dziedzinie gosp. Dopiero dojrzewa.
II. Lata 6o to okres zadumy nad problemami równości, wolności, sprawiedzilowsci i odpowiedzialności panstwa wobec swoich obywateli.
III.lata 70 pod wpływem pojawiającyh się afer w gosp. Które staly się przyczyna kryzysu zaufania do przedsiębiorstw i systemu prawnego.zaczeto podejmowac dyskusje na temat odpowiedzialności firm wobec społeczności lokalnej za ich nieuczciwe dzialania . w 1973 r ogłoszono Manifest z Davos w którym wskazano obszary odpowiedzialności przedsiębiorstw. Proces wyoderbnienia się etyki biznesu jako samodzielnej dyscypliny.
IV. Lata 80 okres rozkwitu etyki biznesu w kanadzie, USA, Japonii. Korporacje zaczynaja myslec o sobie w konteskcie etycznym, morlanym stalo się organizowanie w przedsiębiorstwach szkolen z etyki biznesu.
V. lata 90 to okres w którym etyka biznesu stała się dyscyplina akademicka w USA, wzrosło nia zainteresowanie w europie oraz krajach dalekiego wschodu.powstały org. naukowe skupiające badaczy etyki biznesu a wielkie firmy zaczeły dbac o swój wizerunek. W 1993 powstała najwieksza na swiecie pozarzadowa org. antykorupcyjna Transparency Onternational.
Etyka zawodowa – to system wartości ocen, norm i wzorów regulujących postepowanie przedstawicieli określonych grup społecznych, zasad związanych z bezpośrednio wykonywana praca zawodową i wyrazających jej swoistości.
Uwarunkowania/Determinanty etyki zawodowej
1. Wartości i normy ogólnoludzkie
2. Tradycje danego zawodu czyli wartości morlane w trwały sposób związane z jego wkorzystaniem.
3.warunki zewnętrze funkcjonowania danego zawodu,czyli system polityczny potrzeby społeczne, warunki zycia, sytuacja społeczno-gosp., warunki techniczne wykonywania danego zawodu (np.trzeźwośc Ajko wymóg formalny)
4.struktura wewnetrzna danego zawodu, czyli wewnętrzny układ relacji pomiedzy przedstawicielami danego zawodu oraz ich stosunek do pozostałych zawodów.
etyka zawodowa ustala ogolne ideały i dyrektywy postepowania poczawszy od okreslenia moralnej istoty i celu istnienia danego zawodu, a skończywszy na szczegółowych zaleceniach dotyczących jego wykorzystania.
etyka zawodowa określa:
1.wartości, zachowania i zasady ścisle moralne do których nalezą podstawowe w calej etyce zawodowej kategorie takie jak: rzetelnośc, uczciwość , teminowośc, solidarnośc, zaufanie.
2. Wartości intelektualne: wiedza, wysokie kwalifikacje i kompetencje które sprzyjają osiąganiu sukcesów i zapewnija nalezyta jakośc wykonywanych zadan i usług.
3.kulture osobista czyli uprzejmość, grzecznośc, język, ubiór
4.zasady fair play stosowane wobec pracowników, konkurencji czy usługobiorców
5.reguły problematyki zawodowej określające swoisty ceremoniał grupowy, obrzedy, przebieg uroczystości sposób zachowania, przywileje grupowe, prawo i obowiązek noszenia określonych strojów i emblematów związanych z zawodem.
Kodeksy zawodowe
są czescia deontoligi, nauki o obowiązkach i powinnościach (inaczej to zbiór elementów, norm i reguł moralnych obowiązujących w pewnej szczególnej dziedzinie zycia)
Kodeksy zawodowe to konkretyzacja, uszczegółowienie ogólnych norm etyki funkcjonyjacych w danym społeczenstwie oraz dostosowanie ich do danego zawodu i wzbogacenie o moralne aspekty chroniące wartości szczególnie cenione jak Zycie, i zdrowie ludzkie (etyka lekarska) wolnośc (etyka adwokacja) osobowośc wychowania (etyka nauczycielka)
To kwalifikacje etyczne ludzi działających w roznych segmentach i poziomach zycia zawodowego. Pierwsze kodeksy pojawiły się w średniowieczu (te dotyczące sfery gosp w oświeceniu) i dotyczyły takich profesji jak : lekarz, rycerz, kapłan.
Cel kodeksów zawodowych
nie zastępuja one prawa krajowego lecz go uzupełniają. Kodeksy sa użyteczne dlatego ze obowiązki niektórych ludzi wymagają zrobienia rzeczy które w przypadku innych mogłyby uchodzić za przekroczenie uprawień zawodowych. Są niezbede gdyż przedstawiciele niektórych zawodów musi być wolno działać w sposób dla innych niedopuszczalny.
Kodeks etyki przedsiebiorstwa
jest to dokument zawierającym zasady, reguły zachowania i postepowania firm wobec pracowników i otoczenia (konkurencja, konsumenci, urzedy państwowe). Obrazuje swoista filozofie etycznego działania firm dając tym samym możliwość powolania się w sytuacjach wątpliwych pod względem moralnym na założenia w nim określone. Powinien wyznaczac takie normatywne wymogi org. np. dotyczące przestrzegania zasad sprawiedliwości, godziwego traktowania pracowników.
Znaczenie kodeksu etyki przedsiebiorstwa:
1. Jest wzorem dla działalności firmy i ludzi w niej zatrudnionych (wpływa na polepszenie wizerunki firmy i zwieksza jej reputacje)
2.działa motywująco utwierdzając przełozonych i pracowników ich zachowania
3.wyznacza długoterminowe wytyczne dotyczące prawidłowego postepowania pracowników oddziałując w ten sposób na wydajność i ekonomiczne wyniki firmy
4. Zabezpiecza pracowników przed nieetycznymi wymaganiami kadry kierowniczej , pełniąc tym samym role czujnika ograniczającego władze pracodawcy
5. Podkresla koniecznośc przestrzegania zasad uczciwej konkurencji
6. Wskazuje obszary których pogoń za zyskiem i nieuczciwe bogacenie się są niedozwolone
Inne formy promowania etyki biznesu: promowanie dobrych wzorów, ostracyzm, trening wrażliwości etycznej.
Sześc stopni rozwoju morlanego L.Kohlberga
1. Poziom posłuszeństwa i kary
na tym poziomie człowiek nie będzie sensu morlanego swoich czynów inaczej niż przez pryzmat uniknięcia kary. Pracownik zachowuje się morlanie tak dlugo jak dlugo realne jest ze dosięgnie go kara za nieetyczne zachowania.
2.egoizm i nagrody
na tym poziomie zdarzaja się morlane zachowania pod warunkiem ze spodziewana jest za nie nagroda pieniezna lub uznanie otoczenia.
3. Konformizmu miedzyludzkiego
dzialnosc ludzi na tym poziomie podporzadkowana jest wzora zachowan danej grupy (studenckiej, szkolnej, przestępczej) oczekuje się tu dyspozycji morlanej od „dobrych kolegów” którzy naginaja , omijają, a nawet łamia prawo w imie solidarności koleżeńskiej.
4. Prawa i ładu społecznego
na tym poziomie przestrzega się prawa i zachowuje etycznie ale również wykorzystuje się ludzi w prawie z korzyści dla siebie powodując czasem straty społeczne
5.dobro społeczeństwa przede wszystkim
na tym poziomie moralnym pojawia się reflekcja osobista i rosnaca niezależność od regul narzuconych przez państwo. Na tym poziomie ceni się Zycie wolnośc, nawet jeśli nie sa one dobrze chronione prawo. Wybiera się tu działania zgodne z zasadą „najwięcej dobr dla największej liczby ludzi” nawet gdyby trzeba było skłamać. Zdarza się bowiem ze cel uświeca środki, jeśli jest ważniejszy niż srodki.
6. Uniwersalnego prawa moralnego
na tym poziomie ludzie nie naruszają zadnego prawa, tutaj cel nie uswięca srodków.
Etos ludzi biznesu
1. Etyka biznesu wg. K.Jasieckiego to:
to osoby wyrażające się stanem posiadania i pelniące kierownicze funkcje w największych org. gosp.
Etyka biznesu- to przykład etyki zawodowej jest ona adresowana do ludzi podejmujących aktywnośc gosp. w warunkach wolności, przestrzegania prawa i gosp. Wolno rynkowej.
2.etyka biznesu- to pojecie które swoim zasięgiem obejmuje osoby wyróżniające się stanem posiadania i pełniące kierownicze funkcje w duzych org. gospodarczych. Są to osoby które uczestnicza w podejmowaniu strategicznych decyzji mających wpływ na kierunki i tempo rozwoju gosp.
3. Etos ludzi biznesu
to konfiguracja wartości prezentowanych w swoim działaniu przez ludzi prowadzacych działalność gosp. ,to pewnien styl zycia i sposób dzialania w typowych sytuacjach. To pewna całościowa wizja stylu zycia i fundamentalnych zasad ludzi zajmujących się biznesem, to pewnen szablon do którego sa zawszeporownywane konkretne zachowania.
4. Współczesnie obserwujemy dwa modele zachowan ludzi biznesu:
pierwszy uznaje wolny rynek jako obszar nieskrępowanych dzial. gos. przez konkurujące podmioty. Celem biznesmena jest pokonanie konkurencji i osiągniecie jak największych zysków w związku z tym wszelki dobór srodków jest dozoowlony.
Drugi opiera się na przekonaniu iż dzial. gosp. Jest nierozerwalnie związana z moralnościa. Biznesmen stoi tu na stanowisku iż morlanośc i sukces Ida w parze i ze tylko właściwe dzial. przynosza w długej perspektywie sukces i stabilnośc. Przedstawicieli tego modelu zaliczymy do etosu ludzi biznesu.
5. Ludzie biznesu podejmujac decyzje mogą kierowac się roznymi kryteriami i stojacymi za nimi stanowiskami
a) stanowisko deontologiczne- zakłada że czyn jest moralnie dozwolony gdy jest uzasadniony nakazem określonego autorytetu mogą nim być: prawo, bóg, albo osoba uznawana za autorytet
b)stanowisko eudajmonistyczne- zakłada że działanie jest moralne poprawne i uzasadnione wówczas gdy prowadzi do szcześcia które jest uznawane za najważniejszy cel ludzkiej aktywności
c) stanowisko personalistyczne- w tym przypadku dobro i rozwój człowieka sa nadrzędnym celem wszelkiego działania przedsiebiorstwa
d) stanowisko pragmatyczne- opiera się na przekonaniu że poprawne są tylko te dzialania które przynosza korzyści a człowiek powinien kierowac się w swoich decyzjach skutecznością.
5 reguł pozytywnej konkurencji to swoisty kodeks etyki ludzi pracujących zajmujących się biznesem
1. Zasada niezależnej inicjatywy- podmioty na rynku maja wystepować wyłącznie we wlasnym imieniu i niezależnie, nie wolno produkowac, sprzedawać uzywając cudzych znaków firmowych.
2. Zasada działań konstruktywnych- promuje działania twórcze i ogranicza te które działaja do rozbicia konkurencji
3.zasada formalnej równości- nakazuje by ludzie biznesu nie czynili pozytku z posiadanych przywilejów po to by zniszczyc konkurencje.
4. Zasada poszanowania reguł- nakazuje dzialania np.ustalonych zwyczajów ludzi biznesu
5. Zasada szacunku do pomiotów zewnętrznych- gloszaca aby nie konkurowac w sposób nieuczciwy bądź nieuczciwie pozyskac dobra opinie u innych podmiotów np. łapownictwo, lub nieprawdziwe ekspertyzy dotyczące produktów.
Istnieją trzy zasadnicze sposoby podejścia ludzi biznesu do odpowiedzialności za zarzadzanie przedsiębiorstwo i pracujących w nim ludzi.
1.podejście tradycyjne- kryterium odpowiedzialności jest tu zysk i odpowiedzialność przed właścicielem.
2.podejscie odpowiedzialności przed grupami wewnetrznymi i zewnętrznymi- w tym przypadku uwzględnia się interesy pracowników oraz podmiotów z krótymi się współdziała.
3. Podejście afirmatywne- w tym przypadku osoba odpowiedzialna za przedsiębiorstwo czuje się zobowiazana do twórczego rozwijania otoczenia i wychodzenia naprzeciw oczekiwaniom środowiska.
Społeczna odpowiedzialność biznesu- strategia zakładająca dobrowolne uwzględnianie przez firmę interesów społecznych przy dążeniu do osiąganie celów ekonomicznych.
To koncepcja w myśl której przedsiębiorstwo uwzględniają społeczne, ekonomiczne, etyczne i ekologiczne aspekty w swoich strategiach i działalności gospodarczej oraz w codziennych decyzjach i w kontaktach z otoczeniem. To dobrowolne zobowiązanie przedsiębiorstwa do przejrzystego i etycznego prowadzenia działalności poprzez budowanie i wdrażanie strategii społecznego zaangażowania co wskazuje, że działalność przedsiębiorstwa nie musi być nastawiona wyłącznie na zysk. To długoterminowa strategia zarządzania przedsiębiorstwa spójna z ogólną strategią firmy uwzględniając interesy społeczeństwa, ochroną środowiska, a także relacje z różnymi grupami interesariuszy; może być źródłem przewagi konkurencyjnej.
SOB dzielimy na: zewnętrzną (ochrona środowiska naturalnego, zaspokajanie potrzeb klientów, wysoka jakość dóbr i usług, uczciwa konkurencja, uwzględnienie lokalnego interesu społecznego) i wewnętrzną (humanizacja, warunków pracy, godziwe wynagrodzenie, rozwój zawodowy, świadczenie socjalne).
SOB to taki który: -realizuje cel firmy; -czyni to w długim horyzoncie czasowym; - zapewnia należyte kształtowanie relacji z głównymi interesariuszami firmy; -postanowienia zgodne z prawem i społecznie przyjętymi normami etycznymi.
Postawy firm wobec SOB:
1.opór- nic nie robią lub robi bardzo niewiele dla rozwiązywania problemów społ. czy ekologicznych i czasem działają na granicy prawnej lub etycznej.
2.społeczny obowiązek- obejmuje firmy które dział zgodnie z prawem ale nie inicjują żadnych akcji dobrowolnie.
3.społ. reakcja dotyczy przeds. Które podejmują działania w zgodzie z prawem i na rzecz środowiska społ. w przypadkach uważanych za godne wsparcia.
4.społeczny układ- dotyczy podmiotów które aktywnie poszukują obszarów które mogłyby wnieść swój wkład.
Wśród firm zaangażowanych społ. wyróżniamy 4 poziomy aktywności:
1.podstawa dział gosp.- dotyczy firm które płacą podatki i wszelkie inne zob. finansowe, tworzą nowe miejsca pracy, dbają o rozwój zawodowy pracowników to przyczynia się do rozwoju społ.
2.przedsiewziecia komercyjne w środowisku społ. to działania które polegaja na promocji i wizerunku firmy poprzez sponsoring wydarzen sportowych, kulturalnych, oświatowych.
3.inwestycje na rzecz społeczności lokalnych- długoterminowe dział. podejmowane na rzecz rozwiązywania określonych problemów społ. wybierane i uznawane przez kierownictwo firmy za istotne dla jej interesów.
4.dział. filantropijna- obejmuje dotacje przeznaczone na rzecz dobra wspólnego w odpowiedzi na prośby i apele osób i org. (nie służą promocji wizerunku firmy).
Funkcje zarzadzania i ich kontekst etyczny
1.planowanie- nieetyczne plany przygotowywane sa niedbale i nieprofesjonalnie co w efekcie przykłada się na marnotrawstwo sił i środków oraz zasobów stajac się zagrożeniem dla osiągniecia wytyczonych celów. Na tym etapie zarzadzania nieetyczną polityką jest stosowanie strategii których celem jest zniszczenie konkurencji.
2.organizowanie- (lokowanie sił środków zasobów) etyczny menadżer stosuje takie metody i techniki organizatorskie które oszczędzają czas i prowadzą do większej efektywności. Mobilizuje ludzi do osiągania wyznaczonych celów i uzyskiwania wyznaczonych wyników nie dąży do osiągania nieetycznych celów i nie uczestniczy w nieetycznych przedsięwzięciach.
3.kierowanie- (przewodzenie, motywowanie) tutaj wszystkie działania dotyczą ludzi wiążą się z moralnymi dylematami (sposób zatrudniania i zwalniania pracowników, dokonywanie oceny pracy, ustalanie nagród i wynagrodzen, sposób traktowania i kierowania rozwojem pracownika).
4. kontrola- powinna być obiektywna i taktowana a nie formą dręczenia i mobbingu.
Style przywództwa a etyka
1.Styl sytuacyjny- uznawany za najlepszy, polega on na modyfikowaniu stylu przywództwa i dostosowaniu go do sytuacji i cech podwładnych.
2.W sytuacji kryzysu i niskiego morale pracowników wybiera się styl autokratyczny w odwrotnej sytuacji zaś demokratyczny.
.etyczny styl to styl zrównoważony który polega na nastawieniu kierownika w równym stopniu na zadania jak i na ludzi.
Nieetyczne style:
1.s. bierny- kierownik nie podejmuje żadnych dział. decyzyjnych
2.s. poganiacza- presja wielu zadan i bardzo krótkich terminów ich realizacji
3.s. mateczki/ojczulka- kierownik wciela się w te rolę często, w ten sposób zastepuje kompetencje pracowników- nadopiekuńczość
4.s. klubowy/towarzyski- kierownik jest zbyt zorientowany na ludzi, zna swoich pracowników, oszczedza ich przedkładając ich osobiste sprawy nad interes firmy
5.s. autorytarny- eksploatujący, w tym przypadku kierownik jest jednostronnie zorientowany na zadania pracowników, traktuje instrumentalnie przedmiotowo, eksploatuje ich a po wykorzystaniu wyrzuca z pracy
6.s. misjonarza- kierownik przesadnie dba o to żeby pracownicy go lubili, zgadza się ze wszystkimi i zachowuje się jak ”chorągiewka na wietrze”
Nieetyczne zachowania w zbiurokratyzowanych org.
Takie które ograniczają wolnośc pracownika, naruszają zasade sprawiedliwości płac gdyż nie komentuje a efekty pracy są najważniejsze lecz miejsce zajmowane w służbowej hierarchii są antydemokratyczne.
Prawo Parkinsona
1.praca rozszerza się tak aby wypełnić czas jej ukończenia
2.kazda praca wykonywana jest tak aby złożyć cały możliwy do wykorzystania na nią czas
3.każdynowo nominowany szef chce natychmiast zatrudnić swojego zastepcę
Nieudolność i nieetyczność zachowań w org. ośmieszył Murphy konstruując kilka praw:
1.jezeli cos może się nie udać- nie uda się na pewno
2.zasady określa ten kto ma złoto
KATEGORIE I TYPY KORUPCJI
Korupcja administracyjna. Jest ona związana ze świadczeniem pozaekonomicznych usług w zakresie oświaty, służby zdrowia, opieki społecznej. Występuje ona w różnych działach administracji publicznej. Przykładami tego typu korupcji mogą być: wpływanie na treść decyzji administracyjnej, przyznanie kredytu, legalizacja pojazdów, wydawanie uprawnień i zdawanie egzaminów państwowych.
Korupcja gospodarcza. Sektor gospodarki, w szczególny sposób jest uzależniony od decyzji instytucji państwowych i społecznych. To sprzyja kwitnięciu korupcji. W przypadku takiego typu korupcji, popełniane przestępstwo ma na celu zjednanie osoby pełniącej funkcję publiczną dla swoich celów, osiągnięcie zysków materialnych z działalności gospodarczej. Cechą tego typu korupcji jest jej "długotrwałość" - czas trwania działalności korupcyjnej jest uzależniony od czasu trwania współpracy między dającym i biorącym. To przestępstwo najczęściej jest prowadzone pod pozorem legalnych operacji gospodarczych, finansowych, handlowych.
Korupcja wyborcza. Ma miejsce wówczas, gdy zachodzi przekupstwo i sprzedajność w związku z wyborami do władz publicznych i ma na celu wywarcie wpływu na sposób głosowania.
Korupcja polityczna. Jest nią akt przekupstwa i sprzedaży, związany z przejęciem władzy państwowej lub jej utrzymaniem. Może być ono realizowane przy pomocy: nagród, stypendiów naukowych, darów, zapomóg, sponsorowania. Jest oferowaniem stanowisk i korzyści w sektorze publicznym gospodarki. Korupcja polityczna jest nieformalnym wynagrodzeniem polityków za wykorzystanie ich wpływów lub poparcie w konkretnych sytuacjach, np. zajmowanie miejsc w radach nadzorczych, pobieranie wynagrodzeń bez świadczenia pracy, diet i innych apanaży czy korzyści tylko z tytułu pozostawania w określonym układzie władzy państwowej.
Korupcja samorządowa. Jest to oferowanie stanowisk i korzyści dla polityków lub urzędników w sektorze powiązanym z gospodarką komunalną i usługami na rzecz miast i gmin. Ten rodzaj korupcji jest bardzo rozpowszechniony w związku z faktem, iż większość spraw związanych z realizacją inwestycji czy obsługą mieszkańców jest załatwiana na szczeblu lokalnym.
Korupcja legislacyjna. Jest to wpływanie na kształt ustawodawstwa w zamian za korzyści dla parlamentarzystów. Zjawisko to jest ściśle powiązane z lobbingiem, ale występuje tylko wówczas, gdy w zamian za poparcie konkretnych rozwiązań następuje określona forma zapłaty niezwiązana tylko z poparciem wyborczym (np. finansowa w naturze, poprzez specjalne usługi itp.)
Korupcja koncesyjna. Jest to stwarzanie sztucznych barier w celu uzyskania korzyści. Najczęściej jest związana z wydawaniem decyzji administracyjnych przy pozwoleniach, zezwoleniach, licencjach czy koncesjach. Stwarzanie "sztucznych" trudności ma za zadanie wytworzyć u przedsiębiorcy przekonanie, że bez uzyskania specjalnej "pomocy" od urzędnika niemożliwe jest załatwienie sprawy.
Korupcja informacyjna. Polega ona na sprzedaży ważnych informacji będących w posiadaniu władz publicznych, których wcześniejsze posiadanie przez biznes może umożliwić osiągnięcie specjalnych zysków. Korupcja informacyjna może też oznaczać sprzedaż informacji będących w posiadaniu jednostek prywatnych np. spółek giełdowych, władz giełdy, maklerów, zarządów spółek itp., których wykorzystanie niejawne może narazić pozostałych akcjonariuszy na straty.
Korupcja w zakresie zamówień publicznych. Polega na oferowaniu korzyści urzędnikom w zamian za uzyskanie zlecenia lub zamówienia. Korupcja w zakresie zamówień publicznych jest bardzo zróżnicowana i może dotyczyć różnych faz procesu realizacji zamówienia publicznego.
Korupcja w zakresie zamówień prywatnych. Korupcja występuje również w kontaktach pomiędzy firmami prywatnymi. Dotyczy to zwłaszcza nieuczciwości w służbach zaopatrzenia lub zakupów, które często uzależniają zakup towaru od dostawcy, od uzyskania od niego osobistych korzyści. Sytuacje tego typu są bardzo częste np.: w sieciach supermarketów.
PRZYCZYNY KORUPCJI: - obowiązujący system prawny- brak jasnych przepisów i praw, które regulowałyby działania na styku gospodarki i polityki (zwłaszcza dotyczące udzielania kredytów, zwolnień podatkowych, celnych, przetargów, prywatyzacji)- źle działająca, niesprawna administracja- motywy działania i moralność obywateli- poczucie przymusu- tańsze i szybsze załatwienie sprawy- chęć ratowania zdrowia, życia- chęć uniknięcia kary, mandatu
MECHANIZMY KORUPCJOGENNE: - nadmierna władza poszczególnych urzędników;- dowolność podejmowanych decyzji;- zaniedbywanie obowiązujących procedur i brak kontroli wypełniania tych procedur;- słabość kontroli wewnętrznej;- nierówny dostęp do informacji;- brak personalnej odpowiedzialności za podejmowane decyzje, w tym brak jasnego uregulowania i określenia kompetencji;- brak działań antykorupcyjnych, w tym zwłaszcza niedoskonałość systemu weryfikacji deklaracji majątkowych, składanych przez urzędników.
KORZYŚCI, JAKICH OBYWATELE UPATRUJĄ W KORUPCJI. Najczęściej wymieniane "zalety" korupcji:- możliwość, czasami jedyna, załatwienia spraw trudnych, beznadziejnych, których załatwienie badani uznają za życiową konieczność;- gwarancja lepszego, bardziej rzetelnego wykonania obowiązków, przez biorącego łapówkę;- przyspieszenie toku spraw, oszczędność czasu;- korzyści materialne, obustronne, zarówno dla biorącego, jak i dającego, ponieważ załatwienie spraw dzięki łapówce jest tańsze;- ratowanie życia, zdrowia;- dowartościowanie osób biorących, przekazanie wyrazów wdzięczności, uznania za pracę; - wymuszenie na władzy właściwych rozwiązań, m.in. lepsze ustawodawstwo, dofinansowanie policji.
POSTAWY OBYWATELI WOBEC KORUPCJI:
•Moralne potępienie - czyli twierdzenie, że:- łapówka w każdej dziedzinie życia, zawsze i wszędzie jest niemoralna;- za łapówki powinny być wymierzane bardzo wysokie kary więzienia;- nawet gdyby zmuszała mnie do tego sytuacja, nie dam łapówki;- na potępienie zasługują zarówno ci, którzy biorą łapówki, jak również ci, którzy je dają.
•Przyzwolenie, tolerowanie łapownictwa - czyli twierdzenie, że:- obecna sytuacja zmusza do dawania łapówek;- wszystkiemu winni są dający łapówki, a nie biorący;- na potępienie zasługują tylko łapówki pieniężne.
•Akceptacja łapówki jako formy rekompensaty - ci, którzy tak uważają, twierdzą, że:- dawanie łapówek w pewnych sytuacjach jest usprawiedliwione;- prezent od kogoś za przysługę jest tylko dowodem jego szacunku i życzliwości;- łapówki są dodatkiem do niskich pensji.